Εάν πιστεύετε ότι το αμπέλι και το κρασί είναι αντρική υπόθεση, τότε μια γνωριμία με το Κτήμα Πατεριανάκη θα ανατρέψει τα στερεότυπα. Στο πλαίσιο των ΟιΝοτικών, της πρώτης έκθεσης κρητικών κρασιών στην Αθήνα, είχαμε μια ευχάριστη κουβέντα με την Εμμανουέλα Πατεριανάκη.
— Την τελευταία δεκαετία τα κρητικά κρασιά μάς εκπλήσσουν ευχάριστα. Σε τι πιστεύεις ότι οφείλεται αυτή η διαπίστωση;
Καταρχάς, ας μην ξεχνάμε τη μεγάλη οινοποιητική παράδοση που έχει η Κρήτη από τους αρχαίους κιόλας χρόνους, η οποία οφείλεται στον πλούτο γηγενών ποικιλιών και στις εξαιρετικά εύφορες εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες. Δεν είναι τυχαίο ότι αποτελούσε το επίκεντρο του οινικού κόσμου για πολλά χρόνια. Επίσης, τα τελευταία χρόνια τα περισσότερα κρητικά οινοποιεία έχουν πλαισιωθεί από οινολόγους-επιστήμονες οι οποίοι έχουν σημειώσει μεγάλη πρόοδο σε ό,τι αφορά τη διεύρυνση των γνώσεών τους σε ζητήματα οινοποίησης και αμπελουργίας. Ως εκ τούτου, τα κρητικά κρασιά, σε ένα μεγάλο ποσοστό του συνόλου τους, μπορούν να θεωρηθούν εφάμιλλα των άλλων περιοχών της Ελλάδας και να τοποθετηθούν δίπλα σε αυτά.
— Ποιες είναι οι τοπικές ποικιλίες που ξεχωρίζεις;
Η Κρήτη διαθέτει πλούτο γηγενών ποικιλιών και για καθεμία μπορείς να μιλάς ώρες. Ωστόσο, έχω κι εγώ τις αδυναμίες μου.
Από λευκά θα ξεχωρίσω το Θραψαθήρι, μια ποικιλία που ωριμάζει αργά, δημιουργώντας οίνους με αρώματα τροπικών φρούτων, ορυκτότητα και μεγάλη δυνατότητα παλαίωσης. Φυσικά, δεν μπορώ να μην αναφέρω τη λευκή «ντίβα» της Κρήτης, το πολυδυναμικό Βιδιανό. Τέλος, ο μικρόρωγος θησαυρός της Κρήτης, το Μοσχάτο Σπίνας, με εκπλήσσει για τον φινετσάτο αρωματικό χαρακτήρα και τη λεπτή γεύση του.
Από τις ερυθρές ποικιλίες, θα σταθώ στις κυρίαρχες ερυθρές ποικιλίες του νησιού, το Κοτσιφάλι και το Μαντηλάρι. Το Κοτσιφάλι, κάθε χρόνο που το οινοποιώ, με εντυπωσιάζει ολοένα και περισσότερο λόγω της αρωματικής του πολυπλοκότητας. Το νεαρό Κοτσιφάλι δίνει αρώματα κόκκινων φρούτων και κυρίως ντομάτας. Όποιος έχει βρεθεί στο οινοποιείο μας σε περίοδο τρύγου, θα έχει διαπιστώσει πόσο έντονο είναι αυτό το άρωμα. Με την παλαίωση αναπτύσσονται αρώματα γήινα, ζωικά, με το άρωμα της ντομάτας να παραμένει κυρίαρχο! Το Κοτσιφάλι, το οποίο το συναντάμε μόνο του ή σε συνδυασμό με άλλες ποικιλίες, είναι για μένα ο βασιλιάς των ερυθρών ποικιλιών.
Πιστεύουμε πολύ στον οινοτουρισμό και έχουμε δημιουργήσει ένα όμορφο περιβάλλον όπου ο επισκέπτης μπορεί να μυηθεί στην αμπελοκαλλιέργεια, στην παραγωγή βιολογικών οίνων, στην κρητική διατροφή και, φυσικά, σε αυτό που λέμε κρητική φιλοξενία.
— Το «η ισχύς εν τη ενώσει» χαρακτηρίζει τους Κρητικούς οινοπαραγωγούς. Πώς καταφέρατε να επιτύχετε την κοινή σας παρουσία σε Ελλάδα και εξωτερικό;
Η επιτυχία της συλλογικής προσπάθειας του δικτύου των Κρητικών οινοπαραγωγών (Wines of Crete) πορεύεται από την αγάπη που έχουμε όλοι μας για το ποιοτικό κρασί. Η επιτυχία μας οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει σεβασμός στην ατομικότητα και στη διαφορετικότητα κάθε συναδέλφου, χωρίς να χάνεται το κοινό όραμα, που δεν είναι άλλο από την ανάδειξη του κρητικού αμπελώνα και του κρητικού κρασιού. Πιστεύουμε πολύ σε αυτό και ο καθένας μας βάζει το λιθαράκι του σε μια κοινή και αμοιβαίου οφέλους προσπάθεια.
— Το Κτήμα Πατεριανάκη αποτελείται από τέσσερις γυναίκες, ανατρέποντας το στερεότυπο ότι το αμπέλι και το κρασί είναι αντρική υπόθεση. Μίλησέ μας για την οικογένειά σου.
Θυμάμαι που ήμουνα παιδί ακόμη, όταν πήγα για πρώτη φορά με τον παππού μου στο αμπέλι. Ο παππούς μου, Εμμανουήλ Πατεριανάκης, θεωρούσε υποχρέωσή του να διδάξει στην εγγονή του το σταφύλι και όλο τον κύκλο ζωής του από τη γέννησή του στην κουρμούλα μέχρι την κατανάλωσή του στο ποτήρι. Το καλύτερο κομμάτι της βόλτας μας ήταν η επιστροφή, κατά την οποία μου διηγούνταν με καμάρι ιστορίες που αφορούσαν κυρίως τη δράση του προπάππου μου, Αριστείδη Νικολουδάκη. Ο Αριστείδης Νικολουδάκης ήταν ο άνθρωπος που δημιούργησε τον αμπελώνα στο κτήμα μας, όντας πρωτοπόρος της περιοχής των Μελεσσών, καθώς ήταν από τους πρώτους που έκαναν εξαγωγή οίνων στην Ιταλία.
Μέσα από τις διηγήσεις και τα μυστικά του έπλαθα την οινική μου ταυτότητα. Η απόφαση για τη δημιουργία του σημερινού κτήματος πάρθηκε από τον πατέρα μου το 1990. Μέχρι τότε υπήρχε μια σοβαρή ενασχόληση με την αμπελουργία και την οινοποίηση πριν από το 1950, αλλά όχι με τη μορφή που την εννοούμε σήμερα. Ξεκίνησε, λοιπόν, να διαβάζει, να ταξιδεύει και να κάνει σεμινάρια αμπελουργίας. Έτσι, το 1997, χρονιά-ορόσημο για την ιστορία μας, αποφάσισε να εγκαταλείψει το επάγγελμα του πολιτικού μηχανικού που μέχρι τότε ασκούσε με επιτυχία για να ξεκινήσει, χτίζοντας ένα παραδειγματικό για την Κρήτη οινοποιείο, την αναβίωση κρητικών ποικιλιών μέσα από τη βιολογική καλλιέργεια! Την ίδια χρονιά έγινε και η πρώτη παραγωγή εμφιαλωμένου βιολογικού κρασιού από το κτήμα μας.
Βέβαια, οι βόλτες στον αμπελώνα συνεχίστηκαν με τον πατέρα μου, κατά τις οποίες μετέφερε σ' εμένα και στις δύο αδερφές μου, τη Νίκη και τη Γεωργία, όλες τις αρχές της οικογενειακής μας παράδοσης για την παραγωγή ποιοτικών οίνων! Οι σπουδές και η επαγγελματική μας κατάρτιση ήρθαν ως φυσικό επακόλουθο, συμβάλλοντας στη συνέχιση μιας μακράς οικογενειακής ιστορίας, σαν να λέμε από πάππου προς πάππου.
— Η κρητική φιλοξενία είναι φημισμένη. Με τι μεζέδες και φαγητά και με τι κρασιά μας υποδέχεσαι στο κτήμα;
Πιστεύουμε πολύ στον οινοτουρισμό και έχουμε δημιουργήσει ένα όμορφο περιβάλλον όπου ο επισκέπτης μπορεί να μυηθεί στην αμπελοκαλλιέργεια, στην παραγωγή βιολογικών οίνων, στην κρητική διατροφή και, φυσικά, σε αυτό που λέμε κρητική φιλοξενία.
Η σειρά Μελισσινός, που είναι και η πιο φημισμένη από τις οικογένειες των κρασιών μας, είναι εκείνη που επιζητούμε να δοκιμάσει κάθε επισκέπτης μας ως πρώτη επιλογή για γευσιγνωσία. Έπειτα στοχεύουμε σε κρητικούς μονοποικιλιακούς οίνους στην προσπάθειά μας να παρουσιάσουμε τους οινικούς θησαυρούς της περιοχής μας. Όσον αφορά τα εδέσματα που συνοδεύουν τα κρασιά μας, είναι καθαρά βασισμένα στην παραδοσιακή κρητική κουζίνα και στον βιολογικό χαρακτήρα του κτήματός μας. Για περισσότερες λεπτομέρειες μάλλον θα πρέπει να μας επισκεφτείτε.
Σε κάθε περίπτωση, αν βρεθείτε στα μέρη μας, μη χάσετε την ευκαιρία να ακολουθήσετε τους «δρόμους του κρασιού» με την επίσκεψή σας και σε άλλα οινοποιεία που βρίσκονται είτε στη ζώνη των Πεζών είτε σε άλλες, γειτονικές ζώνες. Είμαι σίγουρη ότι η εμπειρία θα σας μείνει αξέχαστη.
— Μια κι έκανες αναφορά στη λέξη «βιολογικό», μπορείς με απλά λόγια να μας εξηγήσεις τις προϋποθέσεις;
Καταρχάς, πιστεύω ότι το καλό κρασί γεννιέται στο αμπέλι. Εάν έχεις ποιοτικό καρπό, ποιοτικό σταφύλι, τότε σίγουρα έχεις την ελπίδα να παραγάγεις ένα «μοναδικό» κρασί, με άλλα λόγια ένα κρασί terroir. Θεωρώ ότι ο σεβασμός στη γη μεταφέρεται στον οίνο μέσα από την πληθώρα και την πολυπλοκότητα των πρωτογενών του αρωμάτων.
Πρόσφατα, το 2013, εμπλουτίστηκε η νομοθεσία βιολογικών και προκειμένου να αναγορευτεί ένα κρασί βιολογικό πρέπει, εκτός από τη βιολογική καλλιέργεια, να ακολουθεί και το πρωτόκολλο βιολογικής οινοποίησης με μια σειρά από πρακτικές, οι οποίες προστατεύουν το ποιοτικό εμφιαλωμένο «φυσικό» κρασί.
Προσωπικά, ως οινολόγος, υιοθετώ τη βιολογική οινοποίηση σε όλα τα στάδια της παραγωγής, με σκοπό να παραγάγω ποιοτικά, μοναδικά και υγιεινά κρασιά.
σχόλια