Βρίσκομαι σε μια διαδήλωση στην περιοχή Gemmayze στο κέντρο της Βηρυτού, είναι απόγευμα και κάνει ζέστη. Ο κόσμος κατευθύνεται προς το κέντρο της πόλης. Είμαστε γύρω στα διακόσια άτομα και όσο περνάει η ώρα ο αριθμός συνεχώς αυξάνεται. Οι περισσότεροι είναι παρέες νέων, κάποιοι με τα παιδιά τους στους ώμους, όλοι με την ίδια χαρά. Πάνω από το 50% του πληθυσμού της χώρας είναι νέοι κάτω των 35. Τραγουδάνε συνθήματα στα αραβικά και χορεύουν. Το προηγούμενο βράδυ σε μια αντίστοιχη διαδήλωση έγιναν πολλές συλλήψεις, έπεσε ξύλο και η ατμόσφαιρα γέμισε δακρυγόνα. Όσοι είχαν συλληφθεί χθες, σήμερα είναι πάλι στους δρόμους. Ένας από αυτούς είναι και ο Marwan Maalouf, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Ζούμε ιστορικές μέρες στην Βηρυτό. Έχουμε καταφέρει να αφυπνίσουμε τον κόσμο και να τον κάνουμε να βγει στους δρόμους. Οι άνθρωποι άρχισαν πάλι να ελπίζουν», μου λέει ενώ κατηφορίζουμε προς το κέντρο.
Σκοπός μας είναι αυτός να καταπολεμήσουμε την διαφθορά δημόσια. Θέλουμε εκλογές, θέλουμε μία νέα χώρα, οι πολιτικοί να υπηρετούν το Σύνταγμα, οι δήμοι να πάρουν τα λεφτά που δικαιούνται και όχι οι εταιρείες που έχουν το μονοπώλιο. Εύχομαι αυτό το κίνημα να δημιουργήσει νέα πρόσωπα που θα διεκδικήσουν μία θέση στο κοινοβούλιο και οι άνθρωποι να έχουν νέες επιλογές.
Ο Λίβανος ζει περίεργες μέρες. Η παρούσα κυβέρνηση είναι ουσιαστικά παράνομη, η Βουλή αδυνατεί να εκλέξει τον επόμενο πρόεδρο της χώρας εδώ και πάνω από ένα χρόνο και δεν προκηρύσσει εκλογές. Έχει ακυρώσει δύο φορές τις εκλογές, το 2013 και το 2014. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως του Λιβάνου είναι η ανεξέλεγκτη διαφθορά του πολιτικού συστήματος: την χώρα κυβερνούν οι ίδιοι πολιτικοί τα τελευταία τριάντα χρόνια και έχουν καταγραφεί αρκετές «περίεργες» δολοφονίες νέων πολιτικών που ήθελαν να δοκιμάσουν να αλλάξουν τα πράγματα. Το αποκορύφωμα της διαφθοράς ήρθε όταν στην χώρα σταμάτησε η συλλογή απορριμάτων για τρεις μήνες, οι δρόμοι γέμισαν με σκουπίδια και η ατμόσφαιρα έγινε αποπνικτική. Αυτό πυροδότησε τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις που έχουν γίνει ποτέ στην χώρα που συνεχίζονται μέχρι σήμερα, τα πιο έντονα περιστατικά αστυνομικής βίας και τη γέννηση του νεανικού κινήματος #youstink που έγινε γνωστό σε όλον τον κόσμο. Ο Marwan Maalouf είναι ένας από τους εμπνευστές του. «Τα πάντα ξεκίνησαν από την ιδέα ότι μπορούσες να βρεις σκουπίδια παντού σε όλη την πόλη», λέει ο Marwan ενώ δίπλα μας ακούγονται συνθήματα και τραγούδια και δημιουργούν ένα επαναστατικό κλίμα. «Ο πυρήνας του κινήματός μας αποτελείται από μία ομάδα νέων παιδιών που εργάζονται στον τομέα της αλλαγής εδώ και αρκετά χρόνια. Το θέμα των σκουπιδιών απλά περιγράφει ξεκάθαρα και γλαφυρά τα σοβαρά προβλήματα του συστήματος της χώρας και της πολιτικής εξουσίας. Τη διαφθορά και το γεγονός ότι η πολιτική εξουσία για να καταφέρει να μοιράσει την πίτα μεταξύ τους θυσίασε το μάζεμα των σκουπιδιών. Δεν ενδιαφέρονται καθόλου για την χώρα και για τους ανθρώπους της. Έχουν ακυρώσει δύο φορές τις νόμιμες εκλογές και κάτι τέτοιο δεν έχει ξαναγίνει στην ιστορία του Λιβάνου. Η δική μας είναι η μόνη φωνή του λαού. Προσπαθούμε από το 2013 να διαμαρτυρηθούμε για την κατάσταση, αλλά ποτέ δεν είχαμε μαζευτεί τόσοι πολλοί. Η αντίδραση του κόσμου στα σκουπίδια έβγαλε στους δρόμους περισσότερο κόσμο από ποτέ, ο οποίος πλέον απαιτεί αλλαγές και σε άλλους τομείς. Για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό το κίνημα ξεκίνησε από την νεολαία και ο κόσμος που συμμετέχει δεν διαχωρίζεται από πολιτικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις. Στην πρώτη διαμαρτυρία είχε τέσσερις ανθρώπους στην δεύτερη σαράντα, μετά εκατό, μετά χίλιους, 10.000, 15.000, 70.000 στις 22 Αυγούστου η αστυνομική βαρβαρότητα ξεπέρασε κάθε όριο. Δακρυγόνα, σφαίρες από καουτσούκ επιθέσεις σε γυναίκες και παιδιά, ακόμη και αληθινές σφαίρες εκείνη την ημέρα ήμασταν 20.000 και την επόμενη βγήκαν στους δρόμους 30.000, η βία τους ξύπνησε. Οι άνθρωποι ξύπνησαν και πιστεύω ότι πολύ δύσκολα θα ξανακοιμηθούν, η ελπίδα έχει επιστρέψει στην πόλη γιατί κόσμος έφτασε στο σημείο που κουράστηκε. Και είναι όλοι ενάντια σε όλα τα κόμματα».
Όσο περπατάμε παρατηρώ τους κάδους σκουπιδιών που πλέον έχουν αδειάσει. «Καταφέραμε να λύσουμε το πρόβλημα το σκουπιδιών, παρόλο που η εταιρία που τα διαχειριζόταν είχε το μονοπώλιο τα τελευταία τριάντα χρόνια. Καταφέραμε να σταματήσουμε και νέα μονοπώλια. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει δουλειές όπως παλιά. Όλα αυτά είναι ένα μικρό βήμα στην καταπολέμηση της διαφθοράς σε μια χώρα στην οποία οι πολιτικοί δεν έχουν πληρώσει το ρεύμα τους τα τελευταία είκοσι χρόνια. Σκοπός μας είναι αυτός να καταπολεμήσουμε την διαφθορά δημόσια. Θέλουμε εκλογές, θέλουμε μία νέα χώρα, οι πολιτικοί να υπηρετούν το Σύνταγμα, οι δήμοι να πάρουν τα λεφτά που δικαιούνται και όχι οι εταιρείες που έχουν το μονοπώλιο. Εύχομαι αυτό το κίνημα να δημιουργήσει νέα πρόσωπα που θα διεκδικήσουν μία θέση στο κοινοβούλιο και οι άνθρωποι να έχουν νέες επιλογές. Οι πολιτικοί που μας κυβερνάνε είναι στην πλειοψηφία τους εξηντάρηδες, οι άνθρωποι που μας κυβερνάνε έχουν την νοοτροπία του Ψυχρού Πολέμου. Οι πιο νέοι προς το παρόν έχουν αποκλειστεί με κάθε τρόπο από την εξουσία. Έχουμε 30% ανεργία. Ο κόσμος έχει κουραστεί. Δεν έχουμε μέσα μαζικής μεταφοράς, δεν έχουμε ρεύμα (το ρεύμα που παρέχει το κράτος στους πολίτες διαρκεί οχτώ ώρες μέσα στην ημέρα με συχνές διακοπές, μετά απλά σταματάει η παροχή. Οι περισσότεροι έχουν γεννήτριες.), δεν έχουμε νερό, τα πανεπιστήμια είναι ακριβά, δεν υπάρχουν δουλειές. Η οικονομική κατάσταση είναι τόσο κακή που δεν πλέον η ψηφοθηρία δεν μπορεί να λειτουργήσει. Κάνουμε μάχες και ο στόχος μας είναι να τις κερδίζουμε μία μία. Όπου υπάρχει ανομία πάντα θα υπάρχουν και άνθρωποι που θα διαμαρτύρονται. Στην δική μας περίπτωση είναι αυτοί που βλέπεις τώρα», μου λέει ο Marwan φαίνεται χαρούμενος και αποφασισμένος και πιάνει την κουβέντα με κάτι παιδιά δίπλα μας.
Φτάνουμε στο κέντρο της Βηρυτού. Τα τελευταία δύο χρόνια η περιοχή γύρω από το κτίριο του κοινοβουλίου είναι περιφραγμένη με συρματοπλέγματα σε ακτίνα αρκετών μέτρων και με στρατιώτες στις εισόδους για να το προστατέψουν από τους διαδηλωτές. Για να περάσεις πρέπει να μιλήσεις με τους στρατιώτες και να τους εξηγήσεις ότι είσαι τουρίστας. Είναι παράξενο να περπατάς σε μια περιοχή που κάποτε έσφυζε από ζωή και τώρα είναι ένα μέρος μισο-εγκαταλελειμμένο στο κέντρο της πόλης.
Η αντίθεση με τις άλλες περιοχές εκτός κέντρου είναι έντονη. Η Βηρυτός έχει έντονη κατασκευαστική δραστηριότητα, βλέπεις πανύψηλα κτίρια να αναγείρονται παντού και όπου και να πας έχει οικοδομές. Στους τοίχους γύρω από το περιφραγμένο κέντρο είναι γραμμένα συνθήματα κατά της διαφθοράς και του πολιτικού συστήματος: «Κλέφτες», «Να φύγουν οι μαφιόζοι από την κυβέρνηση», «Βρωμάτε αλλά δεν κάνετε τίποτα για αυτό». Tο γνωστό άγαλμα των Μαρτύρων του εμφυλίου πολέμου έχει πάνω σημαίες και συνθήματα. Κανένας πια δεν ενδιαφέρεται για το εθνικό φρόνημα και δεν θέλει να γίνει μάρτυρας κάποιου πολέμου. Ο Λίβανος είναι η μόνη αραβική χώρα με Χριστιανούς και Μουσουλμάνους στο ίδιο ποσοστό (50-50) που συνυπάρχουν πλέον ειρηνικά.
Η ζωή όμως στην Βηρυτό συνεχίζεται. Μπορεί το κέντρο να είναι περιφραγμένο και οι διαδηλώσεις να έχουν γίνει κομμάτι της καθημερινότητας, η ζωή στην πόλη όμως είναι πιο έντονη από ποτέ. Η περιοχή Gemmayze είναι η πιο ενδιαφέρουσα περιοχή στην Βηρυτό αυτόν τον καιρό. Εκεί θα βρεις εστιατόρια, μπαράκια, ιδιαίτερα μαγαζιά, γκαλερί. Όλη η νεολαία μαζεύεται εκεί. Το «Umm Nazih» είναι ένα εστιατόριο-μπαρ που λειτουργεί όλη μέρα έχει πολύ καλές τιμές, παραδοσιακό λιβανέζικο φαγητό, με νόστιμα πιάτα, ωραία κρέατα και ναργιλέ. Υπάρχει ένα μίγμα από διανοούμενους, χίπστερ, φοιτητές, κάγκουρες, τουρίστες και πολλά ακριβά αυτοκίνητα – έχουν μία λόξα με τις κάντιλακ.
Τέχνη και πολιτισμός
Αν θέλεις να πάρεις μία γερή δόση από τον πολιτισμό της Βηρυτού και να δεις όλη την ιστορία της πόλης αλλά και όλου του Λιβάνου, πρέπει να επισκεφτείς το αρχαιολογικό μουσείο. Το μουσείο είναι μικρό αλλά πολύ ωραία στημένο. Ακολουθεί την ιστορία του Λιβάνου χρονολογικά και καταγράφει όλους τους λαούς που έχουν περάσει από τη χώρα. Εκεί θα αρχαία ευρήματα με σκαλισμένα πάνω τους το φοινικικό αλφάβητο - η πιο αρχαία καταγεγραμμένη αλφάβητος στην οποία βασίστηκε η ελληνική, η αραμαϊκή και η εβραϊκή-, αρχαία ελληνικά αγάλματα, ρωμαϊκά. Αξίζει να παρακολουθήσεις το βίντεο που προβάλλεται στο ισόγειο του μουσείου που καταγράφει την καταστροφή του μουσείου και την διάλυση των εκθεμάτων κατά την διάρκεια του πολέμου και την ανακατασκευή του. Το βίντεο είναι αρκετά πρόχειρο και περιέχει αμοντάριστα πλάνα και αυτό το κάνει πολύ ενδιαφέρον γιατί είναι ουσιαστικά ντοκουμέντο και όχι ντοκιμαντέρ. Όλη η πόλη επειδή έχει γκρεμιστεί και ξαναχτιστεί πολλές φορές, είναι σαν ένα αρχαιολογικό μουσείο. Όταν γίνονται ανασκαφές βρίσκουν τουλάχιστον τρεις στρώσεις αρχαιολογικών ευρημάτων από διάφορες χρονολογικές περιόδους. Σύγχρονη τέχνη θα βρεις στο Biel, στην παραλία της Βηρυτού. Το Beirut Art Fair που διοργανώνεται εκεί τον Σεπτέμβρη είναι μια γιορτή της σύγχρονης τέχνης από καλλιτέχνες της Μέσης Ανατολής και της Μεσογείου. Η πρωτοπορία και οι νέες ιδέες είναι έντονες στα έργα που παρουσιάζονται. Περπατώντας στην πόλη μπορείς να δεις έργα street-art που τελευταία όλο και αυξάνονται. Τα έργα του street artist Yazan Halwani, τον οποίο χαρακτηρίζουν ως το λιβανέζο Bansky, βρίσκονται σε διάφορα σημεία της πόλης. Σκοπός του είναι να ομορφύνει την μεταπολεμική Βηρυτό και μέσα από τα έργα του να συνδυάσει την παλιά ταυτότητα του Λιβανέζου με την καινούρια.
Τι άλλο μπορείς να κάνεις στη Βηρυτό;
Η αρμένικη χριστιανική συνοικία Bourj Hammoud είναι από τις πιο αυθεντικές περιοχές της Βηρυτού. Χάνεσαι στις γειτονιές και όπου και να στρίψεις θα δεις κάτι ενδιαφέρον. Η περιοχή είναι γεμάτη μαγαζιά και κόσμο. Έχει κάποια σπίτια που είναι γαζωμένα από σφαίρες από την εποχή του εμφυλίου, όταν οι συμπλοκές γίνονταν σε αυτές τις γειτονιές. Εκεί θα βρεις αυθεντικά αρμένικα εστιατόρια και ζαχαροπλαστεία με σιροπιαστά γλυκά που βγαίνουν εκείνη την στιγμή από τον φούρνο και ρίχνουν το σιρόπι μπροστά σου. Τις Κυριακές η αγορά είναι κλειστή εκτός από μερικά μαγαζιά όπου γίνονται πολλοί γάμοι και τα εστιατόρια κάνουν πριβέ πάρτι.
Η παραλία της Βηρυτού Raouché που ενώνει την χριστιανική πλευρά με την μουσουλμανική είναι το πιο ωραίο μέρος για να περπατήσεις και να χαλαρώσεις, ειδικά την Κυριακή. Εκεί θα δεις κοπέλες με μπούρκα να περπατάνε χέρι-χέρι με το αγόρι τους, να αγκαλιάζονται και να φιλιούνται. Νέα παιδιά χωρίς μπλούζες να πειράζουν τα κορίτσια που συναντάνε, ψαράδες, οικογένειες Σύριων που βγάζουν σέλφι, τα πιο απίθανα ψεύτικα νύχια, τύπους που κάνουν τζόκινγκ, όλη η Βηρυτός μαζεύεται εκεί.
Η Βηρυτός είναι η πιο ζωντανή πόλη που έχω ταξιδέψει. Ο λαός είναι πολύ ιδιαίτερος, χαλαρός, ξέρουν να περνάνε πραγματικά καλά και τους αρέσει να κάνουν αστεία και να περηφανεύονται ότι όλα (όπως η αλφάβητος) ξεκίνησαν από τον Λίβανο. Ακόμη και εγώ που είμαι από την Ελλάδα δυσκολεύομαι να διαφωνήσω, γιατί στα περισσότερα έχουν δίκιο. Παρόλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν εξαιτίας της σημερινής πολιτικής κατάστασης αλλά και όλων όσων έχουν περάσει στο παρελθόν, νιώθεις πολύ έντονα την ανάγκη των νέων για καλύτερες μέρες. «Οι άνθρωποι ξύπνησαν και πιστεύω ότι πολύ δύσκολα θα ξανακοιμηθούν, η ελπίδα έχει επιστρέψει στην πόλη γιατί κόσμος έφτασε σε ένα σημείο που κουράστηκε. Και όλοι, ανεξαρτήτως θρησκευτικών πεποιθήσεων, είναι εναντίον των κομμάτων», μου λέει ο Marwan Maalouf μετά το τέλος της διαδήλωσης.
