Η τουρκική ομάδα σύγχρονου χορού ZTDP είναι ανεξάρτητη από κρατικές επιχορηγήσεις, συνεπώς χαίρει απόλυτης ελευθερίας όσον αφορά την καλλιτεχνική έκφραση κι ανήκει σε μια σπουδαία κυρία του μπαλέτου, με θητεία στις κορυφαίες ομάδες του μοντέρνου αμερικανικού χορού. Πρόκειται για τη Ζεϊνέπ Τανμπάι, η οποία έρχεται στην Αθήνα με τους χορευτές της για να παρουσιάσει το Αraz, που σημαίνει «σύμπτωμα», αλλά, όπως εξηγεί στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, και πολλά άλλα.
Προέρχεστε από τον χώρο του κλασικού μπαλέτου. Τι ήταν αυτό που επηρέασε καθοριστικά τη μοντέρνα αισθητική των χορογραφιών σας; Πού βασίζετε αυτό που συνήθως αποκαλείται «καθαρή κίνηση» και «καθαρό κορμί» στη σκηνή;
Όλες οι τεχνικές και τα στυλ από τα οποία πέρασα ως εκπαιδευόμενη χορεύτρια διαμόρφωσαν το προσωπικό μου στυλ και την αισθητική μου, ακόμα και το γεγονός ότι γεννήθηκα κι έλαβα τα πρώτα μου μαθήματα μπαλέτου στην Άγκυρα. Συνέχισα την εκπαίδευσή μου στον κλασικό και μοντέρνο χορό στη Νέα Υόρκη και βρέθηκα να συμμετέχω σε έργα των Μπαλανσίν, Γκράχαμ και Ελίζα Μόντε. Επιστρέφοντας στην πατρίδα μου, ίδρυσα τη δική μου ομάδα μοντέρνου χορού κι έκτοτε ζω και χορογραφώ στην Κωνσταντινούπολη. Όλα αυτά τα δεδομένα είχαν αντίκτυπο στον τρόπο που χορεύω. Οι έννοιες «καθαρή κίνηση» και «καθαρά σώματα» είναι η αντίδρασή μου στο inter-action στον χορό. Υπάρχουν πάρα πολλά παράταιρα στοιχεία στον χορό σήμερα. Σκηνογραφία, κοστούμια, τεχνολογία, παίζουν όλο και μεγαλύτερο ρόλο, πιο πολύ ακόμα από τον ίδιο τον χορό. Πολλά πράγματα χρησιμοποιούνται αναίτια, όπως και πολλά λόγια μπαίνουν κάτω από τον τίτλο ή καλούνται να εξηγήσουν στο πρόγραμμα το θέμα της χορογραφίας. Γι’ αυτό και την πρώτη μου χορογραφία, αφότου έφυγα από τη Μάρθα Γκράχαμ, την ονόμασα Nothing. Από τότε ξεκίνησε να με απασχολεί η ιδέα της «καθαρής κίνησης». Παρ’ όλα αυτά, ήμουν ακόμα προσκολλημένη στο σώμα του χορευτή και στην τεχνική. Η ιδέα του «καθαρού, ανθρώπινου σώματος» ξεκίνησε ν’ αναπτύσσεται από μόνη της, με την ίδρυση της ομάδας μου, πολύ απλά γιατί δεν είχα στη διάθεσή μου «τέλειους» χορευτές με την «τέλεια» τεχνική! Όταν άρχισα να χορογραφώ γι’ αυτούς, συνειδητοποίησα ότι δεν ήθελα να δω πάνω στη σκηνή «τέλειους» χορευτές. Πιο πολύ μ’ ενδιέφερε να δω ανθρώπους που λένε κάτι μέσα από την κίνηση.
Βρίσκετε την ελευθερία της κίνησης μέσα από την κατάργηση και την αποδόμηση των αυστηρών κανόνων του κλασικού μπαλέτου ή μέσα από την ανεμπόδιστη χρήση του χώρου της σκηνής;
Βρίσκω την ελευθερία της κίνησης μέσα από την ακύρωση και την αποδόμηση οποιουδήποτε πράγματος πιάνει χώρο επί σκηνής! Ζούμε σ’ έναν καταναλωτικό κόσμο, στον οποίο μας προσφέρονται τα πάντα, όχι μόνο για να τ’ αγοράσουμε αλλά και για να τα δούμε, να τ' ακούσουμε, ακόμα και να τα αισθανθούμε. Οι άνθρωποι καμιά φορά αποζητούν το κάτι παραπάνω. Στο τέλος, θα έχουμε παντού το Χόλιγουντ. Νιώθω ότι οι καλλιτέχνες είναι και αυτοί μέρος της κατάστασης. Γι’ αυτόν το λόγο νομίζω ότι ο χορός μου θυμίζει την Ισιδώρα Ντάνκαν. Κι εκείνη δεν ξεκίνησε από την καθαρή κίνηση και την καθαρότητα του σώματος επί σκηνής;
Συνηθίζετε να λέτε ότι προτιμάτε την κίνηση από τις λέξεις. Στη θεματολογία σας επηρεαστήκατε από άλλες μορφές τέχνης ή αποκλειστικά από τα βιώματά σας;
Πράγματι, προτιμώ την κίνηση από τις λέξεις. Η κίνηση δεν ψεύδεται ποτέ. Θέλω να εκφράζομαι μέσα από την κίνηση. Μ’ ενδιαφέρει να επικεντρώνω τον χορό μου στον άνθρωπο και στη σχέση του με τη ζωή ή μέσ’ στη ζωή, την ανθρώπινη φύση, τις ανθρώπινες σχέσεις. Ενδιαφέρομαι για τα στοιχεία εκείνα που απαρτίζουν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες χάθηκε η ανθρωπότητα. Με αφορά, επίσης, η έφεση του ανθρώπου στην ωμότητα, τη βία και τη σκληρότητα. Εμπνέομαι απ’ όλο τον κόσμο κι από την ίδια τη ζωή, από την ιστορική μνήμη μέχρι τα σύγχρονα γεγονότα.
Χωρίζετε το «Αraz» σε δεκατέσσερις μικρές ιστορίες και κάνετε έντονη χρήση του light design, οριοθετώντας τον χώρο. Ποια ήταν τα ερεθίσματά σας για τη δημιουργία αυτής της χορογραφίας;
Το Αraz είναι για το «άλλο», για τους ανθρώπους εκείνους που η εξουσία τούς εξωθεί ν’ απαρτίζουν τους «άλλους», εκείνους για τους οποίους παίρνονται αποφάσεις. Όταν γίνεσαι ο «άλλος», σε κάθε πλευρά της ζωής σου υπάρχουν κόκκινες γραμμές, όρια, αγωνία και το άγνωστο. Γι’ αυτό χώρισα τη σκηνή με διαφορετικές κόκκινες γραμμές και χρησιμοποίησα δέκα διαφορετικά φωτεινά σχήματα ως όρια: μικρά, μεσαία, μεγάλα τετράγωνα, κάθετους και οριζόντιους διαδρόμους. Όλη η ιστορία ξεδιπλώνεται μέσα απ’ αυτούς τους φωτισμούς. Και κάθε φως ανοίγει ένα παράθυρο σε μια μικρή ιστορία, που με τη σειρά της είναι μέρος μιας άλλης.
Γιατί το ονομάσατε «Αraz» (σύμπτωμα);
Μια φορά κι έναν καιρό υπήρχε ένα χωριό στη Βαν της ανατολικής Τουρκίας που το έλεγαν Araz κι εκεί ζούσαν Αρμένιοι και Κούρδοι. Σήμερα λέγεται Οζλουτζέ. Ό,τι και ν’ αλλάξει η εξουσία, η αλήθεια θα παρα- μένει η ίδια. Το Araz είναι γι’ αυτές τις αλήθειες.
σχόλια