Βραζιλία: κόκκινη ή μαύρη;
7 Οκτωβρίου. Πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών.
[...] Για την βραζιλιάνικη αστική τάξη, δεν διακυβεύεται η οικονομία σ' αυτές τις εκλογές: όποιος κερδίσει θα πρέπει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα του νεοφιλελευθερισμού με ακόμη περισσότερο νεοφιλελευθερισμό. Είτε μέσω της ουτοπικής οδού ενός " νεοφιλελευθερισμού της ενσωμάτωσης", όπως πρεσβεύει το Κόμμα των Εργαζομένων (PT, Χαντάντ), είτε με τον ακραίο φιλελευθερισμό των Τουκάνος (της πολιτικής ηγεσίας του PDSB, του κόμματος της βραζιλιάνικης σοσιαλδημοκρατίας, της οποίας η ιστορική φιγούρα είναι ο Φερνάντο Ενρίκε Καρντόσο, πρόεδρος από τον Ιανουάριο του 1995 ως τον Ιανουάριο του 2013) και του Ζαϊρ Μπολσονάρο.
Ποιά μορφή θα πάρει η θεσμική, νομική και πολιτιστική διευθέτηση που θα αντικαταστάσει τη "νέα δημοκρατία" (αυτή που εγκαθιδρύθηκε μετά το 1985, στο τέλος της δικτατορίας) που είναι τώρα οριστικά καταδικασμένη;
Σε ένα άμεσο επίπεδο, υπάρχουν δύο δρόμοι για να απαντηθεί αυτή η πρόκληση.
Σύμφωνα με τα ίδια του τα λεγόμενα, ο Λούλα προσφέρει μία αξιοπιστία και μία σταθερότητα. Η αξιοπιστία για την οποία μιλάει δεν είναι απέναντι στους από πάνω -γι' αυτούς έχει πάψει κατά πολύ να υφίσταται- αλλά υπάρχει για τους από κάτω: ό, τι κι αν πει ο Λούλα, η κοινωνία θα το δεχτεί. Με άλλα λόγια, ο "λουλισμός" προσφέρει ακόμη στην αστική τάξη την ικανοτητά του να πείθει και να εξουδετερώνει το λαό σαν μέσο επαναφοράς της τάξης. Αν η Ντίλμα ήταν η σκιά του Λούλα, ο Χαντάντ προβάλλεται σαν το άβαταρ αυτής της πολιτικής (όπως το εξηγεί, για παράδειγμα, και η Sandard&Poor's).
Στην αντίθετη κατεύθυνση, αλλά με συμπληρωματικό τρόπο, τοποθετείται ο Ζαϊρ Μπολσονάρο. Πως να το κατανοήσουμε; Ο Μπολσονάρο αποτελεί την πιο τρομακτική απάντηση μιας τρομοκρατημένης κοινωνίας. Αυτοί που είναι άνεργοι φοβούνται την πείνα κι αυτοί που εργάζονται φοβούνται την ανεργία. Όλοι φοβούνται τη βία, αλλά φοβούνται και την αστυνομία.
Σε μια συγκυρία όπου οι συλλογικές μορφές αγώνων έχουν χάσει την αξιοπιστία τους, ο Μπολσονάρο υπόσχεται την τάξη εξαπατώντας με καταχθόνιο τρόπο και προφέροντας λόγους εξοργιστικούς. Όπως ο Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία, όπως ο Ναρέντρα Μόντι (με τον ινδουιστικό εθνικισμό) στην Ινδία, όπως ο ουριμπισμός στην Κολομβία (Αλβάρο Ουρίμπε, πρόεδρος από το 2002 ως το 2010, ο σημερινός πρόεδρος Ιβάν Ντούκε, που εκλέχτηκε τον Αύγουστο του 2018, είναι από το περιβάλλον του Ουρίμπε), η ακόμη και η έλευση ενός φασίζοντα ηγέτη (Ματτέο Σαλβίνι) στην Ιταλία. Βρίσκονται σήμερα όλοι τους στην εξουσία. Επομένως, ο Ζαϊρ Μπολσονάρο δεν είναι μόνος: αντιπροσωπεύει μία τάση, όχι κάτι το εξωπραγματικό.
Εν ολίγοις, πρόκειται εδώ για διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισης της κολοσσιαίας βραζιλιάνικης κρίσης: το PT προσφέρει την τάξη δια του διαλόγου, ενώ ο Μπολσονάρο προσφέρει την τάξη δια του ροπάλου.[...]
Fabio Luis Barbosa dos Santos
Καθηγητής στο Ομποσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο
Αναδημοσίευση από το σάιτ A l' encontre
Μτφ. Σ.Σ.
