Μύρτις. Ένα άτυχο κορίτσι στην Αθήνα του 5ου αι. π.Χ.

Μύρτις. Ένα άτυχο κορίτσι στην Αθήνα του 5ου αι. π.Χ. Facebook Twitter
11

Όσο κι αν την προσοχή μας έλκουν αναπόφευκτα τα πολύτιμα ή σπάνια ευρήματα, νομίζω ότι πάντα κατά βάθος στρεφόμαστε στον άνθρωπο της αρχαιότητας και το δικό του πρόσωπο ζητούμε ουσιαστικά να διακρίνουμε.

Τις τελευταίες δεκαετίες η τεχνολογική πρόοδος και η συνδυασμένη εργασία ειδικών μελετητών δίνουν τη δυνατότητα σε κάποιες περιπτώσεις να παραχθεί η τρισδιάστατη απεικόνιση της κεφαλής ενός ανθρώπου χρησιμοποιώντας τα κατάλοιπα των οστών του κρανίου. Φυσικά πρέπει αυτά να διατηρούνται κατά το δυνατόν καλύτερα, προκειμένου να βρεθεί κανείς πλησιέστερα στην αρχική εικόνα. Αυτές οι μέθοδοι βρίσκουν εφαρμογή τόσο στην εγκληματολογία, όσο και στην αρχαιολογία, και έχουν έτσι επιχειρηθεί πολλές αναπλάσεις προσώπων της αρχαιότητας, ιδίως μάλιστα σε μούμιες που ως γνωστόν διατηρούνται σε πάρα πολύ καλή κατάσταση.
Μια από τις διασημότερες πρόσφατες περιπτώσεις είναι η ανάπλαση του προσώπου του θρυλικού φαραώ Τουταγχαμών το 2005.


 

 

Οι σχετικές μελέτες που έχουν γίνει σε σκελετικά ευρήματα από την αρχαία Ελλάδα διαμορφώνουν μια ιδιότυπη ομάδα προσώπων, τα οποία πλην ενός, είχαν ηγεμονικό ρόλο στην κοινωνία που έζησαν. Από τη στήλη αυτή έχω σκοπό να παρουσιάσω σε μια σειρά αναρτήσεων τις αναπλάσεις αυτές, που έχουν όλες χωρίς εξαίρεση μεγάλο ενδιαφέρον.

 

 

 

Ξεκινώ σήμερα με αυτό το ένα πρόσωπο που όχι μόνο δεν είχε ηγεμονικό ρόλο στην κοινωνία που έζησε, αλλά αντιθέτως θα ήταν ένα άτομο χωρίς εξουσία ή σημαντική επίδραση στην εποχή του. Πρόκειται για τη λεγόμενη Μύρτιδα, ένα εντεκάχρονο κορίτσι, που είναι ίσως η ευρύτερα γνωστή και πιο πρόσφατη περίπτωση ανάπλασης χάρη σε μια έκθεση που στήθηκε γύρω από το εύρημα και περιοδεύει ακόμη ανά την Ελλάδα. Αυτή την εποχή φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας όπου θα παραμείνει μέχρι τις 20 Ιανουαρίου 2013.

 


Βρίσκω την ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδας, που έγινε από ομάδα ειδικών με επικεφαλής τον επικ. καθ. της Οδοντιατρικής Σχολής Εμμ. Παπαγρηγοράκη, εξαιρετικά επιτυχημένη. Τα μάτια της μεταδίδουν την αθωότητα της ηλικίας της και με το μισάνοιχτο στόμα της (λόγω ορθοδοντικού προβλήματος) μοιάζει σαστισμένη, έτσι όπως μόνο τα παιδιά σαστίζουν.


Ωστόσο, όσο θαυμάσια κι αν είναι από άποψη επιστημονικής αρτιότητας η αποκατάσταση της Μύρτιδας, κάθε φορά που την κοιτάζω θλίβομαι. Σκέφτομαι πώς δεν ήταν παρά ένα άτυχο κοριτσάκι, Αθηναία, μέτοικος ή μια μικρή δούλη, που δεν ξέρουμε καν το αληθινό όνομά της -Μύρτις ονομάστηκε συμβατικά από τους μελετητές. Ένα παιδί που πέθανε από τυφοειδή πυρετό σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, στο λοιμό που ενέσκηψε στην Αθήνα το 430 π.Χ. και συνεχίστηκε ως το 427/6 π.Χ., στη διάρκεια μιας πολιορκίας που στραγγάλιζε ασφυκτικά την πόλη. Πρόκειται για τον ίδιο λοιμό στον οποίο υπολογίζεται ότι έχασε τη ζωή του το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού της Αθήνας, περίπου 50.000 άνθρωποι, και διασημότερο θύμα του υπήρξε ο ίδιος ο ηγέτης της πόλης, ο Περικλής.

 

Οι θλιβερές σκέψεις για την Μύρτιδα αφορούν και τη μεταθανάτια τύχη της. Όσοι κατεβαίνετε την οδό Πειραιώς στο σημείο που διασταυρώνεται με την Ιερά οδό, θα έχετε προσέξει στο δεξί σας χέρι το καινούργιο παρκάκι που διαμόρφωσε ο Δήμος Αθηναίων. Εκεί βρισκόταν ο τάφος της Μύρτιδας, στην άκρη του νεκροταφείου του Κεραμεικού, ένας τάφος ομαδικός, ένας πρόχειρος λάκκος μήκους 4 μ. που περιείχε εκτός από το άτυχο κορίτσι άλλους 88 νεκρούς. Όπως έδειξε η ανασκαφή, οι πρώτοι νεκροί στο βάθος του λάκκου τοποθετήθηκαν κάπως προσεκτικά και σκεπάστηκαν με λίγο χώμα, οι επόμενοι ρίχνονταν σωρηδόν στοιβαγμένοι μέσα όπως-όπως. Μόνη συγκινητική φροντίδα παρατηρήθηκε σε 8 βρεφικές ταφές στο ανώτερο στρώμα του τάφου. Τα κτερίσματα για τόσους πολλούς νεκρούς ήταν ελάχιστα και φτωχά: μόνον 30 μικρά αγγεία για μια τέτοια μαζική ταφή που υπολογίζεται ότι αρχικά θα περιλάμβανε πιθανόν ως 150 ανθρώπους.

 

Αυτό το ανασκαφικό εύρημα, που ήρθε στο φως κατά τα έτη 1994-1995 υπό την εποπτεία της αρχαιολόγου κ. Ε. Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη, επιβεβαιώνει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τη συγκλονιστική περιγραφή στο δεύτερο βιβλίο της Ιστορίας του Θουκυδίδη, που και ο ίδιος είχε νοσήσει από το λοιμό.

 

[2.52.] Τους Αθηναίους πίεσε ακόμη περισσότερο από την υπάρχουσα ταλαιπωρία, το γεγονός ότι συγκεντρώθηκε στο άστυ ο πληθυσμός από την ύπαιθρο και περισσότερο πιέστηκαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες. Διότι λόγω της έλλειψης οικιών αναγκάζονταν να ζουν μέσα σε παραπήγματα πνιγηρά λόγω του καλοκαιριού και πέθαιναν χωρίς να μπορούν να τηρηθούν οι ευπρέπειες. Και πεθαίνοντας οι νεκροί ρίχνονταν ο ένας επάνω στον άλλον και ημιθανείς σέρνονταν μες στους δρόμους και γύρω από όλες τις κρήνες λόγω της δίψας για νερό. Και τα ιερά, όπου είχαν κατασκηνώσει, ήταν γεμάτα νεκρούς οι οποίοι πέθαιναν εκεί μέσα. Γιατί, επειδή οι άνθρωποι πιέστηκαν υπερβολικά από τη συμφορά, μη γνωρίζοντας τι θα απογίνουν, έδειξαν αδιαφορία και για τα ιερά και τα όσια. Όλα τα έθιμα που εφάρμοζαν προηγουμένως για τις ταφές καταπατήθηκαν και τους έθαβαν όπως μπορούσε ο καθένας. Και πολλοί προσέφευγαν σε επαίσχυντους τρόπους ταφής ελλείψει των απαιτούμενων, αφού ήδη είχαν πεθάνει πολλοί από τις οικογένειές τους. Κάποιοι απέθεταν πρώτοι το δικό τους νεκρό σε ξένη πυρά και την άναβαν προλαβαίνοντας εκείνους που την είχαν στήσει, και άλλοι, ενώ ήδη καιγόταν κάποιος νεκρός, έριχναν επάνω εκείνον που μετέφεραν και έφευγαν.

 

*****
Περισσότερες πληροφορίες για την ανάπλαση της Μύρτιδας και τη σχετική έκθεση μπορείτε να βρείτε στο σχετικό ιστότοπο Μύρτις.


Ας μου επιτραπεί μια μικρή μόνο παρατήρηση σε σχέση με την έκθεση της Μύρτιδας: δεν μου άρεσε πολύ η ιδέα να εκτίθεται έτσι η προτομή της, θα ήταν νομίζω αρκετά απλό να κατασκευαστεί ένας σκελετός για το σώμα που θα μπορούσε να είναι καλυμμένος με κάποιο ποδήρες ένδυμα. Μόνο τα χέρια και το πρόσωπο θα ήταν ορατά. Ως έχει η προτομή στηριγμένη σε επίπεδη βάση, αποτελεί κάπως ανοίκειο θέαμα.

 

Αρχαιολογία & Ιστορία
11

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο πολιτισμός της αρχαίας Ελλάδας αναπτύχθηκε 100 χρόνια νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε, λέει αρχαιολόγος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο πολιτισμός της αρχαίας Ελλάδας αναπτύχθηκε 100 χρόνια νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε, λέει αρχαιολόγος

Νέα έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Warwick δείχνει ότι η άνοδος του πολιτισμού της αρχαίας Ελλάδας ξεκίνησε τουλάχιστον έναν αιώνα νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε
THE LIFO TEAM
Μυστήριο στο Βέλγιο: Αρχαίος σκελετός έχει κεφάλι Ρωμαίας και διαφορετικά μέλη από τη νεολιθική εποχή

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μυστήριο στο Βέλγιο: Αρχαίος σκελετός έχει κεφάλι Ρωμαίας και διαφορετικά μέλη από τη νεολιθική εποχή

Ο σκελετός αποτελείται από οστά από τουλάχιστον οκτώ άσχετους άνδρες και γυναίκες - Το παλαιότερο κομμάτι είναι από άνθρωπο που πέθανε σχεδόν πριν από 4.445 χρόνια
THE LIFO TEAM
Τέχνη σε χρυσό - Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τo χρυσάφι των ελληνιστικών χρόνων έρχεται στο μουσείο Μπενάκη

Σημαντικά κοσμήματα αλλά και τα αποτελέσματα μιας ενδελεχούς έρευνας πάνω στην τεχνογνωσία της κατασκευής των κοσμημάτων των ελληνιστικών χρόνων αποτελούν τους δύο πυλώνες της μεγάλης έκθεσης που ξεκινά στο Μουσείο Μπενάκη. Τριάντα μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων από όλη την Ελλάδα και πέντε μουσεία του εξωτερικού συμμετέχουν στην έκθεση-σταθμό. Η επιμελήτρια Ειρήνη Παπαγεωργίου και ο κοσμηματοποιός και επιστημονικός σύμβουλος Άκης Γκούμας μας ξεναγούν στην έκθεση.
M. HULOT
Πως διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Ιστορία μιας πόλης / Πώς διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Δαυίδ Ναχμία για τη ζωή και την πορεία του πρωτοπόρου συνθέτη του ελαφρού τραγουδιού των αρχών του 20ού αιώνα Αττίκ, την «Μάντρα» του και την ιστορία του τραγουδιού «Ζητάτε να σας πω».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Ιστορία μιας πόλης / Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Το Τμήμα Ιστορικών Φυτών του Κήπου είναι ίσως μοναδικό στον κόσμο και περιλαμβάνει φυτά όπως η μυρτιά, το κώνειο, ο δίκταμος και η ελιά. Η Κατερίνα Στέφη «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε μια έκταση 1.860 στρεμμάτων, στις βόρειες πλαγιές του Όρους Αιγάλεω.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μεταπτυχιακός φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Η Valeriana φαίνεται να έχει τα χαρακτηριστικά μιας πρωτεύουσας των Μάγια, με κεντρικές πλατείες, ναούς και χώρους λατρείας, καθώς και μια ειδικά διαμορφωμένη αυλή για το αρχαίο παιχνίδι με μπάλα των Μάγια
LIFO NEWSROOM
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ιστορία μιας πόλης / Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ένας ναός που θυσιάστηκε για την ανάδειξη της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών και μια τοιχογραφία που «έζησε» μέχρι να ξαναβγεί στο φως. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τους Γιώργο Μαστρογιάννη, υπεύθυνο του εργαστηρίου συντήρησης του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, και Γιάννη Παπαδόπουλο, διευθυντή των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά και καθηγητή αρχαιολογίας και φιλολογίας στο UCLA.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακατράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακαράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Γιατί η Αμαλία δεν κοιμήθηκε ποτέ μέσα στον κυρίως πύργο και γιατί ο Όθωνας δεν επισκεπτόταν το κτήμα; Ο Βασίλης Κουτσαβλής «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά και καλοδιατηρημένα μνημεία γοτθικού ρυθμού στην Ελλάδα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία είναι προϊόν παιδικής εργασίας λένε αρχαιολόγοι

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία φτιάχτηκαν από 8χρονα παιδιά, λένε αρχαιολόγοι

Οι αρχαιολόγοι ανέλυσαν 450 αγγεία που κατασκευάστηκαν στην Τελ Χάμα και διαπίστωσαν ότι τα δύο τρίτα των αγγείων κατασκευάζονταν από παιδιά ηλικίας επτά και οκτώ ετών
THE LIFO TEAM
Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη «Καρυά 1943. Καταναγκαστική εργασία και Ολοκαύτωμα» είναι αφιερωμένη σε μια άγνωστη πτυχή της εξόντωσης των Ελλήνων Εβραίων κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Ιστορία μιας πόλης / Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Φιξ, Μετς, Κλωναρίδη. Τρία τοπωνύμια, τρεις περιοχές της Αθήνας που σχετίζονται με τη ζυθοποιία. Επιχειρήσεις που έμαθαν στην αθηναϊκή κοινωνία να πίνει μπίρα, να την απολαμβάνει κατ’ οίκον ή σε πάρκα. H Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Βασίλη Νάστο για τη ζυθοποιία Κλωναρίδη και την εξέλιξη της περιοχής των Πατησίων.
THE LIFO TEAM
Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Εύα Γανίδου και τον Τάσο Θεοφίλου για τις γκαρσονιέρες, τα σεπαρέ και τα απρόσμενα μέρη στην πόλη τα οποία επέλεγαν οι Αθηναίοι για τις ερωτικές συνευρέσεις τους.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Κλάους-Μίκαελ Κουν

Iστορία / Κλάους-Μίκαελ Κουν: Οι ναζιστικές ρίζες του πιο πλούσιου Γερμανού στον κόσμο

Ο πατέρας του Γερμανού μεγιστάνα έχτισε μεγάλο μέρος της οικογενειακής επιχείρησης επωφελούμενος από τις διώξεις και τη γενοκτονία των Εβραίων. Αντίθετα όμως με άλλες μεγάλες γερμανικές εταιρείες όπως η Volkswagen και η Deutsche Bank, η εταιρεία του αρνείται να ανοίξει τα σκοτεινά αρχεία της.
THE LIFO TEAM

σχόλια

8 σχόλια
Όχι, διαφωνώ. Η περίφημη «Μύρτιδα» ήταν μία έκθεση λάιφσταιλ, αποτέλεσμα ενός καταφερτζή ομολογουμένως δημοσιοσχετίστα. Η τακτική του «add dna and stir» δεν είναι αρκετή για να θολώσει τα επιστημονικά προβλήματα ενώ η οπτική της «δουλειάς του αρχαιολόγου» (πρόσεξε κανείς το ψάθινο καπέλο, τα ολοκαίνουρια μυστριά και τριγωνάκια, τα μόλις πριν ξυσμένα faber-castell μολυβάκια;) απηχεί άλλες εποχές.
Η καλύτερη στήλη LIFO μακραν. Συμφωνώ απόλυτα με το θέμα της προτομής , μοιάζει να μην έφθασαν τα λεφτά για παραπάνω εργατωρες (Πράγμα διόλου απίθανο). Η Ντροπή και ασέβεια συνεχίζεται ...
Φυσικα επισης συγκλονιστικο ειναι το προσωπο του Τουταγχαμων...μεχρι τωρα ειχα δει μονο τη νεκρικη μασκα του! Νομιζω δολοφονηθηκε σ αυτη τη νεαρη ηλικια...
Απ' ότι θυμάμαι ο Toυτ είναι γνωστός για μία γκάμα γενετικών διαταραχών (πιθανότατα οφειλόμενες στις αιμομιξίες), που επηρεάζουν, κυρίως, τα σκελετικάΕπίσης διαβάζω πως, σήμερα, η επικρατέστερη (μάλλον) θεωρία για τον θανατό του ακούει στο όνομα ελονοσία σε συνδυασμό με νόσο που προκαλεί οστική νέκρωση + κάποιο σπάσιμο + μόλυνση.http://ygeia.tanea.gr/default.asp?pid=8&ct=98&articleID=8934&la=1
Ειναι συγκλονιστικο να σε κοιταζει αυτο το προσωπο! Νιωθεις το ασημαντο της ζωης μας σε σχεση με το συμπαν, τον χρονο, την ιστορια....αλλα και το ποσο πολυτιμη ειναι αυτη η ζωη!Εμενα εντυπωση μου εκαναν τα "χρωματα" της μικρης...μοιαζει περισσοτερο θα λεγαμε με κεντρο-ευρωπαικη φιγουρα και οχι αυτο που εννοουμε ως ελληνικη φατσα ! Εγινε τυχαια η ανασυσταση αυτη ή υπηρχαν ενδειξεις και γι αυτο;
όλες οι χρωματικές αποχρώσεις που επιλέχθηκανε αποτελούνε συμβάσεις.Εδώ μπορείς να βρεις αρκετές σπαρταριστές πληροφορίε:http://www.freeinquiry.gr/pro.php?id=1587Στο σημείο: "Η Μύρτις και το ξεσάλωμα των Ελληναράδων".
Τι ωραίο το σάιτ που παρέθεσες... Όμορφα γραμμένο, από ανθρώπους απολύτως ουδέτερους που αξίζει να εμπιστεύεσαι...http://www.freeinquiry.gr/pro.php?id=875http://www.freeinquiry.gr/pro.php?id=2213http://www.freeinquiry.gr/pro.php?id=1333