Παρατήρηση πρώτη: Το παρακάτω κείμενο είναι γεμάτο κλισέ και γενικεύσεις. Οι -χαοτικές, όπως και η πόλη- σκέψεις, διαπιστώσεις και παρατηρήσεις που καταγράφω είναι η δική μου οπτική πάνω στις συμπεριφορές, τις συνήθειες και την ιδιοσυγκρασία του ιαπωνικού λαού και δεν υπάρχει τρόπος να περιγράψεις αυτό τον «άλλο πλανήτη» κι έναν ολόκληρο λαό χωρίς να χρησιμοποιήσεις γενικεύσεις.
Παρατήρηση δεύτερη: Όσο η Νέα Υόρκη και το Λονδίνο, ακόμα κι αν δεν έχεις βρεθεί εκεί, φαντάζουν γνωστές πόλεις μέσα από την ευρεία απεικόνισή τους στην ποπ κουλτούρα, άλλο τόσο το ταξίδι στο Τόκιο είναι ένα ταξίδι στο μέλλον και η επίσκεψη μοιάζει με συμμετοχή σε ένα τεράστιο video game. Εναπόκειται σε σένα, καθώς ανακαλύπτεις το δικό σου Τόκιο, να επιλέξεις αν αυτό το μέλλον είναι δυστοπικό ή όχι, καθώς και σε τι είδος video game πρωταγωνιστείς.
Παρότι έτη φωτός μπροστά στην τεχνολογία και στο βιοτικό επίπεδο, η ιαπωνική κοινωνία είναι στη βάση της μια συντηρητική, πατριαρχική κοινωνία. Όσο κι αν έχεις στο μυαλό σου συνδεδεμένους τους Ιάπωνες με προχωρημένη εικόνα, η ουσία πίσω από την εικόνα είναι κάπως διαφορετική και το καταλαβαίνεις από μικροπράγματα.
1. Σου φαίνονται «περίεργοι» και οπτικά ασυνήθιστοι οι Ιάπωνες και γενικότερα οι Ασιάτες; Τους χαζεύεις πάντα με (συγκαλυμμένη ή μη) περιέργεια; Άλλο τόσο περίεργος τους
φαίνεσαι κι εσύ. Αν έχεις μούσια ακόμα περισσότερο. Το καταλαβαίνεις από τον τρόπο που σε κοιτούν, ο οποίος περιλαμβάνει ένα μείγμα ενδιαφέροντος, δισταγμού και φόβου, σε διαφορετική αναλογία κάθε φορά, χωρίς ποτέ όμως να γίνεται αγενής ή ενοχλητικός. Όπως και να 'χει, ένα σοκ το παθαίνεις όταν σε ενημερώνει φίλος που ζει εκεί και γνωρίζει τη γλώσσα ότι η μαμά που κάθεται απέναντί σου στο μετρό είπε μόλις διακριτικά στα παιδάκια της κοιτώντας σε: «Προσέξτε τον, φαίνεται επικίνδυνος». Η τριχοφυΐα, ειδικά του προσώπου, τους προκαλεί γέλιο, μερικές φορές αν υπάρχει οικειότητα ακόμα και διάθεση να την αγγίξουν. Οι γονιδιακές διαφορές ανάμεσα σε Καυκάσιους και Ασιάτες είναι μεγάλες και επεκτείνονται σε στοιχεία πέρα από τα προφανή των εξωτερικών χαρακτηριστικών. Οι Ιάπωνες, ας πούμε, δεν ιδρώνουν ή, όταν ιδρώνουν, ο ιδρώτας τους δεν μυρίζει έντονα. Το καταλαβαίνεις αμέσως όταν βρεθείς σε μετρό, ασανσέρ, κλειστούς χώρους, τις καλοκαιρινές μέρες με την ανυπόφορη υγρασία, όταν εσύ στάζεις και όλοι γύρω σου είναι στεγνοί και καθαροί, και κάνεις αναπόφευκτους συνειρμούς με τον Ηλεκτρικό της Αθήνας το καλοκαίρι. Από την άλλη, οι Ιάπωνες μεθούν πολύ πιο εύκολα και γι' αυτό ευθύνεται ένα συγκεκριμένο γονίδιο που καταλύει γρηγορότερα την απορρόφηση του αλκοόλ. Παρεμπιπτόντως, μετά τις πρώτες μέρες, καθώς το μάτι έχει εξασκηθεί, αντιλαμβάνεσαι ότι οι διάφορες εθνότητες της Άπω Ανατολής είναι πολύ διακριτές μεταξύ τους. Με άλλα λόγια οι Ιάπωνες έχουν τόση σχέση με τους Κινέζους, τους Βιετναμέζους ή τους Ταϊλανδέζους, όση σχέση έχεις εσύ με τους Γερμανούς, τους Ισλανδούς και τους Ρώσους.
2. Τα επίπεδα καθαριότητας στην Ιαπωνία συνοψίζονται στην εξής απλή διαπίστωση: Η πιο καθαρή δημόσια τουαλέτα στην Ελλάδα είναι ίδια με την πιο βρόμικη στο Τόκιο. Μιλάμε για έναν λαό για τον οποίο η καθαριότητα αποτελεί όχι στοίχημα ή υποχρέωση αλλά ιδεολογία. Οι δρόμοι της πόλης δεν μυρίζουν παρότι δεν συναντάς συχνά κάδους απορριμμάτων (ωστόσο όλοι κουβαλούν τα προσωπικά τους σκουπίδια μαζί μέχρι να τα ξεφορτωθούν), οι δημόσιες τουαλέτες ακόμα και στα πιο πολυσύχναστα σημεία έχουν πάντα ανθρώπους που τις επιβλέπουν και φροντίζουν να μπορείς να τις χρησιμοποιήσεις χωρίς να κρατάς την αναπνοή σου, ενώ μετά από μερικές μέρες χρήσης των 13 γραμμών του μετρό αναρωτιέσαι πώς γίνεται να διατηρούνται όλοι οι σταθμοί, οι αποβάθρες και οι συρμοί τόσο καθαροί. Κι εκεί παρατηρείς μια απίστευτη μαγκιά: Παντού υπάρχουν υδρορροές που σημαίνει ότι τη νύχτα η καθαριότητα γίνεται πιθανότατα με νερό και μάνικες και όχι με απλό σφουγγάρισμα. Εξάλλου είναι απαγορευτικό να μπεις σε γιαπωνέζικο σπίτι χωρίς να βγάλεις τα παπούτσια σου και να τα τοποθετήσεις στο γκενκάν, ενώ τον ίδιο κανόνα ακολουθούν και πολλά εστιατόρια καθώς και όλοι οι βουδιστικοί ναοί και χώροι λατρείας – μην ανησυχείς, όση ώρα κι αν περπατήσεις σε αυτούς, το χρώμα της λευκής σου κάλτσας θα παραμείνει λευκό!
Ο λαός αυτός λοιπόν είναι εμμονικά καθαρός, στο όριο της «σιχασιάς», και το ζεις στις λεπτομέρειες, όπως για παράδειγμα στο γεγονός ότι αποφεύγουν τυχαίες σωματικές επαφές στην καθημερινότητα τους: Η χειραψία ή το σταυρωτό φίλημα απουσιάζουν εντελώς από τις κοινωνικές τους νόρμες (αντ' αυτών υπάρχει η χαριτωμένη μικρή υπόκλιση με ένωμα των χεριών), ενώ παντού, σε μαγαζιά, περίπτερα ή καντίνες street food, διαθέτουν ειδικό μικρό δίσκο για τα χρήματα ή την πιστωτική κάρτα. Θα σ' τον προσφέρουν χρησιμοποιώντας και τα δυο τους χέρια και θα σου επιστρέψουν τα ρέστα ή την κάρτα μέσω αυτού και όχι χέρι-με-χέρι. Βέβαια, αν είσαι καπνιστής όπως εγώ θα δυσκολευτείς αρκετά στην προσαρμογή και θα υπάρξουν στιγμές που θα νιώσεις δακτυλοδεικτούμενος. Στο Τόκιο το κάπνισμα τυπικά απαγορεύεται στον δρόμο και στους δημόσιους εξωτερικούς χώρους! Υπάρχει ειδική σήμανση στα πεζοδρόμια που το υποδεικνύει και ειδικά διαμορφωμένοι χώροι γι' αυτό τον σκοπό. Καταλαβαίνεις γρήγορα ότι το τηρούν, όταν παρατηρείς ανθρώπους στα διαλείμματα από τη δουλειά τους να «κρύβονται» σε γωνίες ή παράδρομους και να καπνίζουν «στη ζούλα», ενώ στα καπνιστήρια θα δεις κυρίως μετανάστες και ανθρώπους χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων. Προσωπικά, δεν μου φάνηκε ιδιαίτερα λογικό το ότι το κάπνισμα επιτρέπεται μέσα στα μπαρ των μεγάλων ξενοδοχείων ή σε ακριβά εστιατόρια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι αν ζεις στην Ιαπωνία έχεις πολλά περισσότερα κίνητρα να το κόψεις.
3. Οι Ιάπωνες είναι ο πιο στιλάτος λαός του κόσμου. Δεν είναι τυχαίο που η ιαπωνική Vogue είναι τόσο σημαντική. Όλο το Τόκιο είναι ένα τεράστιο catwalk, χωρίς υπερβολή, και ο παράδεισος για να παρατηρήσεις και να ξεπατικώσεις νέα στιλ, τάσεις και φαντασίες που σίγουρα θα κάνουν απόβαση στην Ευρώπη λίγο αργότερα. Είναι απίστευτος ο τρόπος που φορούν τα ρούχα και κάνουν συνδυασμούς και statements μέσω αυτών. Για τις γυναίκες δεν αποτελεί τόσο μεγάλη έκπληξη, όσο για τους άντρες: Για όσες φορές έχεις αναρωτηθεί, βλέποντας τις νέες συλλογές υψηλής ραπτικής των μεγάλων brands, «μα ποιος μπορεί να τα φορέσει αυτά», η απάντηση λοιπόν είναι «οι Ιάπωνες». Το ανδρόγυνο look τους και ο σωματότυπός τους ταιριάζουν απόλυτα ακόμα και στις πιο εξτράβαγκαντ δημιουργίες, που μοιάζουν να είναι ραμμένες sur-mesure γι' αυτούς, ενώ αν τις δεις πάνω σε έναν Ευρωπαίο (που δεν είναι μοντέλο πασαρέλας) το αποτέλεσμα μάλλον θα δείχνει απόλυτα γελοίο. Πάρε για παράδειγμα τα Comme des Garçons, αγαπημένο brand εδώ και χρόνια των απανταχού fashionistas. Η Rei Kawakubo, η ιδρύτρια του οίκου, είναι Γιαπωνέζα, κι ενώ σε όλες τις μεγάλες πρωτεύουσες της μόδας τα ψάχνεις με το κιάλι, στο Τόκιο απλά δεν φαντάζεσαι πόσα καταστήματα και corners Comme des Garçons υπάρχουν. Τα ίδια ισχύουν και για τους Yohji Yamamoto, Issey Miyake αλλά και για σειρές μη Ιαπώνων σχεδιαστών όπως ο Raf Simmons, ο Alexander Wang ή ο Saint Laurent. Στο Τόκιο βρίσκεις ακριβή μόδα πραγματικά παντού γιατί ο καταναλωτισμός εδώ είναι σε δυσθεώρητα για την Ευρώπη επίπεδα. Οι Ιάπωνες ψωνίζουν με μανία - είναι συχνή η εικόνα στα μεγάλα εμπορικά να βλέπεις ανθρώπους να κουβαλούν ολόκληρα βαλιτσάκια για τα ψώνια τους. Και μιλώντας για εμπορικά, τα βρίσκεις κι αυτά παντού – σχεδόν κάθε κύριος σταθμός του μετρό διαθέτει από πάνω ένα μεγάλο, πολυώροφο εμπορικό που ανήκει συνήθως στην ιδιοκτησία κάποιας από της εταιρείες των τρένων. Αν αναλογιστείς την εξωφρενική ακρίβεια του Τόκιο (όλα τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά brands είναι σαφώς πιο ακριβά εκεί, προφανώς λόγω εκτελωνισμών), καταλαβαίνεις ότι οι μισθοί στη χώρα αυτή είναι στον Θεό.
4. Η μοναξιά στη μεγαλύτερη μητρόπολη του κόσμου με τους 37 εκατομμύρια κατοίκους δεν παλεύεται. Το βλέπεις στα πρόσωπά τους, στον τρόπο με τον οποίο είναι παντού απόλυτα προσηλωμένοι στα smartphones τους (τα οποία φυσικά «πιάνουν» στο μετρό). Οι Ιάπωνες είναι στρατιώτες και καταναλώνουν πολύ επειδή δουλεύουν πολύ. Τις ώρες αιχμής θα δεις ορδές ανδρών ντυμένων αυστηρά, σαν τα δικά μας «κοράκια», να σχολάνε μαζικά. Εκείνοι που μόλις έχουν τελειώσει από απογευματινή βάρδια θα σπεύσουν να προλάβουν τα τελευταία μέσα μεταφοράς - το βράδυ όλη η πόλη (εκτός από τα «πανηγύρια» της Shibuya και της Shinjuku) ερημώνει, αφού δεν υπάρχουν καθόλου νυχτερινές συγκοινωνίες και τα ταξί είναι πανάκριβα. Τόσα εκατομμύρια ψυχές, μαντρωμένες στα σπίτια τους.
Αυτή την ιδιαιτερότητα του Τόκιο αιχμαλώτισε μοναδικά η Σοφία Κόπολα πριν 13 χρόνια στο «Χαμένοι στη Μετάφραση», την κινηματογραφική της σπουδή για την απομόνωση. Τη μοναξιά τη βιώνει και ο επισκέπτης που φτάνει στην «πιο τρελή πόλη του πλανήτη», τη νιώθει στο πετσί του καθώς πίνει και καπνίζει χαζεύοντας τα μεγάλα φώτα και ακούγοντας μελαγχολική τζαζ στο New York Bar του 52ου ορόφου του ξενοδοχείου Park Hyatt, εκεί όπου αντάλλαξαν τις πρώτες κουβέντες παρηγοριάς ο Μπιλ Μάρεϊ και η Σκάρλετ Γιόχανσον. Η ατμόσφαιρα αυτού του εμβληματικού μπαρ έχει «ποτίσει» από αυτό το feeling. Είναι θλιβερό που τα επίπεδα των αυτοκτονιών είναι τόσο αυξημένα στο Τόκιο, που σε όλες τις αποβάθρες υπάρχει φύλακας, που στο αίθριο του ξενοδοχείου σου θα δεις προστατευτικά δίχτυα ή που απαγορεύεται να ανοίξεις τα παράθυρα τα οποία παραμένουν παντού ερμητικά σφραγισμένα. Είναι το μέλλον. Ήθελα πολύ να επισκεφθώ για πεζοπορία το Aokigahara, το γνωστό «Δάσος των Αυτοκτονιών» (που έγινε πρόσφατα και ταινία από τον Γκας Βαν Σαντ), αλλά δυστυχώς δεν πρόλαβα. Την επόμενη φορά.
5. Το χαμόγελό τους και την ευγένειά τους πάντως δεν τα χάνουν ποτέ. Όπου κι αν βρεθείς, θα ακούς συνεχώς いらっしゃいませ (Irasshaimase που ακούγεται σαν μασέ-μασέ, κάτι σαν το καλωσορίσατε - είναι η πρώτη λέξη από τα θορυβώδη, σαν αυτιστικά, γιαπωνέζικα που μαθαίνεις). Οι Ιάπωνες σε σέβονται, θέλουν να σε βοηθήσουν κι ας μην μπορούν συνήθως να συνεννοηθούν στα αγγλικά, θα σε σταματήσουν να σε ρωτήσουν αν έχεις χαθεί. (Δεν θα έχεις χαθεί γιατί, παρά τις άπειρες διαφορετικές ανταποκρίσεις και γραμμές και το εμπόδιο της γλώσσας, ο σχεδιασμός των μέσων μεταφοράς είναι απλούστατος και μπορείς να πας παντού με ευκολία, με την απλή χρήση μιας εφαρμογής τύπου Citymapper ή ακόμα πιο απλά του Google.) Φτιάχνουν εντελώς αυθόρμητα ουρές (στις κυλιόμενες στέκονται στην αριστερή πλευρά, με τη δεξιά να είναι η λωρίδα «ταχείας διέλευσης»), στο μετρό περιμένουν ο ένας πίσω από τον άλλο για να εισέλθουν και έννοιες όπως το «σπρώξιμο» δεν υπάρχουν στο λεξιλόγιό τους.
Το πρωί της 6ης Αυγούστου βρέθηκα στα κεντρικά της NHK, της ιαπωνικής κρατικής ραδιοτηλεόρασης, έπειτα από σχετική αίτηση που είχα κάνει μέσω μέιλ σε ανοιχτό κάλεσμά τους, για να παρακολουθήσω (με 12ωρη διαφορά) την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων σε αποκλειστική για όλο τον πλανήτη μετάδοση σε υπερ-υψηλή ανάλυση 8K. Μου είχαν ετοιμάσει καρτελάκι επισκέπτη με το όνομά μου και μετά τη λήξη της μετάδοσης, ο ίδιος ο παραγωγός με πλησίασε για να με ρωτήσει πώς μου φάνηκε η όλη διοργάνωση και η φιλοξενία τους και να με ενημερώσει εν τάχει για όσα ετοιμάζουν για τους Ολυμπιακούς του 2020. Πήγε και το δικό σου μυαλό στην ΕΡΤ;
6. Παρότι έτη φωτός μπροστά στην τεχνολογία και στο βιοτικό επίπεδο, η ιαπωνική κοινωνία είναι στη βάση της μια συντηρητική, πατριαρχική κοινωνία. Όσο κι αν έχεις στο μυαλό σου συνδεδεμένους τους Ιάπωνες με προχωρημένη εικόνα, η ουσία πίσω από την εικόνα είναι κάπως διαφορετική και το καταλαβαίνεις από μικροπράγματα: Τις πρωινές ώρες αιχμής, οι πιο πολυσύχναστες γραμμές του μετρό διαθέτουν βαγόνι αποκλειστικά για γυναίκες, ώστε να μην χρειάζεται να έρχονται σε επαφή με συγκεκριμένα σημεία της ανδρικής ανατομίας που αναπόφευκτα θα τις ακουμπούν μέσα στο απόλυτο στριμωξίδι! Τα τατουάζ είναι μάλλον κατάπτυστα, συνδεδεμένα στο θυμικό τους με την γιακούζα, την ιαπωνική μαφία και τα «παραβατικά» στοιχεία εν γένει, κι έτσι τα συναντάς σπάνια, ενώ σε μέρη όπως τα onsen (ιαματικές πηγές) ή τα sento (υπερσύγχρονα σπα) προειδοποιούν ότι «όσοι φέρουν τατουάζ μπορεί να μην γίνουν δεκτοί». Παρόλο που η θρησκεία δεν φαίνεται να παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή τους, μια και πάνω από τους μισούς κατοίκους της Ιαπωνίας δηλώνουν «όχι θρησκευόμενοι», η παράδοση είναι πανταχού παρούσα. Εντωμεταξύ, ο μοναχισμός στον ζεν-βουδισμό, που για να τον γνωρίσεις καλά πρέπει να απομακρυνθείς αρκετά από τα τουριστικά αξιοθέατα των ναών του Τόκιο, διαθέτει τους ίδιους πάνω-κάτω περιορισμούς με τον δικό μας μοναχισμό, ωστόσο η ίδια η φιλοσοφία του ζεν είναι κάτι παραπάνω από ενδιαφέρουσα και οι εικόνες από ναούς όπως οι Ekgaku-ji και Kencho-ji στην παραθαλάσσια Kamakura είναι απίστευτης ομορφιάς.
Η νεολαία βρίσκεται σε ιδιαίτερα μεταιχμιακή φάση και ταλαντεύεται ανάμεσα στις ιαπωνικές αξίες και τη σαρωτική αμερικανοποίηση του καταναλωτισμού. Έτσι βλέπεις την οξύμωρη εικόνα ανδρών και γυναικών ντυμένων με πανέμορφα, παραδοσιακά κιμονό να συνωστίζονται στο Magnolia Bakery για να δοκιμάσουν τα cupcakes που έτρωγε η Κάρι Μπράντσο στο Sex & The City, να πίνουν τόνους Starbucks τα οποία συναντάς σε κάθε δεύτερη γωνία, ή να κάνουν ουρές για (το εντελώς μέτριο γευστικά) σάντουιτς με αστακό που έρχεται κατευθείαν από της θάλασσες της Μασαχουσέτης, στο Luke's Lobster της Harajuku. Και το πιο παράδοξο απ' όλα: Οι τσόντες τους έχουν επεξεργασία με «μωσαϊκό» στα επίμαχα! Ακόμα και σε sex club ή sex shop που βρίσκονται διακριτικά εξοστρακισμένα σε ορόφους πολυκατοικιών, τα βίντεο που παίζουν είναι «πειραγμένα» ενώ οι αποδείξεις και οι κατηγοριοποιήσεις στο Foursquare τα αναφέρουν ως «καμπαρέ» - κι ας υπάρχουν manga που μπορούν να σε κάνουν να κοκκινίσεις με το πόσο σκληρά είναι και με το ότι περιλαμβάνουν κάθε φετίχ που μπορείς να φανταστείς, κι ας σόκαρε ο Ναγκίσα Όσιμα τον κινηματογραφικό πλανήτη εν έτει 1976 με τις αξεπέραστες εικόνες της «Αυτοκρατορίας των Αισθήσεων».
7. Πίσω στο Τόκιο, για την επίσκεψη στο πρώτο «maid café» που άνοιξε το 2001 στην Akihabara. Εκεί, οι σερβιτόρες είναι ντυμένες σαν καμαριέρες και σε υπηρετούν σαν «αφέντη». Οι βοηθοί δεν επιτρέπεται να σου μιλήσουν ενώ, αν θες, μπορείς να ζητήσεις να σου καθαρίσουν και τα αυτιά. Αυτά τα cosplay restaurants που στη συνέχεια έκαναν απόβαση και σε άλλα σημεία του πλανήτη είναι από τα πολλά που δεν βγάζουν ιδιαίτερο νόημα στο Τόκιο. Γενικά η παρουσία των manga και των anime είναι απίστευτα έντονη σε όλες τις καθημερινές εκφάνσεις της ζωής στην Ιαπωνία. Ακόμα και σοβαρές ανακοινώσεις ή ταμπέλες όπως ο «κίνδυνος υψηλής τάσης» ή η «προειδοποίηση για τσουνάμι» συνοδεύονται πάντα από κάποιο σκίτσο. Οι διαφημίσεις τους είναι τόσο θορυβώδεις που η Ιαπωνία είναι κυριολεκτικά η κόλαση του γραφίστα. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που ο πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε έλαβε τα σκήπτρα των Ολυμπιακών του 2020 στην τελετή λήξης του Ρίο, ντυμένος Σούπερ Μάριο. Η ένατη τέχνη είναι παντού και τα franchise γύρω από αυτή κάνουν ασύλληπτους τζίρους: Pokémon και Hello Kitty είναι απλά τα ιαπωνικά animation που γνωρίζουν περισσότερο στη δύση. Υπάρχουν αναρίθμητες άλλες φιγούρες, πασίγνωστες στην Ιαπωνία και παντελώς άγνωστες σε εμάς που συντηρούν ολόκληρα καταστήματα – σκέψου τα emoji, πολλαπλασίασέ τα επί εκατό και μετάτρεψέ τα σε όλα τα μεγέθη λούτρινων και θα πάρεις μια γεύση από την εικόνα.
Γενικότερα η διασκέδασή των Ιαπώνων συνοψίζεται στο εξής τρίπτυχο: κόμικς, καραόκε και arcades. Για κάποιον ανεξήγητο λόγο περνούν τέλεια και βρίσκουν πολύ αστείο το καραόκε, ενώ τα arcades είναι κυριολεκτικά ο δικός τους τζόγος. Ξοδεύουν πολλά χρήματα σε μηχανήματα με φιγούρες ηρώων manga ή σε τεράστια game shops με εκατοντάδες διαφορετικά arcades και αυτή η παράδοση κρατά δεκαετίες και δεν λέει να ξεφουσκώσει - ειδικά οι θάλαμοι που σε βγάζουν στιγμιαίες φωτογραφίες τις οποίες στη συνέχεια μπορείς να επεξεργαστείς και να εκτυπώσεις περίπου όπως κάνεις ψηφιακά με εφαρμογές όπως το MSQRD, είναι η απόλυτη γελοιότητα, αλλά οφείλεις να τη δοκιμάσεις γιατί είναι ένα από τα #onlyinjapan!
8. Για το τέλος κράτησα ίσως το πιο απολαυστικό κομμάτι της Ιαπωνίας, το φαγητό! Στο Τόκιο τρως σαν να μην υπάρχει αύριο. Εννοείται πως η ιαπωνική κουζίνα είναι μία από τις κορυφαίες του κόσμου και είναι τόσα πολλά αυτά που πρέπει να δοκιμάσεις εκεί. Το αυθεντικό ιαπωνικό σούσι διαφέρει αρκετά από το εξευρωπαϊσμένο ή αμερικανοποιημένο που συνηθίζουμε εδώ (όχι, τα California rolls δεν είναι σούσι, είναι αμερικανιά) και θα το βρεις σε τεράστια ποικιλία γεύσεων, τιμών και ποιότητας – από το γρήγορο, street, τύπου McDonald's, μέχρι εκείνο που σερβίρουν στα πανάκριβα εστιατόρια με αστέρι Michelin (σημειωτέον, το Τόκιο έχει στο σύνολο περισσότερα εστιατόρια με Michelin σε σχέση με Λονδίνο, Παρίσι και Νέα Υόρκη μαζί!). Εκτός από σούσι, ράμεν και σόμπα που είναι οι βάσεις της κουζίνας τους, έχουν τα δικά τους σουβλάκια, τα yakitori και τα kushikatsu, στα οποία περνούν από κρέας μέχρι ρεβίθια, και τελικά δεν είναι τόσο δύσκολο να φας τα πάντα με chop-sticks – θα το καταφέρεις αναγκαστικά όταν δεν θα έχεις τη δυνατότητα να ζητήσεις μαχαιροπίρουνα. Το δίλημμα που αντιμετωπίζεις συχνά είναι το εξής: αν το εστιατόριο διαθέτει αγγλικό μενού, ξέρεις εκ των προτέρων ότι θα είναι κάπως τουριστικό, αν δεν διαθέτει θα συνεννοηθείς με τεράστια δυσκολία και θα αναγκαστείς να παραγγείλεις στα τυφλά, πράγμα που φυσικά έχει πλάκα.
Κατά τα λοιπά, οι κεντρικές περιοχές διαθέτουν διάχυτη εσάνς τηγανίλας αντίστοιχη με εκείνη του Λονδίνου, καθώς παντού, ακόμα και στα σουπερμάρκετ, θα βρεις τηγανιτό κοτόπουλο. Οι Ιάπωνες καταναλώνουν με μανία κάτι σαν τηγανιτό πόδι κοτόπουλου (;), στον δρόμο συναντάς συχνά καντίνες που ετοιμάζουν κάτι που μοιάζει με λουκουμάδες αλλά τελικά είναι χταποδοκεφτέδες, ενώ σε όλη την πόλη βρίσκονται διάσπαρτοι χιλιάδες αυτόματοι πωλητές για αναψυκτικά και άλλα, δικά τους ζουμιά σε ζαλιστική ποικιλία γεύσεων και χρωμάτων, οπότε δοκιμάζεις και προσπαθείς να μαντέψεις τι περίπου πίνεις. Οι κράχτες στα περισσότερα τουριστικά εστιατόρια είναι οι βιτρίνες με πλαστικοποιημένα τα πιάτα του καταλόγου ενώ το πράσινο τσάι υπάρχει επίσης παντού, ακόμα και σε γεύση παγωτό ξυλάκι Häagen-Dazs, όπως και το γουασάμπι που υπάρχει σε γεύση σοκολάτας Kit-Kat. Πάντως, όσο αποφασισμένος κι αν ήμουν να δοκιμάσω κυριολεκτικά τα πάντα, μπροστά στις ακρίδες και τον σκορπιό κώλωσα.
Θέλω να ξαναπάω στην Ιαπωνία, ιδανικά σε άλλη εποχή του χρόνου, αφού οι εποχές είναι πολύ διακριτές, με δικά τους χρώματα και αρώματα η καθεμιά. Όσοι την επισκέπτονται θέλουν να επιστρέψουν και να ξύσουν λίγο παραπάνω το δέρμα αυτής της χώρας με τα καλά κρυμμένα μυστικά. Σίγουρα δεν θα μπορούσα να ζήσω μόνιμα εκεί, κι ας θεωρείται το Τόκιο η καλύτερη πόλη στον κόσμο για να ζει κανείς. Είναι δελεαστικό το βιοτικό επίπεδο, η ασφάλεια, η έλλειψη εγκληματικότητας, η καθαριότητα, οι πολυκατοικίες με τα μικρά θεματικά μπαράκια ανά όροφο, το ότι μπορείς να κάνεις βόλτα στα τεράστια πάρκα το βράδυ χωρίς να φοβάσαι, το ότι έξω από την οποιαδήποτε οικοδομή ή μπροστά από το παραμικρό χαντάκι στον δρόμο υπάρχουν φύλακες που ρυθμίζουν ευγενικοί και χαμογελαστοί την κυκλοφορία στο παρακείμενο πεζοδρόμιο (!) χρησιμοποιώντας φωτόσπαθα και σου δείχνουν πού να προχωρήσεις για να μην σκοντάψεις, είναι ερεθιστικό να ταξιδεύεις με bullet train και ταχύτητες άνω των 300 χλμ/ώρα κάνοντας αποστάσεις της μίας ώρας σε 15 λεπτά, είναι πανέμορφη πόλη το Τόκιο, αλλά χαοτική και κάπου θα χαθώ στη μετάφραση ανάμεσα στα χρυσάνθεμα, τον ανατέλλοντα ήλιο, τις τεράστιες ιδεολογικές και πολιτισμικές αποκλίσεις σε σχέση με την Ευρώπη που αγαπώ να μισώ. Θα επιστρέψω όμως, την επόμενη φορά με περισσότερα γιαπωνέζικα. Arigato!
+ Άλλες 50 εικόνες από την «πιο τρελή πόλη του κόσμου»
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 27.8.2016
