Οταν προς τα τέλη της δεκαετίας του '70 κατέφταναν επιτέλους και στην χώρα μεταφρασμένοι στα ελληνικά, ο ένας μετά τον άλλον οι τίτλοι της Marvel Comics (ο πρώτος, το «Μάστερ Κουνγκ Φου», είχε κυκλοφορήσει τον Ιούνιο του 1976) από τις εκδόσεις «Καμπανάς» (Kabanas Hellas), τα αγοράκια ανά την επικράτεια ήταν πανέτοιμα να χαθούν στο σύμπαν των διάσημων στην Αμερική υπερ – ηρώων διαβάζοντας («ρουφώντας» σε σημείο παραισθητικής εμμονής, για την ακρίβεια) τα «περιοδικά της σκληρής γενιάς», όπως διαφημίζονταν από τις ελληνικές εκδόσεις που τα αντιπροσώπευαν.
Υπήρχαν ήδη περιπετειώδη (προ)εφηβικά κόμικς φυσικά στην ελληνική αγορά, υπήρχε ακόμα και ο Σούπερμαν της DC, αλλά αυτοί εδώ (ο Σπάιντερ Μαν, ο Κάπταιν Αμέρικα, οι X-Men, o Χουλκ, ο Θορ και οι υπόλοιποι) ήταν κάτι άλλο, πολύ πιο συναρπαστικό, συγχρόνως μαγευτικά απόκοσμο, ψυχεδελικά καλειδοσκπικό και ωμά ρεαλιστικό, καθώς στα περισσότερα κόμικς της Μάρβελ, η δράση και οι συχνά ενήλικων ζητημάτων ιστορίες συνέβαιναν κατά κανόνα σε πραγματικά μέρη και κυρίως στη Νέα Υόρκη, όχι στην «Μητρόπολη» του Σούπερμαν ή την «Γκόθαμ» του Μπάτμαν.
Είναι αδύνατον να μεταδώσει κανείς τον ενθουσιασμό και τη συγκίνηση που νιώθαμε με κάθε καινούργιο τεύχος (και για μια περίοδο κυκλοφορούσαν κατά ριπάς, γι' αυτό και «κάηκαν» γρήγορα) περιοδικού της Μάρβελ που έβγαινε, με τις αποκαλυπτικές ιστορίες που έμεναν μετέωρες για να συνεχιστούν στο επόμενο, με την εικονογραφική πανδαισία κορυφαίων μαστόρων του είδους όπως ο μεγάλος Jack Kirby και με τα κείμενα που σε τραβούσαν από το γιακά μέσα στην ιστορία, και συνήθως ήταν γραμμένα από τον «Αρχιερέα» Stan Lee.
Συγγραφέας, διευθυντής σύνταξης, εκδότης, μεγιστάνας, ακαταπόνητος «πλασιέ» των κόμικς (και αργότερα των blockbuster ταινιών) της εταιρείας του αλλά και της ίδιας της επιμελώς δομημένης περσόνας του, ο άνθρωπος που υπήρξε η ενσάρκωση και η επιτομή της Marvel (αν όχι των κόμικς εν γένει στο μυαλό εκατομμυρίων αναγνωστών), υπήρξε σίγουρα ο πιο κομβικός παράγοντας της μεταπολεμικής περιόδου των κόμικς, της αποκαλούμενης και «αργυρής εποχής» του μέσου. Αειθαλής και δραστήριος μέχρι το τέλος, σε βαθμό που ήταν έτοιμος να πιστέψει κανείς – ειδικά αν είχε υπάρξει μικρός φανατικός αναγνώστης των κόμικς του – ότι μπορεί και να είχε και ο ίδιος κάποιες από τις υπερδυνάμεις που η οργιώδης φαντασία του χάριζε στους ήρωές του, εξέπνευσε τελικά στα 95 του, παρότι η Siri, η «ψηφιακή βοηθός» των συσκευών της Apple είχε αποφασίσει να τον πεθάνει πρόωρα τον περασμένο Ιούλιο.
O "Stan Lee" εξάλλου δεν είχε γεννηθεί ποτέ πραγματικά. 'Ηταν απλά το ψευδώνυμο που στάθηκε τελικά ανάμεσα στα πολλά που χρησιμοποιούσε στα πρώτα χρόνια της Marvel έτσι ώστε να φαίνεται ότι η εταιρεία του διαθέτει στόλο συγγραφέων (ήταν γύρω στα μέσα των '70s όταν τελικά άλλαξε με τις απαραίτητες νομικές διαδικασίες το επώνυμό του σε Λι). Ο Στάνλεϊ Μάρτιν Λίμπερ γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη στις 28 Δεκεμβρίου του 1922 και με την αποφοίτηση του από το Λύκειο εργαζόταν ήδη ως βοηθός σύνταξης στα Timely Comics. εκδοτική εταιρεία που αργότερα μετονομάστηκε σε Atlas.
Μετά τη θητεία του – κυρίως ως συγγραφέας εκπαιδευτικών εγχειριδίων για το Σώμα Διαβιβαστών / Σηματοδοτών – στον αμερικανικό στρατό κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αποφάσισε να αφοσιωθεί στη συγγραφή και παραγωγή κόμικς. Ήταν η εποχή της ακμής της «χρυσής εποχής» του μέσου, όμως την επόμενη «Μακαρθική» δεκαετία οι συντηρητικές κραυγές υπέρ της λογοκρισίας των κόμικς εισακούστηκαν με αιχμή την «πραγματεία» του ψυχιάτρου Φρέντρικ Γουέρταμ που είχε τίτλο «Η αποπλάνηση των αθώων» και μεταξύ άλλων εγκαλούσε ιστορίες του εικονογραφημένου αφηγηματικού είδους ως «ψυχολογικά ομοφυλοφιλικές». Έτσι εγκαθιδρύθηκε ο περιβόητος κώδικας (αυτο)λογοκρισίας των εκδοτών κόμικς με την ονομασία Comics Code Authority ο οποίος ανάγκαζε πλέον τους δημιουργούς να εξαντλούν την προσεκτικότητα και τη δυνατότητα τους για λοξά υπονοούμενα για να μην πέσουν στα νύχια των λογοκριτών.
Το 1961 οι εκδόσεις Atlas είχαν μετονομαστεί σε Marvel, έπνεαν όμως κι αυτές τα λοίσθια όπως και άλλοι οργανισμοί του ίδιου αντικειμένου, όταν ο Stan Lee αποφάσισε να εμπιστευτεί απολύτως τον οίστρο του και να αλλάξει τον ρου της ιστορίας των κόμικς, δημιουργώντας μαζί με τον Jack Kirby τους «Τέσσερις Φανταστικούς» με ήρωες τέσσερις αστροναύτες που αποκτούν υπερδυνάμεις μετά από ένα περίεργο, συμπαντικό ατύχημα. Την επόμενη χρονιά μαζί με έναν άλλον κορυφαίο καλλιτέχνη του είδους, τον Steve Ditko (τον επονομαζόμενο «J.D. Salinger των κόμικς» που πέθανε επίσης σε βαθύ γήρας τον Ιούνιο που μας πέρασε) θα δημιουργούσε τον «απόλυτο» του ήρωα, τον Spider-Man και τα υπόλοιπα ανήκουν στην ένδοξη ιστορία της Μάρβελ.
Τα τελευταία χρόνια είχε απασχολήσει τη δημοσιότητα κυρίως με διάφορα ζητήματα νομικής και οικονομικής φύσεως σε σχέση με την περιουσία του («δεν υπήρξα καλός διαχειριστής χρημάτων» είχε παραδεχτεί πρόσφατα) καθώς και με τη συγγραφή απομνημονευμάτων στα οποία επιχειρούσε να απαλύνει τις κατηγορίες που είχε κατά καιρούς δεχτεί ότι είχε «ρίξει» πολύτιμους συνεργάτες του όπως ο Jack Kirby, οι οποίοι πέθαναν πένητες σχεδόν ενώ ο ίδιος ζούσε μυθικά.
Η σχέση του με το διάσημο brand θα κρατούσε ως το τέλος της ζωής του, παρά το γεγονός ότι κατά τον 21ο αιώνα λειτουργούσε κυρίως ως επίτιμος πρεσβευτής της Marvel. Τα δικαιώματα του ως ιδιοκτήτης είχαν παραχωρηθεί στην Disney και έπρεπε να φτάσει στα δικαστήρια για να πάρει χρήματα από τις ταινίες με τους ήρωες του που γυρίζονται εδώ και δυο δεκαετίες σχεδόν η μία μετά την άλλη, παρότι εμφανίζεται στις περισσότερες να κάνει ένα σήμα – κατατεθέν πέρασμα α λα Χίτσκοκ και να κλείνει το μάτι στον θεατή.
Όπως μας το έκλεινε όταν ήμασταν πιτσιρικάδες και βλέπαμε το όνομά του φαρδύ πλατύ κάτω (αλλά συχνά και πάνω) στη σελίδα, συχνά με αστερίσκους που μας παρέπεμπαν με χιούμορ σε άλλη ιστορία διαφορετικού τεύχους, ακόμα και διαφορετικού τίτλου της Marvel, κι εμείς τρέχαμε σαν τρελοί να το αναζητήσουμε στον ζοχάδα περιπτερά (ή ιδιοκτήτη πρακτορείου τύπου τα ατέλειωτα καλοκαίρια). «Ήθελα να αισθάνεται ο αναγνώστης ότι είμαστε όλοι φίλοι» είχε πει σε μια παλιότερη συνέντευξή του, «ότι μοιραζόμαστε κάτι μυστικό, το οποίο αγνοεί ο έξω κόσμος».
σχόλια