Πρόληψη, θεραπεία και ταξικές ανισότητες στον καρκίνο

— Μια νέα έρευνα, που πρόσφατα δημοσιεύτηκε, συνδέει το αλκοόλ με επτά καρκίνους και μας υπενθυμίζει ότι το αλκοόλ δεν είναι αθώο. Με ποιους μηχανισμούς μπορεί το αλκοόλ να προκαλέσει καρκίνο;

Η κατανάλωση αλκοόλ, ειδικά σε μεγάλες ποσότητες και για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, έχει χαρακτηριστεί ως καρκινογόνος (κατηγορία 1) από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και το Διεθνές Κέντρο Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC). Έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου σε διάφορους τύπους, όπως αυτοί του τραχήλου (στόματος και λάρυγγα), του οισοφάγου, του ήπατος, του μαστού, του παχέος εντέρου, του ορθού και του παγκρέατος (αν και με λιγότερο ισχυρή συσχέτιση). Η καρκινογόνος δράση του αλκοόλ προκαλείται μέσω μηχανισμών όπως το οξειδωτικό στρες και η παραγωγή ελεύθερων ριζών που καταστρέφουν το DNA των κυττάρων, η αύξηση της παραγωγής οιστρογόνων και η μείωση της απορρόφησης βιταμινών.

— Σε αυτήν τη λίστα των καρκίνων που σχετίζονται με το αλκοόλ μήπως θα έπρεπε να προστεθεί και ο καρκίνος του παγκρέατος;
Συγκεκριμένα, όσον αφορά τον καρκίνο του παγκρέατος, η καρκινογένεση σχετίζεται με τη χρόνια παγκρεατίτιδα και την αντίσταση στην ινσουλίνη που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κακοήθους όγκου. Αν και δεν υπάρχει απολύτως ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ όσον αφορά τον καρκίνο, η βαριά κατανάλωση (πάνω από 3-4 ποτά την ημέρα) αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο, ενώ η μέτρια κατανάλωση (1-2 ποτά την ημέρα) έχει λιγότερο ισχυρή συσχέτιση. Ωστόσο, η καλύτερη στρατηγική πρόληψης είναι η μείωση ή η αποφυγή του αλκοόλ.

«Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία για την υιοθέτηση δράσεων που θα εξασφαλίσουν σε όλους την ευχέρεια για έγκαιρη διάγνωση και έναρξη της κατάλληλης θεραπείας, η οποία θα στηρίζεται σε διεπιστημονικές και εξατομικευμένες προσεγγίσεις».

— Για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης τι πρέπει να γνωρίζουν οι Έλληνες, καθώς καταγράφεται μεγάλη αύξηση στην πατρίδα μας και λόγω του καπνίσματος; 
Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι ο 6ος πιο συχνός καρκίνος στην Ελλάδα, με περίπου 3.000 νέα περιστατικά κάθε χρόνο, ενώ η συχνότητά του είναι παρόμοια και σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι τρεις φορές πιο συχνός στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες και εμφανίζεται κυρίως σε άτομα άνω των 60 ετών. Κύριοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου της ουροδόχου κύστης είναι το κάπνισμα (που είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου), χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία (οι αρωματικές αμίνες, το βενζόλιο και οι υδρογονάνθρακες), χρόνιες φλεγμονές και λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Για την αποτελεσματική πρόληψή του είναι σημαντική η καλή υγιεινή, η αποφυγή λοιμώξεων και η παρακολούθηση των ατόμων υψηλού κινδύνου (ασθενείς με χρόνιες λοιμώξεις, λίθους στην ουροδόχο κύστη, χρόνια χρήση ουροκαθετήρων κ.ά.).

«Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι ο 6ος πιο συχνός καρκίνος στην Ελλάδα, με περίπου 3.000 νέα περιστατικά κάθε χρόνο, ενώ η συχνότητά του είναι παρόμοια και σε παγκόσμιο επίπεδο».

— Πού βρισκόμαστε με το πιλοτικό πρόγραμμα για τον καρκίνο των πνευμόνων και ποιος είναι ο ρεαλιστικός στόχος για την Ελλάδα, καθώς ξεκινάμε από μια πολύ χαμηλή βάση: Έχουμε τουλάχιστον επτά-οκτώ περιστατικά στα δέκα που διαγιγνώσκονται με καθυστέρηση. Μπορεί αυτό το απογοητευτικό σκορ να βελτιωθεί;
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα μπορεί να επιτευχθεί με προγράμματα διαλογής (screening) σε άτομα υψηλού κινδύνου, δηλαδή καπνιστές ή πρώην καπνιστές ηλικίας 55-80 ετών με 30 ή περισσότερα «καπνιστικά πακέτα» (καπνισμένα πακέτα ανά ημέρα για τα χρόνια καπνίσματος). Ενδεδειγμένη εξέταση είναι η χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία θώρακα. Υπάρχουν αρκετές μεμονωμένες και εντοπισμένες προσπάθειες πιλοτικών προγραμμάτων, αλλά δεν έχει ξεκινήσει ακόμα ένα εθνικό πρόγραμμα έγκαιρης διάγνωσης. Αν και διεθνώς η συμμετοχή σε αντίστοιχα προγράμματα είναι μικρή, μια πλήρης εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος αναμένεται να μειώσει τη θνησιμότητα του καρκίνου του πνεύμονα κατά 20%, καθώς θα αυξηθεί η έγκαιρη διάγνωση.

— Πώς δουλεύουν τα θεραπευτικά εμβόλια για τον καρκίνο; Γίνονται σε συνδυασμό με μια ανοσοθεραπεία; Σε ποιες μορφές καρκίνου χρησιμοποιούνται ήδη και σε ποιες δοκιμάζονται;
Τα θεραπευτικά εμβόλια λειτουργούν μέσω ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος, ώστε αυτό να αναγνωρίζει και να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα. Παράλληλα, ενισχύεται και η ανοσοποιητική «μνήμη», ώστε να αποτρέπεται η υποτροπή του καρκίνου. Από τον FDA (Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ) έχουν εγκριθεί θεραπευτικά εμβόλια για τον προχωρημένο καρκίνο του προστάτη και το προχωρημένο μελάνωμα, ενώ οι κλινικές έρευνες συνεχίζονται και για άλλες μορφές καρκίνου (καρκίνος του πνεύμονα, του μαστού κ.ά.), με πολύ θετικά, μέχρι στιγμής, αποτελέσματα.

— Είναι αλήθεια ότι στην Ελλάδα η αντιμετώπιση του καρκίνου είναι μια ταξική υπόθεση; Πόση πρόοδο έχουμε κάνει σε αυτόν τον τομέα και πού υστερούμε περισσότερο, στις μεγαλουπόλεις ή στην επαρχία; Πόσο κοντά είμαστε στο να μικρύνουμε αυτά τα μακρά διαστήματα ανάμεσα στην πρώτη υποψία, τη διάγνωση και την έναρξη της θεραπείας, σε αυτό που η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου ζητάει λέγοντας ότι πρέπει «να σπάσουμε τα σιλό»;
Η αντιμετώπιση του καρκίνου, τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως, επηρεάζεται από κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ανισότητες στην προσβασιμότητα και στο είδος της θεραπείας. Παράγοντες όπως το χαμηλό εισόδημα, η περιορισμένη εκπαίδευση, η προχωρημένη ηλικία και ο τόπος διαμονής συχνά οδηγούν σε καθυστερήσεις στη διάγνωση, σε ελλιπή διερεύνηση και περιορισμένη πρόσβαση σε καινοτόμες τεχνικές και θεραπείες. Πολύ συχνά, το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την εμφάνιση των συμπτωμάτων έως την έναρξη της θεραπείας είναι αδικαιολόγητα αυξημένο. Αυτός ο χρόνος, που είναι συχνά καθοριστικός για την έκβαση της θεραπείας, συνδέεται επίσης με ταξικά, οικονομικά και γεωγραφικά κριτήρια. Η κοινωνία συνολικά, και κυρίως η πολιτεία, πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για τη δημιουργία και υλοποίηση ενός στρατηγικού σχεδίου που να διασφαλίζει την έγκαιρη και ισότιμη πρόσβαση όλων των πολιτών στη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου. Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία για την υιοθέτηση δράσεων που θα εξασφαλίσουν σε όλους την ευχέρεια για έγκαιρη διάγνωση και έναρξη της κατάλληλης θεραπείας, η οποία θα στηρίζεται σε διεπιστημονικές και εξατομικευμένες προσεγγίσεις.

ΥΓΕΙΑ & ΣΩΜΑ

Μαθαίνουμε τι μπορεί να προκαλέσει καρκίνο για να τo αποφύγουμε

12.03.2025