ΚΙΝΗΣΗ

"Τα κορίτσια" της Έμα Κλάιν, ένα σπαρακτικό μυθιστόρημα αιματοβαμμένης ενηλικίωσης

"Τα κορίτσια" της Έμα Κλάιν, ένα σπαρακτικό μυθιστόρημα αιματοβαμμένης ενηλικίωσης Facebook Twitter
Η Έμα Κλάιν, σε φωτογράφηση για τους New York Times.
2

Ένα κορίτσι που γράφει για όλα τα κορίτσια. Η Έμα είναι γεννημένη το 1989, δηλαδή είναι είκοσι εφτά χρονών σήμερα. Οπότε, δεδομένου ότι η διαδικασία της έκδοσης στις ΗΠΑ κρατά περί τον ενάμιση χρόνο (για την ακρίβεια, ο Random House αγόρασε τα δικαιώματα του βιβλίου, έναντι 2.000.000 δολαρίων, το φθινόπωρο του 2014), έγραψε τα «Κορίτσια» ας πούμε στα είκοσι πέντε της. Ή και πιο μικρή, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι το θέμα την απασχολούσε ήδη και σε πιο πρώιμα γραπτά της, μικρά κομμάτια, fiction ή δοκιμιακά, που δημοσίευε σε λογοτεχνικά περιοδικά (στο Tin House, στο Granta, στο The Paris Review — σε μερικά από τα καλύτερα του χώρου δηλαδή) όσο ανακάλυπτε και επεξεργαζόταν τον εαυτό της, κάνοντας και διάφορα άλλα πράγματα στο μεταξύ, όπως το να προσπαθεί να γίνει ηθοποιός, να σχετίζεται με μεγαλύτερους της, να δουλεύει σαν freelance δημοσιογράφος, να σκαλίζει το παρελθόν ή απλώς να σπουδάζει. Αυτό και μόνο —η ηλικία της, το ότι είναι μικρή— δίνει μία ξεχωριστή διάσταση, έναν απολύτως άλλο αέρα στο μυθιστόρημά της — έναν αλλόκοτο αέρα. Θέλω να πω, αν είχε γράψει αυτό το βιβλίο ένας φτασμένος, παγκοσμίως γνωστός και «ευπώλητος» λογοτέχνης, στην ακμή της καριέρας του, θα το χαρακτηρίζαμε μεν και τότε ένα συναρπαστικό και μοντέρνο και καθηλωτικό ανάγνωσμα, και όλα τα άλλα, αλλά θα μας φαινόταν και αρκετά λογικό που συνέβη έτσι. Γιατί αυτό δεν είναι ένα βιβλίο που μπορεί εύκολα να γεννηθεί από το μυαλό ενός τόσο νέου: το ποσοστό των νεαρών σε ηλικία συγγραφέων που είναι σε θέση να γράψουν κάτι τέτοιο, και μάλιστα έτσι, είναι στατιστικώς ασήμαντο. (Οι σπάνιες στατιστικές αποκλίσεις πάντα, βέβαια, μας σαστίζουν και μας χαροποιούν ιδιαίτερα). Τα «Κορίτσια» δεν είναι ένα πρώτο μυθιστόρημα· δεν είναι ένα «πρωτόλειο». Ή, για να το πούμε αλλιώς: αν ξεκίνησε έτσι η Έμα Κλάιν, κανείς δεν ξέρει πού μπορεί να φτάσει. Θα το δούμε βέβαια αυτό σχετικά σύντομα: το συμβόλαιό της μιλά για ένα ακόμη μυθιστόρημα, συν μία συλλογή διηγημάτων. Και ο Random House ξέρει πού επενδύει τα λεφτά του.

Η αναπαράσταση της περιόδου —πολύ δύσκολο έργο, και κοπιώδες, δεν γίνεται ποτέ από μόνο του— είναι σχεδόν χειροπιαστή. Οι περιγραφές της φάρμας, ενός τόπου έξω από τα ανθρώπινα μέτρα, τόπου σήψης, οδύνης αλλά και θρησκευτικής προσήλωσης στον ηγέτη και απόλυτου έρωτα με την αντρική εξουσία, είναι άψογες. Και ανατριχιαστικές.

Από την άλλη βέβαια μεριά, η Κλάιν γράφει για κάτι που ξέρει πολύ καλά. Γι' αυτό που είναι, και γι' αυτό που υπήρξε: γράφει για τα κορίτσια. Και η κεντρική ηρωίδα της είναι δεκατεσσάρων ετών. Χρησιμοποιεί μεν κάποια πολύ συγκεκριμένα «δείγματα» κοριτσιών, και εν πολλοίς —και εκ των πραγμάτων, όπως αυτά εξελίχτηκαν— ξεχωριστά για κάποιους πολύ συγκεκριμένους λόγους (όχι καλούς), αλλά εντέλει μιλά για όλα τα κορίτσια. Αυτό ακριβώς που κάνει πάντα η λογοτεχνία, δηλαδή: μας μιλά για κάποιον που εντέλει είναι ο συγγραφέας, που εντέλει είμαστε εμείς και που εντέλει είναι ο κόσμος όλος. Παράλληλα λοιπόν με αυτό που ονομάζουμε γυναικείο μυθιστόρημα —και αναφέρομαι εδώ σε γυναίκες συγγραφείς όπως, για παράδειγμα, η Φερράντε και, αν θέλετε, στις συγκλονιστικές, άγριες, ασθματικές «Μέρες εγκατάλειψης» (Άγρα, 2004), μεταξύ αρκετών άλλων σπουδαίων γυναικείων βιβλίων—, η Κλάιν γράφει «κοριτσίστικο μυθιστόρημα». Γι' αυτό και το βιβλίο της πρέπει να διαβάσουν πολύ οι γυναίκες, και μακάρι και οι πολύ νέες. Μιλάει για όλες τους. Κατά τον ίδιο ακριβώς λόγο, θα ευχόμουν βαθιά να το διάβαζαν και άντρες. Θα τους έκανε καλό.

Παιδιά των μαραμένων λουλουδιών. Θέμα του μυθιστορήματος είναι η «κοινωνία» του Τσαρλς Μάνσον, το κοινόβιό του, τα μέλη της σέχτας του, η προσωπικότητα εκείνου του διαταραγμένου ανθρώπου και οι μοίρες των κοριτσιών, αλλά όχι μόνο, που γοητεύονταν από την αύρα του και τον ακολουθούσαν σε ό,τι παράλογο, γελοίο, αυτοκαταστροφικό και, εντέλει, δολοφονικό επέλεγε κάθε φορά μέσα στην τρέλα του. Τα ονόματα είναι αλλαγμένα, αλλά ο Μάνσον (που στο βιβλίο ονομάζεται Ράσελ) και η εποχή δεν είναι. Η Κλάιν έχει ψάξει επισταμένως όλες τις πηγές και όλα τα αρχεία για τη δεκαετία τού '60, και κυρίως για το τέλος της (διόλου άδοξο τέλος, αν το σκεφτεί κανείς σοβαρά και απομακρύνοντας τα πέπλα της λουλουδάτης αφέλειας από τα μάτια του). Επισταμένως: νιώθεις διαρκώς πως με κάποιον τρόπο ήταν εκεί, χρησιμοποιούσε πράγματι εκείνο το μανό, φορούσε όντως εκείνο το λερό φουστάνι με τα λουλούδια και τα λαχούρια, άκουγε για πρώτη φορά εκείνες τις νότες, ερχόταν στ' αλήθεια πρόσωπο με πρόσωπο με το κιτς των 60s και έβαζε κάτω από τη γλώσσα της εκείνα τα τρυπάκια. Η αναπαράσταση της περιόδου —πολύ δύσκολο έργο, και κοπιώδες, δεν γίνεται ποτέ από μόνο του— είναι σχεδόν χειροπιαστή. Οι περιγραφές της φάρμας, ενός τόπου έξω από τα ανθρώπινα μέτρα, τόπου σήψης, οδύνης αλλά και θρησκευτικής προσήλωσης στον ηγέτη και απόλυτου έρωτα με την αντρική εξουσία, είναι άψογες. Και ανατριχιαστικές. Το θέμα, μάλιστα, της Κλάιν, κι αυτό είναι απροσδόκητο σχεδόν, δεν είναι τα καθαυτό εγκλήματα, ο φόνος της εγγύου Σάρον Τέιτ και των υπολοίπων στο σπίτι του Πολάνσκι, μολονότι και αυτά βεβαίως θα τα εξιστορήσει. Δεν είναι καν, μάλιστα, ο ίδιος ο Μάνσον. Είναι τα κορίτσια. Μας μιλά γι' αυτά. Με γνώση, ρεαλισμό, ενσυναίσθηση και αγάπη.

Θα μπορούσε να ήταν ένα άγριο θρίλερ, αλλά αυτό εδώ είναι ένα μυθιστόρημα για τα κορίτσια: για τον ψυχισμό και τη σεξουαλικότητά τους, για το πώς βλέπουν τα αγόρια και τους άντρες και για το πώς τους φέρονται τα αγόρια και οι άντρες, για το πώς προσεγγίζουν το ίδιο τους το φύλο, για το πώς αναγνωρίζουν μία σύντροφο και μια φιλενάδα ή σύμμαχο, για το πώς αναζητούν την ταυτότητά τους σε μία δομή καθαρά ανδροκρατούμενη: «Η Σούζαν όμως δεν είχε τίποτ' άλλο: είχε παραδώσει στον Ράσελ ολόκληρη τη ζωή της, που πια είχε γίνει κάτι σαν αντικείμενο, ένα πράγμα που εκείνος μπορούσε να γυρίζει στις παλάμες του ζυγίζοντας το βάρος του. Η Σούζαν και τα άλλα κορίτσια είχαν χάσει την κριτική ικανότητά τους, έτσι πλαδαρός και άχρηστος που είχε καταντήσει ο μυς του αχρησιμοποίητου εγώ τους. [...] Ήξερα ότι απλώς και μόνο το να είσαι κορίτσι ακρωτηρίαζε την ικανότητά σου να πιστέψεις στον εαυτό σου».

Πήρα την ομορφιά της προσωπικά. Η Έμα Κλάιν, δίνοντας τον λόγο στην ηρωίδα της, την Ίβι Μπόιντ (που μάλιστα, σε εμβόλιμα κεφάλαια που διαδραματίζονται σήμερα, έχει πια μεγαλώσει και κοιτά το παρελθόν με άλλη ματιά, ωριμότερη και πιο ψύχραιμη), επιλέγει συχνά να γράφει ελλειπτικά, παραλείποντας, με μια εφηβική συγγραφική αψάδα, υποκείμενα, κατηγορούμενα ή ρήματα. Δεν επινόησε η ίδια αυτό το στιλ, φυσικά, αλλά το κάνει έξοχα, και καθόλου κουραστικά — γιατί θα μπορούσε να καταντήσει κουραστικό. Και δεν το κάνει πάντα, γι' αυτό και οι έντονες αναπνοές που δίνει έτσι στο βιβλίο της σε παρασύρουν στον ρυθμό τους. Εκείνο όμως που εντυπωσιάζει τον αναγνώστη περισσότερο από καθετί άλλο είναι η παρατηρητικότητά της. Η παρατηρητικότητα είναι μέγα προσόν για έναν πεζογράφο, και αυτή η νεαρή Καλιφορνέζα απλώς είναι εξπέρ σ' αυτό, άγνωστο πώς. Μέτρησα πέντε ή έξι αναφορές σε δόντια, φέρ' ειπείν, στο πώς —για να αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα— κολλά και μένει για λίγο επάνω τους το φτηνό κρασί, ας πούμε: αυτά είναι πράγματα που δύσκολα παρατηρεί κανείς, μολονότι μπορεί, δι' αυτών, να δώσει χρώμα σε μία σκηνή ή να προσδώσει βάρος και αληθινή υπόσταση σε ένα χαρακτήρα. Πρόκειται για ένα βιβλίο που θα μπορούσε να διδαχτεί (και είμαι σίγουρος πως θα γίνει κάποια στιγμή αυτό) σε σχολή δημιουργικής γραφής — για προχωρημένους.

"Τα κορίτσια" της Έμα Κλάιν, ένα σπαρακτικό μυθιστόρημα αιματοβαμμένης ενηλικίωσης Facebook Twitter
Η Έμα Κλάιν, σε φωτογράφηση για το New Yorker.

Τέλος, δεν διαβάζουμε κάθε μέρα κάτι τέτοιο: «Αυτό έκανα κι εγώ με την Ταμάρ — ανταποκρίθηκα στα σύμβολά της, στο χτένισμα και στα ρούχα και στη μυρωδιά του L'Air Du Temps που φορούσε, λες και επρόκειτο για σημαντικά δεδομένα, γνωρίσματα που αντικατόπτριζαν κάτι από τον εσώτερο εαυτό της. Πήρα την ομορφιά της προσωπικά». Και χαιρόμαστε που τα διαβάζουμε εδώ. Και σε μία πολύ καλή, πολύ επινοητική μετάφραση.

2

ΚΙΝΗΣΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

2 σχόλια
Στο goodreads έχει πάρει μέτριες προς καλές κριτικές και γενικά ακούγεται πολύ το σχόλιο ότι η συγγραφές είναι υπέρ-προωθημένη αφού λόγω ηλικίας κερδίζει τις εντυπώσεις ενώ το βιβλίο είναι επιτηδευμένα "intellectual" χωρίς να λέει τίποτα ουσιαστικό. Δεν το έχω διαβάσει, πάντα οι πολλές φωτογραφίες ενός συγγραφέα μου δίνουν άσχημη εντύπωση.