Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την Πολιτική Πρωτεύουσα 2023 στην Ελευσίνα έρχεται στην Ελλάδα ο Jah Wobble, ένας θρύλος του ποστ-πανκ. Έχει αναλάβει τη μουσική επένδυση της θεατρικής παράστασης «Ξυλίκι - Post Scriptum» που παρουσιάζει η ομάδα Amor Omnia, ένα θεατροποιημένο αναλόγιο με θέμα την απουσία και την αρπαγή, με την Ιωάννα Παππά, τον Άλκη Παναγιωτίδη και τον Ανδρέα Μαντά.
Ο John Wardle, όπως είναι το πραγματικό του όνομα –Jah Wabble είναι ένα παρατσούκλι που του έβγαλε ο Sid Vicious, με τον οποίο ήταν κολλητοί–, έγινε γνωστός στο ευρύτερο κοινό ως ο αρχικός μπασίστας και ιδρυτικό μέλος των Public Image Ltd (PiL), του γκρουπ που έφτιαξε ο John Lydon μετά τους Sex Pistols στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Στις αρχές των '80s εγκατέλειψε το συγκρότημα, έχοντας κάνει δύο άλμπουμ. Μετά την αποχώρησή του από τους PiL, ξεκίνησε μια σειρά από ιστορικές συνεργασίες με τους Ginger Baker, Björk, Holger Czukay (CAN), The Edge (U2), Brian Eno, Gavin Friday, Bill Laswell, Harold Budd, Jaki Liebezeit (CAN) κ.ά.
Έχει συνεργαστεί με όλη την αφρόκρεμα των '90s. Το 2012 επανενώθηκε με τον συνάδελφο κιθαρίστα των PiL, Keith Levene, για το Metal Box in Dub. Στην Ελλάδα έχει ξανάρθει άλλες δύο φορές για να παίξει και μία φορά για διακοπές, που δεν ήταν και η καλύτερη εμπειρία, όπως μου εξομολογείται. Ήταν 2003 και οι πρώτες διακοπές που έκανε με την οικογένειά του. «Συνήθως δουλεύω συνέχεια». Δεν θυμάται ποιο νησί ήταν –πιθανότατα η Ρόδος–, θυμάται όμως το αποκρουστικό θέαμα εκατοντάδων νεαρών «ηλίθιων» μεθυσμένων Άγγλων. Ευτυχώς, μόλις μετακινήθηκαν από το σημείο όπου σύχναζαν οι Βρετανοί τουρίστες, όλα ήταν καλύτερα και πέρασαν υπέροχα.
Για μένα ήταν όμορφα επειδή έκανα τη μουσική που ήθελα την εποχή που ήθελα. Συχνά αστειεύομαι, όταν μιλάω για τον Keith και τον John, και λέω ότι ήμουν σε μια μπάντα με τους χειρότερους ανθρώπους στον πλανήτη, αλλά είχε την πλάκα του επειδή έμοιαζε σαν να πρωταγωνιστούσαμε σε θεατρική παράσταση του Χάρολντ Πίντερ. Στενοχωρήθηκα πολύ όταν ο Keith πέθανε, χαράμισε το ταλέντο του λόγω των ναρκωτικών.
Όταν ήρθε για να παίξει στα '90s έφτασε στο αεροδρόμιο, όπου τον υποδέχθηκε μια promoter γύρω στα 30, πολύ χαρισματική, όπως τη χαρακτηρίζει, η οποία στη διαδρομή προς την Αθήνα οδηγούσε με τέτοια ταχύτητα που ακόμη απορεί πώς βγήκαν ζωντανοί από το αμάξι. Ο Wobble μπορεί να μιλάει με τις ώρες, να θυμάται ιστορίες, να σχολιάζει την πολιτική κατάσταση ή τη μουσική που θα παρουσιάσει στην Ελευσίνα. Η παράσταση στην Ελευσίνα ήρθε μετά από πρόταση που του έκανε ο Ανδρέας Μαντάς. Μου γράφει ο Ανδρέας πώς ξεκίνησε η συνεργασία τους. Είχε πρωτοακούσει τη μουσική του στο σχολείο, συγκεκριμένα τo μπάσο του στο «Higher than the sun» των Primal Scream, και νόμιζε ότι είχε καταγωγή από την Τζαμάικα.
«Higher than the sun» - Primal Scream
«Ήθελα έναν ξένο μουσικό να μου γράψει τη μουσική στην πρόταση που θα κάναμε στην Ελευσίνα. Ο πρώτος άνθρωπος που μου ήρθε στο μυαλό ήταν αυτός. Όταν κατάφερα τελικά να τον βρω και μιλήσαμε, υπήρχε ένα concept, αλλά ακόμα δεν είχε πάρει καμία μορφή. Ζήτησε να κάνουμε ένα zoom chat για να με ακούσει και να με δει. Ήθελε να δει τον τρόπο που μιλάω και να καταλάβει πώς σκέφτομαι. Με ρώτησε για το έργο και τα συναισθήματα που θέλω να προκαλέσω στον θεατή μέσα από αυτό. Του είπα ότι μ’ ενδιαφέρει περισσότερο η φθορά των συναισθημάτων παρά τα ίδια τα συναισθήματα. Τα συναισθήματα, όπως και οι άνθρωποι, είναι πολύ εύθραυστα, καταστρέφονται εύκολα. Δεν ξέρω με ποιον τρόπο θα μπορούσαμε να τα προστατέψουμε. "Η μουσική σου", του είπα, "θα ήθελα να λειτουργήσει ως ένας προστατευτικός μανδύας". Μετά από αυτό, ο πάγος έσπασε, δέχτηκε να έρθει και να παίξει μαζί μας. Δεν έχουμε γνωριστεί ως τώρα διά ζώσης, αλλά είμαστε αρκετά κοντά τα τελευταία δυομισι χρόνια, δηλαδή από τότε που η πρόταση ήταν στα σπάργανα».
Ο John, που είναι γέννημα-θρέμμα του Λονδίνου, θα εμφανιστεί επί σκηνής με τους Tian, το σχήμα των γιων του, John και Charlie Wardle, οι οποίοι είναι επίσης μουσικοί με καταγωγή από την Κίνα από τη μεριά της μητέρας τους, της γνωστής αρπίστριας Liao Zilan. «Θα παίξουμε διαχρονική μουσική η οποία θα άρεσε στον Πλάτωνα», αστειεύεται, κυρίως επειδή η «Πολιτεία» του Έλληνα φιλοσόφου αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το συγκεκριμένο έργο. Η μουσική τους, που βασίζεται στα κρουστά και στα έγχορδα, είναι μια μείξη κινεζικών και δυτικών ηχοχρωμάτων. Ο ένας του γιος ειδικεύεται σε ένα παραδοσιακό όργανο από τη Μογγολία, το οποίο έχει ανατολίτικο ηχόχρωμα. Μάλιστα την ημέρα που γινόταν η συνέντευξη, ετοιμαζόταν για τον γάμο του. «Δεν τους έχω δώσει κάποια συμβουλή σε σχέση με τη μουσική». Περισσότερο τους συμβούλευα για το πώς να παίξουν ποδόσφαιρο όταν μεγάλωναν», αναφέρει. Είναι φανατικός υποστηρικτής της Tότεναμ και πηγαίνει συχνά στο γήπεδο. Έχει ετήσια συνδρομή, ενώ μου σχολιάζει τον Ange Postecoglou, τον Ελληνοαυστραλό προπονητή της ομάδας, τον οποίο οι οπαδοί της αντιμετωπίζουν ως Μεσσία.
Public Image Limited - Public Image
Για να ξαναγυρίσουμε στη μουσική, το πανκ ήταν το καλύτερο πράγμα που του συνέβη ποτέ, επειδή τον έβαλε στον κόσμο της μουσικής. «Αν δεν ήταν το πανκ, δεν ξέρω πού θα βρισκόμουν τώρα. Τότε όλοι τριγύρω μου άρχισαν να παίζουν μουσική και τελικά σχηματίστηκαν οι Public Image Ltd κι έτσι έπιασα το μπάσο, κάτι που θα μπορούσα να κάνω εύκολα. Το άλλο που θα μπορούσα να κάνω ήταν η σκοποβολή».
Από τους Public Image Ltd αποχώρησε το 1984, επειδή δεν έβρισκε κάποιο λόγο να παραμείνει. «Ως δουλειά ήταν χάλια, επειδή πραγματικά αγωνιζόμασταν να επιβιώσουμε και ήταν πολύ άδικο. Ο Keith Levene (σ.σ. κιθαρίστας του γκρουπ) ήταν χωμένος στην ηρωίνη. Ήταν πολύ δύσκολη η κατάσταση. Την περίοδο που ήμουν μαζί τους κάναμε ελάχιστες συναυλίες και είχα πολλή ενέργεια, ήθελα να παίζω και να κάνω πράγματα. Ήμουν πολύ θυμωμένος με τον John και τον Keith επειδή δεν καταλάβαιναν τι έπρεπε να κάνουμε. Τώρα που το σκέφτομαι όμως κάναμε μαζί δυο καταπληκτικούς δίσκους κι έτσι ξεκίνησε η καριέρα μου, επειδή έφυγα νωρίς και κατάφερα αργότερα να πάω στην Αμερική και να συνεργαστώ με καλλιτέχνες όπως οι CAN και να γνωρίσω κόσμο.
Συναντώ αρκετούς που είναι ακόμη σε μεγάλες μπάντες και μοιάζει σαν να είναι εγκλωβισμένοι σε δυστυχισμένους γάμους. Υπάρχει ένα άσχημο συναίσθημα ότι δεν τα πάνε καλά μεταξύ τους και για τον υπόλοιπο κόσμο φορούν προσωπείο. Για μένα ήταν όμορφα επειδή έκανα τη μουσική που ήθελα, την εποχή που ήθελα. Συχνά αστειεύομαι, όταν μιλάω για τον Keith και τον John, λέω ότι ήμουν σε μια μπάντα με τους χειρότερους ανθρώπους στον πλανήτη, αλλά είχε την πλάκα του επειδή ήταν σαν να πρωταγωνιστούσαμε σε θεατρική παράσταση του Χάρολντ Πίντερ. Στενοχωρήθηκα πολύ όταν ο Keith πέθανε, χαράμισε το ταλέντο του λόγω των ναρκωτικών».
— Με τον John Lydon έχετε κρατήσει επαφές;
Την τελευταία φορά που τον είδα ήταν το 2006. Φάγαμε μαζί ινδικό κάρι στο Λονδίνο με έναν άλλο πολύ καλό μας φίλο, τον John Gray. Τα παλιά χρόνια μάς αποκαλούσαν «οι τέσσερις Τζον» – ήμασταν εγώ, ο John Gray, ο John Lydon και ο John Beverley (Sid Vicious). Εκείνη τη νύχτα καθίσαμε σε ένα τραπέζι με τέσσερις καρέκλες και είπαμε ότι η μία ήταν για τον Sid, έστω κι αν έλειπε. Τότε έμαθα ότι μάλωσε και με τον John Gray, με τον οποίο ήταν φίλοι από το σχολείο και δεν του μιλάει πια. Νομίζω ότι συναντηθήκαμε επειδή ήθελε να τσεκάρει αν ήμουν διαθέσιμος για μια επανασύνδεση των Public Image, αλλά για να το κάνω αυτό θα έπρεπε να αξίζει τον κόπο, δηλαδή να έχει τα λεφτά που δεν έιχε τότε. Αυτό θα με αποζημίωνε για τα πάντα. Έβαλα τους όρους μου, δεν με ενδιέφερε να παίξω κομμάτια από τα τέλη του ’80 και τα '90s. Ήθελα να παίξουμε το "Metal Box" ολόκληρο και να ταρακουνήσουμε λίγο την κατάσταση πολιτικά, επειδή μπορούσαμε να το κάνουμε. Οι καιροί σήκωναν κάτι τέτοιο, αλλά όλοι γνωρίζουμε τι συνέβη τελικά».
Jah Wobble & The Invaders Of The Heart - «Visions of you» - 229, London - January 2019
Σε αυτό το σημείο αναφέρεται στο Brexit και παρομοιάζει την κατάσταση με επεισόδιο από το «Ρeaky Blinders». «Δεν έχω αυταπάτες για την Ευρωπαϊκή Ένωση, απλώς δεν υπήρχε κανένα σχέδιο για την έξοδό μας από αυτή. Η χώρα αυτήν τη στιγμή δεν είναι στην καλύτερη κατάσταση και αυτοί που την κυβερνούν είναι γελοίοι. Έκαναν πάρτι όταν συνέβαινε η πανδημία και ο κόσμος πέθαινε στα νοσοκομεία. Εθνικιστές, που αν κριτικάρεις τη χώρα και τις πολιτικές τους, αμέσως σε κατηγορούν ότι δεν είσαι πατριώτης. Με το Brexit συνέβη το εξής: ήταν σαν να βρίσκεσαι σε μια φυλακή και να είσαι μέρος της συμμορίας της Ε.Ε. Σε λένε "Βρετανία" και είσαι από τους τοπ γκάνγκστερ της συμμορίας, αλλά δεν εμπιστεύεσαι τα άλλα μέλη της, ενώ είσαι ισχυρός και οι πιο αδύναμες χώρες σε βλέπουν ως τον μεγάλο τους αδελφό που θα τους προστατεύσει από τα μεγάλα αφεντικά. Και μετά κάνεις αυτό το βλακώδες πράγμα και φεύγεις, αν και είσαι ακόμη στη φυλακή». Επιστρέφοντας στον Lydon, τον ρωτάω τη άποψη έχει για όσα έχει δηλώσει κατά καιρούς και για την πρόσφατη προσπάθειά του να συμμετάσχει στη Eurovision με την Ιρλανδία – ο Wobble είναι μισός Ιρλανδός.
«A very british coup» - Jah Wobble featuring Mark Stewart
«Ό,τι ζήσαμε έχει τελειώσει και δεν με πειράζει. Είναι ό,τι είναι –υπέρ του Brexit και υποστηρικτής του Τραμπ–, αλλά δεν με αφορά. Γενικά, δεν του κρατώ καμιά κακία και μολονότι δεν έχω δει ποτέ Eurovision, δεν είμαι κατά των ανθρώπων που πάνε εκεί για καλό σκοπό και για να ευαισθητοποιήσουν το κοινό σχετικά με θέματα όπως το Αλτσχάιμερ. Απλώς, καμιά φορά αναρωτιέμαι τι στο καλό συνέβη στον άνθρωπο που έγραφε τέτοιους στίχους. Κανείς δεν το έχει πει, αλλά οι στίχοι του στο "Metal Box" ήταν αντάξιοι του Samuel Beckett, θυμιζαν περισσότερο πρόζα. Το να μεγαλώνεις είναι περίεργο πράγμα».
«Σε νοιάζει καθόλου τι θα αφήσεις πίσω;»
«Όχι, καθόλου. Όλα αυτά είναι σαχλαμάρες. Ζεις, πεθαίνεις και μετά γίνεσαι σκόνη. Απλώς ζήσε καλά και προσπάθησε να αφήσεις μια όμορφη ενέργεια. Διαφορετικά γίνεσαι σαν αυτούς τους στρατηγούς που είναι φουλ στα παράσημα και την περηφάνια, αλλά χωρίς καμιά ουσία».
Public Image Limited - Death Disco
Μυστήριο 93 ΞΥΛΙΚΙ
Post Scriptum
Πέμπτη 6 Ιουλίου | Πάρκινγκ Παλαιού Ελαιουργείου Ελευσίνας | 21:15
Θεατροποιημένο αναλόγιο για την απουσία και την αρπαγή με την Ιωάννα Παππά, τον Άλκη Παναγιωτίδη και τον Αντρέα Μαντά, συνοδεία ζωντανής, πρωτότυπης μουσικής από τον περίφημο Βρετανό μπασίστα, συνθέτη και παραγωγό Jah Wobble και τους Tian, το σχήμα παραδοσιακής κινεζικής μουσικής.
