Η έκθεση «Yevonde: Ζωή και Χρώμα» στην Εθνική Πινακοθήκη Πορτρέτων της Μεγάλης Βρετανίας, που θα διαρκέσει μέχρι τον Οκτώβριο, αφηγείται την ιστορία μιας γυναίκας που κέρδισε την ελευθερία της μέσω της φωτογραφίας – καθώς πειραματίστηκε με το μέσο της και άνοιξε νέους δρόμους για τη φωτογραφία πορτρέτου.
Η έκθεση περιλαμβάνει πορτρέτα και νεκρές φύσεις που δημιούργησε η Yevonde κατά τη διάρκεια της εξηκονταετούς καριέρας της, και βασίζεται στο αρχείο του έργου της, το σημαντικότερο αρχείο έγχρωμων εικόνων από γυναίκα φωτογράφο μέχρι σήμερα, το οποίο απέκτησε η Πινακοθήκη το 2011. Η έκθεση αποτελεί μέρος του προγράμματος «Reframing Narratives: Women in Portraiture», που αποσκοπεί στην ενίσχυση της αναπαράστασης των γυναικών στη συλλογή της Πινακοθήκης.
Η Madame Yevonde υπήρξε μια από τις πρώτες φεμινίστριες, εκκεντρική καλλιτέχνιδα και αναγνωρισμένη επαγγελματίας φωτογράφος. Ξεκίνησε την καριέρα της το 1910, όταν έγινε βοηθός της Lallie Charles (1869-1919), μιας από τις πρώτες γυναίκες φωτογράφους. Την ίδια χρονιά εντάχθηκε στο κίνημα των σουφραζετών και έκανε εκστρατεία για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών. Με το δικό της στούντιο, το οποίο δημιούργησε λίγο πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ήθελε να διαφέρει από τα παραδοσιακά φωτογραφικά ατελιέ πορτρέτων. Το 1920 παντρεύτηκε τον θεατρικό συγγραφέα και δημοσιογράφο Edgar Middleton. Τη δεκαετία του 1930 τής είχαν ανατεθεί πολλές διαφημιστικές και εμπορικές παραγγελίες, τις οποίες εκτέλεσε με καινοτόμο τρόπο, ιδίως μέσω της χρήσης του χρώματος, που την έκανε διάσημη.
Η Yevonde πίστευε στην πανδαισία των χρωμάτων χωρίς εφέ, όπως είχε πει σε μια ομιλία της στη Royal Photographic Society. Το μότο της ήταν «Γίνε πρωτότυπος ή πέθανε».
Το 1932, οι πειραματισμοί της παρουσιάστηκαν στην πρώτη έκθεση έγχρωμων φωτογραφικών πορτρέτων στη Βρετανία. Η έκθεση «Photographs by Yevonde» εγκαινιάστηκε στην γκαλερί Albany Gallery στο Λονδίνο. Περιλάμβανε ευρηματικά πορτρέτα και θέματα νεκρής φύσης. Η Yevonde ήταν μια από τους πολλούς φωτογράφους που εργάζονταν με χρώμα εκείνη την εποχή και υποστήριζε ακούραστα την αναγνώριση της έγχρωμης φωτογραφίας ως καλής τέχνης και όχι ως απλής αναπαράστασης, υπερασπιζόμενη τα πλεονεκτήματά της σε διαλέξεις, άρθρα και εκθέσεις. Η κληρονομιά της έγχρωμης δουλειάς της εκτείνεται σε δέκα εξαιρετικά παραγωγικά χρόνια και περιλαμβάνει εμπορικές δουλειές για διάφορα γυναικεία περιοδικά, κυρίως για τα «Eve's Journal», «Woman and Beauty» και «Modern Home».
Πεπεισμένη ότι η φωτογραφία είναι ταυτόχρονα επιστήμη και τέχνη, εντατικοποίησε την έρευνά της πάνω στην τεχνική και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ανακάλυψε τη διαδικασία Vivex, την οποία χρησιμοποίησε μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο για πολλά γνωστά πορτρέτα, ιδίως για τη σειρά της με τις «Θεές», την οποία ξεκίνησε το 1935.
Η Lady Diana Mosley, σύζυγος ενός Άγγλου φασίστα πολιτικού, ήταν η Αφροδίτη, ενώ η Anthony Eden, σύζυγος ενός πολιτικού των Εργατικών, ήταν η μούσα της Ιστορίας. Σε αυτές τις σχεδόν σουρεαλιστικές παρωδίες, τα χρώματα ήταν φανταχτερά, τα χαρακτηριστικά υπερβολικά και τα ντεκόρ τεχνητά, με χρήση σκηνικών, υφασμάτων και φόντου για τη δημιουργία ζωντανών, κομψών και σαγηνευτικών εικόνων. Στην ίδια σειρά υπάρχουν τα πορτρέτα μιας από τις πρώτες παρουσιάστριες του BBC, της Elizabeth «Betty» Cowell, και της Phyllis Panting (Ann Seymour), της πρωτοπόρου δημοσιογράφου μόδας και εκδότριας του «Woman and Beauty».
Σήμερα, τα αρνητικά που έχουν βρεθεί στο αρχείο της δίνουν μια εικόνα της μεθόδου και του τρόπου με τον οποίο υλοποιούσε τις ιδέες της. Η σειρά ήταν κοινωνικά τολμηρή για την ειρωνεία με την οποία αμφισβητούνταν οι γυναικείες απεικονίσεις, από τη Μέδουσα με το παγωμένο βλέμμα της μέχρι τη Φλώρα, ρομαντική και αθώα, ή τη Μινέρβα, σύμβολο του μαχητικού ανδρογυνισμού.
Όπως ο Claude Cahun και η Cindy Sherman, η Yevonde έπαιξε με τα γυναικεία αρχέτυπα και την υπέρβαση των φύλων, ιδίως στις αυτοπροσωπογραφίες της, όπως αυτή του 1940, όπου θέτει τον εαυτό της υπό την προστασία της Εκάτης. Με ευφυΐα ανέτρεψε τα ερωτικά στερεότυπα όταν, για παράδειγμα, εξέθεσε το έργο της «Machine Worker in Summer» (1937) στη Royal Photographic Society, μια φωτογραφία μιας γυμνής γυναίκας μπροστά σε μια ραπτομηχανή, σε ένα αλληγορικό ντεκόρ. Το ενδιαφέρον της για το σώμα αποτυπώθηκε επίσης στη σειρά «Tattoo Study» του 1938. Στο έργο της συναντάμε έναν σταθερό παράγοντα της γυναικείας φωτογραφίας: την επιθυμία να εμφανίζεται ως επαγγελματίας. Έτσι, σε μια αυτοπροσωπογραφία του 1937 πόζαρε κομψά κρατώντας μια φωτογραφική μηχανή.
Ένα άλλο σημαντικό μέρος της δουλειάς της ήταν η ανάθεση από το αμερικανικό περιοδικό «Fortune» να φωτογραφίσει την κατασκευή του εσωτερικού του υπερωκεάνιου RMS Queen Mary, μια απαιτητική φωτογράφιση που μας έχει δώσει μια σπουδαία σειρά εικόνων και που περιλαμβάνει πορτρέτα των ζωγράφων Anna και Doris Zinkeisen, οι οποίες εργάζονταν για τη διακόσμηση του εσωτερικού του πλοίου.
Η Yevonde πίστευε στην πανδαισία των χρωμάτων χωρίς εφέ, όπως είχε πει σε μια ομιλία της στη Royal Photographic Society. Το μότο της ήταν «Γίνε πρωτότυπος ή πέθανε». Οι 2.000 εικόνες του αρχείου της μας επιτρέπουν σήμερα να επανεξετάσουμε τις διάσημες νεκρές φύσεις και τα λαμπερά πορτρέτα της.
Η Πινακοθήκη ψηφιοποίησε το αρχείο της με μια απαιτητική διαδικασία προκειμένου να αποδώσει πιστά τα χρώματα και τη ζωντάνια των φωτογραφιών της, συγκρίνοντας με φωτογραφίες στη συλλογή της Πινακοθήκης και σε άλλες συλλογές, όπως του Βρετανικού Συμβουλίου και του Μουσείου Victoria & Albert, για να επιβεβαιωθεί η χρωματική ακρίβεια με υπάρχουσες εκτυπώσεις.
