Όταν διαβάζω για περιπτώσεις κοινοτήτων που καταφέρνουν να εκμεταλλευτούν και την πιο ατυχή συγκυρία μετατρέποντάς την σε κάτι θετικό έχω αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα.
Προφανώς η πρώτη μου αντίδραση είναι η χαρά και η ελπίδα. Η ανθρώπινη ευρηματικότητα αυξάνεται σε στριμωγμένες περιόδους- γιατί να ταλαιπωρείς το μυαλουδάκι σου όταν όλα είναι λυμένα; Η ευρηματικότητα σε συνδυασμό με την σκληρή δουλειά σιγά σιγά ίσως αρχίσει να καταπολεμά την αρχική κατάσταση και στο μέλλον ίσως μπορέσει και να την ανατρέψει.
Αυτή είναι η πρώτη μου σκέψη. Μετά όμως σκέφτομαι τους φτωχούς όλης της γης, που δεν έχουν καταφέρει να ανατρέψουν την κατάστασή τους. Τα καλά νέα, όπως αυτό που ακολουθεί, εμπεριέχουν μία άγρια καπιταλιστική σκέψη: αν είσαι φτωχός, είναι επειδή δεν έχεις το μυαλό για να βελτιώσεις την κατάστασή σου: κοίτα τί έχει καταφέρει ο Τάδε και ο Δείνα!
Ποιος έχει ψάξει τελικά αν ο Τάδε και ο Δείνα όντως κατάφεραν να αλλάξουν τη μοίρα τους; Μένουμε με την εντύπωση ότι αν προσπαθήσεις αρκετά, θα τα καταφέρεις. Ισχύει ή είναι ένας μία μέθοδος για να νιώθουμε αποκλειστικά υπεύθυνοι, όταν δεν τα καταφέρνουμε, παρά την προσπάθεια;
Υποθέτω ότι, όπως στα περισσότερα θέματα, η απάντηση δεν είναι μονοσήμαντη: ισχύει και το ένα και το άλλο. Η ιστορία που ακολουθεί είναι ένα τέτοιο παράδειγμα.
Το παράδειγμα του Ντιτρόιτ
Ο πληθυσμός του Ντιτρόιτ ξέρει πολύ καλά την έννοια της «κρίσης» εδώ και πολλά χρόνια, για την ακρίβεια από το 1960. Από τότε που οι αυτοκινητοβιομηχανίες μάζεψαν τα μπογαλάκια τους και πήγαν εκεί όπου τα μεροκάματα είναι πιο φτηνά, ο κόσμος άρχισε να εγκαταλείπει την περιοχή και οι λίγοι που δεν έφυγαν, ήταν αυτοί που δε μπορούσαν. Αυτή τη στιγμή η άλλοτε μεγαλούπολη έχει 700.000 κατοίκους, το 32% ζει κάτω από το όριο της φτώχιας και περισσότεροι από τους μισούς αυτού του ποσοστού είναι κάτω των 18 χρονών. Μία έρευνα υποστήριξε ότι ο μισός πληθυσμός της πόλης αδυνατεί να συμπληρώσει μία αίτηση ή να κατανοήσει γραπτές οδηγίες. Η φτώχια, η άγνοια και τα εγκαταλειμμένα σπίτια αφθονούν.
Αυτό που επίσης αφθονεί είναι τα άδεια οικόπεδα από οικογένειες που έχουν εγκαταλείψει την πόλη και δεν κατάφεραν να τα πουλήσουν. Πολύ λίγα σπίτια έχουν γείτονες και στις δύο πλευρές, πράγμα που πολλαπλασιάζει τις ανεκμετάλλευτες εκτάσεις. Αυτό ώθησε μερικούς κατοίκους στο να αρχίσουν να καλλιεργούν την παρατημένη γη σε ένα πλαίσιο ημιπαρανομίας. Αυτοί οι κοινοτικοί κήποι είναι εντελώς κοινόχρηστοι: είναι τόσο εκτεταμένοι που οποιοσδήποτε μπορεί να πάρει ό,τι θέλει χωρίς απαραίτητα να συμμετέχει. Αρκετοί αστικοί αγρότες καταφέρνουν σχετική αυτονομία όχι μόνο σε λαχανικά αλλά και σε άλλα προϊόντα όπως μέλι και αβγά, μέρος των οποίων πουλούν και εξασφαλίζουν επιπλέον εισόδημα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτοί οι ιδιότυποι συνεταιρισμοί έχουν οργανωθεί περισσότερο και έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν δωρεάν το νερό από την πολιτεία, τρέφοντας ολόκληρες γειτονιές. Πλέον ορισμένοι συνειδητοποίησαν ότι εκτός από έξυπνη ιδέα, μπορεί να γίνει και νόμιμη επιχείρηση: οι τιμές είναι τόσο χαμηλές (260 ευρώ για ένα οικόπεδο) που άρχισαν να αγοράζουν εκτάσεις, προκειμένου να μπορέσουν να πουλάνε αποδίδοντας και τους σχετικούς φόρους.
Σε αρκετές περιπτώσεις η αγορά δεν είναι εφικτή, ειδικά όταν πρόκειται για κομμάτια γης που ανήκουν στο δημόσιο. Η τοπική αυτοδιοίκηση παρακολουθεί το φαινόμενο χωρίς να επεμβαίνει και οι κάτοικοι ανησυχούν μήπως μία μέρα βρεθούν κατηγορούμενοι για καταπάτηση. Υπάρχει η υπόσχεση ότι σύντομα θα υπάρξει ένα πλαίσιο λειτουργίας αυτών των χώρων που θα εξασφαλίζει το μέλλον αυτών των κήπων από τους οποίους ουσιαστικά εξαρτάται μεγάλο μέρος του πληθυσμού αλλά ακόμα δεν υπάρχει κάτι πιο συγκεκριμένο. Ελπίζω ότι θα επικρατήσει η κοινή λογική.
Παραδόξως (ίσως και όχι τόσο παραδόξως) αυτοί οι κήποι δεν αποτελούν στόχο βανδαλισμού όπως η δημόσια περιουσία ή τα παρατημένα σπίτια. Αντιθέτως, εκεί όπου τα σκουπίδια έχουν αντικατασταθεί από καλλιεργημένη γη, έχει αυξηθεί η επικοινωνία μεταξύ των γειτόνων οι οποίοι πριν ήταν φοβισμένοι και κλεισμένοι στα σπίτια τους. Αν αυτό ισχύει, αν όντως οι κάτοικοι κατάφεραν να ξαναπάρουν την πόλη στα χέρια τους, μου φαίνεται ακόμα μεγαλύτερη επιτυχία από τις καλλιέργειες.
+ διαβάστε ακόμα: αστικοί κήποι στην Αβάνα
σχόλια