Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter

Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου

0

Ζωγράφισε τον Τσε Γκεβάρα, αντικαθιστώντας τον εμβληματικό μπερέ με πλατύγυρο καπέλο εν είδει φωτοστέφανου, τον Ιρλανδό επαναστάτη Μάικλ Κόλινς, την ψυχή της ιρλανδικής αντίστασης κατά των Βρετανών που σκοτώθηκε σε εμφύλια σύρραξη (το «γελαστό παιδί» του Μίκη Θεοδωράκη), ως οσιομάρτυρα, την Ουλρίκε Μάινχοφ, θρυλική περσόνα του γερμανικού αντάρτικου πόλεων, με αντρόγυνα χαρακτηριστικά και πύρινα μαλλιά, τον Μαχάτμα Γκάντι ως καλό ποιμένα.


Μόλις στα 16 του ο Νίκος Κούνδουρος μπήκε στη Σχολή Καλών Τεχνών με ψευδές πιστοποιητικό. Είχε δάσκαλό του τον Γιάννη Μόραλη, χάρη στον οποίον ήρθε σε επαφή με τον μοντερνισμό και τα εικαστικά ρεύματα της εποχής του, αλλά ο ίδιος από πολύ νωρίς στράφηκε στη βυζαντινή τέχνη. Με τον σπουδαίο ζωγράφο, πάντως, τους συνέδεσε μεγάλη φιλία ζωής, αν και ο ίδιος αποφοίτησε το 1948 από το εργαστήρι του γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου.

Καθώς επέλεξε τον κινηματογράφο, θα νόμιζε κανείς ότι η ζωγραφική υπήρξε πάρεργο γι' αυτόν και ότι η σχέση του με αυτήν ήταν ίσως επιπόλαια. Κι όμως, αυτή ήταν που καθόρισε τη σχέση του με τη μεγάλη οθόνη την οποία αποκαλούσε «ένα είδος θριαμβευτικής ζωγραφικής», και σε αυτήν κατέφευγε κάθε φορά που ολοκλήρωνε μία ταινία. «Στο ενδιάμεσο κάθε ταινίας έριχνα και δέκα ζωγραφιές, βρίσκοντας έτσι γαλήνη, γιατί η ζωγραφική είναι δουλειά ασκητική» έλεγε.

Στο προσωπικό του, καλλιτεχνικό και όχι μόνο, σύμπαν η κρητική του καταγωγή, παντρεμένη με την ελληνική παράδοση και την ορθόδοξη πίστη, αποτελούσε μια αδιάσπαστη ενότητα που ταυτιζόταν με τον Κόντογλου. 


Το σύνολο του ζωγραφικού έργου του Νίκου Κούνδουρου περιέχει λάδια, βυζαντινότροπες εικόνες, σπουδαστικά σχέδια, πορτρέτα προσωπικών του ηρώων (το πρόσωπο του «Δράκου» το συνέλαβε κάνοντας σκίτσα πάνω σε μια χαρτοπετσέτα καφενείου), κινηματογραφικούς χώρους, σχεδιάσματα θεατρικών παραστάσεων, εξώφυλλα βιβλίων, σκίτσα επάνω σε σενάρια ανεκπλήρωτα, μακέτες κοστουμιών, η παλέτα του με την αυτοπροσωπογραφία του και τα προσχέδιά του για τη μνημειακή του τοιχογραφία για ένα ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου στην Κρήτη. Σημαντική θέση στο έργο του κατέχουν οι μακέτες της ταινίας «Μπάυρον: Η μπαλάντα ενός δαιμονισμένου» με θέμα τις τελευταίες μέρες του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι. Η ταινία γυρίστηκε στην Κριμαία, κοντά σε μια μικρή λίμνη πνιγμένη στην ομίχλη. Ο Κούνδουρος σχεδίασε τα πάντα, σπίτια, κοστούμια, ήρωες. Εμπνεύστηκε ένα ποιητικό Μεσολόγγι μέσα στη σκοτεινιά της οθωμανικής προεπαναστατικής Ελλάδας, στήνοντας μια εγκατάσταση μνημειακών διαστάσεων σε ένα χωριό χαμένο μέσα στα πυκνά δάση της αρχαίας Ταυρίδας.

Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter


Η ζωγραφική του καλύπτει μια περίοδο 75 χρόνων, από τα πρωτόλεια σχέδια (ένα απ' όταν ήταν 15 χρονών, που δημοσιεύτηκε στη «Διάπλαση των παίδων» με την υπογραφή «Μιχαήλ Άγγελος») μέχρι τα τελευταία του σκιαγραφήματα με μολύβι, όπου ταυτίζεται με τον Οδυσσέα, αποτυπώνοντας τις περιπέτειες και τις επιτυχίες του. Για να αποδώσει τις ιδεαλιστικές προσωπογραφίες του χρησιμοποιούσε, τόσο στα θρησκευτικά όσο και στα κοσμικά του θέματα, το ίδιο σχεδόν μορφοπλαστικό λεξιλόγιο, δίνοντας έμφαση στους χαμηλούς χρωματικούς τόνους και στον τονισμό των γραμμικών αξιών, τυπικά στοιχεία της βυζαντινής ζωγραφικής, μαζί με νέα και περισσότερο προσωπικά χαρακτηριστικά. Σαφής αναφορά, διαχρονικά, ο Φώτης Κόντογλου.

Ο Κούνδουρος έζησε τη ζωή του υιοθετώντας ένα αυθεντικά κρητικό αντιφατικό πνεύμα. Ρωμιός, Βυζαντινός και Ευρωπαίος, αναχωρητής και κοσμικός ταυτόχρονα, την έκταση και τον πλούτο της φαντασίας του μπορούσε κανείς να τα διαπιστώσει στο ατελιέ του, που θύμιζε περισσότερο μοναστηριακό κελί. Η αφοσίωσή του στη λαϊκή παράδοση διατρανώνεται στην πεποίθησή του ότι μέσα σ' αυτήν επιβιώνουν αυθεντικά και ανόθευτα τα στοιχεία του ελληνισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι στο σπίτι του στην οδό Δικαιάρχου, στο Μετς, κυριαρχούσαν πέντε μετωπικές, ολόσωμες φιγούρες με τοπικές φορεσιές που ολοκληρώθηκαν τον καιρό της αυτοεξορίας του τα χρόνια της χούντας στο Παρίσι, στη Ρώμη, στη Γενεύη και στο Λονδίνο. Ζωγραφιές εκείνης της εποχής, μνήμες της πατρίδας που τον καταδίωκαν στους ξένους τόπους, οι οποίοι όμως δεν τον κέρδισαν, δεν τον «έκλεψαν» ποτέ από την Ελλάδα. Τίποτα δεν μαρτυρά κάτι τέτοιο στο ζωγραφικό έργο εκείνης της περιόδου, αντιθέτως επανέρχεται μια εμμονή σε οτιδήποτε ελληνικό. Συμπληρώνοντας το προσωπικό του συναξάρι, στους τοίχους του σπιτιού του δέσποζε μια εικονογραφία ξακουστών ηρώων της Ρωμιοσύνης και μορφές του Γένους. Στο προσωπικό του, καλλιτεχνικό και όχι μόνο, σύμπαν η κρητική του καταγωγή, παντρεμένη με την ελληνική παράδοση και την ορθόδοξη πίστη, αποτελούσε μια αδιάσπαστη ενότητα που ταυτιζόταν με τον Κόντογλου.

Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter


Σημαντικός σκηνοθέτης ενός κινηματογράφου ποιητικών αναζητήσεων, εκτός από τη βαθιά πίστη στην παράδοση του τόπου και στη λαϊκή τέχνη, τον καθόρισε και η ρήξη του με την εξουσία. «Δικτατορία του Μεταξά, Κατοχή, Εμφύλιος, πάλι δικτατορία, φυγή στην Ευρώπη, δεν θυμάμαι να κάθισα ποτέ κάπου και να είπα "εδώ θα ζήσω"» γράφει χαρακτηριστικά στον Θεοδωράκη. Την ένοπλη δράση του στον Λόχο των Σπουδαστών του ΕΑΜ την πλήρωσε με 4 χρόνια «θητείας», όπως αποκαλούσε την εξορία. Μαρτυρία της εποχής αποτελεί και ο «Άγιος Βέγγος» που, όπως και οι «στρατιώτες άγιοι» που φιλοτέχνησε εκείνο το διάστημα, είναι καμωμένος με στολή εργασίας του δεύτερου τάγματος της Μακρονήσου του 1951.


Επιχειρώντας να δώσει βυζαντινή μορφή στο θεμελιώδες αίτημα του ουμανισμού, οι μορφές του απηχούν τον αποτροπιασμό του για τη βία της εξουσίας και συμπληρώνουν το προσωπικό του μαρτυρολόγιο. Έτσι, δεν έπαψε ποτέ να επιστρέφει σ' αυτά τα αναλλοίωτα και αθώα φωτεινά πρόσωπα, παρά τα όπλα που κρατάνε. Άλλωστε, και η κάμερα, την οποία επέλεξε για τον εαυτό του, δεν είναι το δυνατότερο όπλο που διαθέτει ο σύγχρονος επαναστατημένος άνθρωπος;

Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter

Επιμέλεια έκθεσης: Γιώργος Μυλωνάς

Εικαστικά
0

Χρήστος Παρίδης

Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασα στο Bard College της Νέας Υόρκης θέατρο και κινηματογράφο. Έχω γράψει για τα περιοδικά SL, Πρόσωπα, 01, Εικόνες του Κόσμου, Symbol του Επενδυτή, όπως και για τις σημαντικότερες ελληνικές εφημερίδες.
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μεγάλη έκθεση με τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Culture / Μεγάλη έκθεση με τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Στην έκθεση περιλαμβάνονται ελαιογραφίες, σκίτσα, κοστούμια, μάσκες, επιστολές, ημερολόγια, σημειώσεις και προσωπικά αντικείμενα – ανάμεσά τους και η αγαπημένη του παλέτα με την αυτοπροσωπογραφία του.
THE LIFO TEAM
"Κουκλί μου αγαπημένο": Οι ιδιωτικές επιστολές του Νίκου Κούνδουρου στη Σωτηρία Ματζίρη

Βιβλίο / "Κουκλί μου αγαπημένο": Οι ιδιωτικές επιστολές του Νίκου Κούνδουρου στη Σωτηρία Ματζίρη

Τα «Γράμματα από την Κριμαία» στάλθηκαν την εποχή που ο σκηνοθέτης γύριζε τον "Μπάιρον" στην καταρέουσα Σοβιετική Ένωση. Τώρα έγιναν ένα μικρό βιβλίο από τις εκδ. Άγρα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Όλα θα πάνε καλά» λένε τα νέα έργα τέχνης του Γιάννη Βαρελά στο Ωνάσειο

Εικαστικά / «Όλα θα πάνε καλά» λένε τα νέα έργα τέχνης του Γιάννη Βαρελά στο Ωνάσειο

Τρεις νέες δημιουργίες του Έλληνα εικαστικού μαζί με έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση βρίσκονται πλέον τοποθετημένα στους χώρους του Ωνάσειου Νοσοκομείου.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Η λαχτάρα για το ανήκειν στα ζωγραφικά έργα της Νικόλ Οικονομίδου

Εικαστικά / Η λαχτάρα για το ανήκειν στα ζωγραφικά έργα της Νικόλ Οικονομίδου

Ένας κόσμος μνήμης ξεφεύγει από το προσωπικό επίπεδο και αποκτά πανανθρώπινες διαστάσεις στο έργο της τριαντάχρονης εικαστικού, το οποίο είναι εμπνευσμένο από μια μετακόμιση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Silvina Der Meguerditchian και ο κόσμος της ανθεκτικής μνήμης

Εικαστικά / Τα «χαλιά μνήμης» της Silvina Der Meguerditchian στην γκαλερί Kalfayan

«Εστιάζω σε μέρη με ταραχώδη ιστορία. Με τα χρόνια, η δουλειά μου με τη μνήμη με έκανε να δίνω μεγάλη προσοχή σε μικρές λεπτομέρειες που συχνά η επίσημη ιστορία παραβλέπει»: Στα έργα της νέας της έκθεσης η διεθνούς φήμης καλλιτέχνις ενσωματώνει φωτογραφίες που έχει τραβήξει η ίδια από πόλεις όπως το Χαλέπι και η Βηρυτός.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ονειρεύονται τα ηλεκτρικά πρόβατα;

Εικαστικά / Τα ερωτήματα του Homo sapiens σε μια έκθεση για την τεχνητή νοημοσύνη

Σε τέσσερα ιστορικά αθηναϊκά κτίρια εικαστικοί και ακαδημαϊκοί επιχειρούν να απαντήσουν στα μεγάλα ερωτήματα της ψηφιακής εποχής για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το μέλλον του σύγχρονου ανθρώπου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του σημαντικού Γερμανού καλλιτέχνη Thomas Schütte στην Αθήνα 

Εικαστικά / Τραχύτητα και χιούμορ: Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του Thomas Schütte στην Αθήνα 

Μνημειακού τύπου γλυπτά, επιτοίχια κεραμικά, παραμορφωμένα πρόσωπα, λουλούδια και άγγελοι, μια έκρηξη χρωμάτων: Το μικροσύμπαν του σπουδαίου καλλιτέχνη στην γκαλερί Bernier/ Eliades.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Εικαστικά / Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή υποδέχεται την αναδρομική έκθεση ενός διεθνούς φήμης ανένταχτου Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς, γνωστού για το πολύπλευρο και στοχαστικό έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ