Γιατί ο κόσμος συρρέει στις εκθέσεις βιβλίων και όχι στα βιβλιοπωλεία;

Γιατί ο κόσμος συρρέει στις εκθέσεις βιβλίων και όχι στα βιβλιοπωλεία; Facebook Twitter
Πώς θα ήταν, άραγε, η Ελλάδα αν, έστω, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού διάβαζε; Αν στα σχολεία τα παιδιά γνώριζαν από νωρίς τις συγκινήσεις της λογοτεχνίας και τους καλλιεργούσαν την αγάπη για την ανάγνωση αντί να τους προκαλούν απώθηση; Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0

ΒΡΑΔΥ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΣΤΗΝ Έκθεση Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως. Στην κεντρική σκηνή της εισόδου μια θεατρική παράσταση για παιδιά κρατούσε αμείωτο το ενδιαφέρον των ανήλικων θεατών, οι αχανείς διάδρομοι στις αλέες του πάρκου γεμάτοι με τα περίπτερα των εκδοτών το ένα δίπλα στο άλλο ξέχειλα από βιβλία, πολλές και διαφορετικές εκδηλώσεις ταυτόχρονα εν εξελίξει στις διάφορες σκηνές της έκθεσης και, το πιο εντυπωσιακό: επικρατούσε το αδιαχώρητο. Οι διάδρομοι έσφυζαν από ζωή, ο συνωστισμός σε αρκετά σημεία ήταν έντονος και στα περίπτερα που είχαν περισσότερη κίνηση γινόταν λαϊκό προσκύνημα, με το πλήθος που στεκόταν να δυσκολεύει τη διέλευση για τους υπόλοιπους. Παρέες, ζευγάρια, οικογένειες με παιδιά και μεμονωμένοι επισκέπτες, όλων των ηλικιών, να περιφέρονται χαζεύοντας, ξεφυλλίζοντας και αγοράζοντας βιβλία, χαιρετώντας γνωστούς και φίλους. Καταξιωμένοι ή και λιγότερο γνωστοί συγγραφείς να υπογράφουν αντίτυπα και να συζητούν με αναγνώστες και από τα μεγάφωνα να ανακοινώνονται επαναλαμβανόμενα ονόματα συγγραφέων και εκδηλώσεις. Μια ατμόσφαιρα ευφορίας και ιλαρότητας, έντονου ενδιαφέροντος και βιβλιοφιλικής περιέργειας επικρατούσε σε κάθε γωνιά της έκθεσης.

Αν κάποιος άσχετος με τα του βιβλίου στη χώρα μας προσγειωνόταν εκείνο το βράδυ στο Πεδίον του Άρεως, βλέποντας όχι μόνο το πλήθος του κόσμου αλλά και την ηλικιακή κατανομή, με πάρα πολλούς νέους γύρω του, και, το κυριότερο, το κλίμα που επικρατούσε, θα πίστευε πως το βιβλίο όχι μόνο γνωρίζει άνθηση και οι εκδότες ευημερούν αλλά και πως η αναγνωσιμότητα είναι σε υψηλά επίπεδα. Ακόμα και όσοι έχουμε μια εμπειρία από τον χώρο του βιβλίου, σχεδόν θα το πιστεύαμε για λίγο, συμμετέχοντας σε αυτήν τη γιορτή. Και οι διοργανωτές του 52ου Φεστιβάλ Βιβλίου 2024, που διοργανώνει ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου (ΣΕΚΒ), με το κεντρικό αφιέρωμα να έχει τον φιλόδοξο τίτλο «Νεολαία και Ανάγνωση. Από σένα η Άνοιξη εξαρτάται», δεν μπορεί παρά να ήταν απόλυτα ικανοποιημένοι, γιατί όντως το κλίμα ήταν γιορτινό και αρκετά νεανικό.

Έχουν καταλάβει πως ο κόσμος έχει κουραστεί από τις πανομοιότυπες παρουσιάσεις βιβλίων και από παρωχημένες μεθόδους προσέλκυσης πελατών, από τις τακτικές των σουπερ-μάρκετ και από βιβλιοπωλεία ανάλογης λογικής και αισθητικής, από αδιάφορους, βαριεστημένους και ανενημέρωτους υπαλλήλους σε επιχειρήσεις που ποτέ δεν επενδύουν σε ανθρώπινο δυναμικό;

Διαβάζω στο δελτίο τύπου του Φεστιβάλ Βιβλίου τα νούμερα που το αφορούν, που δεν είναι καθόλου αμελητέα και συμφωνούν με αυτή την αίσθηση υπερδραστηριότητας και ευημερίας: «200 εκδοτικοί οίκοι, 280 περίπτερα, 200 πολιτιστικές εκδηλώσεις, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, διαδραστικά εκπαιδευτικά δρώμενα και πολλά άλλα». Την προσοχή μου, όμως κλέβουν, τα ρετροφουτουριστικά σχέδια του γνωστού εικαστικού Λεωνίδα Γιαννακόπουλου που κοσμούν την αφίσα της έκθεσης, με τον ποδηλάτη που ταξιδεύει στον ουρανό και περνάει ανάμεσα από φανταστικούς κόσμους βγαλμένα, θα έλεγε κανείς, από κάποιο μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν. Απόλυτα ταιριαστά με το πνεύμα μιας έκθεσης βιβλίου και τα πολλαπλά ταξίδια που προσφέρει η εμπειρία της ανάγνωσης, αλλά ενισχύουν μέσα μου και την ιδέα του φεστιβάλ ως ενός εντελώς αποκομμένου από την πραγματικότητα φανταστικού βιβλιοφιλικού σύμπαντος.

Πώς θα ήταν, άραγε, η Ελλάδα αν, έστω, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού διάβαζε; Αν στα σχολεία τα παιδιά γνώριζαν από νωρίς τις συγκινήσεις της λογοτεχνίας και τους καλλιεργούσαν την αγάπη για την ανάγνωση αντί να τους προκαλούν απώθηση; Αν υπήρχαν παντού οργανωμένες και εκσυγχρονισμένες σχολικές βιβλιοθήκες και η βιβλιοθήκη ήταν το κέντρο κάθε κοινότητας; Αν ήταν άλλα τα στατιστικά της αναγνωσιμότητας; Μιλάμε για μια βιβλιοφιλική ουτοπία που μόνο να ονειρευτούμε μπορούμε, όσο κι αν επιμέρους ενέργειες για την καλλιέργεια της ανάγνωσης και την ανάδειξη και προβολή του βιβλίου διοργανώνονται από διάφορους κρατικούς φορείς και ιδιωτικές πρωτοβουλίες.

Γεγονός είναι πως οι εκθέσεις βιβλίου πάντα μάζευαν πλήθος κόσμου που τις επισκεπτόταν για βόλτα και για να αγοράσει συγκεντρωτικά βιβλία από πολλούς διαφορετικούς εκδότες, ενώ μπορεί να μην ήταν θαμώνας των βιβλιοπωλείων με την ίδια ζέση· προφανώς και δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο. Μια μεγάλη μερίδα κόσμου εσφαλμένα πιστεύει πως θα βρει καλές τιμές και εκπτώσεις σ’ αυτές, ενώ κάτι τέτοιο δεν ισχύει, καθώς δεν πρόκειται για παζάρι των εκδοτών.

Μια βιβλιοφιλική ουτοπία / Μια ουτοπία για το βιβλίο Facebook Twitter
Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς τον βασικό λόγο που οι εκθέσεις βιβλίου σημειώνουν τέτοια επισκεψιμότητα. Φωτ.: Τατιάνα Μπόλαρη/Eurokinissi

Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς τον βασικό λόγο που οι εκθέσεις βιβλίου σημειώνουν τέτοια επισκεψιμότητα. Είναι ο ίδιος λόγος που, για παράδειγμα, το αφιέρωμα στις ταινίες του Ταρκόφσκι στο σινεμά «Ριβιέρα» πριν από λίγες βδομάδες είχε sold out προβολές και τεράστιες ουρές στα ταμεία, και στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας» κάθε χρόνο παρατηρείται κοσμοσυρροή, ενώ τον χειμώνα πιθανόν να βλέπουμε άδειες αίθουσες, μπορεί και στις ίδιες ακριβώς ταινίες που προβάλλει το φεστιβάλ· ο ίδιος λόγος που συγκεκριμένες θεατρικές παραστάσεις γίνονται sold out πριν από την πρεμιέρα ακόμα, ενώ σε άλλα θέατρα με το ζόρι βρίσκουν θεατές με προσκλήσεις. Είναι άλλο πράγμα μια έξοδος για βόλτα, μια κεντρική εκδήλωση που είναι γεγονός για την πόλη, η επιτυχία ενός αφιερώματος ή μιας συγκεκριμένης θεματικής ενότητας, άλλο πράγμα ακόμα και η επιθυμία να συμμετάσχεις στο γενικότερο hype και εντελώς άλλο η σταθερή καλλιέργεια και η συστηματική βιβλιοφιλία ή αγάπη για κάποια άλλη τέχνη.

Από την άλλη, και τα βιβλιοπωλεία δεν έχουν δεχτεί λίγα πλήγματα την τελευταία εικοσαετία. Με την επέλαση του ίντερνετ και το ηλεκτρονικό εμπόριο να κερδίζει διαρκώς έδαφος, τη δεκαετή οικονομική κρίση στη συνέχεια που οδήγησε σε λουκέτο από μεγάλα βιβλιοπωλεία-αλυσίδες μέχρι συνοικιακά, η πίτα της αγοράς άρχισε να συρρικνώνεται και τα κεντρικά βιβλιοπωλεία να μαζεύουν όλο και περισσότερο κόσμο, ενώ τα αποκεντρωμένα να κλείνουν το ένα μετά το άλλο· έστω και αν προς στιγμή μια νέα τάση με τα βιβλιοπωλεία-καφέ φάνηκε να αναδύεται ή να ξεπηδούν φωτεινές εξαιρέσεις, όπως το βιβλιοπωλείο «Πλειάδες» στο Παγκράτι και το «Fata Libelli» στον Πειραιά. 

Μια βιβλιοφιλική ουτοπία / Μια ουτοπία για το βιβλίο Facebook Twitter
Το έντυπο βιβλίο ευτυχώς δεν έφυγε ακόμα από τη μόδα, παρά την επικράτηση της οθόνης και παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις από Κασσάνδρες που διαψεύστηκαν. Φωτ.: George Vitsaras / SOOC

Αν υπάρχει κάτι σε έλλειψη σήμερα στην αγορά των βιβλιοπωλείων, εκτός από τα ενημερωμένα συνοικιακά στις γειτονιές, τα ψαγμένα του κέντρου με τους καταρτισμένους υπαλλήλους, όπως η Πολιτεία της Ασκληπιού και ο Ναυτίλος της Χαριλάου Τρικούπη, είναι επίσης ελάχιστα. Και δεν είναι τυχαίο ότι τα συγκεκριμένα άντεξαν σε τόσες κρίσεις. Αλλά και βιβλιοπωλεία που θα έχουν μια νέα αισθητική και αντίληψη να προσφέρουν δεν έχουμε πολλά, όπως, για παράδειγμα, το ενδιαφέρον μονοθεματικό Hyper Hypo με βιβλία τέχνης και design.

Με λίγα λόγια, προφανώς και ο ενθουσιασμός από την επιτυχία ενός φεστιβάλ βιβλίου που διαρκεί περίπου δύο βδομάδες, όσο μεγάλη κι αν είναι, παραμένει συγκρατημένος. Ωστόσο, αναρωτιέμαι αν τα σύγχρονα βιβλιοπωλεία, σε αυτή την αναμφισβήτητα εχθρική για το έντυπο εποχή, έχουν ψυλλιαστεί τις νέες ανάγκες του κοινού. Έχουν καταλάβει πως ο κόσμος έχει κουραστεί από τις πανομοιότυπες παρουσιάσεις βιβλίων και από παρωχημένες μεθόδους προσέλκυσης πελατών, από τις τακτικές των σουπερ-μάρκετ και από βιβλιοπωλεία ανάλογης λογικής και αισθητικής, από αδιάφορους, βαριεστημένους και ανενημέρωτους υπαλλήλους σε επιχειρήσεις που ποτέ δεν επενδύουν σε ανθρώπινο δυναμικό; Το έντυπο βιβλίο ευτυχώς δεν έφυγε ακόμα από τη μόδα, παρά την επικράτηση της οθόνης και παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις από Κασσάνδρες που διαψεύστηκαν. Και ακόμα και στα βιβλιοπωλεία, όπως και σε άλλους τομείς του πολιτισμού, καταπώς φαίνεται, ισχύει πως είτε τηρείς απαρέγκλιτα μια παλιά δοκιμασμένη συνταγή που σέβεται τον αναγνώστη και είσαι συνεπής απέναντί του, χωρίς να προσπαθείς να τον ξεγελάσεις, είτε βρίσκεις τρόπο να αντιπροσωπεύσεις και να καθρεφτίσεις το μέλλον του βιβλίου, δηλαδή σαν σε μια ρετρο-φουτουριστική ουτοπία του Ιουλίου Βερν.


 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

4 ανεξάρτητοι βιβλιοπώλες της Αθήνας μιλούν για τη νέα πραγματικότητα στον κόσμο του βιβλίου

Βιβλίο / 4 ανεξάρτητοι βιβλιοπώλες της Αθήνας μιλούν για τη νέα πραγματικότητα στον κόσμο του βιβλίου

Μιλήσαμε με τους εκπροσώπους 4 ανεξάρτητων βιβλιοπωλείων της Αθήνας για τις νέες συνθήκες εργασίας τους και τις αναγνωστικές τάσεις που δημιουργούνται την εποχή του κορωνοϊού.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
O μεγάλος χάρτης των μικρών βιβλιοπωλείων της Αθήνας

Αθήνα / O μεγάλος χάρτης των μικρών βιβλιοπωλείων της Αθήνας

28 μέρη της Aθήνας που προάγουν τη φιλαναγνωσία, διευθύνσεις στις οποίες συγκεντρώνονται ολόκληρες παρέες ανθρώπων που αγαπούν να διαβάζουν. Τα μικρά και ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία της Αθήνας είναι τόπος συνάντησης όσων ασχολούνται ενεργά με τα βιβλία και όσων το ονειρεύτηκαν κάποια στιγμή.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τα «μυστήρια» της Μήλου και το κρυφτούλι της τουριστικής υπερδόμησης στις Κυκλάδες

Ρεπορτάζ / Τα «μυστήρια» της Μήλου και το κρυφτούλι της τουριστικής υπερδόμησης στις Κυκλάδες

Μετά την κραυγαλέα υπόθεση ανέγερσης ξενοδοχείου στο Σαρακήνικο της Μήλου, το υπουργείο Περιβάλλοντος προχώρησε στην αναστολή έκδοσης νέων οικοδομικών αδειών στις περιοχές του νησιού για τις οποίες προτείνονται ειδικά μέτρα προστασίας μέσα από τις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
trump hitler

Οπτική Γωνία / Είναι ο Τραμπ ο Χίτλερ των ημερών μας;

Εκατομμύρια πολίτες σε όλο τον κόσμο αναρωτιούνται αν όσα συμβαίνουν μετά την εκλογή του είναι πραγματικά ή πρόκειται για έναν κακό εφιάλτη. Όλα δείχνουν ότι έχουν πολλούς και βάσιμους λόγους γι’ αυτό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πώς θα επηρεαστεί η Ελλάδα από το νέο δόγμα Τραμπ;

Οπτική Γωνία / Πώς θα επηρεαστεί η Ελλάδα από το νέο δόγμα Τραμπ;

Το μπρα ντε φερ ΗΠΑ – Ουκρανίας, η Ε.Ε. και οι ευρύτερες συνέπειες. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
μαρκο ρούμπιο

Daily / Σταυροί στο μέτωπο 

Ο σταυρός στο μέτωπο του Αμερικανού ΥΠΕΞ, μεταξύ άλλων δυσοίωνων σκέψεων, έφερε στο μυαλό τον βανδαλισμό από Χριστιανούς των αρχαίων αγαλμάτων, συχνά με την χάραξη ενός σταυρού στη μορφή τους, όπως η κεφαλή της Αφροδίτης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.  
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Εμπόλεμος «φιλελευθερισμός» ή για το τωρινό μας αδιέξοδο 

Οπτική Γωνία / Εμπόλεμος «φιλελευθερισμός» ή για το τωρινό μας αδιέξοδο 

Οι καταιγιστικές εξελίξεις μετά την εκλογή Τραμπ και το αδιέξοδο στην Ουκρανία, οδηγούν πλέον σε έναν ιδιόμορφο ευρωπαϊσμό της θωράκισης, της στρατιωτικοποίησης και των αντίστοιχων τεράστιων επενδύσεων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ιωάννα - Μαρία Γκέρτσου: «Δεν ξέρω πώς είναι ο κόσμος για τα μη τυφλά άτομα. Για μένα είναι αυτός που αντιλαμβάνομαι»

Κοκέτα / Ιωάννα - Μαρία Γκέρτσου: «Δεν ξέρω πώς είναι ο κόσμος για τα μη τυφλά άτομα. Για μένα είναι αυτός που αντιλαμβάνομαι»

Η ψυχολόγος στην παιδοψυχιατρική κλινική του νοσοκομείου παίδων «Αγία Σοφία» και συνιδρύτρια της πρώτης σχολής σκύλων οδηγών στη χώρα μας μιλά στην Κοκέτα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Αμαλία Κωβαίου: «Κανείς δεν είναι άσxημος. Πάντα όμορφες είμαστε, και στα 80. Την αγάπη μου από τη Δονούσα, ώρα σας καλή»

Κοκέτα / Αμαλία Κωβαίου: «Κανείς δεν είναι άσxημος. Πάντα όμορφες είμαστε, και στα 80. Την αγάπη μου από τη Δονούσα, ώρα σας καλή»

Ακούγοντας τους πολύ μεγάλους: Ένα τηλεφώνημα στη γιαγιά της φίλης μου, στην Αμαλία Κωβαίου που μας στέλνει την αγάπη της από τη Δονούσα.
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΚΟΥΛΑΚΗ
Βασιλίσσης Όλγας: Ένα σίριαλ που δεν λέει να τελειώσει

Ρεπορτάζ / Βασιλίσσης Όλγας: Ένα σίριαλ που δεν λέει να τελειώσει

Το επόμενο δίμηνο θα κλείσει ο κύκλος ενός έργου που ξεκίνησε να μελετάται πριν από 28 χρόνια. Πρόκειται για την ανάπλαση της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας που έχει γίνει σίριαλ με παλιά και νέα επεισόδια. Άραγε, ετοιμάζεται να παιχτεί το τελευταίο; Ή μήπως όχι; 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ