ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ

Ένα γυάλινο μυροδοχείο από την Κωνσταντινούπολη στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης

Ένα γυάλινο μυροδοχείο από την Κωνσταντινούπολη στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης Facebook Twitter
0

Οι βιτρίνες των παλαιοπωλείων συχνά φιλοξενούν πολυτελή γυάλινα αγγεία με επίχρυση ή σμάλτινη διακόσμηση. Ορισμένα από αυτά προέρχονται από εργαστήρια της Ευρώπης, όπως της Βοημίας ή της Γαλλίας, ενώ άλλα κατασκευάστηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Το πτηνόμορφο μυροδοχείο ανήκει στη δεύτερη κατηγορία και αποτελεί ένα από τα δεκάδες γυάλινα αγγεία και οπαλίνες που εκτίθενται στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης. Μια αξιόλογη συλλογή που συγκροτήθηκε από τον Λόντο και τη Μάντω Οικονομίδη, η οποία και τη δώρισε στο μουσείο πριν από λίγα χρόνια.

Τα περισσότερα αντικείμενα της συλλογής, όπως αυτό, είναι οθωμανικά του 19ου αιώνα, έργα των εργαστηρίων που λειτουργούσαν στις όχθες του Βοσπόρου. Το μυροδοχείο αποτελεί ένα από τα ξεχωριστά παραδείγματα της συλλογής. Παρουσιάζεται σαν ένα μικρό γλυπτό από οπαλίνα το οποίο στηρίζεται σε τρία πόδια και φέρει στη ράχη άνοιγμα με πώμα. Το σώμα είναι κοσμημένο με σειρές από πολυπέταλα κόκκινα άνθη που θυμίζουν την ξεχωριστή αγάπη για λουλούδια στα έργα οθωμανικής τέχνης.

Στην Κωνσταντινούπολη, στα τέλη του 18ου αιώνα, ανέβηκε στον θρόνο της Υψηλής Πύλης ο πρωτοπόρος και φωτισμένος σουλτάνος Σελίμ Γ' (1789-1807), ένας μεταρρυθμιστής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που έδωσε έναν εκλεπτυσμένο αέρα στη ζωή́ της αυλής και εγκαινίασε μια σειρά́ προοδευτικών τροποποιήσεων στη διοίκηση, τον στρατό́ και τις διπλωματικές σχέσεις με τις χώρες της Ευρώπης.

Στα θέματα του πολιτισμού ακολούθησε τις τάσεις που είχαν διαμορφωθεί στο πρώτο μισό́ του 18ου αιώνα. Πρόκειται για την εποχή όπου παρατηρείται μια αναγέννηση στις τέχνες και στα γράμματα. Το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου ήταν η επιρροή της ευρωπαϊκής τέχνης, τόσο στη διακόσμηση έργων όσο και στην αρχιτεκτονική, με στοιχεία μπαρόκ και ροκοκό τα οποία ταίριαξαν με μοναδικό τρόπο στην οθωμανική αισθητική.

Μια επίσκεψη στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης φανερώνει την ποικιλία των σχημάτων και της διακόσμησης των αγγείων: ραντιστήρια με επίχρυση διακόσμηση, χρωματιστά φλυτζάνια με σύνθετα σχέδια, οπαλίνες με πολύχρωμη σμάλτινη διακόσμηση με άνθινες συνθέσεις με τριαντάφυλλα και πολυπέταλα άνθη χαρακτηρίζουν την παραγωγή. Ένα από τα πιο πολυτελή παραδείγματα είναι αυτό το πτηνόμορφο μυροδοχείο.

Εκείνη την περίοδο γνωρίζουμε ότι υπήρχε ζήτηση για πορσελάνες από την Άπω Ανατολή, για γυάλινα αγγεία από τη Βενετία και για ευρωπαϊκές πορσελάνες. Μέλη της αυλής, όπως η Χατιτζέ Σουλτάν (1766 -1821), αδελφή́ του σουλτάνου Σελίμ, με σύμβουλο τον Γερμανό αρχιτέκτονα της αυλής Antoine Ignace Melling, σχημάτισαν συλλογές στο πλαίσιο της προσπάθειας εκμοντερνισμού.

Ενδεικτικό́ της ζήτησης στην τουρκική αγορά είναι το γεγονός ότι ο αντιπρόσωπος των γερμανικών εργαστήριων Meissen στην Κωνσταντινούπολη, ο ελληνικής καταγωγής Μανασσής Αθανάς, εκμεταλλευόμενος την αυξανομένη ζήτηση, έπεισε τους Γερμανούς κεραμιστές το 1731 να αντικαταστήσουν τα δυο ξίφη, το τυπικό σήμα των εργαστηρίων Meissen, με ένα κηρύκειο για να μη μοιάζει με δυο σταυρούς.

Τα εισαγόμενα πολυτελή γυαλικά είχαν επίσης μεγάλη απήχηση. Αρχικά, η Βενετία μονοπωλούσε την αγορά μέχρι που την ανταγωνίστηκαν οι εισαγωγές από τα εργαστήρια της Βοημίας, τα οποία σταδιακά διαδέχθηκαν αυτά της ιταλικής πόλης στον ρόλο του βασικού προμηθευτή της σουλτανικής αυλής. Τα πρατήρια των εμπόρων εξυπηρετούσαν την αυξημένη ζήτηση, τόσο στις αγορές της Κωνσταντινούπολης όσο και άλλων πόλεων της οθωμανικής Τουρκίας, όπως της Σμύρνης, και έστελναν παραγγελίες στα ευρωπαϊκά εργαστήρια τα οποία στις δημιουργίες τους συνδύαζαν με επιτυχία την ευρωπαϊκή τεχνογνωσία με την ισλαμική αισθητική.

Σε αυτό́ το περιβάλλον η οθωμανική υαλουργία αναπτύσσεται στα πρότυπα της Ευρώπης, σε μια προσπάθεια να ανταγωνιστεί την εισαγόμενη ευρωπαϊκή́ παραγωγή́ πολύχρωμών και επίχρυσων αγγείων. Στα τέλη του 18ου αιώνα, ο σουλτάνος έστειλε στη Βενετία τον δερβίση Μεχμέτ Ντεντέ́, μέλος του τάγματος των Μεβλεβιδών, για να διδαχθεί την τέχνη της οπαλίνας. Με την επιστροφή του, ιδρύθηκε ένα εργαστήριο ευρωπαϊκών προδιαγραφών στο προάστιο Μπεϊκόζ, στην ασιατική́ πλευρά́ του Βοσπόρου, με Οθωμανούς αλλά́ και Ευρωπαίους τεχνίτες.

Μια επίσκεψη στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης φανερώνει την ποικιλία των σχημάτων και της διακόσμησης των αγγείων: ραντιστήρια με επίχρυση διακόσμηση, χρωματιστά φλυτζάνια με σύνθετα σχέδια, οπαλίνες με πολύχρωμη σμάλτινη διακόσμηση με άνθινες συνθέσεις με τριαντάφυλλα και πολυπέταλα άνθη χαρακτηρίζουν την παραγωγή. Ένα από τα πιο πολυτελή παραδείγματα είναι αυτό το πτηνόμορφο μυροδοχείο. Το σχήμα απαντάται σε πολλές παραλλαγές ως προς τη διακόσμηση του και αποτελεί ένα από τα πιο κομψά παραδείγματα των εργαστηρίων.

Η υαλουργία Μπεϊκόζ αντιπροσωπεύει το συγκέρασμα της οθωμανικής με την ευρωπαϊκή τέχνη του 19ου αιώνα. Η ποιότητα κατασκευής παρουσιάζει διακυμάνσεις στη διάρκεια της εκατονταετίας κατά την οποία κράτησε η παραγωγή. Τα καλύτερα από́ τα προϊόντα των εργαστηρίων της ασιατικής όχθης του Βοσπόρου προσφέρονταν στον σουλτάνο και σε μέλη της αυλής με αποτέλεσμα μια από τις σημαντικότερες συλλογές βρίσκεται σήμερα στο ανάκτορο Τοπκαπί. Αντιπροσώπευαν την αισθητική́ της εποχής και ως τέτοια συμπεριλήφθηκαν στα προϊόντα που παρουσιάστηκαν στο περίπτερο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην πρώτη μεγάλη Διεθνή́ Έκθεση που οργανώθηκε στο Λονδίνο το 1851, όπου και βραβεύθηκαν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Λόντος και η Μάντω Οικονομίδη δεν ταξίδεψαν ποτέ στην Τουρκία. Κατά τις δεκαετία του 1960 και 1970 ανακάλυψαν αυτούς τους μικρούς θησαυρούς στο Μοναστηράκι και σε άλλες αγορές της Αθήνας, πιθανόν χωρίς να γνωρίζουν την προέλευση κάθε αντικειμένου. Αρκετά «μπεϊκόζ», όπως είναι γνωστά, έφτασαν στη Αθήνα μαζί με τις οικοσκευές των Ρωμιών ενώ σε άλλες περιοχές βρίσκουμε αυτά τα γυάλινα αγγεία ως κρεμαστά στολίδια στους τοίχους να συνοδεύουν τα κεραμικά πιάτα στους πιατελότοιχους της Ρόδου και σε άλλα ελληνικά νησιά, όπως τη Σκύρο.

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η «Πιπίνα» του Δεσποτικού στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Η «Πιπίνα» του Δεσποτικού στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου

O Γιάννος Κουράγιος, αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και υπεύθυνος ανασκαφής στο Ιερό του Απόλλωνα, στο Δεσποτικό, γράφει για ένα από τα πιο πολυταξιδεμένα ευρήματα του Αρχαιολογικού Μουσείου της Πάρου
Ένα σύνολο κοσμημάτων από την Κυπριακή Συλλογή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ένα σύνολο κοσμημάτων από την Κυπριακή Συλλογή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης

O Kαθηγητής Ν. Χρ. Σταμπολίδης, Διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, επέλεξε να γράψει για ένα σύνολο κοσμημάτων από την Κυπριακή Συλλογή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης (Συλλογή Θ.Ν. Ζιντίλη), που είναι μία από τις μεγαλύτερες συλλογές κυπριακών αρχαιοτήτων στον κόσμο με περισσότερα από 800 αντικείμενα.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τέχνη σε χρυσό - Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τo χρυσάφι των ελληνιστικών χρόνων έρχεται στο μουσείο Μπενάκη

Σημαντικά κοσμήματα αλλά και τα αποτελέσματα μιας ενδελεχούς έρευνας πάνω στην τεχνογνωσία της κατασκευής των κοσμημάτων των ελληνιστικών χρόνων αποτελούν τους δύο πυλώνες της μεγάλης έκθεσης που ξεκινά στο Μουσείο Μπενάκη. Τριάντα μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων από όλη την Ελλάδα και πέντε μουσεία του εξωτερικού συμμετέχουν στην έκθεση-σταθμό. Η επιμελήτρια Ειρήνη Παπαγεωργίου και ο κοσμηματοποιός και επιστημονικός σύμβουλος Άκης Γκούμας μας ξεναγούν στην έκθεση.
M. HULOT
Πως διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Ιστορία μιας πόλης / Πώς διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Δαυίδ Ναχμία για τη ζωή και την πορεία του πρωτοπόρου συνθέτη του ελαφρού τραγουδιού των αρχών του 20ού αιώνα Αττίκ, την «Μάντρα» του και την ιστορία του τραγουδιού «Ζητάτε να σας πω».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Ιστορία μιας πόλης / Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Το Τμήμα Ιστορικών Φυτών του Κήπου είναι ίσως μοναδικό στον κόσμο και περιλαμβάνει φυτά όπως η μυρτιά, το κώνειο, ο δίκταμος και η ελιά. Η Κατερίνα Στέφη «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε μια έκταση 1.860 στρεμμάτων, στις βόρειες πλαγιές του Όρους Αιγάλεω.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μεταπτυχιακός φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Η Valeriana φαίνεται να έχει τα χαρακτηριστικά μιας πρωτεύουσας των Μάγια, με κεντρικές πλατείες, ναούς και χώρους λατρείας, καθώς και μια ειδικά διαμορφωμένη αυλή για το αρχαίο παιχνίδι με μπάλα των Μάγια
LIFO NEWSROOM
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ιστορία μιας πόλης / Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ένας ναός που θυσιάστηκε για την ανάδειξη της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών και μια τοιχογραφία που «έζησε» μέχρι να ξαναβγεί στο φως. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τους Γιώργο Μαστρογιάννη, υπεύθυνο του εργαστηρίου συντήρησης του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, και Γιάννη Παπαδόπουλο, διευθυντή των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά και καθηγητή αρχαιολογίας και φιλολογίας στο UCLA.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακατράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακαράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Γιατί η Αμαλία δεν κοιμήθηκε ποτέ μέσα στον κυρίως πύργο και γιατί ο Όθωνας δεν επισκεπτόταν το κτήμα; Ο Βασίλης Κουτσαβλής «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά και καλοδιατηρημένα μνημεία γοτθικού ρυθμού στην Ελλάδα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία είναι προϊόν παιδικής εργασίας λένε αρχαιολόγοι

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία φτιάχτηκαν από 8χρονα παιδιά, λένε αρχαιολόγοι

Οι αρχαιολόγοι ανέλυσαν 450 αγγεία που κατασκευάστηκαν στην Τελ Χάμα και διαπίστωσαν ότι τα δύο τρίτα των αγγείων κατασκευάζονταν από παιδιά ηλικίας επτά και οκτώ ετών
THE LIFO TEAM
Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη «Καρυά 1943. Καταναγκαστική εργασία και Ολοκαύτωμα» είναι αφιερωμένη σε μια άγνωστη πτυχή της εξόντωσης των Ελλήνων Εβραίων κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Ιστορία μιας πόλης / Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Φιξ, Μετς, Κλωναρίδη. Τρία τοπωνύμια, τρεις περιοχές της Αθήνας που σχετίζονται με τη ζυθοποιία. Επιχειρήσεις που έμαθαν στην αθηναϊκή κοινωνία να πίνει μπίρα, να την απολαμβάνει κατ’ οίκον ή σε πάρκα. H Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Βασίλη Νάστο για τη ζυθοποιία Κλωναρίδη και την εξέλιξη της περιοχής των Πατησίων.
THE LIFO TEAM
Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Εύα Γανίδου και τον Τάσο Θεοφίλου για τις γκαρσονιέρες, τα σεπαρέ και τα απρόσμενα μέρη στην πόλη τα οποία επέλεγαν οι Αθηναίοι για τις ερωτικές συνευρέσεις τους.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Κλάους-Μίκαελ Κουν

Iστορία / Κλάους-Μίκαελ Κουν: Οι ναζιστικές ρίζες του πιο πλούσιου Γερμανού στον κόσμο

Ο πατέρας του Γερμανού μεγιστάνα έχτισε μεγάλο μέρος της οικογενειακής επιχείρησης επωφελούμενος από τις διώξεις και τη γενοκτονία των Εβραίων. Αντίθετα όμως με άλλες μεγάλες γερμανικές εταιρείες όπως η Volkswagen και η Deutsche Bank, η εταιρεία του αρνείται να ανοίξει τα σκοτεινά αρχεία της.
THE LIFO TEAM
Το εμβληματικό Παλατάκι της Θεσσαλονίκης όπως είναι σήμερα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το εμβληματικό Παλατάκι της Θεσσαλονίκης όπως είναι σήμερα

Το θρυλικό νεοκλασικό οίκημα με τη μαγευτική θέα, που φιλοξένησε αρχηγούς κρατών, βασιλείς και πρωθυπουργούς, αναβιώνει και μετατρέπεται σε έναν πολυχώρο πολιτισμού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ