1. Σημειώσεις: «Έπρεπε να έτερπε» σημειώνει στη σελίδα 360 του πολυσυζητημένου δίτομου έργου του Bad Seeds & Good Grains (εκδ. Amarrama, Λονδίνο, 2013) ο Christian Grainville, μαθητής του θρυλικού Pierre Menard, μέγας πότης επί τρεις δεκαετίες και εν συνεχεία champion της εγκράτειας και συγγραφικό πολυμηχάνημα. Ο προσεκτικός αναγνώστης θα επισημάνει πιο κάτω, στη σελίδα 365, τη φράση «Έτρεπε & έτερπε», φαινομενικά παραλλαγή της πρώτης. Το αξιοσημείωτο είναι ότι αμφότερες οι φράσεις φιγουράρουν στην αρχή και στο τέλος ενός πυκνότατου (κάτι που δεν το συνηθίζει, βέβαια) δοκιμίου για το πολυσχιδές έργο του συμπατριώτη μας, αλλά και αλληλογράφου του, ήδη από την εποχή (και ενοχή) των Παραδειγματικών Φόνων (βλ. Max Aub, εκδ. Άγρα), του δίμετρου Μετρ Αχιλλέα Κυριακίδη. Ακόμα πιο αξιοσημείωτο είναι ότι ο Grainville αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου του στο πρόσφατο minimal λογοτέχνημα του Κυριακίδη, το 360 (εκδ. Πατάκης).
2. Μουσικός Λογοτέχνης: Minimal μεν, πολυφωνικό δε. Λίγες σελίδες, πολλές φωνές. Αλλά και, σε αντίθεση με άλλα έργα του, γεμάτο δράση, ακόμα και αίμα, πολλαπλά flashback, περιελισσόμενες ιστορίες που εν τέλει η συμπτωματική συνάφειά τους ανασυντίθεται μες στο μυαλό του αναγνώστη, μνείες στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο οργανικά δεμένες στην πλοκή, και μάλιστα επεξεργασμένες με ασπρόμαυρο ντοκιμαντερίστικο τρόπο, κάτι πρωτοφανές στην εκτυφλωτικά έγχρωμη τεχνοτροπία του Μετρ. Ίσως η απουσία χρώματος, το κινηματογραφικό, είπαμε, ασπρόμαυρο, οδήγησε τον δημιουργό στην τάση προς τη μουσική, στην επινόηση του όρου «μουσική λογοτεχνία» και του ρόλου «μουσικός λογοτέχνης». Ίσως αυτό επιβάλλει το δράμα του 360. Ακούστε τι λέει και ο Grainville: «Δυναμικές συμπτώσεις» και «δαιμονικές συγκυρίες» στήνουν αντικριστούς καθρέφτες. Τα είδωλα πολλαπλασιάζονται. Προσωπικές, παράλληλες ιστορίες τέμνονται και διασταυρώνονται. Μελαγχολικοί ήρωες βασανίζονται στη μοναξιά, αυτόχειρες αφήνονται στον ίλιγγο του κενού, ερωτικά πάθη και οιδιπόδειοι έρωτες επαναλαμβάνουν φημισμένες σελίδες της λογοτεχνίας. Τα πάντα τείνουν σε μια μαγική ενότητα. Άλλοτε θηλυκώνονται μεταξύ τους, άλλοτε στοιβάζονται ως διαφορετικές επιστρώσεις της ίδιας επαναλαμβανόμενης ιστορίας: τα του δράματος πρόσωπα βαδίζουν σχεδόν υπνωτισμένα τον προαιώνιο Γολγοθά προς το σταυροδρόμι, με την πανανθρώπινη κραυγή «Το παιδί μου!» ως επωδό (βλ. Grainville, Achilleas Kyriakides & John Cassavetes: Alone Together, μτφρ. Αριστοτέλης Σαΐνης, εκδ. Μονωδία, 2010).
3. The taxi driver did it: Φυσικά, ένας δεινός ηθοποιός όπως ο Αχιλλέας Κυριακίδης (βλ. Άδικος Κόσμος / Φίλιππος Τσίτος, 2011), λαμπρός σκηνοθέτης ταινιών μικρού μήκους (βλ. Νυμφίος, 1994 / Recitativo 1995 / Jazz, 1997 / Καφές, 1998 / Αλληλουχία των Κήπων, 1999 / Μπαρόκ, 2000 / Εσωτερικό, Νύχτα, 2007 / Nebraska, 2008 / Μετά τον χαρακτηριστικό ήχο, 2009 / Ιδιότητες του 2, 2012) και έξοχος θεωρητικός του σινεμά (βλ. Η συνέχεια επί της οθόνης, εκδ. ύψιλον/βιβλία), στον οποίο άλλωστε οι πιστοί και λυσσαλέοι σινεφίλ οφείλουν την πολύτιμη επανεξέταση/αποκατάσταση του Fred Button, του σημαντικότατου προμεταμοντέρνου κινηματογραφιστή και επινοητή των docrimentaries, βιογράφου συν τοις άλλοις του ανυπέρβλητου πειραματικού λογοτέχνη B.S. Johnson (βλ. Jonathan Coe, B. S. Johnson: Like a Fiery Elephant, εκδ. Picador, 2004), ένας τέτοιος πολυκαλλιτέχνης και πολυουργός, σε αντίθεση με τον Ημιουργό του Rhys Hughes (βλ. Νέα Παγκόσμια Ιστορία της Ατιμίας, μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Πόλις, σ. 227), δεν μπορεί παρά να μας προσφέρει ένα λογοτέχνημα ιλιγγιώδους, πλην μεθοδικότατα δουλεμένης πλοκής, τέτοιας ώστε να αναδεικνύει ακόμα και τους δεύτερους ρόλους – μια μνεία στο θαυμάσιο έργο του Tom Stoppard Rosencrantz and Guildestern are dead (1966) αλλά και στον ευφυή νουάρ ανθρωπισμό του James Chase, ο οποίος έδωσε πρωταγωνιστικό ρόλο στους κομπάρσους των βιβλίων του Raymond Chandler. Έτσι, ένας ασήμαντος ταξιτζής γίνεται ο κόμπος και ο δεσμός όλων των ιστοριών που συνθέτουν το 360. Αυτός, ο ανώνυμος taxi driver (για να θυμηθούμε το αριστούργημα του Martin Scorsese, αγαπημένου σκηνοθέτη του Christian Grainville), είναι η φωνή off του 360, καίτοι δεν είναι αυτός, αλλά ένας συνάδελφός του, που βάφει την άσφαλτο με αίμα.
4. Εξομολογήσεις πολύ προσωπικές: Δεν πρόκειται για spoiler, εξάλλου το ζήτημα εδώ δεν είναι το story αλλά η ευφυής συμπλοκή πολλών stories, στις οποίες συναντάμε και τον τραγικό φαντάρο που σκότωσε, κατά τραγικά βλακώδες λάθος, τον μεγάλο συνθέτη Anton Webern. Ο εν λόγω φαντάρος, ονόματι Raymond Norwood Bell, φορτώθηκε τις τύψεις του και πέθανε πίνοντας πολλά ποτά το 1955. Και αυτός διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στο 360 του Κυριακίδη, όντας ο πατέρας της Μάρτα που συμβαίνει να είναι η σύζυγος του ταξιτζή για τον οποίο ήδη μιλήσαμε. Επίσης, η Μάρτα είναι και η σερβιτόρος στο café όπου πυκνώνει η πλοκή, καθώς εκεί συναντιούνται, χάρις στα μπορχεσιανά παιχνίδια της συστηματοποιημένης τύχης, τα νήματα της οποίας κινεί ο Κυριακίδης, η Άννα, κεντρική ηρωίδα του 360, και ο μουσικός λογοτέχνης που παίζει τον ρόλο του Fabrice Luchini στο εξαιρετικό (όπως όλα!) φιλμ του Patrice Leconte Confidences trop intimes (ελληνικός τίτλος προβολής: Εξομολογήσεις πολύ προσωπικές, 2004). Ο νοών νοείτω και ο ευρών αμειφθήσεται. Ιδίως ο νοών ο εξοικειωμένος με το μουσικό έργο του Εσθονού συνθέτη Andrus Aavik, δημιουργού των Anaesthetics, και ο ευρών που, καίτοι ευρών, δεν παύει να αναζητάει.
σχόλια