» Δυο από τουςτρεις μεγαλύτερους διεθνείς Έλληνεςσκηνοθέτες όλων των εποχών (ο τρίτοςείναι ο Μιχάλης Κακογιάννης, που έχειαποσυρθεί) βρέθηκαν στο Βερολίνο με τιςνέες ταινίες τους, τις παρουσίασαν εκτόςσυναγωνισμού και τιμήθηκαν από τοΕλληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Σταβραβεία προηγείται άτυπα ο Γαβράς, αφού,εκτός από το Χρυσό Φοίνικα, έχει μιαΧρυσή Άρκτο (ο Αγγελόπουλος έχει ΧρυσόΛέοντα) αλλά και Όσκαρ Σεναρίου για τονΑγνοούμενο και Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίαςγια το Ζ. Ο Γαβράς έχει μεγαλύτερεςδιακρίσεις από ενώσεις επαγγελματιών(Σεζάρ, Χρυσές Σφαίρες, BAFTA), ενώ οΑγγελόπουλος έχει επανειλημμένωςτιμηθεί από ενώσεις κριτικών. Άλλωστεξεκίνησε σε αυτό το επάγγελμα πρινμεταπηδήσει στη σκηνοθεσία). Οι πολιτικέςτους καταβολές κοινές, το στυλ τουςείναι αντιδιαμετρικά αντίθετο σεμνημειώδη βαθμό. Ο Αγγελόπουλος κάνειαυτό που κάνει και είναι δύσκολο ναπεριγραφεί σε μερικές αράδες, ενώ οΓαβράς συνεχίζει να γυρίζει πολιτικέςταινίες με έντονο κοινωνικό προβληματισμό,χωρίς να δίνει σαφείς απαντήσεις, πάνταωστόσο εκτιμώντας τις αρετές τηςεμπορικής αφήγησης για να φέρει τοπροϊόν του κοντά στο κοινό.
»Επιμένουν στο ύφοςτους, ακόμη και σήμερα, που έχουν περάσειτα εβδομήντα. Ο Γαβράς ξεκινάει από τοπαρόν και ο Αγγελόπουλος τελειώνει σεαυτό. Μαζί με τον τρίτο συμμετέχονταστο φεστιβάλ Βερολίνου, τον Πάνο Κούτρα,έχουν ένα κοινό σημείο: τους αρχαιοελληνικούςμύθους ως κινητήρια δύναμη στις φετινέςταινίες τους. Ο Αγγελόπουλος χρησιμοποιείτην Ελένη, μια αφηρημένη εκδοχή τηςαρχετυπικής Ελλάδας με γυναικεία μορφή,μια γυναίκα που αποτελεί τη μήτρα τουέρωτα και της μοίρας της κοινωνικήςδιαδρομής του τόπου μας, τη γέφυρα στηνεξέλιξη του πολιτισμού μας. Ο Γαβράςγυρίζει τη σύγχρονη Οδύσσεια με ήρωαέναν ξενιτεμένο, που θα μπορούσε ναείναι Έλληνας αλλά τυπικά δεν είναι,για να αντιπαραθέσει τη ματιά του Δυτικούπρος τον βάρβαρο, την καχυποψία, τησκληρότητα, τη διάκριση, τη δυσανεξία,και χρεωκοπία των αξιών. Ο Πάνος Κούτρας,με την εξαιρετική Στρέλλα του, αντιστρέφειτο μύθο του Οιδίποδα σε μια τραγικήσύγχρονη ιστορία, που προτείνει έναμοντέλο μιας όχι και τόσο απίθανηςελληνικής οικογένειας. Ήδη από τοΜουσακά, με την τελευταία σκηνή στοαυτοκίνητο, όπου μια παρέα ανηφόριζεοδηγώντας ξημερώματα στη Συγγρού, μεεμφανείς τις πινακίδες Νέος Κόσμος πάνωαπό τα κεφάλια τους, είχε στο νου τουμια αλλαγή στα λούμπεν στερεότυπα. ΗΣτρέλλα είναι μια τραβεστί που ερωτεύεταιέναν άνδρα που μόλις αποφυλακίστηκε.Σκαλίζοντας το παρελθόν τους, έρχονταιαπροσδόκητα κοντά και η σχέση τουςδιαφοροποιείται. Η καύλα είναι τραγωδία,πόσο μάλλον όταν πειράζονται τα κουρασμέναταμπού.
»Αν βάλουμε και τονΚακογιάννη στον πρόχειρο απολογισμό,τότε οι αρχαίοι (η Ευριπίδης και ηΣοφοκλής, που λέει και η Μπέτι σε μιααστεία σκηνή επιθανάτιου ρόγχου στηΣτρέλλα) δεν έχουν σταματήσει ναταξιδεύουν το ελληνικό σινεμά με ασφάλειαέξω από σύνορά μας. Κι όσο κι αν θέλουμενα απαγκιστρωθούμε από το παρελθόν μας,μια από τις πιο δόκιμες λύσεις μας είναινα το αξιοποιήσουμε δημιουργικά, όπωςκάνουν τόσες κινηματογραφίες, με πρόσφατητην ανθισμένη γερμανική, που σκαλίζειτην πρόσφατη Ιστορία της και προκαλείενδιαφέρον. Ο Αγγελόπουλος ασχολείταιπερισσότερο με τη μνήμη και τα σύμβολασε ένα σινεμά ποιητικό, που υπηρετείπροσωπικό όραμα και συγκεκριμένεςιδέες. Ο Γαβράς, στην πρώτη του εκδρομήστα ελληνικά λημέρια (ποτέ δεν είναιαργά), χρησιμοποιεί έξυπνα μα αποσπασματικάτην χώρα καταγωγής του. Η Κρήτη είναιένας τουριστικός προορισμός, ο συνήθηςύποπτος στόχος των λαθρομεταναστών εξ'Ανατολάς, ένα θέρετρο με τουρίστες πουμόνο χαλαροί δεν είναι, ένα lounge υποδοχήςτων ευκατάστατων Ευρωπαίων που θέλουννα ξοδέψουν τα ωραία τους λεφτά και τοτελευταίο πράγμα που θέλουν να δουνείναι φτώχια και μιζέρια - γι' αυτό καιπολύ πρόθυμα οργανώνονται σε αυτοσχέδιοανθρωποκυνηγητό, σε συνεργασία με τιςτοπικές Αρχές, για να εντοπίσουν τουςρακένδυτους παρείσακτους που απειλούντην ακριβή ηρεμία τους. Ο Γαβράς, μαζίμε τον Ζαν Κλοντ Γκρεμπέργκ, έγραψε ένατρομερό σενάριο και μέσα από το υποσύνολοτης Ελλάδας που παρουσίασε φώτισεολόκληρο το δάσος, τουλάχιστον από τηνοπτική των ξένων που μας επισκέπτονταιή έχουν μια εντύπωση, καλώς ή κακώς, γιατο τι θα βρουν εδώ και πώς περίπου θαφερθούν.
»Από την άλλη, ο Κούτραςφτιάχνει κάτι πολύ πιο σύγχρονο καιντόπιο. Η Στρέλλα (Στέλλα με τρέλα) είναιη χειραφέτηση της ντροπής, όπως η Στέλλατου Κακογιάννη ήταν η πρώτη χειραφετημένηγυναίκα στο ελληνικό σινεμά. Δίχως άλλο,είναι η πιο σημαντική κινηματογραφικήηρωίδα από την εποχή της Ευδοκίας, σεένα πιο ρεαλιστικό περιβάλλον. Έρχεταιαπό το χωριό, αναζητάει την ταυτότητάτης περπατώντας στα πεζοδρόμια τηςπόλης και την τρώει το παρελθόν - οπαρορμητισμός της φέρνει μπελάδες, αλλάθέλει να συνδέσει τα κομμάτια της, ναμεταμορφωθεί, αφού αυτό είναι και τοζητούμενο στη φύση της, με τρόπο ζωτικόκαι επείγοντα. Είναι μια υπέροχη καισημαντική ταινία, με ατέλειες καιεκπλήξεις, χειροποίητη και οικουμενική,παρά το περιθωριακό της υλικό, με μιαανατροπή στην πλοκή που καλό είναι ναμην τη μάθετε, για να απολαύσετε τοβάσανο χωρίς τον εντυπωσιασμό τηςπληροφορίας.
»Στα βραβεία τουΦεστιβάλ, επικράτησε η Κλούντια Λιόσαμε το Teta Asustada (Το Γάλα της Λύπης) από τοΠερού, που έγινε η πρώτη ταινία πουδιαγωνίστηκε στο Φεστιβάλ, και μάλισταέφυγε με τη Χρυσή Άρκτο. Το Gigante από τηνΟυρουγουάη πήρε αρκετά βραβεία και ηΓερμανία ξανά στο παλμαρέ με το AlleAnderen, όπου μάλιστα άλλη μια ηθοποιός, ηΜπίργκιτ Μινιχμάερ, συνεχίζει τηνπαράδοση της Γιέντς και της Χος πουεπικρατούν, καθαρίζοντας για τηνοικοδέσποινα χώρα με βραβεία ερμηνείας.Ο φιλόσοφος, συγγραφέας, ποιητής, ηθοποιόςκαι ασυμμάζευτος Σοτιγκί Κουγιατέ, όπωςκαι στη Θεσσαλονίκη όταν είχε έλθειπριν από 3 χρόνια, έκλεψε την παράσταση,παίρνοντας το βραβείο ανδρικής ερμηνείαςγια το πολύ καλό London River. Βόλεψε τομπαστούνι του, κάθισε σε ένα σκαλάκιστη σκηνή, ξαπόστασε το πονεμένο τουκορμί και μίλαγε επί 15 λεπτά, αφηγούμενοςαργόσυρτες ιστορίες και ανέκδοταθυμοσοφίας. Αδικήθηκε το Katalin Varga τουΕλληνο-βρετανού Πίτερ Στρίκλαντ μόνομε το βραβείο καλλιτεχνικής διεύθυνσης,για το σχεδιασμό του ήχου. Τρομερήιστορία εκδίκησης, δυναμική πρωταγωνίστριαη Αντρέα Γκαβριλίου από τη Ρουμανία,ένα μικρό διαμάντι.
σχόλια