«Το Πανεπιστήμιο της Νύχτας με έκανε να βλέπω ισότιμα το περιθώριο με την αφρόκρεμα της κοινωνίας – όλοι μοιραζόμαστε την ίδια φυλακή, νιώθουμε την ίδια θλίψη, απέναντι στον θάνατο όλοι γινόμαστε εκρήξεις...», έγραφε κάπου. Μουσικός, ερμηνευτής, στιχουργός, δημοσιογράφος, εκδότης, μπλόγκερ, ακτιβιστής, queer περσόνα, άνθρωπος ταλαντούχος, γοητευτικός και ελευθερόφρονας, «προδότης σε μια ζωή σικέ απ' την αρχή», όπως γράφει σε έναν στίχο, μας άφησε τον Ιούλιο του '17 στα πενήντα του μόλις χρόνια κι ενώ διένυε μια περίοδο ιδιαίτερα δημιουργική. Η παρουσίαση της ανθολογίας «Όνειρο Φευγάτο» που επιμελήθηκε ο αδελφός του Γιάννης – όλα τους σχεδόν ακυκλοφόρητα – έχει μάλιστα προγραμματιστεί στην επέτειο των γενεθλίων του (27/2, στη Μουσική Σκηνή Σφίγγα).
Τραγούδια που μιλούν για έρωτες αλήτες – «κι ο έρωτας /ένα παιδί που δε γνωρίζει / τι είναι δικό του, τι χαρίζει / κι όλα τα τρώει στο λεπτό» -, για κορμιά σημαδεμένα, για ήρωες ηττημένους και μαζί νικητές «μια φαντασία κυνηγούσε / ξόδεψε όλη τη ζωή του για να γευτεί ό,τι μπορούσε», για αγόρια «που στραβώσανε στο δρόμο / και καναν στη Συγγρού τον τροχονόμο», για πόλεις που έχουν «δύσκολους λεκέδες» αλλά που στην πλατεία τους θα΄θελε πολύ «ν' ανάψει ναργιλέδες», πόλεις «που τα όνειρα στεγνώνουν / κι ό,τι αγαπάμε πιο πολύ μας το πληγώνουν», για αγκαλιές ζεστές που να μπορούν να μικραίνουν «τις πίκρες, τις φωτιές που κουβαλάς», για νύχτες «δίχως φρένα / με την καρδιά ξεκλείδωτη και φώτα αναμμένα», για το όνειρο εκείνο το φευγάτο «που δεν μπορείς να πιάσεις / μα πάντα το γυρεύεις και τρέχεις να το φτάσεις».
Για τους συντελεστές τού «Όνειρο Φευγάτο» εκείνο που κάνει τα ακούσματα αυτά ξεχωριστά είναι αφενός το ευδιάκριτο προσωπικό στίγμα του δημιουργού τους και η διαχρονικότητα που βγάζουν, δείγματα ενός γνήσιου ταλέντου που είχε ακόμα να προσφέρει πολλά, αφετέρου η ειλικρίνεια, η τόλμη, η τρυφερότητα και η βαθιά ευαισθησία που εκφράζουν ακόμα και στις πιο δύσκολες, τις πιο σκληρές αποστροφές τους.
Στίχοι και μουσική είναι όλα του Φώτη Παπαδόπουλου εξόν δύο ποιήματα που είχε μελοποιήσει, τη «Σκιά» του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη όπου ακούγεται ηχογραφημένη και η δική του φωνή και «Η ταράτσα και το παράθυρο» του Οδυσσέα Ελύτη. Το «Όνειρο Φευγάτο», το τραγούδι του τίτλου το γράψανε από κοινού με τον αδελφό του τον Γιάννη, εκείνος τη μελωδία, ο Φώτης τους στίχους.
Facebook Twitter 
Facebook Twitter
Βασικός ερμηνευτής, ο Γιώργος Μάκρας. Συμμετέχουν με ερμηνείες τους η Βίκυ Καρατζόγλου, η Λένα Κιτσοπούλου και ο Γιάννης Παπαδόπουλος, που έκανε και την παραγωγή. Για τους συντελεστές τού «Όνειρο Φευγάτο» εκείνο που κάνει τα ακούσματα αυτά ξεχωριστά είναι αφενός το ευδιάκριτο προσωπικό στίγμα του δημιουργού τους και η διαχρονικότητα που βγάζουν, δείγματα ενός γνήσιου ταλέντου που είχε ακόμα να προσφέρει πολλά, αφετέρου η ειλικρίνεια, η τόλμη, η τρυφερότητα και η βαθιά ευαισθησία που εκφράζουν ακόμα και στις πιο δύσκολες, τις πιο σκληρές αποστροφές τους. Οι μελωδίες του είναι λιτές αλλά όχι «εύκολες», οι στίχοι μιλάνε κατευθείαν στην καρδιά δίχως και να της «χαρίζονται». Ιδού τι λένε οι ίδιοι για αυτό το εγχείρημα:
Γιάννης Παπαδόπουλος
«Έναν ολόκληρο χρόνο δουλεύαμε αυτό το υλικό που προέρχεται από διάφορες περιόδους της ζωής του. Είναι, για μένα, τα πιο δυνατά πράγματα που έγραψε. Είχε κάνει κάποιες προσπάθειες να κυκλοφορήσει κάποια τραγούδια του όσο ζούσε όπως το «Μισό-Μισό» που ηχογράφησε με τη Θέλμα Καραγιάννη και τη Μάρτα Μορολεόν, είχε επίσης γράψει το τραγούδι «Καλιαρντά» που ακούγεται στο ομώνυμο ντοκιμαντέρ της Πάολας Ρεβενιώτη όπου εμφανίζεται και ο ίδιος. Ναι, είχε συναίσθηση του ταλέντου του, δεν είχε όμως το «μικρόβιο» της πάση θυσία καριέρας, δεν ήταν ματαιόδοξος, έκανε ό,τι έκανε καταρχήν για το κέφι του.
Η οροθετικότητα και τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε τα τελευταία 20 χρόνια του έβαζαν άλλες προτεραιότητες, όντας επίσης άνθρωπος που και έντονη ζωή έκανε και καταπιανόταν ταυτόχρονα με πολλά, από τον πολιτικό ακτιβισμό μέχρι τη δημοσιογραφία, άφηνε τη διαχείριση του έργου του και την καλλιτεχνική παραγωγή γενικότερα σε δεύτερη μοίρα. Τα μουσικά του γούστα ήταν πολυποίκιλα - άκουγε από Βαμβακάρη και Χατζιδάκι μέχρι Bob Dylan και Tuxedomoon, από χιπ χοπ και ψυχεδελική trance μέχρι λούμπεν σκυλάδικα, κλασικούς συνθέτες επίσης. Ευτυχήσαμε να μεγαλώσουμε σε ένα σπίτι με πολλή αγάπη αφενός, πολλή μουσική αφετέρου. O πατέρας μας τραγουδούσε κι έπαιζε τρομπέτα στη Φιλαρμονική του δήμου Αλεξανδρούπολης, η γιαγιά έπαιζε μαντολίνο και τραγουδούσε επίσης. Η μητέρα μας διαθέτει ακόμα και σήμερα υπέροχη φωνή. Με τους γονείς μας διατηρούσε άριστη σχέση όλα αυτά τα χρόνια. Τον στήριξαν και στα πιο δύσκολα.
Εκείνο όμως που χαρακτήριζε τον Φώτη και που εκτιμούσα κι εγώ είναι ότι πειραματιζόταν διαρκώς, προχωρούσε, εξελισσόταν, ήταν πνεύμα ανήσυχο και δημιουργικό στη ζωή και την τέχνη του. Δεν είχε επίσης προκαταλήψεις και στεγανά, κάτι φανερό και στη δημοσιογραφική του δουλειά. Μπορούσε π.χ. να ζητήσει συνέντευξη τη μία μέρα από τον Μένη Κουμανταρέα και την επόμενη από την Κατερίνα Σνάιντερ, όποιον ή όποια έκρινε πως είχε μια αυθεντικότητα, ανεξάρτητα από το μουσικό ή συγγραφικό είδος που υπηρετεί. Αγαπούσα και θαύμαζα τον δυναμισμό του. Ήταν ζωντανός και ελεύθερος άνθρωπος, ευγενής, αγαπησιάρης και ανυστερόβουλος.
Το υλικό προέρχεται από ηχογραφήσεις του ίδιου με κιθάρα και φωνή. Δύσκολα θα ξεχώριζα κάποιο κομμάτι ή στίχο. Αν μπορούσα να απομονώσω κάποιους στίχους, θα ήταν αυτοί: «Σαν όνειρο φευγάτο που δεν μπορείς να πιάσεις / μα πάντα το γυρεύεις και τρέχεις να το φτάσεις». Κι άλλοι του στίχοι όμως είναι συγκλονιστικοί: «Όλα χάνονται για μας / κι όλα μέσα μας ελπίζουν», «Να χαιρετάς αυτούς που φεύγουν με το μαντήλι το λευκό», «Ξόδεψε όλη τη ζωή του για να γευτεί ό,τι μπορούσε», «Τ' αγόρια που δεν ξέρω πως τα λένε / αλλάζουνε ονόματα και κλαίνε», «Κάθε φορά που όλα γύρω μου μαυρίζουν / τα τριαντάφυλλα ανθίζουν».
Οι ερμηνείες της Βίκυς και της Λένας είναι στ' αλήθεια υπέροχες. Ο Γιώργος Μάκρας δεν ήταν απλώς ένας ερμηνευτής, ήταν πολλά περισσότερα. Η δουλειά αυτή δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς την καθοριστική συμβολή τόσο εκείνου όσο και του αδελφού του, του Κώστα Μάκρα (ηχογράφηση-ενορχήστρωση) ο οποίος έφτιαξε κυριολεκτικά ένα μουσικό διαμάντι».
Γιώργος Μάκρας
Ομολογώ ότι αρχικά με δυσκόλεψε το υλικό γιατί ήταν γραμμένο σε demo. Αφότου όμως το αποκωδικοποίησα και μπήκα στο κλίμα, ανακάλυψα μέσα σε αυτό μια σπάνια δύναμη που άξιζε να βγει παραέξω. Έχει γράψει ο Φώτης στίχους που καταφέρνουν να σε αγγίξουν βαθιά δίχως να γίνονται καθόλου μελό, βγάζει μια σκληράδα πολλές φορές αλλά ταυτόχρονα το παίρνει και πίσω αυτό, κάτι που με συγκίνησε. Διατηρεί μια πολύ καθαρή ματιά είτε γράφει κομμάτια ερωτικά, είτε άλλα με ευρύτερη διάσταση.
Περισσότερο λάτρεψα εκείνο το ρεφρέν από το «Ήρωες και Νικητές» όπου μιλά για τους χαμένους, ένα κομμάτι το πνεύμα του οποίου διαπερνά νομίζω όλο το cd. Αναφέρεται σε ανθρώπους που τα κάνανε στη ζωή τους μούσκεμα δίχως να δακτυλοδείχνει και δίχως να βγάζει απέξω τον εαυτό του. Το εκτίμησα πολύ αυτό. Σε μια εποχή κιόλας που τόση κουβέντα γίνεται περί αριστείας, έρχεται και μας λέει ότι εγώ, ξέρετε, είμαι με αυτόν που θεωρείτε εσείς ηττημένο γιατί μ' εκείνον νιώθω κοντύτερα. Συγκλονιστικό είναι όμως και το «Οι εραστές της μιας βραδιάς» που σε αρπάζει από το μαλλί με την ειλικρίνειά του από τον πρώτο κιόλας στίχο: «Αγάπα με όσο κρατάει ένα τσιγάρο», λέει. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο από τη δύναμη και το πάθος της στιγμής που είναι ανεκτίμητο γι' αυτό ακριβώς που είναι.
Αλλά και όσο αφορά το μουσικό μέρος ο Φώτης συνταίριαξε όμορφα τη μελωδία με το στίχο και χωρίς να καταφύγει σε περίπλοκα πράγματα, απέφυγε να καταλήξει απλοϊκός ή προβλέψιμος. Εκεί δηλαδή που είσαι σίγουρος ότι στην επόμενη στροφή θα στο ρίξει το «κλισέ» εκείνος σε αιφνιδιάζει, σε ξεγελά! Μου άρεσαν επίσης ιδιαίτερα οι μελοποιήσεις του στα ποιήματα του Ελύτη και του Λαπαθιώτη που ήταν και σαφέστερες μουσικά εξαρχής. Συνεργάστηκα θαυμάσια με τη Λένα Κιτσοπούλου και τη Βίκυ Καρατζόγλου, άφησε καθεμιά το στίγμα της στα κομμάτια που ερμήνευσαν όπως επίσης με τον Γιάννη Παπαδόπουλο, κινητήριο δύναμη αυτού του εγχειρήματος! Δεν ξέρω πόσο επιτυχημένη εμπορικά μπορεί να αποδειχθεί η δουλειά αυτή, νομίζω όμως ότι και αίσθηση θα κάνει και ευκρινές αποτύπωμα θα αφήσει σε βάθος χρόνου».
Βίκυ Καρατζόγλου
«Δεν είχα ιδέα ποιος ήταν ο δημιουργός αυτών των τραγουδιών, όταν όμως τα άκουσα εντυπωσιάστηκα γιατί ενώ ήταν σαν να έρχονταν από μια άλλη εποχή, την ίδια στιγμή ακούγονταν εντελώς σημερινά. Με συγκίνησε βαθιά η ιστορία του Φώτη, εκτίμησα την αντισυμβατική, θαρραλέα στάση ζωής του και τις σπάνιες ευαισθησίες που τον διέκριναν, κάτι που βγαίνει και μέσα από τα τραγούδια που έγραψε. Χαίρομαι πολύ που συνέβαλα σε αυτό το εγχείρημα ερμηνεύοντας δυο υπέροχα κομμάτια, το «Μισό-Μισό» και τα «Σημάδια στο κορμί».
Ένας στίχος που προσωπικά με άγγιξε πολύ είναι το "Δε με ενοχλεί που έχεις σημάδια στο κορμί / δε με ενοχλεί που έχεις μητρώο λερωμένο, παρελθόν ματοβαμμένο από πληγή / δε με ενοχλεί". Να αγαπάς δηλαδή τον άλλο γι΄αυτό που είναι, για τίποτε άλλο. Για τα σημάδια του, για τις πληγές του, για όλα όσα είναι και κουβαλάει - το πιο δύσκολο απ' όλα. Μου άρεσε επίσης το ότι όλα τα μουσικά όργανα είναι φυσικά, ο Κώστας Μάκρας έκανε εξαιρετική δουλειά στην ενορχήστρωση των τραγουδιών χωρίς να καταφύγει σε καμια «ευκολία». Θα έλεγα ότι εκείνο που χαρακτηρίζει το «Όνειρο Φευγάτο» από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο συντελεστή του, είναι η αλήθεια».
Λένα Κιτσοπούλου
«Όταν πρωτοάκουσα τις κασέτες με όλα τα τραγούδια, τραγουδισμένα και παιγμένα από τον ίδιο τον Φώτη Παπαδόπουλο, μπήκα πραγματικά μέσα σε έναν ολόκληρο κόσμο. Σε μία εποχή γνήσια ελληνική, λαϊκή και κυριλέ, καβαφική και σκυλάδικη ταυτόχρονα, σε ένα δωμάτιο με γεμάτα τασάκια, με πεταμένα βιβλία γύρω-γύρω, Ντοστογιέφσκι και Ταχτσή, Ταχυδρόμο και Εικόνες μέχρι πολύχρωμα πορνό και Αστερίξ και Σαχτούρη, μία κανονική Βαβέλ, κι ανάμεσά τους να κάθεται ο ίδιος με μία κιθάρα μπροστά από ένα κασετόφωνο. Σχεδόν τον διέκρινα μέσα στους καπνούς.
Ήταν πολύ έντονο αυτό που ένιωσα ακούγοντας τα τραγούδια του που ενώ θύμιζαν κάτι γνώριμο σαν ύφος και σαν μουσική, είχαν κάτι το ξεχωριστό. Νομίζω ότι αυτό είναι που μας συνταράζει όταν ένα τραγούδι είναι αυθεντικό: Μας θυμίζει πολλά, νομίζουμε ότι το ξέρουμε, ότι κάπου το έχουμε ξανακούσει, κι όμως έχει μόλις γεννηθεί. Νιώθω μεγάλη τιμή που συμμετέχω σε αυτόν τον δίσκο, είναι σαν να αποκαλύπτεται ένας σπουδαίος δημιουργός μετά τον θάνατό του, σαν να μπήκες σε ένα σπίτι που πουλιέται επειδή ο ιδιοκτήτης του πέθανε και ξαφνικά στο σπίτι αυτό να ανακαλύπτεις τοιχογραφίες ενός πολύ ιδιαίτερου ζωγράφου που μέχρι τότε δεν ήξερε κανείς.
Δεν είναι απλώς ωραία τραγούδια με σπουδαίους στίχους, είναι μαζί κι ένας κύκλος τραγουδιών, ένα μυθιστόρημα, συνθέτουν την αυτοβιογραφία μίας δυνατής, περιθωριακής φωνής που λέει αλήθειες γυμνές σε μία χώρα που παραπαίει και που μέχρι και σήμερα δεν λέει να αποδεχθεί ούτε καν να ακούσει τέτοιες φωνές. "Όλοι έχουν ζήσει κάποτε, μια νύχτα δίχως φρένα / με την καρδιά ξεκλείδωτη και φώτα αναμμένα". Αυτός ο στίχος από τα «Βλέμματα Αχόρταγα» που ερμηνεύω είναι για μένα μία ευχή για τον έρωτα, για τη ζωή, τη δημιουργία, την πολιτική, για τα πάντα. Είναι κανονική απάντηση σε μία εποχή και μία χώρα που μόνο περιορίζει την ελευθερία και που μόνο μισεί τα φωτεινά, ξεκλείδωτα πνεύματα».
27/2 «Όνειρο Φευγάτο», Μουσική Σκηνή Σφίγγα, Ακαδημίας & Ζωοδόχου Πηγής Εξάρχεια 9.30μ
σχόλια