Μεσόγειος. η γειτονιά μας
Γράμμα από την εξεγερμένη Βηρυτό
Δημοσιεύτηκε (ανυπόγραφα) στο γαλλικό σάιτ:
lundimatin#213
21.10.2019
*
Κέντρο της Βηρυτού, Σάββατο 19 Οκτωβρίου. Φτάνουμε με την φίλη μου γύρω στις 16:00 στην Πλατεία Μαρτύρων. Καθ' οδόν, μαζέψαμε μερικούς κώνους σήμανσης για να εξουδετερώσουμε τα δακρυγόνα, αντλώντας έμπνευση από τα βίντεο των διαδηλώσεων στο Χονγκ Κονγκ. Η σκηνή είναι εκπληκτική. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στις πλατείες, μπροστά από το τζαμί, κάτω από το άγαλμα των Μαρτύρων, στα πάρκινγκ ... Ξέροντας ότι την προηγούμενη μέρα οι δυνάμεις ασφαλείας έδιωξαν τους διαδηλωτές με υπερβολική βία. Όχι πολύ μακριά, ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο που οι Λιβανέζοι αποκαλούν "αυγό" ή " θόλο". Προοριζόταν για κινηματογράφο στη δεκαετία του '70 αν δεν διέκοπτε ο εμφύλιος πόλεμος την ανεγερσή του. Σήμερα, και για πρώτη φορά από την εποχή της κατασκευής του, το αυγό έχει μετατραπεί σε δημόσιο χώρο.
Πλατεία Riad Al Solh, μπροστά από το Μεγάλο Σεράι. 20:30. Πολύς κόσμος και πάλι. Τραγουδούν, χορεύουν dabke, ένα βαν εξοπλισμένο με ηχεία μεταδίδει εθνικά τραγούδια, αιγυπτιακή επαναστατική μουσική, λιβανέζικο ραπ κατά της κυβέρνησης. Οι φίλοι μου και εγώ είμαστε ανήσυχοι. Οι τσάντες μας γεμάτες με κρεμμύδια, μάσκες του σκι, μπλουζάκια και πετσέτες βουτηγμένες σε νερό και ξύδι. Είμαστε απογοητευμένοι. Σε τι μπορεί να χρησιμεύσει αυτό το καρναβάλι; Οι άνθρωποι δεν εξεγείρονται, κάνουν πάρτι. Χθες, είχε άλλη δύναμη, λέμε μεταξύ μας. Μπροστά μας βρίσκεται μια ομάδα νεαρών σιιτών. Ασυνείδητα νιώθω καχύποπτος απεναντί τους. Τα βάζω τον εαυτό μου. Ξέρω ότι το να σκέφτεσαι έτσι είναι σοβαρό. Αλλά χωρίς να το θέλουμε, κληρονομήσαμε εμείς οι νέοι μια συλλογική εχθρότητα που μας χωρίζει, η οποία ενισχύεται από τον θρησκευτικό κατακερματισμό της χώρας. Ένας από τους νεαρούς στρέφεται προς το μέρος μου: "Ξέρεις τι πρέπει να κάνεις με αυτόν τον κώνο;" Ναι. "Αλλά πρέπει να κόψεις την άκρη, για να μπορέσεις να ρίξεις νερό μέσα, έχεις μαχαιράκι;" 'Οχι. Βγάζει ένα από την τσέπη του και με βοηθάει να το κόψω.
Εδώ και πολύ καιρό ήδη, ο λιβανέζικος λαός υποφέρει από την κοινωνικο-οικονομική κρίση που παραλύει τη χώρα. Καθώς οι πυρκαγιές κατέστρεψαν διάφορες περιοχές του Λιβάνου την περασμένη βδομάδα, η ανικανότητα και η ολιγωρία της κυβέρνησης έκανε τους Λιβανέζους και τις Λιβανέζες να θυμώσουν ακόμη περισσότερο με τους ηγέτες τους. Η ανακοίνωση πρόσθετων φόρων για τις online κλήσεις την Πέμπτη 17 Οκτωβρίου εξόργισε τον πληθυσμό που κατέβηκε στους δρόμους να διαλαλήσει την αντίθεσή του- αντίθεση που πολύ γρήγορα πήρε τη μορφή καταγγελίας της διαφθοράς του συνόλου των ηγετών. Οι διαδηλωτές που είχαν συγκεντρωθεί το απόγευμα στην πλατεία Riad al Solh ξεκίνησαν μια πορεία μέσα από τη Χάμρα [η "μουσουλμανική" πλευρά της πόλης -σ.σ.] και την Ασραφίγιε [η "χριατιανική" πλευρά -σ.σ.] για να μαζευτεί κόσμος, σημειώνοντας απευθείας τις μετακινήσεις τους στα κοινωνικά δίκτυα. Στις 22:00 περίπου, είχαν επιστρέψει πάλι στην Riad al Solh. Εκείνη τη στιγμή έφτασα κι εγώ με τον ξάδερφό μου. Υπήρχαν άπειροι άνθρωποι στο δρόμο, παντού, αδύνατο να πεις από που έρχονταν. Κάποιοι έσπρωχναν τους αστυνομικούς για να τους κάνουν να οπισθοχωρήσουν και να φτάσουν στο Μεγάλο Σεράι, την κατοικία του πρωθυπουργού. Άλλοι κατάφεραν να τους πάρουν τα κράνη και τα γκλομπ τους. Οι αστυνομικοί απαντούσαν με βία κι αυτό κράτησε ώρες.
Τραγουδούσαμε όλοι:
الشعب†يريد†إسقاط†النظام
Ο λαός θέλει την πτώση του καθεστώτος!
Πολύ γρήγορα, είδαμε μέσω των μήντια τις διαδηλώσεις να εξαπλώνονται στην Τρίπολη, στην Τύρο, στην Μπεκάα, στην Βύβλο, στο Μπατρούν...
#لبنانflينتفض
#οΛίβανος εξεγείρεται
Κατά τα μεσάνυχτα, ο ξάδερφός μου θέλησε να γυρίσει σπίτι του. Φθάνοντας στο Bechara al Khoury [παλάτι του 19ου αι. -σ.σ.], μου έστειλε ένα μήνυμα όπου μου περιέγραφε την έκταση της συγκέντρωσης. Μετά από ώρες συγκρούσεων με τις ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας που μας έκλειναν τον δρόμο προς το Μεγάλο Σεράι, ορισμένοι διαδηλωτές άρχισαν να πετούν πέτρες. Η απάντηση υπήρξε άμεση: ρίψη δακρυγόνων.
Ήταν για μένα όπως και για πολύ κόσμο η πρώτη επαφή με αυτά τα αέρια, κάτι που προκάλεσε μία πανικόβλητη φυγή προς την Πλατεία Μαρτύρων. Στις 04:45, ο στρατός κατέβηκε στους δρόμους για να διώξει τους διαδηλωτές. Την Παρασκευή πρωί, θυμάμαι ότι άνοιξα το τηλέφωνό μου και έλαβα τα πρώτα μηνύματα για τις προγραμματισμένες διαδηλώσεις. Κάλεσα την φίλη μου από τη Ραμάλα για να μου πει τι μέτρα να πάρουμε απέναντι στην αστυνομική καταστολή και τα δακρυγόνα. Ετοιμάστηκα. Ελάμβανα συνέχεια μηνύματα και οδηγίες προφύλαξης, μαζί με τηλέφωνα δικηγόρων για την περίπτωση σύλληψης.
Έφτασα στις 16:30 στο δρόμο που οδηγεί στην Riad Al Solh, ενώ η αδελφή της φίλης μου είχε αρχίσει να δουλεύει πάνω σε έναν online χάρτη. Έκανε live updating μέσω μιας ομάδας επαφών με τα σημεία της διαδήλωσης, τους κλειστούς δρόμους και τους νεκρούς (ο σωματοφύλακας ενός πολιτικού είχε πυροβολήσει έναν διαδηλωτή στην Τρίπολη και δύο Σύριοι εργαζόμενοι είχαν πεθάνει την ώρα που κοιμούνταν μέσα σε ένα εργοστάσιο που είχε πάρει φωτιά).
Ξεκινήσαμε προς την κατεύθυνση της Riad Al Solh γύρω στις 18:00. Γρήγορα η κατάσταση έγινε βίαια, ο κόσμος εξαγριώθηκε, άρχισε να σπρώχνει τους αστυνομικούς, να τους ρίχνει πλαστικά μπουκάλια που μπορούσαν να πέφτουν και αδιάκριτα μέσα στο πλήθος. Έσπαγε τα φανάρια. Κάποιος ανέβηκε σε έναν στύλο με μια πινακίδα που έγραφε "πλατεία Ετουάλ" για να αντικαταστήσει τη λέξη αστέρι με τη λέξη "Λαός". Αυτή η πλατεία Ετουάλ είναι η πλατεία του κοινοβουλίου, αλλά και ένας ιδιωτικός χώρος. Είναι ιδιοκτησία της Solidere, μιας εταιρείας που μετά τον εμφύλιο πόλεμο ιδιωτικοποίησε ολόκληρο το κέντρο της πόλης. Η ένταση μεγάλωνε. Ο κόσμος ξήλωνε τις περιφράξεις από τα εργοτάξια για να τροφοδοτεί τις φωτιές που έφραζαν τους δρόμους. Γύρω στις 20:30, κάποιος δίπλα μας έριξε την πρώτη πέτρα στην αστυνομία. Αμέσως μετά, οι αστυνομικοί έριξαν τα πρώτα δακρυγόνα μέσα στο πλήθος. Μόνο ένα στενό πέρασμα υπήρχε στα αριστερά, απ' όπου το πανικόβλητο πλήθος προσπαθούσε να εισέλθει. Οι περισσότεροι έτρεχαν και σπρώχνονταν ο ένας τον άλλον, έπρεπε να σκαρφαλώσουμε πάνω σε ένα αυτοκίνητο για να συνεχίσουμε. Τα αέρια συνέχιζαν να πέφτουν πίσω μας. Με τους φίλους και τις φίλες μου, μείναμε για λίγο στο Bechara el Khoury για να παρατηρήσουμε το χάος από τη γέφυρα και την πανοραμική της θέα, προτού καταφύγουμε σε ένα κοντινό κτίριο. Είδαμε τουλάχιστον τριάντα δακρυγόνα να πέφτουν πάνω στους διαδηλωτές. Μισή ώρα αργότερα, επέστρεψα στην Πλατεία Μαρτύρων. Υπήρχαν πολλοί νέοι σε εκείνον τον δρόμο που οδηγεί στην Riad el Solh. Τουλάχιστον δύο χιλιάδες άνθρωποι προσπαθούσαν να προσεγγίσουν την πλατεία, και η αστυνομία απαντούσε με δακρυγόνα. Οι πιο ένθερμοι κατέστρεφαν τις προσόψεις μιας τράπεζας, ενός ταχυδρομείου και ενός τουριστικού πρακτορείου. 'Ενα παιχνίδι πηγαινέλα. Οι διαδηλωτές συνήθιζαν στα δακρυγόνα και δεν έφευγαν. Είδαμε δύο σειρές αστυνομικών των ειδικών δυνάμεων να πλησιάζουν, με ένα κανόνι νερού να τους ακολουθεί. Ο κόσμος τους πετούσε πέτρες, ό,τι έβρισκε. Απέναντι στην αποφασιστικότητα των διαδηλωτών, εκατό στρατιώτες κατέβηκαν τότε στους δρόμους για να διαλύσουν το πλήθος. Προχωρούσαν, φωνάζοντας στους διαδηλωτές να τραβηχτούν πίσω. Κάποιοι στρατιώτες έπαιρναν τότε κι αυτοί πέτρες για να τις πετάξουν, έσπρωχναν απότομα τον κόσμο με την κάνη των όπλων τους. Όταν εγκατέλειψα την πλατεία, είδα ότι οι περισσότεροι διαδηλωτές είχαν φύγει. Ο στρατός άρχισε τότε να πυροβολεί με πλαστικές σφαίρες. Έφτασα στην πλατεία Sassine για να συναντηθώ με φίλους. Ένας φύλακας κοιτούσε τις ειδήσεις, επιβράδυνα, η ένταση ήταν ορατή και ο φύλακας με προειδοποίησε: κάποιοι που είχαν παραμείνει εκεί συνελήφθησαν, ακόμα και όταν προσπαθούσαν να φύγουν. 'Ετρωγαν και ξύλο από την αστυνομία. Κάποια βίντεο που κυκλοφόρησαν σε κοινωνικά δίκτυα δείχνουν αστυνομικούς να στριμώχνουν έναν απομονωμένο νεαρό, και έναν από αυτούς να τον χτυπάει αλύπητα. Η διαδήλωση της Παρασκευής τελείωσε με αυτόν τον τρόπο. Η κυβέρνηση, αν κρίνει κανείς από την αντίδραση των ενόπλων δυνάμεών της, είχε σαφώς κλονιστεί.
Ο Λίβανος δεν έχει βιώσει ποτέ παρόμοιο φαινόμενο. Είχαν γίνει και στο παρελθόν σημαντικές διαδηλώσεις στη Βηρυτό το 2005 και το 2015, αλλά ποτέ στο επίπεδο της χώρας. Αυτό το Σάββατο 19, όλος ο λαός, όλες οι κοινότητές του και οι θρησκείες του, βρίσκονταν στους δρόμους. Το ένα τέταρτο του πληθυσμού. Όλοι συμφωνούμε σε ένα πράγμα: απαιτείται μια ριζική αλλαγή.
Καταλαβαίνω τώρα τη σημασία ενός "φεστιβάλ" όπως εκείνου της 19ης Οκτωβρίου. Βοηθάει να πέσουν οι θρησκευτικοί φραγμοί που υψώθηκαν από το καθεστώς και τις αποικιακές δυνάμεις από τότε που δημιουργήθηκε το λιβανέζικο κράτος. Για μια φορά, οι άνθρωποι βρέθηκαν μαζί σε ένα δημόσιο χώρο, φωνάζοντας τα ίδια συνθήματα εναντίον ενός κοινού εχθρού: της κυβέρνησης. Αρχίζουμε και καταλαβαίνουμε ότι όπως υποφέρουμε εμείς, υποφέρουν και οι άλλοι. Είναι ένα πραγματικό μη παραταξιακό κίνημα. Ελπίζω ότι θα συνεχιστεί για μερικές ακόμη μέρες. Ταυτόχρονα, αυτό που είναι προφανές, τουλάχιστον για τη δική μου άποψη, είναι ότι δεν αρκεί να χορεύουμε και να τραγουδάμε όλοι μαζί. Δεν πρέπει να ξεχνάμε το στόχο. Και για μένα, ο στόχος είναι σαφής. Να άρουμε τα εμπόδια της Riad Al Solh, να καταλάβουμε το Μεγάλο Σεράι και να περιμένουμε την παραίτηση κάθε μέλους της κυβέρνησης καθώς και του προέδρου της δημοκρατίας. Ελπίζοντας ότι αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι μια ολική αλλαγή, όχι μόνο του Κοινοβουλίου, αλλά και του Συντάγματος. Μία μετάβαση από ένα Σύνταγμα βασισμένο στην πολιτική θρησκευτική εκπροσώπηση, σε ένα άλλο κοσμικό, πολιτικό, με ξεκάθαρους νόμους κατά της διαφθοράς.
Μτφ. Σ.Σ.
