Τα εστιατόρια σε όλη τη χώρα είναι κλειστά. Μερικοί έχουν κατεβάσει τα ρολά κι έχουν κλειδώσει την πόρτα εν αναμονή των εξελίξεων. Άλλοι εξακολουθούν να λειτουργούν με μειωμένο προσωπικό, προσπαθώντας σε φέρουν σε πέρας την παράδοση σε παραγγελίες ντελίβερι. Και υπάρχουν κι εκείνοι που έχουν καταθέσει εντελώς τα όπλα. Με τους λογαριασμούς να εξακολουθούν να τρέχουν και με βάση τις προβλέψεις για μούδιασμα της αγοράς μετά τη λήξη των έκτακτων μέτρων, η συνέχιση της λειτουργίας τους φαντάζει εντελώς αβέβαιη έως και απίθανη.
Ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία γι' αυτό. Η πανδημία του κορωνοϊού κινείται γρήγορα και θέτει σε κίνδυνο τους ανθρώπους που περνούν χρόνο σε δημόσιους χώρους, γι' αυτό χρειάζεται να σεβαστούμε την επιτακτική υπόδειξη να παραμείνουμε όλοι για ένα χρονικό διάστημα στο σπίτι, προστατεύοντας με αυτόν τον τρόπο τον εαυτό μας και τους συμπολίτες μας. Το πιο ζόρικο όμως είναι ότι δεν έχουμε κάποιον συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα για το τέλος της καραντίνας ή μια εικόνα για το πώς θα είναι η «επόμενη μέρα».
Ποιος θα το πίστευε ότι μια αναπάντεχη απειλή κατά της ζωής μας θα έφερνε την ανάγκη για την προστασία της, συμπαρασύροντας στην απαγόρευση την ελευθερία των κινήσεών μας και της face-to-face επικοινωνίας! Εκτός όμως από την προσωπική και κοινωνική μας ζωή, επηρεάζεται και η οικονομική ζωή. Σκεφθείτε μόνο το πόσο κλονίζονται οι εργασιακές σχέσεις στον τομέα της εστίασης, για τον οποίο μιλάμε.
Το κλείσιμο των εστιατορίων επηρεάζει όλα τα στρώματα της βιομηχανίας της εστίασης, από τους ιδιοκτήτες και τους διακεκριμένους σεφ των γκουρμέ εστιατορίων μέχρι τους σερβιτόρους και τους λαντζέρηδες ή τις οικογενειακές ταβέρνες και τις ψησταριές. Όλοι τους ενδεχομένως να έρθουν αντιμέτωποι με απολύσεις, ενώ μπορεί να μην είναι σε θέση να πληρώσουν το ενοίκιό τους τους επόμενους μήνες.
Το κλείσιμο των εστιατορίων επηρεάζει όλα τα στρώματα της βιομηχανίας της εστίασης, από τους ιδιοκτήτες και τους διακεκριμένους σεφ των γκουρμέ εστιατορίων μέχρι τους σερβιτόρους και τους λαντζέρηδες ή τις οικογενειακές ταβέρνες και τις ψησταριές. Όλοι τους ενδεχομένως να έρθουν αντιμέτωποι με απολύσεις, ενώ μπορεί να μην είναι σε θέση να πληρώσουν το ενοίκιό τους τους επόμενους μήνες.
Ο τομέας της εστίασης, μαζί με τον τομέα του τουρισμού –αν και η γαστρονομία θεωρείται κι αυτή κομμάτι του τουριστικού μας πακέτου–, ήταν οι κλάδοι που αναπτύχθηκαν όσο κανένας άλλος τα τελευταία χρόνια, απασχολώντας χιλιάδες ανθρώπους που εργάζονταν σε αυτούς.
«Δεν έχουμε βιώσει ποτέ κάτι τέτοιο» δηλώνει ιδιοκτήτης γνωστού εστιατορίου της Αθήνας, ο οποίος δεν θέλει να αποκαλύψει την ταυτότητά του. «Αισθάνομαι ότι βρίσκομαι σε κατάσταση σοκ. Όλο το προσωπικό βρίσκεται σε προσωρινή άδεια, ελπίζω να πάρουν το επίδομα, όπως έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση, αλλά κυρίως ελπίζω να μπορέσω να τους ξαναδώσω πίσω τις δουλειές τους όταν αρθούν τα μέτρα. Όμως δεν έχω ιδέα πότε θα γίνει αυτό και αν οι πελάτες μας θα επιστρέψουν στο εστιατόριο. Τα εστιατόρια την έχουν γ@μήσει».
Όμως αυτή η ζοφερή κατάσταση δεν επηρεάζει μόνο τους ανθρώπους που εργάζονται στα ίδια τα εστιατόρια. «Το εστιατόριο κουβαλάει μια ολόκληρη αλυσίδα ανθρώπων τους οποίους απασχολεί ή με τους οποίους συνεργάζεται, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Εκτός από τους ιδιοκτήτες, τους σεφ και το προσωπικό που δουλεύει στην κουζίνα και στη σάλα, είναι και οι προμηθευτές, οι αγρότες, οι εκτροφείς, οι κρεοπώλες, οι ιχθυοπώλες και οι οινοποιοί. Τι θα απογίνουν αυτοί οι άνθρωποι που αυτήν τη στιγμή κάθονται πάνω σε έναν πακτωλό εμπορευμάτων και δεν έχουν πού να τα πουλήσουν;» αναρωτιέται ο Άρης Βεζενές, ιδιοκτήτης δύο πολύ δημοφιλών εστιατορίων της πόλης μας, του Vezené και του Birdman.
«Αυτό που συμβαίνει είναι πρωτόγνωρο για όλη την ανθρωπότητα, όμως ας παραδειγματιστούμε από τον τρόπο που το χειρίζονται κι άλλοι λαοί και ας μαζευτούμε οι άνθρωποι του χώρου να δούμε τι θα μπορούσαμε να κάνουμε. Είναι ντελίβερι αυτό; Να φτιάχνουμε είδη πρώτης ανάγκης; Να ζυμώνουμε ψωμί και να φτιάχνουμε ζυμαρικά; Να πουλήσουμε με κάποιον τρόπο και σε χαμηλό κόστος τις προμήθειές μας που μένουν κλειδωμένες στα ψυγεία των μαγαζιών μας; Κάτι πρέπει να γίνει πάντως για να φέρει στα μαγαζιά λίγο "καύσιμο", ώστε να μπορέσουν να κρατήσουν την ομάδα τους και να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους. Οι λογαριασμοί εξακολουθούν να τρέχουν. Πιστεύω ότι πρέπει να ξεκινήσουμε να επικοινωνούμε περισσότερο μεταξύ μας, απλά και μόνο για να μοιραστούμε τους φόβους μας. Να ανοίξουμε τις καρδιές μας, γιατί χανόμαστε, αλλά χανόμαστε όλοι μαζί και πρέπει να δούμε αν μπορούμε να κάνουμε κάτι γι' αυτό» λέει ο κ. Βεζενές, ο οποίος επισημαίνει κινήσεις όπως αυτή που έκανε, για παράδειγμα, ο Ρενέ Ρετζέπι του Νoma στην Κοπεγχάγη.
Ο Ρετζέπι σε βίντεο-ανάρτηση που έκανε στο Instagram κάλεσε τον κόσμο να αγοράζει gift vouchers για να υποστηρίξει με αυτόν τον τρόπο τα εστιατόρια της περιοχής του. «Και αν σας μείνουν χρήματα, αγοράστε και ένα gift voucher από το Noma» κατέληγε ο Ρετζεπί. Υποθέτω πως μια παρότρυνση σαν κι αυτή στη χώρα μας, που πλήττεται από την οικονομική κρίση, θα ήταν για πολλούς άτοπη.
Όμως στο εξωτερικό έχουν γίνει κι άλλου είδους κινήσεις από εστιατόρια που, αν και έχουν σταματήσει να λειτουργούν, συνεχίζουν να εργάζονται για το κοινωνικό καλό. Η Clare Smyth, η σεφ του λονδρέζικου εστιατορίου Core, ανακοίνωσε πριν από λίγες μέρες στον λογαριασμό της στο Instagram ότι το εστιατόριο θα προσφέρει δωρεάν φαγητό στους εργαζόμενους στα νοσοκομεία και στην αστυνομία της γειτονιάς του, χρησιμοποιώντας προϊόντα από συνεργαζόμενους παραγωγούς και από άλλα εστιατόρια που έκλεισαν.
Σίγουρα υπάρχουν πολλά πράγματα που θα μπορούσαν να γίνουν κι εδώ. Ο κ. Βεζενές επιμένει ότι οι εστιάτορες θα πρέπει να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση και να κινηθούν με νέες ιδέες και νέους τρόπους. «Με λυπεί το γεγονός ότι τρέξανε όλοι οι καταναλωτές και στόκαραν προϊόντα από πέντε μεγάλες βιομηχανίες της χώρας. Υπάρχουν και μικρότερες βιοτεχνίες. Ακόμα κι εμείς, στα εστιατόρια, μπορούμε να φτιάχνουμε ζυμαρικά και να τα πουλάμε. Και δεν εννοώ να τα χρυσοπουλάμε. Όχι για να βγάλουμε λεφτά, αλλά για να μπορούμε να πληρώνουμε κάποιους από τους υπαλλήλους μας. Πρόσεξε, δεν προτείνω να κάνουμε ντελίβερι πολυτελείας».
«Θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να επιστρέψουμε σε αυτό που θεωρούσαμε κανονικό πριν από τον κορωνοϊό. Τα οικονομικά αποτελέσματα αυτής της κρίσης νιώθω πως θα μας βαραίνουν για πολύ καιρό και, για να είμαι και ειλικρινής, φοβάμαι πως πολλοί από εμάς ίσως δεν καταφέρουν να επανέλθουν και να στηρίξουν τα μαγαζιά τους» λέει ο Αλέξανδρος Τσιοτίνης, σεφ και ιδιοκτήτης του CTC. Όμως φαίνεται να μην καταθέτει τα όπλα, κι ας μοιάζουν τα όνειρά του να έχουν γκρεμιστεί λόγω της παρούσας κατάστασης.
«Είμαστε μια εβδομάδα μέσα στο σπίτι, είναι πολύ νωρίς για να θεωρήσουμε πως τα όνειρα που χτίζαμε με κόπο τόσα χρόνια έπεσαν στον Καιάδα. Εγώ προσωπικά έχω πέντε χρόνια το εστιατόριο. Θέλετε να σας απαριθμήσω με πόσες οικονομικής φύσεως κρίσεις έχω έρθει αντιμέτωπος; Πραγματικά, το μόνο που πρέπει να μας νοιάζει αυτήν τη στιγμή είναι να έχουμε εμείς και οι άνθρωποί μας την υγεία μας. Ύστερα, στον απολογισμό, θα δούμε πώς θα σώσουμε τις επιχειρήσεις μας» συμπληρώνει ο κ. Τσιοτίνης.
Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι η επόμενη μέρα, όποτε έρθει, θα φέρει μια εντελώς διαφορετική κατάσταση στα εστιατόρια της πόλης μας. «Τα μενού δεν θα είναι τα ίδια πια. Δεν θα μπορούν να είναι μετά τις εμπειρίες μας από όλο αυτό που ζούμε» καταλήγει ο κ. Βεζενές.
