Άλλο prestige άλλο proustige

Άλλο prestige άλλο proustige Facebook Twitter
Μάρσελ Προυστ, Λορ Μιρά και Μπεν Γκόλντφαρμπ.
0

ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΟΤΙ ΓΥΡΩ στις 300 χιλιάδες ήταν οι επισκέπτες στην Έκθεση Βιβλίου στο Πεδίο του Άρεως τις δύο πρώτες εβδομάδες του Σεπτεμβρίου, μια επανεκκίνηση σ’ έναν ιστορικό χώρο ο οποίος κατά τη δεκαετία του 1990 είχε ταυτιστεί απόλυτα με το βιβλίο. Ο υπεύθυνος οργάνωσης της έκθεσης, Βασίλης Χατζηιακώβου, δεν κρύβει τον ενθουσιασμό του για την επιτυχία.

Είναι μια επιτυχία ποιοτική αλλά και οικονομική, όπως με βεβαιώνουν πολλοί εκδότες με τους οποίους συνομίλησα. Η έκθεση έδειξε τον θρίαμβο του ποιοτικού βιβλίου. Κυρίως χαρακτηρίστηκε, όμως, από την ανανέωση του κοινού. Πιο νεανικό, αλλά ακόμη κι ένα κοινό καινούργιο, που συνδέεται με τις γειτονιές γύρω από το Πεδίο του Άρεως, τα Εξάρχεια, την Κυψέλη, του Γκύζη.

Η έκθεση αναγκάζεται να αναζητήσει νέους χώρους, στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου και, μέχρι πρόσφατα, στο Ζάππειο. Η επιστροφή της στο Πεδίο του Άρεως, παρά τους αρχικούς δισταγμούς κάποιων εκδοτών, και η επιτυχία της σημαίνει μια νέα αρχή.

Ο Βασίλης Χατζηιακώβου, που τον γνωρίζουμε από τις εκδόσεις Αρμός αλλά και από τη λειτουργία του φιλολογικού καφενείου Πόλις στο αίθριο του Αρσακείου, είναι βετεράνος των εκθέσεων αυτών. Μαζί με τον Θανάση Καστανιώτη, που ήταν πρόεδρος του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλίου στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ξεκίνησαν τις εκθέσεις στο Πεδίο του Άρεως. Η δωδεκαετία 1990-2002 είναι συνδεδεμένη με τη χρυσή εποχή των εκθέσεων, με αποκορύφωμα το 2000, όταν για πρώτη και μοναδική φορά ένας πρωθυπουργός εγκαινιάζει έκθεση βιβλίου. Ήταν ο Κώστας Σημίτης.

Μετά αρχίζει η παρακμή του πάρκου και η εγκατάλειψή του. Η έκθεση αναγκάζεται να αναζητήσει νέους χώρους, στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου και, μέχρι πρόσφατα, στο Ζάππειο. Η επιστροφή της στο Πεδίο του Άρεως, παρά τους αρχικούς δισταγμούς κάποιων εκδοτών, και η επιτυχία της σημαίνει μια νέα αρχή. Είναι βέβαια και μια επιστροφή του πάρκου στη ζωή των Αθηναίων, όπως άλλωστε έδειξαν και οι εκθέσεις της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση που έγιναν εκεί, ιδιαίτερα τα «Πλάσματα».

Συζητήθηκε, όχι πάντα θετικά, το θεματικό αφιέρωμα της Έκθεσης Βιβλίου στις γυναίκες. Το λέω στον Βασίλη Χατζηιακώβου και του επισημαίνω τις ενστάσεις. Μου απαντάει αποστομωτικά ότι το αφιέρωμα αυτό δεν είχε σχέση αποκλειστικά με συγγραφείς ή ποιήτριες αλλά με τη γυναικεία επιχειρηματικότητα στον χώρο των εκδόσεων. Και μου θυμίζει τη μεγάλη σειρά γυναικών που σφράγισαν τον εκδοτικό χώρο.

Νανά Καλλιανέση του Κέδρου, Μάγδα Κοτζιά του Εξάντα, Μάνια Καραϊτίδη της Εστίας, Ιωάννα Χατζηνικολή των ομώνυμων εκδόσεων, Μυρσίνη Ζορμπά του Οδυσσέα, Έφη Βασιλάκου της Αστάρτης, αδελφές Καρύδη του Ίκαρου, Λουίζα Ζαούση της Ωκεανίδας, για να μείνουμε μόνο στις γυναίκες της εκδοτικής ιστορίας και να μην αναφέρουμε τις δρώσες, όπως τη Γιώτα Κριτσέλη της Κίχλης ή την Τζούλια Τσιακίρη του Ροδακιού.

cover
Λορ Μιρά, Προυστ, ένα οικογενειακό μυθιστόρημα

Μέσα στον απόηχο της επετείου των εκατό χρόνων από τον θάνατο του Μαρσέλ Προυστ (18 Νοεμβρίου 1922) διάβασα το πολύ πρωτότυπο βιβλίο της Λορ Μιρά «Proust, un roman familial» (Προυστ, ένα οικογενειακό μυθιστόρημα), που κυκλοφόρησε φέτος κι είναι υποψήφιο για κάποιο από τα γαλλικά λογοτεχνικά βραβεία. Γνωρίσαμε τη Λορ Μιρά, που είναι καθηγήτρια Γαλλικού Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Λος Άντζελες, μέσα από το δοκίμιό της «Ποιος ακυρώνει τι;» (εκδόσεις Πόλις), με θέμα την cancel culture. Μας είχε δείξει εκεί έναν τρίτο δρόμο, που έχει σχέση με την αλλαγή των θεσμών κι όχι με την «τρομοκρατία των μειοψηφιών» ή τη «δικτατορία της αριστεράς».

Στο καινούργιο βιβλίο της όμως η Μιρά μιλάει για την οικογένειά της σε σχέση με το μυθιστόρημα του Προυστ, το Αναζητώντας…, για να μας πει ότι τελικά, ναι, ο Προυστ δεν της έσωσε τη ζωή, κατά το κοινώς λεγόμενο, αλλά τη συμφιλίωσε με την οικογένειά της. Και η οικογένεια της Μιρά δεν είναι κάποια τυχαία. Τα μέλη της είναι πρωταγωνιστές στο μυθιστόρημα του Προυστ. Από την πλευρά της μητέρας της κατάγεται από τον Λουδοβίκο τον 13ο, ενώ από την πλευρά του πατέρα της κατάγεται από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη.

Η Μιρά δεν ακολούθησε καμία από τις νόρμες της καταγωγής της (καθολικισμός, γάμος, πολλά παιδιά, ετικέτα και πρωτόκολλο). Απέδρασε από τη Γαλλία και από το ασφυκτικό περιβάλλον της εθιμοτυπίας και των τρόπων της αριστοκρατίας, σπούδασε, όπως δεν έκαναν οι γυναίκες της τάξης της, και δεν παντρεύτηκε, καθώς οι ερωτικές προτιμήσεις της στρέφονται προς το ίδιο της το φύλο. Διαβάζοντας τον Προυστ, αντικατέστησε το κοινωνικό prestige με το proustige.

Άλλο prestige άλλο proustige Facebook Twitter
Η Μιρά δεν ακολούθησε καμία από τις νόρμες της καταγωγής της (καθολικισμός, γάμος, πολλά παιδιά, ετικέτα και πρωτόκολλο).

Σε λίγες ημέρες, συγκεκριμένα στις 8 και 9 Νοεμβρίου, συμπληρώνονται 100 χρόνια από το αποτυχημένο «πραξικόπημα της μπιραρίας», τότε που ο Χίτλερ προσπάθησε να ανατρέψει διά της βίας την ευάλωτη Δημοκρατία της Βαϊμάρης (το πέτυχε, βέβαια, δέκα χρόνια αργότερα, με… εκλογές). Αυτή η στρογγυλή επέτειος έχει προκαλέσει εκδοτικό οργασμό στη Γερμανία. Είναι τόσο πολλοί οι τίτλοι που ήδη στη Γερμανία μιλούν για «επετειίτιδα» («Jubiläumitis»). Οι επέτειοι ρυθμίζουν βέβαια τη συγγραφική και εκδοτική παραγωγή, όπως και τόσα άλλα πράγματα στη δημόσια ζωή.

Πολλές φορές μοιάζουν να εκβιάζουν το ενδιαφέρον των αναγνωστών και του κοινού. Αλλά ειδικά η Βαϊμάρη εξακολουθεί να ασκεί μεγάλη γοητεία και να θεωρείται πάντοτε επίκαιρη. Ίσως γι’ αυτό η εκατονταετία από το αποτυχημένο «πραξικόπημα της μπιραρίας» προκαλεί το ενδιαφέρον και σε άλλες αγορές, όπως την αγγλοσαξονική. Αυτή η περίοδος της γερμανικής ιστορίας, που την ονομάζουμε Δημοκρατία της Βαϊμάρης (1918-1933), δείχνει πόσο μοιραία μπορεί να αποδειχθεί η διάβρωση των κανόνων της δημοκρατίας, ακόμη κι αν οι επιπτώσεις της φανούν αργότερα, και ότι το τίμημα που οι κοινωνίες καταβάλλουν για τη δημοκρατία είναι η διαρκής επαγρύπνηση.

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: 
Φόλκερ Κούτσερ, 
Το βρεγμένο ψάρι, 
Μτφρ.: Τάσος Ψιλογιαννόπουλος, 
Εκδόσεις Διόπτρα

Φυσικά η Βαϊμάρη είναι και αυτό το γοητευτικό μείγμα της διαφθοράς, της φτώχειας, της βίας, της πορνείας, της σεξουαλικής απελευθέρωσης, της δημιουργικής έκρηξης, της άνθησης της τέχνης και της κατάλυσης κάθε κανόνα συμμετρίας, ορθολογισμού κ.λπ. που μας κάνει σήμερα να «καταναλώνουμε» με απληστία τη Βαϊμάρη. Το αποδεικνύει η επιτυχία των μυθιστορημάτων του Χανς Φάλαντα (τα περισσότερα στις εκδόσεις Gutenberg), η επιτυχία όλων των κύκλων της σειράς «Babylon Berlin», που στηρίζεται στα μυθιστορήματα του Φόλκερ Κούτσερ (στις εκδόσεις Διόπτρα) αλλά και η διαχρονική επιτυχία του ιστορικού δοκιμίου του Χάινριχ Βίνκλερ «Βαϊμάρη» (στις εκδόσεις Πόλις).

Διαβάζω το βιβλίο Crossings (Σταυροδρόμια) του Αμερικανού συγγραφέα Μπεν Γκόλντφαρμπ. Είναι βιβλίο ερευνητικής δημοσιογραφίας, ένα είδος που μόνο οι Αμερικανοί μπορούν να κάνουν τόσο καλά, ίσως γιατί δεν έχουν μόνο την παράδοση αλλά και τους πόρους – χρόνο και χρήμα. Το θέμα του είναι οι τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις που προκαλούν οι αυτοκινητόδρομοι στο περιβάλλον, στον άνθρωπο, στα ζώα, στα φυτά. Ο Γκόλντφαρμπ λέει ότι αν δούμε τον πλανήτη μας από μακριά, μοιάζει με μια σφαίρα που είναι τυλιγμένη ασφυκτικά από… κορδέλες. Είναι τα 64 εκατομμύρια χιλιόμετρα αυτοκινητοδρόμων. Τους περισσότερους αυτοκινητοδρόμους έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Φτάνουν τα 10 εκατομμύρια 400 χιλιάδες χιλιόμετρα, με τάση αυξητική. Υπολογίζεται ότι μόνο στις ΗΠΑ και στο εκτεταμένο δίκτυό τους βρίσκουν κάθε μέρα τον θάνατο 100 άνθρωποι και σκοτώνονται 1 εκατομμύριο άγρια ζώα. Οι αριθμοί που παρουσιάζει ο Γκόλντφαρμπ είναι εφιαλτικοί. Η έρευνά του, που δείχνει πόσο επείγον είναι το θέμα, εισάγει την έννοια της «road ecology», ουσιαστικά μιας νέας επιστήμης για τη μείωση των επιπτώσεων από τη χάραξη και την κατασκευή νέων αυτοκινητοδρόμων και από τη χρήση αυτών που είναι σε λειτουργία.

Πόσο ο τίτλος ενός βιβλίου επηρεάζει τις επιλογές μας; Θα αγοράζαμε σήμερα, ας πούμε, ένα βιβλίο που θα είχε τίτλο «Οι σκίουροι του Σέντραλ Παρκ είναι θλιμμένοι τη Δευτέρα»; Όχι, μας λέει μια πρόσφατη γαλλική έρευνα, που εξετάζει τους 446 τίτλους των βιβλίων της νέας λογοτεχνικής σεζόν με κριτήριο τον αριθμό των λέξεων. Οι τίτλοι με τις πολλές λέξεις, όπως «Οι σκίουροι του Σέντραλ Παρκ…», που έχουν κυρίως συνδεθεί με τη λεγόμενη feel-good λογοτεχνία, θεωρούνται σήμερα ξεπερασμένοι, σύμφωνα με την έρευνα.

Ο μέσος τίτλος περιλαμβάνει 3,5 λέξεις, ενώ από τους 446 τίτλους, το 14% είναι μονολεκτικοί. Το θέμα της έρευνας μπορεί να φαίνεται αστείο, έχει όμως απόλυτη σχέση με το μάρκετινγκ του βιβλίου. Αν κάνουμε μια βουτιά στη δική μας εκδοτική ιστορία, θα βρούμε τον τίτλο Ο Ιούδας φιλούσε υπέροχα. Είναι σίγουρο ότι ο τίτλος συνέβαλε στην επιτυχία αυτού του μυθιστορήματος της Μάιρας Παπαθανασοπούλου στη μακρινή εποχή του λαϊφστάιλ α λα ελληνικά. Θα άξιζε λοιπόν να δούμε μια έρευνα, έστω δημοσιογραφική, με τους τίτλους της νέας ελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός.

Βιβλίο / Οβίδιος: Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός

Ο κορυφαίος μελετητής του ρωμαϊκού κόσμου Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής ολοκλήρωσε την απόδοση στα ελληνικά των 12.000 στίχων του έργου του Οβίδιου, εκφράζοντας ταυτόχρονα τον άκρως μοντέρνο χαρακτήρα του ποιητή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Βιβλίο / «Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Με θέμα την καθημερινότητα έξι αστροναυτών σε έναν διεθνή διαστημικό σταθμό, το μυθιστόρημα που κέρδισε το Booker 2024 μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά, είναι ένα ποίημα για τον πλανήτη Γη και μας καλεί να τον εκτιμήσουμε ξανά.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
2000 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, ένα βιβλίο για τους Ρωμαίους αυτοκράτορες γίνεται μπεστ-σέλερ

Βιβλίο / Ο Σουητώνιος του 69 μ.Χ. γίνεται ξανά μπεστ-σέλερ

Οι «Βίοι των Καισάρων», το εξόχως κουτσομπολίστικο βιβλίο που είχε γράψει ο Σουητώνιος για τον βίο και την πολιτεία της πρώτης σειράς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση και μπήκε στη λίστα με τα ευπώλητα των Sunday Times.
THE LIFO TEAM
«Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Βιβλίο / «Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Ο «ροκ σταρ ιστορικός των ημερών», ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και βραβευμένος συγγραφέας Peter Frankopan, μιλά στη LIFO για τους κινδύνους που απειλούν την Ευρώπη, τη Γάζα και την άνοδο της ακροδεξιάς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Daily / Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Μια εικοσαετία μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, κυκλοφορεί ξανά σε αναθεωρημένη μορφή, η ενθουσιώδης, στοχαστική, λυρική μελέτη του έργου του σπουδαίου όσο και «πολωτικού» Έλληνα τραγουδοποιού από τον Δημήτρη Καράμπελα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Γιάννης και η φασολιά

Guest Editors / Ο Γιάννης και η φασολιά

Τέλη ’70, Αθήνα. Ένας νεαρός βουτάει στην ποίηση στη βιβλιοθήκη της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Οι στίχοι του Γιάννη Κοντού τον αγγίζουν. Χρόνια μετά, ως συγγραφέας πια, δημιουργεί μια λογοτεχνική σχέση που κρατά δεκαετίες, ανάμεσα σε εκδοτικούς οίκους, ταβέρνες και πρωινά τηλεφωνήματα.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ευκλείδης Τσακαλώτος: Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές, ακόμα κι αν αυτό ακούγεται σαν τετραγωνισμός του κύκλου!

Βιβλίο / Ευκλείδης Τσακαλώτος: «Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές στην αριστερά»

Μια πολιτική κουβέντα «εφ’ όλης της ύλης» με τον βουλευτή της Νέας Αριστεράς, πανεπιστημιακό και πρώην υπουργό Οικονομικών στο στούντιο της LiFO με αφορμή το «Μανιφέστο για μια βιώσιμη κοινωνία», το τρίτο του συγγραφικό πόνημα τα τελευταία χρόνια.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ