ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΠΕΙΣ ότι συνέβη κάτι συνταρακτικό στη μουσική το 2024. Αν εξαιρέσεις ότι κυριάρχησαν οι γυναίκες, οι προβληματισμοί των προηγούμενων χρόνων παρέμειναν, κυρίως σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τις αλλαγές που θα επιφέρει ή με το γεγονός ότι τα άλμπουμ και η μουσική γενικότερα γενικά δεν πουλάνε όπως παλιότερα.
Για πρώτη φορά, όμως, φέτος είδαμε μια γενιά μουσικών να φεύγει σιγά σιγά από το προσκήνιο και να δίνει τη θέση της σε νεότερα ονόματα. Είναι πολύ ελπιδοφόρα αυτή η εξέλιξη, αλλά ο καιρός θα δείξει πού θα πάει όλη αυτή η κατάσταση. Τουλάχιστον, δεν έχουν γίνει πραγματικότητα τα δυσοίωνα σενάρια που ήθελαν τη μουσική σκηνή να κυριαρχείται από ρεπλίκες καλλιτεχνών.
Το 2024 θα έλεγε κανείς ότι ανήκε αποκλειστικά στην Charli XCX. Η Βρετανή ποπ σταρ σχεδόν μας επέβαλε το λαχανί χρώμα και μας έκανε να αναζητάμε και να συζητάμε τι σημαίνει η λέξη «brat» –ο τίτλος του έβδομου άλμπουμ της– επί ένα καλοκαίρι. Για χρόνια ήταν μια καλλιτέχνις στα όρια του ανεξάρτητου και του mainstream – χρειάστηκε τουλάχιστον μία δεκαετία και μία οικονομική ύφεση για να γνωρίσει εμπορική επιτυχία και να ανέβει στην Α-list της μουσικής βιομηχανίας.
Δεν είναι τυχαίο που όλες οι λίστες με τα καλύτερα των μουσικών μέσων συμφωνούν ότι κυκλοφόρησε τον δίσκο της χρονιάς –αν δεν είναι στην πρώτη θέση, θα είναι σίγουρα μέσα στην τριάδα–, οπότε μπορείς να πεις ότι είχαμε τουλάχιστον ένα άλμπουμ-ορόσημο το 2024, κάτι που είχε να συμβεί αρκετό καιρό.
Το 2024 θα έλεγε κανείς ότι ανήκε αποκλειστικά στην Charli XCX. Η Βρετανή ποπ σταρ σχεδόν μας επέβαλε το λαχανί χρώμα και μας έκανε να αναζητάμε και να συζητάμε τι σημαίνει η λέξη «brat» – ο τίτλος του έβδομου άλμπουμ της– επί ένα καλοκαίρι.
Φέτος είδαμε να κυκλοφορούν άλμπουμ μεγάλα γυναικεία ονόματα της μουσικής βιομηχανία με ελάχιστη απήχηση σε σχέση με παλιότερα. Το χλιαρό «Cowboy Carter» της Beyoncé μπορεί να τη βοηθήσει να πάρει το βραβείο φέτος για καλύτερο άλμπουμ της χρονιάς στα Grammy, αλλά δεν έκανε και τόσο ντόρο όσο θα ήθελε η δημιουργός του ούτε έγραψε ιστορία – ίσως επειδή η country τελικά δεν ταιριάζει και τόσο στο brand της και μοιάζει με πισωγύρισμα περισσότερο.
Billie Eilish - Birds of a feather (Official Music Video)
Το τρίτο της άλμπουμ κυκλοφόρησε και η Billie Eilish, το «Hit me hard and soft», με το οποίο έκανε coming out, αλλά περισσότερο κατηγορήθηκε για queerbaiting. Τουλάχιστον έκρυβε ένα μεγάλο χιτ, το «Birds of the feather», έντονα ραδιοφωνικό, το άκουγες παντού. H Ariana Grande, με το κατά τ’ άλλα πολύ καλό «Eternal Sunshine», πέρασε και δεν ακούμπησε, ενώ κανείς δεν πήρε χαμπάρι το «Radical οptimism» της Dua Lipa. Η κυκλοφορία της Kylie Minogue «Tension II» ήταν μία από τα ίδια.
Το πιο αξιοπερίεργο είναι ότι μπορεί η Taylor Swift να έβγαλε φέτος το «Tortured poets department», αλλά, πέρα από τα νούμερα που πάντα κάνει, μοιάζει σαν να μην κυκλοφόρησε τίποτα – προσωπικά παραλίγο να ξεχάσω ότι υπήρχε. Αυτή, όμως, που τα βρήκε σίγουρα σκούρα το 2024 ήταν αδιαμφισβήτητα η Katy Perry. Το «143» ήταν κακόγουστο και εκτός τόπου και χρόνου. Φέτος, επίσης, η Lady Gaga μας ανακοίνωσε ότι κι αυτή θα βγάλει νέα δουλειά το 2025, μετά από 5 χρόνια. Πήραμε μια πρώτη γεύση με το κομμάτι «Disease», αλλά κανένα κεφάλι δεν γύρισε.
Η recession pop, δηλαδή η πιο χαρούμενη ποπ, πήρε τα πάνω της στην Αμερική που περνάει κρίση σε πολλά επίπεδα, γι' αυτό ίσως, αντίθετα με τις μεγάλες ποπ ντίβες, φέτος ήταν περισσότερο η χρονιά της Sabrina Carpenter με το «Espresso», της Chappell Roan με το «Good luck, babe» και της Νοτιοκορεάτισσας Rose («Blackpink») με το πρόσφατο χιτ σε συνεργασία με τον Bruno Mars, «APT».
Είναι αναζωογονητικό να βλέπεις να ξεπηδούν νέα και φρέσκα ονόματα και να μην αναμασάμε τα ίδια. Ήταν επίσης η χρονιά του Shaboozey που έκλεψε την παράσταση από την Beyoncé, κάνοντας μεγαλύτερη επιτυχία από την ίδια ως μαύρος καλλιτέχνης στην country, κι αυτό επειδή η προσέγγισή του ήταν πιο ορίτζιναλ και αγνή.
Στο χιπ-χοπ τα πράγματα ήταν κάπως αδιάφορα, ίσως και να πίστευες ότι έχει ξοφλήσει, μέχρι που ο Future με τον Metro Booming κυκλοφόρησαν τον Μάρτιο το «We don't trust you», έναν diss δίσκο που απευθυνόταν στον Drake και έφερε τα πάνω κάτω στην σκηνή. Τo ίντερνετ βούιξε για τη διαμάχη που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στους σημαντικότερους ράπερ των τελευταίων χρόνων κυρίως λόγω ενός κομματιού από τον δίσκο στο οποίο συμμετέχει ο Kendrick Lamar, η νέμεση του Drake. Το «Not like us» έγραψε τη δική του ιστορία, μάλιστα ήταν μια πρόγευση του έκτου προσωπικού του άλμπουμ, του «GNX», το οποίο αποδείχθηκε αρκετά επιφανειακό σε σύγκριση με τις προηγούμενες δουλειές του. Δεν ξέρω, επομένως, αν η περίπτωσή του θα φέρει την άνοιξη στα μουσικά πράγματα.
Tyler the Creator - Thought I Was Dead
Παρ' όλα αυτά, το 2024 ήταν μια απίθανη χρονιά για την καριέρα του Lamar. Ανακηρύχθηκε νικητής στο beef του με τον Drake και προτάθηκε για κάμποσα Grammy, ενώ θα εμφανιστεί σόλο στο Super Bowl Half-Time Show το 2025, ο πρώτος ράπερ που καταφέρνει κάτι τέτοιο – επιτέλους πρέπει να σταματήσει αυτή η παραφιλολογία ότι είναι ανεξάρτητος καλλιτέχνης, δεν ήταν ποτέ. Στον αντίποδα, ο Tyler the Creator έβγαλε το «Chromakopia», έναν υπερφιλόδοξο δίσκο της σχολής των κλασικών ψυχεδελικών concept-albums της δεκαετίας του ’60, και πήρε διθυραμβικές κριτικές. Από τις γυναίκες, η μόνη ράπερ που πραγματικά ξεχώρισε από εκεί που δεν το περίμενε κανείς ήταν η Glorilla με χιτ που ανέβαιναν στα τσαρτ χωρίς κανένα ιδιαίτερο σπρώξιμο.
Το μόνο είδος που πουλάει αυτήν τη στιγμή στη μουσική είναι η country. Κυριάρχησε τόσο στο mainstream –τα ψιλοείπαμε ήδη– όσο και στην ανεξάρτητη αμερικανική σκηνή με κυκλοφορίες π.χ. της Adrianne Lenker («Big Thief») και της Waxahatchee που, όπως φαίνεται, το έχουν γυρίσει στη φουλ americana. Αν κάποιος δεν είναι και τόσο φαν του συγκεκριμένου είδους, όπως εγώ, είναι το χειρότερό του. Το παρήγορο είναι ότι δεν υπάρχει όλη αυτή η ακροδεξιά προπαγάνδα που βιώσαμε πέρσι. Επιπλέον, στην ανεξάρτητη σκηνή υπάρχει μια στροφή προς τον κιθαριστικό ήχο, ενώ ζούμε μια αναβίωση της dream pop και του shoegaze, όπως έγινε πέρσι με το ambient.
Η νέα βασίλισσα, πάντως, της ανεξάρτητης σκηνής είναι δικαίως η Cindy Lee που με anti-streaming και lo-fi πολιτική κυκλοφόρησε ένα εξαιρετικό άλμπουμ φέτος. H Taylor Swift μπορεί να μη συζητήθηκε τόσο πολύ με το νέο της άλμπουμ, αλλά η περίφημη «Eras Tour» ολοκληρώθηκε έχοντας πουλήσει πάνω από δέκα εκατομμύρια εισιτήρια, γεγονός που την κατέστησε την πιο κερδοφόρα περιοδεία όλων των εποχών, με έσοδα που ξεπερνούν τα δύο δισ. Η πολυβραβευμένη ερμηνεύτρια πέρασε τα τελευταία δύο χρόνια κάνοντας συναυλίες σε όλο τον κόσμο, από τη Σιγκαπούρη και την Ιαπωνία μέχρι το Σίδνεϊ και το Βανκούβερ. Τρελά ποσά και τρελά κέρδη.
Τέλος, όσον αφορά τα σκάνδαλα, η υπόθεση Diddy όσο πάει γίνεται χειρότερη με όσα αποκαλύπτονται, ενώ οι αμερικανικές εκλογές σήμαναν το τέλος των σούπερ σταρ. Ο κόσμος κουράστηκε και, απ' ό,τι φαίνεται, δεν εμπιστεύεται πλέον τη γνώμη τους. Τους αντιμετωπίζει ως εκατομμυριούχους αποκομμένους από την πραγματικότητα. Τουλάχιστον η νίκη του Τραμπ αυτό δείχνει, αν αναλογιστεί κανείς ότι σύσσωμη η μουσική βιομηχανία, με ελάχιστες εξαιρέσεις, από την Beyoncé και τη Lady Gaga μέχρι την Taylor Swift, υποστήριξε την Κάμαλα Χάρις, χωρίς όμως αντίκτυπο. Μάλιστα, όλη αυτή η κίνηση προκάλεσε τα αντίθετα αποτελέσματα, κυρίως όταν μαθεύτηκαν τα ποσά που ξόδεψε η Χάρις για να κερδίσει τη στήριξή τους. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, ότι δηλαδή ο κόσμος δεν θαμπώνεται πλέον από τη διασημότητα. Το θέμα είναι τι είδους διασημότητες ακολουθεί, επειδή, από την άλλη, το να είναι ο Τραμπ στην εξουσία δεν το λες και καλό.
Μου υπενθυμίζει ένας αναγνώστης στο Facebook ότι οι NYT χαρακτήρισαν το 2024 ως τη χρονιά των «Hits without stars, stars without hits», κι αυτό είναι κάτι που ισχύει 100%. Το πιο εμπορικό κομμάτι για φέτος ήταν το «Lose Control» του Teddy Swims, ενός κυριολεκτικά άγνωστου δημιουργού, ενώ οι πρωτοεμφανιζόμενοι και ανεξάρτητοι Tommy Richman στην Αμερική και Artemas στη Βρετανία γνώρισαν απρόσμενη επιτυχία από το πουθενά στα τσαρτ.
Στα δικά μας, φέτος τα επισκίασε όλα η νέα δουλειά του ΛΕΞ . Το «ΓΤΚ» έσπασε ρεκόρ για τα ελληνικά δεδομένα. Στον αντίποδα, η Μαρίνα Σάττι αναδείχθηκε στην πιο σημαντική σύγχρονη Ελληνίδα ποπ σταρ των τελευταίων χρόνων, κυρίως λόγω της εμφάνισής στη Eurovision. Είχαμε πολλές και καλές κυκλοφορίες από την ανεξάρτητη μουσική σκηνή, ενώ το τραπ συνεχίζει να βάλλεται ως ένα αναγκαίο κακό της ελληνικής μουσικής. Τέλος, η techno παραμένει το πιο δημοφιλές μουσικό είδος στη χώρα, με άπειρα πάρτι να διοργανώνονται μηνιαίως και την αφρόκρεμα της διεθνούς χορευτικής σκηνής να μας επισκέπτεται πλέον συχνά.
10 άλμπουμ για το 2024 (χωρίς σειρά)
Cindy Lee – Diamond Jubilee
Cindy Lee - Diamond Jubilee (2024)
Ένα «πειραγμένο» ψυχεδελικό ηχητικό ταξίδι που διαρκεί πάνω από δύο ώρες και κάνει αναφορές από τα girl groups της δεκαετίας του ’60, τους Velvet Underground και την Karen Carpenter μέχρι τον Ariel Pink μέσα σε τόνους ατελείωτου feedback.
Kim Gordon – The Collective
Kim Gordon - Bye Bye (Official Music Video)
Ίσως ο κορυφαίος ροκ δίσκος της τελευταίας δεκαετίας, το «Collective» είναι γεμάτο ριζοσπαστικές ιδέες, αντάξιο της κληρονομιάς των Sonic Youth και της ιδιοφυΐας της Gordon.
Kali Uchis – Orchideas
Kali Uchis - Pensamientos Intrusivos (Official Audio)
Αν στο προηγούμενο άλμπουμ πειραματιζόταν με τη neo soul, εδώ επιτέλους αγκαλιάζει τις λατινοαμερικανικές ρίζες της –κατάγεται από την Κολομβία– και παρουσιάζει μια σειρά από απίστευτης ομορφιάς παιχνιδιάρικα και χορευτικά κομμάτια. Υψηλού επιπέδου ρεγκετόν, τρομερές συνεργασίες, ακαταμάχητη αισθητική.
Jessica Pratt – Here in the pitch
Jessica Pratt - Here in the pitch (Album) 2024
Tο πνεύμα του Βacharach, η Karen Carpenter και η Judee Sill σε ένα συγκλονιστικό εναρκτήριο κομμάτι που σε στοιχειώνει για μήνες. Ναι, το «Life is» μοιάζει να υποβαθμίζει το υπόλοιπο εξαιρετικό άλμπουμ που δεν διαρκεί παραπάνω από μισή ώρα, αλλά δεν έχει και πολλή σημασία.
Tristwch Y Fenywod - Tristwch Y Fenywod
Tristwch y Fenywod (Wales) - S/T (Album 2024)
Ο «πόνος των γυναικών» τραγουδισμένος στην ουαλική διάλεκτο από μια σύναξη μαγισσών –κυριολεκτικά έτσι αυτοχαρακτηρίζονται– είναι ένα folk horror αριστούργημα όχι από τον μάταιο τούτο κόσμο.
DJ Znobia - Inventor Vol 2
DJ Znobia - Choro do Corno
Μια επιλογή από 700 tracks που βρίσκονται στον σκληρό δίσκο ενός από τους πιο πρωτοπόρους παραγωγούς της Ανγκόλας. Ο DJ Znobia τα έγραψε μεταξύ από τα τέλη του ’90 μέχρι τα μέσα των ‘00s. Δεν ακούγονται ακριβώς kuduro, ούτε ακριβώς tarraxhina, αλλά ατενίζουν το μέλλον της αφροχορευτικής μουσικής.
Keanu Nelson – Wilurarrakutu
Keanu Nelson - Kungkaku Wangkapayi
Ο Francis Bebey συναντά τους Suicide σε μια συλλογή από προσωπικά ποιήματα που έγραψε ο Nelson για την οικογένειά του. Άλλοτε ερμηνευμένα στα papunya luritja –διάλεκτο των Αβορίγινων– και άλλοτε στα αγγλικά, παιγμένα σε ένα απλό Casio, είναι ό,τι πιο συγκινητικό θα ακούσει κανείς φέτος.
Yu Ching – The Crystal Hum
Yu Ching - The Song Of Summer 夏天之歌
Αιθέριες, υπέροχες και μινιμαλιστικές μπαλάντες για το τέλος του κόσμου και την αρχή ενός νέου. Ακούγονται σαν να έχουν γραφτεί για μια σκηνή ονείρου ταινίας του Lynch που διαδραματίζεται στην Ταϊβάν και φέρνουν στον νου τους Rallizes Denudes και τη Space Lady.
DJ Anderson do Paraíso – «Queridão»
MC'S Paulin Do G, Braian, Pepeu, DÃAN = SADOMASOQUISTA
Μια μείξη βρόμικου brazilian funk, τίγκα στους στοιχειωμένους ήχους που είναι παρμένη από την παράδοση της βραζιλιάνικης μουσικής. Εντελώς φρέσκος ήχος που, δυστυχώς, δεν κατάφερε να πείσει το mainstream, όπως έκανε πετυχημένα το ρεγκετόν παλιότερα. Και μπορεί να πείθει μια μερίδα του alternative δυτικού κοινού, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κατανοούν ή αφομοιώνουν απαραίτητα τους ήχους του.
Les Amazones d'Afrique - Musow Danse
Les Amazones d'Afrique - Mother Murakoze
Ένα σούπερ γκρουπ από το Μάλι. Έχουν πάρει το όνομά τους από μια φυλή των Αμαζόνων της Δαχομέης, ενός γυναικείου στρατού του 17ου αιώνα που προστάτευε το σημερινό Μπενίν. Ξεσηκωτική μουσική, καυστικοί στίχοι που μιλούν για γυναικεία αφύπνιση και για τα γυναικεία δικαιώματα σε ένα από τα πιο πολιτικά άλμπουμ που έχουν βγει από την αφρικανική ήπειρο τα τελευταία χρόνια.
