«Παραμένω ψύχραιμη»: Η Έρση Σωτηροπούλου σχολιάζει στη LiFO τα προγνωστικά για το Νόμπελ Λογοτεχνίας

Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΕΓΙΝΕ ΓΝΩΣΤΗ από μια ανάρτηση στο προσωπικό προφίλ της καταξιωμένης συγγραφέως. Η ίδια ανέβασε τους πίνακες που δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία των εταιρειών στοιχήματος και κατ’ επέκταση τις προβλέψεις και τις αποδόσεις που δίνουν για το ποιος είναι πιθανότερο να βραβευτεί φέτος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Το όνομα της γνωστής πεζογράφου συναγωνίζεται κορυφαία ονόματα της λογοτεχνίας, όπως του Ιάπωνα συγγραφέα Χαρούκι Μουρακάμι και της Κινέζας Can Xue. Ειδικότερα, φαίνεται ότι η απόδοση για την Xue είναι κατά μέσο όρο 9,33:1, για τον Μουρακάμι είναι 14:1, για την Έρση Σωτηροπούλου 15:1, ενώ για την Καναδή Μάργκαρετ Άτγουντ 17:1. Και στο World Literature Forum τα στοιχήματα θέλουν την υποψηφιότητά της φαβορί.

Να θυμίσουμε ότι την κορυφαία λογοτεχνική διάκριση έχουν λάβει στο παρελθόν ο Οδυσσέας Ελύτης και ο Γιώργος Σεφέρης ενώ, αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις, η Έρση Σωτηροπούλου θα είναι η πρώτη πεζογράφος και η πρώτη γυναίκα που τιμάται για τη χώρα μας.

Πάντως, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το λογοτεχνικό προφίλ της Έρσης Σωτηροπούλου ταιριάζει απόλυτα στο σκεπτικό της Σουηδικής Ακαδημίας, ειδικά αν αναλογιστούμε τις επιλογές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια. Επίσης, έχει πολλά χρόνια να τιμηθεί κάποιος από την Ελλάδα, ενώ οι πολυεπίπεδες ιστορίες που πλάθει η βραβευμένη πεζογράφος αλλά και η πορεία της μπορεί να αποτελέσουν μια καλή βάση για το πιο προβεβλημένο ετήσιο λογοτεχνικό βραβείο. Επιπρόσθετα, έργα της έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, τα αγγλικά, τα γερμανικά, τα ισπανικά, τα ιταλικά και τα σουηδικά.

Η γλώσσα της είναι κοφτερή, νευρώδης, καθηλωτική και δυνατή. Τα θεματικά μοτίβα στα οποία κινείται, όπως στο τελευταίο της βιβλίο «Η τέχνη του να μην αισθάνεσαι τίποτα», εστιάζουν στις ρευστές ταυτότητες, στη γυναικεία συνθήκη, στην κατασκευή περσόνας, στο σεξ και την ερωτική επιθυμία, στο θέμα του να «ανήκεις» κάπου, στην οικογένεια και ιδιαίτερα στη μορφή της μητέρας, καθώς και σε προβλήματα της εποχής. Δημιουργεί ηρωίδες που είναι φεμινίστριες αλλά δεν το διακηρύσσουν. Όπως έχει πει παλαιότερα, «στέκομαι στο πλευρό κάθε φεμινιστικής διεκδίκησης και στηρίζω τους γυναικείους αγώνες, όπως και τους αγώνες όλων των κινημάτων επιθυμίας. Η πολιτική, για μένα, συνδέεται έντονα με τη σεξουαλικότητα». 

Μπορεί οι αποδόσεις των στοιχημάτων να μην έχουν ιδιαίτερη φερεγγυότητα,  αλλά όπως και να ‘χει είναι σημαντικό ότι το όνομα μιας Ελληνίδας συγγραφέως συζητείται γι’ αυτή την παγκόσμια διάκριση.

Γράφει σχεδόν όλη τη ζωή της, πάντα στις άγρυπνες νύχτες της και θεωρεί τη συγγραφή ένα «παράθυρο ελευθερίας». Δεν αποχωρίζεται ποτέ το τσιγάρο, αντλεί έμπνευση από το τίποτα και θεωρεί τα βραβεία ενέσεις εμπιστοσύνης.

Μια από τις πιο θλιβερές εμπειρίες που έχει ζήσει ήταν όταν πριν από μερικά χρόνια ένα βιβλίο της, το «Ζιγκ-ζαγκ στις νεραντζιές», το οποίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα και το εξωτερικό, βρέθηκε στο στόχαστρο της λογοκρισίας, φτάνοντας να αποσυρθεί με εισαγγελική εντολή το 2008 από τις σχολικές βιβλιοθήκες ως «χυδαίο πορνογράφημα». 

Η Έρση Σωτηροπούλου γεννήθηκε στην Πάτρα το 1953 και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε Φιλοσοφία και Πολιτιστική Ανθρωπολογία στη Φλωρεντία και εργάστηκε ως μορφωτική σύμβουλος στην ελληνική πρεσβεία στη Ρώμη. Έχει γράψει ποιήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα και έχει ασχοληθεί µε την οπτική και τη συγκεκριμένη ποίηση. Ενδεικτικά, έχει τιµηθεί µε το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας και µε το βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω» για το µυθιστόρημα «Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές» (εκδόσεις Πατάκη, επανέκδοση, 2020), µε το Βραβείο της Ακαδηµίας Αθηνών για το μυθιστόρημα «Εύα» (Πατάκη, 2009), που ήταν επίσης υποψήφιο στη γαλλική του έκδοση για το Prix du Livre Europeen, µε το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τη συλλογή «Να νιώθεις µπλε, να ντύνεσαι κόκκινα» (Πατάκη, 2011) και µε το βραβείο ποίησης Dante Alighieri στην Ιταλία. Το μυθιστόρημά της «Τι µένει από τη νύχτα» (Πατάκη, 2015) απέσπασε στη Γαλλία το Βραβείο Μεσόγειος (Prix Mediterranee Etranger) και στις ΗΠΑ το Εθνικό βραβείο ALTA 2019 (µτφρ. Karen Emmerich). Από τις εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματά της «Η φάρσα» (2010, νέα έκδοση) και «Μπορείς;» (2017, Βραβείο Literature.gr Ελληνική Λογοτεχνική Φράση της Χρονιάς), το ποιητικό έργο «Άνθρωπος στη θάλασσα» (2018) και η συλλογή διηγημάτων «Η τέχνη να μην αισθάνεσαι τίποτα» (2022).

Θα είναι, όμως, η Έρση Σωτηροπούλου η πρώτη Ελληνίδα πεζογράφος που θα πάρει το Νόμπελ Λογοτεχνίας; «Είμαι ψύχραιμη. Έχω μάλλον εθιστεί γιατί βλέπω το όνομά μου στη λίστα των πιθανών νικητών του Νόμπελ Λογοτεχνίας σχεδόν κάθε χρόνο, τα τελευταία 5-6 χρόνια. Αν και εδώ είχε περάσει απαρατήρητο. Όμως φέτος εκτοξεύτηκα, κάποιος ή κάποιοι μ’ έσπρωξαν και ανέβηκα αρκετά ψηλά στη λίστα, έτσι το θέμα πήρε δημοσιότητα. Ποιοι είναι αυτοί οι άγνωστοι θαυμαστές του έργου μου που συνεχίζουν να με ωθούν προς τα πάνω και δεν πρόκειται να γνωρίσω ποτέ; Κάθομαι μπροστά στο γραφείο μου, λίγο στραβά στην καρέκλα, όπως πάντα. Δεν περιμένω να χτυπήσει το τηλέφωνο. Ούτε φαντασιώνομαι τη στιγμή που ανοίγοντας την πόρτα θα βρεθώ στο φως των προβολέων. Όλα μπορούν να συμβούν και τίποτα να μη γίνει. “Η ελπίδα μπορεί να είναι ελπίδα για το λάθος πράγμα”, έγραψε ο Έλιοτ», υποστηρίζει σε επικοινωνία που είχε αποκλειστικά με τη LiFO η γνωστή συγγραφέας. 

Μπορεί οι αποδόσεις των στοιχημάτων να μην έχουν ιδιαίτερη φερεγγυότητα, αλλά όπως και να ‘χει είναι σημαντικό ότι το όνομα μιας Ελληνίδας συγγραφέως συζητείται γι’ αυτή την παγκόσμια διάκριση. Η αγωνία αναμένεται να λάβει τέλος την επόμενη Πέμπτη, 10 Οκτωβρίου, στις δύο το μεσημέρι (ώρα Ελλάδας), όταν η Σουηδική Ακαδημία θα ανακοινώσει από τη Στοκχόλμη τον ή τη συγγραφέα που θα τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 2024.