ΥΠΑΡΧΟΥΝ 3,8 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ άνθρωποι που είναι εγγεγραμμένοι στους ελληνικούς εκλογικούς καταλόγους, οι οποίοι στις περασμένες εκλογές κινήθηκαν με τον ίδιο τρόπο – ή μάλλον δεν κινήθηκαν καθόλου. Πρόκειται για εκείνους που απείχαν από την εκλογική διαδικασία και αποτελούν μια ομάδα σημαντικά μεγαλύτερη από εκείνη που ψήφισε το πρώτο κόμμα, τη Νέα Δημοκρατία, σχεδόν διπλάσια από αυτήν που προτίμησε τις δύο μεγαλύτερες παρατάξεις της αντιπολίτευσης.
Η αποχή, δυστυχώς, ήταν ξανά ο μεγαλύτερος νικητής των εκλογών, κάτι που σχεδόν αναμφίβολα θα επαναληφθεί και στην αυριανή εκλογική διαδικασία.
Στις πρόσφατες εκλογές η συμμετοχή των πολιτών μετά βίας ξεπέρασε το 61%. Ήταν μεν μια ανεπαίσθητη, αλλά σημαντική βελτίωση από το ποσοστό του 58% των προηγούμενων εθνικών εκλογών του Ιουνίου του 2019 και μια συμμετοχή εμφανώς πιο ενθαρρυντική από τα συνήθη μεγέθη που βλέπουμε στις Ευρωεκλογές ή στις αναμετρήσεις για την τοπική αυτοδιοίκηση, όπου το ποσοστό που προσέρχεται στις κάλπες με το ζόρι αγγίζει το 50%, παραμένει όμως μια σταθερά απογοητευτική μέτρηση για την ελληνική δημοκρατία, ειδικά σε σύγκριση με τα υπόλοιπα μέλη της ευρωπαϊκής οικογένειας, τα ποσοστά προσέλευσης της οποίας στις κάλπες σπάνια πέφτουν κάτω από 70%.
Η αποχή, δυστυχώς, ήταν ξανά ο μεγαλύτερος νικητής των εκλογών, κάτι που σχεδόν αναμφίβολα θα επαναληφθεί και στην αυριανή εκλογική διαδικασία.
Υπάρχουν, βέβαια, διάφοροι παράγοντες που φανερώνουν πως το μέγεθος της αποχής είναι στην πραγματικότητα πλασματικό και υπερδιογκωμένο. Ένας από αυτούς είναι σίγουρα και οι ατελείς και ανεξήγητα απαρχαιωμένοι εκλογικοί κατάλογοι της χώρας. Αποτελεί μυστήριο πότε θα επικαιροποιηθούν ουσιαστικά οι λίστες με τα ονόματα των πολιτών που καλούνται να ψηφίσουν, καθώς σε κάθε εκλογική αναμέτρηση εμφανίζονται στους καταλόγους άτομα που έχουν γεννηθεί στις αρχές του 20ού αιώνα, ωστόσο δεν έχουν διαγραφεί ακόμα. «Στις εκλογές του Μαΐου συνειδητοποιήσαμε προς έκπληξη όλων μας πως ο παππούς μου, ο οποίος μας έχει αφήσει από το 2006, βρίσκεται ακόμα στους εκλογικούς καταλόγους», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μανώλης από τη Μεσσηνία.
Ωστόσο, ακόμα και αν λάβουμε υπ' όψιν τις ατέλειες των εκλογικών καταλόγων, καθώς και το μεγάλο ποσοστό Ελλήνων της διασποράς που αδυνατούν να συμμετάσχουν έστω και με τις νέες, ημιτελείς διευκολύνσεις, το μέγεθος της αποχής αφήνει τρομερά περιθώρια βελτίωσης και είναι αποτέλεσμα μιας σειράς παραγόντων, είτε ιδεολογικών είτε και πρακτικών, που διαχρονικά αποθαρρύνουν ή εμποδίζουν πολλούς Έλληνες να προσέλθουν τις κάλπες.
Οι περισσότεροι αναλυτές και εκλογολόγοι, καθώς και οι ίδιες οι παρατάξεις, εκτιμούν πως αύριο η αποχή θα επιστρέψει δριμύτερη απ’ ό,τι στην αναμέτρηση του Μαΐου. Στις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, άλλωστε, η συμμετοχή στη δεύτερη κάλπη παραδοσιακά είναι πάντοτε χαμηλότερη, ενώ η έλλειψη της σταυροδοσίας δεν αποκλείεται να αποθαρρύνει αρκετούς ψηφοφόρους που συσπειρώνονται γύρω από συγκεκριμένους υποψηφίους.
Από την άλλη, και το ίδιο το εκλογικό αποτέλεσμα δημιουργεί προβλήματα για την προσέλευση αρκετών ψηφοφόρων. Στη Νέα Δημοκρατία φοβούνται πως αρκετοί υποστηρικτές ενδέχεται να μην ψηφίσουν, καθώς θεωρούν τη νίκη της παράταξης δεδομένη και προκαθορισμένη, ενώ στον ΣΥΡΙΖΑ κυριαρχεί η αγωνία της μειωμένης προσέλευσης στις κάλπες λόγω του αισθήματος της απογοήτευσης ή της ηττοπάθειας.
Οι αυριανές εκλογές, ωστόσο, παρουσιάζουν και ορισμένες ιδιαιτερότητες πρακτικής φύσεως που αναμφίβολα θα μεγεθύνουν περαιτέρω το φαινόμενο της αποχής. Οι κάλπες θα ανοίξουν μέσα στο κατακαλόκαιρο, την εποχή που αρκετοί ψηφοφόροι είτε εργάζονται για τη θερινή σεζόν, μακριά από τον τόπο όπου ψηφίζουν, είτε έχουν προγραμματίσει ήδη τις διακοπές τους. Και κυριότερο όλων, η ημερομηνία των επαναληπτικών εκλογών προσδιορίστηκε με αρκετή καθυστέρηση και εξέπληξε αρκετούς που υπολόγιζαν πως θα γίνονταν την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου και έτσι είχαν ήδη δεσμεύσεις και προγραμματισμούς.
Ανάμεσα σε αυτούς βρίσκεται και ο γραφίστας Μενέλαος Νικόπουλος, ο οποίος ψηφίζει στα Γιάννενα, όμως τυχαίνει να είναι κουμπάρος στον γάμο ενός πολύ στενού του φίλου που θα τελεστεί μία μέρα πριν από τις εκλογές. «Αρχικά ελπίζαμε πως δεν θα υπήρχε πρόβλημα, καθώς η πρώτη πληροφορία για τις επαναληπτικές εκλογές ήταν πως θα γίνονταν στις αρχές του Ιουλίου. Προφανώς όμως, λόγω του αποτελέσματος, τραβήχτηκαν νωρίτερα για να ξεμπερδεύουμε, και μας έπεσε ακριβώς στην ημερομηνία του γάμου», εξηγεί. «Πολλοί από τους καλεσμένους που θα έρθουν στον γάμο το Σάββατο θα επιστρέψουν την Κυριακή ξενυχτισμένοι για να ψηφίσουν. Μακάρι να μπορούσα να πράξω αντιστοίχως κι εγώ, αλλά το βρίσκω απίθανο λόγω της απόστασης, καθότι ψηφίζω στα Γιάννενα. Θα είναι, λοιπόν, η πρώτη φορά που θα χάσω εκλογές από τα 18 μου που ψηφίζω», συμπληρώνει.
Ο Μενέλαος τυχαίνει να είναι και πολίτης της Ιταλίας, και από την εμπειρία της συμμετοχής του στις εκλογές της γειτονικής μας χώρας θεωρεί πως υπάρχουν πολλά περιθώρια για να βελτιωθεί και να διευκολυνθεί η συμμετοχή των Ελλήνων στις δημοκρατικές διαδικασίες. «Σχεδόν κάθε φορά ψηφίζω στις ιταλικές εκλογές με επιστολική ψήφο, μέσω μιας πάρα πολύ απλής διαδικασίας: σου έρχεται ένας φάκελος με τα ψηφοδέλτια στο σπίτι και τον στέλνεις στη διεύθυνση που αναγράφεται», αναφέρει, και έπειτα από μια μικρή παύση προσθέτει. «Μακάρι να δινόταν η δυνατότητα να ξεπεραστεί το εμπόδιο της υποχρεωτικής ψήφου σε ένα μονάχα σημείο, με έναν τρόπο πιο ευέλικτο από αυτό των ετεροδημοτών, που πρέπει να το έχεις προγραμματίσει πολύ καιρό νωρίτερα».
Παρόμοια προβλήματα προγραμματισμού λόγω της απρόοπτης αλλαγής της ημερομηνίας αντιμετωπίζει και η Αρριάνα Πετροπούλου, 22 χρόνων, φοιτήτρια Νομικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, καθώς και δεκάδες χιλιάδες νέοι φοιτητές οι οποίοι αυτήν τη στιγμή βρίσκονται στην εκπνοή της εξεταστικής περιόδου. «Δυστυχώς, λόγω της εξεταστικής δεν θα μπορέσω να γυρίσω στον τόπο κατοικίας μου για να ψηφίσω στις εκλογές της 25ης Ιουνίου, αν και το είχα σίγουρο στο μυαλό μου», αναφέρει χαρακτηριστικά.
«Το πρόγραμμα των εξετάσεων είχε διαμορφωθεί έτσι ώστε να προλάβουμε να τελειώσουμε πριν από τις 2 Ιουλίου, που ήταν η αρχική ημερομηνία διεξαγωγής των επαναληπτικών εκλογών. Με την απρόοπτη, όμως, μεταβολή της δεν θα μπορέσω, όπως και οι περισσότεροι συμφοιτητές και φίλοι μου, να γυρίσω στο πατρικό μου, διότι τα εισιτήρια είναι ακριβά και επιβαρύνθηκα ήδη μια φορά με το κόστος τους, που δεν αποζημιώνεται κάπως από το κράτος», συμπληρώνει με φανερή απογοήτευση, προτού προσθέσει: «Προσπάθησα, επίσης να κάνω αίτηση ετεροδημότη όταν καθορίστηκε η ημερομηνία, αλλά η προθεσμία υποβολής της αίτησης είχε λήξει πριν από τις εκλογές της 21ης Μαΐου».
Το απαγορευτικό κόστος μετακινήσεων καθώς και η έλλειψη σχετικών διευκολύνσεων ήταν και οι αιτίες που ο 25χρονος Άρης Αναστασόπουλος, ο οποίος δηλώνει πολύ πολιτικοποιημένος, θα απέχει από τις αυριανές εκλογές. «Βρίσκομαι ήδη στην Κω όπου θα δουλέψω για τη σεζόν, και η αλήθεια είναι πως ήθελα πολύ να επιστρέψω στην Αθήνα για να ψηφίσω», εξηγεί στη LiFO. «Όμως, πέρα από το ότι το ταξίδι για μια μέρα θα είναι σκότωμα, οι τιμές των εισιτηρίων βρίσκονται κυριολεκτικά στον Θεό, και δίχως κάποια κρατική διευκόλυνση η συμμετοχή μου είναι οριακά αδύνατη», προσθέτει προβληματισμένος.
Από την άλλη, για κάποιους Έλληνες η αποχή από τις κάλπες είναι συνειδητή επιλογή, είτε λόγω απογοήτευσης και αβεβαιότητας είτε λόγω του αποτελέσματος που θεωρούν λίγο-πολύ προκαθορισμένο.
«Το μέρος στο οποίο ψηφίζω απέχει από την Αθήνα περίπου τέσσερις ώρες, αλλά αυτό δεν με πτοεί γενικώς», δηλώνει χαρακτηριστικά η Ελίνα Σχίζα από το Χαιδάρι. «Ειδικά τέτοιες μέρες η επαρχία το ζει κάπως έντονα, είναι λες και η πόλη ανεβάζει παλμούς. Μεγάλωσα σε ένα σπίτι με το mindset ότι η ψήφος είναι πάρα πολύ σημαντική, είναι η φωνή που δεν πρέπει να χάσω, έτσι από τη στιγμή που ενηλικιώθηκα πάντα πήγαινα να ψηφίσω. Σε αυτές τις εκλογές όμως κάτι μέσα μου έσπασε», συμπληρώνει έπειτα από λίγη σκέψη. «Ήταν ήδη ραγισμένο, απ' όλα αυτά τα ασχημα και τραγικά που συμβαίνουν στον κόσμο, αλλά τώρα με έχει πιάσει μια ματαιότητα. Ίσως αλλάξω πάλι γνώμη τελευταία στιγμή και πεταχτώ να ρίξω το φακελάκι μου στην κάλπη, ποιος ξέρει;» καταλήγει με αβεβαιότητα.
Μερικοί άλλοι, όπως η 23χρονη Άννα που εργάζεται και ψηφίζει στην Αθήνα και δηλώνει αναρχική, είναι πιο σίγουροι για την επιλογή τους να απέχουν, την οποία θεωρούν συμβατή με την ιδεολογική τους τοποθέτηση. «Είναι οι τρίτες εκλογές που μπορώ να ψηφίσω, οι πρώτες ήταν το 2019, όταν είχα μόλις ενηλικιωθεί – τότε είχα συμμετάσχει», εξηγεί στη LiFO. «Από τις πρώτες μου εκλογές μέχρι σήμερα, βέβαια, μεσολάβησαν πολλά πράγματα, άρχισα κι εγώ να ασχολούμαι πιο έντονα και να γνωρίζω κόσμο που συμφωνούσαμε ιδεολογικά. Κάπως έτσι, λοιπόν, άρχισε να μου φαίνεται ανούσια η συμετοχή», συμπληρώνει.
«Αυτό που λένε πολλοί, πως “η δική μου ψήφος δεν θα αλλάξει κάτι”, καταλαβαίνω πως είναι λάθος, γιατί αν σκεφτεί πολύς κόσμος διαφορετικά μπορεί πράγματι να αλλάξει κάτι. Απλώς εγώ νιώθω πως δεν καλύπτομαι από καμία από τις πολιτικές επιλογές, ειδικά από τα μεγάλα κόμματα της αριστεράς, τα οποία βρίσκω υποκριτικά. Τελικά, αυτό που καθόρισε την απόφασή μου να απέχω είναι το γεγονός πως, εφόσον το υπάρχον πολιτικό σύστημα δεν με καλύπτει, δεν θέλω να πάρω μέρος στην επιλογή του ποιος θα κυβερνάει».
«Νιώθω πως σε όσους απέχουν ιδεολογικά, και όχι για πρακτικούς λόγους, ασκείται πολύ σκληρή κριτική», καταλήγει η νεαρή Άννα, μία εκ των σχεδόν 4 εκατομμυρίων Ελλήνων που αναμένεται να μη συμμετάσχουν στην αυριανές εκλογές. «Εν μέρει καταλαβαίνω την κριτική μέσα στην απελπισία, από την άλλη μου φαίνεται και εντελώς ανούσιο. Το ελληνικό εκλογικό σύστημα, άλλωστε, ευνοεί πολύ τον δικομματισμό. Το να μη θέλει κάποιος να συμμετάσχει σε αυτό είναι τουλάχιστον θεμιτό».
Είναι αμφίβολο αν η ιδεολογία της θα την οδηγήσει σε κάποια μελλοντική κάλπη, αν δεν υπάρξει «μια σημαντική ανατροπή του πολιτικού σκηνικού», όπως εξηγεί. Στο μεταξύ, για τους υπόλοιπους Έλληνες που ενδιαφέρονται να ψηφίσουν, αλλά αποθαρρύνονται από την έλλειψη ευελιξίας του συστήματος, δεν χωρά αμφιβολία πως υπάρχουν μια σειρά από εύκολες μεταρρυθμίσεις που θα επέτρεπαν στη χώρα να ξεφύγει από τις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης αναφορικά με τη συμμετοχή των πολιτών στη σημαντικότερη δημοκρατική διαδικασία.
