"Να ποιές είναι οι ιστορίες του Hebel. 'Εχουν όλες έναν διπλό πάτο. »
Walter Benjamin
Pour un certain Noël, Hebel.
Hebel για κάποια συγκεκριμένα Χριστούγεννα.
Frédéric Metz
lundimatin#222, 23 Δεκεμβρίου 2019
Εδώ, στο Lundimatin, έχουμε ήδη παρουσιάσει κάποιες ιστοριούλες του Hebel. Αυτή τη φορά, όμως, πρέπει να προτείνουμε και μερικές για τα Χριστούγεννα.
Ιανουάριος 1934. Ο Walter Hasenclever, 43 ετών, βρίσκεται εξόριστος στη Γαλλία εδώ και τέσσερις μήνες, κι από το Παρίσι ετοιμάζεται να πάει στη Νίκαια με αυτοκίνητο. Ο Tucholsky είχε ήδη εγκαταλείψει προληπτικά τη Σουηδία το 1928. Για τον Hasenclever όπως και για άλλους, η εξορία μόλις άρχιζε. Τα Χριστούγεννα του 1933 ήταν τα πρώτα Ναζιστικά Χριστούγεννα για τους Γερμανούς στη Γερμανία και τα πρώτα Χριστούγεννα της εξορίας για τους εξόριστους. Οι δύο άντρες που συνδέονται με μία δεκάχρονη φιλία, έγραψαν μαζί έναν Χριστόφορο Κολόμβο για το θέατρο. Στις 5 Ιανουαρίου 1934, απαντώντας σε μια επιστολή που έλαβε από το Παρίσι στις 25 Δεκεμβρίου, ο Tucholsky απευθύνει στον Hasenclever ένα μεγάλο, ακατάστατο, πυκνό γράμμα, στο τέλος του οποίου διαβάζουμε την ακόλουθη συμβουλή:
Μην πείτε ότι εργάζεστε σε χώρο χωρίς αέρα. Θα το κάνατε μόνο αν αφήνατε "επί του παρόντος" την τάπα από τα χέρια σας. Ο σοφός μας Kracauer έγραψε κάπου: "'Οποιος συμφύρεται πολύ βαθιά με τον χρόνο, γερνά γρήγορα." Να κάτι που δεν κάνετε πια εδώ και πολύ καιρό - και χωρίς να του γυρίζετε την πλάτη. Πρόζα θέλετε; Πολύ καλά. Εάν μου επιτρέπετε, να σας συστήσω ως καθαρτήριο λουτρό για την ψυχή: πολύ Hebel (με ένα b), Kleist και Schopenhauer - καθαρίζουν στις γωνίες.
*
Τρεις εβδομάδες νωρίτερα, από το Παρίσι, στις 14 Δεκεμβρίου 1933, ο Walter Benjamin, γράφοντας για μια εφημερίδα που κυκλοφορούσε στην Πράγα και τη Βιέννη (Die Welt im Wort) είχε υποβάλει τον εαυτό του (όπως κι άλλοι συγγραφείς, Αυστριακοί ή Γερμανοί εξόριστοι: Hermann Broch, Thomas Mann...) στην εξής άσκηση: "Was soll man zu Weihnachten schenken?" [Τι πρέπει να προσφέρουμε για τα Χριστούγεννα; -σ.σ.] Η απάντησή του (πολύ ξεκάθαρα διατυπωμένη κάτω από τις περιστάσεις αυτές): τις ιστοριούλες του Hebel.
Frédéric Metz
**
Ο νεοσύλλεκτος
Ένας νεοσύλλεκτος, ο οποίος μετά από μόλις δεκαπέντε μέρες στη σκοπιά άρχισε να βαριέται πολύ, παρατήρησε τότε το φυλάκιο, από κάτω, από πάνω, μπρος και πίσω, όπως ένας δασοφύλακας αξιολογεί ένα δέντρο, ή ένας κρεοπώλης ένα κεφάλι βοοειδών. Στο τέλος είπε: θα ήθελα πολύ να μάθω τι μπορούν να βρίσκουν σε αυτό το ηλίθιο κουτί για να αναγκάζουν κάποιον να στέκεται σ' αυτό όλη ημέρα και να το φυλάει. Κι αυτό επειδή σκεφτόταν ότι ήταν εκεί εξαιτίας του φυλακίου, και όχι το φυλάκιο εξαιτίας εκείνου.
Souvarov
Ο άνθρωπος πρέπει να μπορεί να ασκεί πάνω του έναν ορισμένο αυτοέλεγχο -herrschaft- χωρίς τον οποίο δεν είναι ούτε γενναίος ούτε άξιος εκτίμησης, κι αυτό το οποίο θεωρεί μια για πάντα δίκαιο, αυτό και πρέπει να πράττει, και όχι μια φορά για πάντα - αλλά πάντα. Ο Ρώσος στρατηγός Souvarov, που τον γνώριζαν καλά οι Τουρκοι και οι Πολωνοί, οι Ιταλοί και οι Ελβετοί, ασκούσε μία άκαμπτη και αυστηρή αρχηγία. Αλλά το πιο αξιοσημείωτο -vornehm- ήταν ότι ο ίδιος έθετε τον εαυτό του κάτω από τη δική του αρχηγία σαν να επρόκειτο για κάποιον άλλον, και όχι για τον ίδιο τον Souvarov, και δεν ήταν σπάνιες οι φορές που οι βοηθοί του τον διέταζαν για ετούτο ή εκείνο στο όνομά του, κι αυτός υπάκουε με μεγάλη ακρίβεια. Μια μέρα είχε θυμώσει πολύ με έναν στρατιώτη, ο οποίος κρίθηκε υπεύθυνος για κάποια παράβλεψη εν ώρα υπηρεσίας, και άρχιζε ήδη να τον επιπλήττει -prügeln-. Τότε, ένας βοηθός του πήρε θάρρος, καθώς αναλογίστηκε πως θα οφελούσε έτσι και τον στρατηγό και τον στρατιώτη, έτρεξε κοντά τους και είπε: "Ο στρατηγός Souvarov διέταξε ότι δεν θα έπρεπε ποτέ να αφήνουμε τον θυμό μας να μας κυριεύει." Αμέσως ο Souvarov σταμάτησε και είπε: "Αν το διέταξε ο στρατηγός, τότε πρέπει να υπακούσουμε."
Διευκολυντική απόδοση δικαιοσύνης
'Ενας δικαστικός λειτουργός, πρόσφατα διορισμένος την εποχή της Δημοκρατίας, ο οποίος δίκαζε για πρώτη φορά, είδε να εμφανίζεται ενώπιον του δικαστηρίου του ο από κάτω μυλωνάς, ο οποίος στην υπόθεση των δαπανών για τα φράγματα εξέθετε τα παράπονά του για τον από πάνω. Όταν τελείωσε, ο δικαστής παραδέχτηκε: "Η υπόθεση είναι απολύτως σαφής: εσείς έχετε δίκιο". Μια νύχτα πέρασε με συνοδεία πολύ ελαφριάς μέθης ... Τότε έφτασε ο από πάνω μυλωνάς και παρουσίασε κι αυτός την υποθεσή του και την υπεράσπισή του, πιο ζωηρά ακόμη κι από τον από κάτω. Όταν τελείωσε, ο δικαστής παραδέχτηκε: "Η υπόθεση δεν θα μπορούσε να είναι πιο ξεκάθαρη: έχετε απολύτως δίκιο". Όταν ο μυλωνάς αποχώρησε, ο αξιωματούχος επιφορτισμένος με την τήρηση της τάξης πλησίασε τον δικαστή: "Εντιμότατε, του λέει, όσο καιρό είχαμε εδώ τον προκατοχό σας για να τηρεί το νόμο και να παίρνει δικαστικές αποφάσεις, ποτέ δεν τον είδαμε να δικάζει με αυτόν τον τρόπο. Είναι σίγουρο ότι δεν θα τα βγάλουμε πέρα, αν προχωρήσουμε έτσι: οι δύο πλευρές δεν μπορούν να κερδίσουν μαζί τη δίκη, αλλιώς θα πρέπει να την χάσουν και μαζί - κάτι που είναι αδύνατο να συμβεί. Σ' αυτό ο δικαστής απάντησε: "Η υπόθεση δεν ήταν ποτέ τόσο σαφής: έχεις κι εσύ δίκιο ..."
Μτφ. Σ.Σ.
