Τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα στα χρόνια του κορωνοϊού

Το ανοσολογικό σύστημα είναι η άμυνα του οργανισμού απέναντι σε ξένους εισβολείς όπως τα μικρόβια, οι ιοί και τα καρκινικά κύτταρα. Όταν αισθανθεί κίνδυνο από κάποιον εισβολέα, του επιτίθεται. Από την άλλη πλευρά, είναι σχεδιασμένο ώστε να αναγνωρίζει τα κύτταρα και τις πρωτεΐνες του ίδιου του οργανισμού και να μην αντιδρά σε αυτά.

Στην περίπτωση των αυτοάνοσων νοσημάτων, όμως, το ανοσολογικό εσφαλμένα επιτίθεται σε υγιή όργανα και ιστούς, δημιουργώντας φλεγμονή. Τα αυτοάνοσα χωρίζονται σε αυτά που προσβάλλουν ένα όργανο, όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, και σε αυτά που προσβάλλουν διάφορα όργανα-ιστούς, τα λεγόμενα (συστηματικά) αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα.

Αρκετά από αυτά τα νοσήματα εμφανίζονται πιο συχνά στις γυναίκες. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό δεν είναι απολύτως γνωστός, αλλά πιστεύουμε ότι ευθύνονται οι ορμόνες του γυναικείου φύλου, τα οιστρογόνα.

Τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα 

Τα κυριότερα είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωριασική αρθρίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, το Σύνδρομο Sjögren, το σκληρόδερμα, οι μυοσίτιδες και οι αγγειίτιδες. Αρκετά από αυτά τα νοσήματα εμφανίζονται πιο συχνά στις γυναίκες. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό δεν είναι απολύτως γνωστός, αλλά πιστεύουμε ότι ευθύνονται οι ορμόνες του γυναικείου φύλου, τα οιστρογόνα. 

Αίτια

Αυτό το ερώτημα δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως. Υπάρχουν, βέβαια, γενετικοί παράγοντες που συντελούν στην εμφάνισή τους. Κάποιος που έχει συγγενή α’ ή β’ βαθμού με ρευματοειδή αρθρίτιδα ή λύκο, έχει αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσει αυτά τα νοσήματα. Υπάρχουν οικογένειες των οποίων αρκετά μέλη έχουν διαφορετικά αυτοάνοσα νοσήματα. Πέραν των γενετικών, υπάρχουν και περιβαλλοντικοί παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, ιδίως στην περίπτωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Οι λοιμώξεις και το στρες έχουν ενοχοποιηθεί επίσης για την εμφάνιση αυτών των νοσημάτων. 

Μέτρα πρόληψης

Όπως συζητήθηκε παραπάνω, το κάπνισμα πρέπει να αποφεύγεται, ιδίως σε άτομα που έχουν συγγενείς α’ ή β’ βαθμού με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Αντίστοιχα, πρέπει να αποφεύγεται η έκθεση και σε άλλους εισπνεόμενους τοξικούς παράγοντες, όπως οι διαλύτες, ο αμίαντος, η σκόνη πυριτίου και ο άνθρακας. Επίσης, έχει σημασία η καλή υγιεινή της στοματικής κοιλότητας και η θεραπεία της περιοδοντίτιδας, όταν υπάρχει. Πέραν αυτών, συστήνεται φυσική άσκηση, ισορροπημένη διατροφή, περιορισμός του στρες και διατήρηση της βιταμίνης D σε επίπεδο επάρκειας.

Η επίδραση της πανδημίας

Οι ασθενείς με αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα έχουν συννοσηρότητες με αυξημένη συχνότητα (χρόνια πνευμονοπάθεια, νεφροπάθεια, διαβήτη, καρδιοπάθεια και παχυσαρκία), οι οποίες είναι παράγοντες κινδύνου για σοβαρή νόσηση από τον κορωνοϊό. Η ανοσοκατασταλτική αγωγή που λαμβάνουν οι ρευματοπαθείς σχετίζεται γενικά με αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων και διερευνάται αν το ίδιο ισχύει και για τον κορωνοϊό. Οι ρευματοπαθείς που εκτίθενται ή προσβάλλονται από τον κορωνοϊό θα πρέπει να επικοινωνούν με τον θεράποντα ρευματολόγο τους, γιατί ενδέχεται να διακοπεί προσωρινά η αντι-ρευματική αγωγή τους. Η απόφαση αυτή είναι εξατομικευμένη και λαμβάνει υπόψη τη σοβαρότητα του ρευματικού νοσήματος και τη βαρύτητα της λοίμωξης Covid-19. Τέλος, ο εμβολιασμός κατά της Covid-19 συστήνεται στους ρευματοπαθείς για την πρόληψη της λοίμωξης. Μάλιστα συστήνεται και 3η δόση εμβολίου, τουλάχιστον έναν μήνα μετά την ολοκλήρωση των δύο δόσεων των εμβολίων mRNA (Pfizer, Moderna), για την επίτευξη ισχυρότερης ανοσολογικής απάντησης και καλύτερης προστασίας έναντι του ιού.