Φιόντορ Ντοστογιέφσκι
Η ρωσική ψυχή: Επιλογή από το Ημερολόγιο ενός Συγγραφέα
Mτφρ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, εκδόσεις Πατάκης
Ήταν το έργο που, όταν εκδόθηκε, συζητήθηκε περισσότερο και από τα μυθιστορήματα του συγγραφέα ‒ σίγουρα ήταν το αγαπημένο του. Δεν πρόκειται απλώς για το δημιουργικό εργαστήρι του συγγραφέα, όπου ανακαλύπτει κανείς τον τρόπο που ξεδιπλώνεται η τέχνη του, αλλά και για μια ανεξάντλητη πηγή πληροφοριών για το πώς έβλεπε τα τεκταινόμενα της εποχής του, αποκαλυπτική της κοσμοθεωρίας του. Μέσα από τα κείμενα αυτά ο Ντοστογιέφσκι δεν κατέθετε μόνο τη δική του ματιά για την επικαιρότητα αλλά αποκάλυπτε και την προσωπική του ματιά και στάση. Μπορεί να ξεκίνησαν ως στήλη στο περιοδικό «Πολίτης» το 1873, σύντομα όμως εξελίχθηκαν σε ένα καθολικό εγχείρημα-προφητικό, ζωντανό και ανεξάντλητο.
Thomas Hardy
Ο δήμαρχος του Κάστερμπριτζ - Η ζωή και ο θάνατος ενός ανθρώπου με χαρακτήρα
Μτφρ. Τόνια Κοβαλένκο, σειρά Orbis Literae, εκδόσεις Gutenberg
Το εμβληματικό βιβλίο που συμπληρώνει την τετράδα των αριστουργημάτων του κορυφαίου Βρετανού συγγραφέα μαρτυρά την επιστροφή στο ταπεινό περιβάλλον των παιδικών του χρόνων και στη διαχρονική αντοχή των ανθρώπινων θεμάτων. Είναι, επίσης, το βιβλίο που καθιερώνει τον πρωταγωνιστή του Μάικλ Χέντσαρντ, τον «πιο "ελληνικό" ήρωα της βικτοριανής μυθιστοριογραφίας, καθώς αντιστοιχίζεται ευθέως με τον Οιδίποδα, τον Κρέοντα, τον Αγαμνέμονα και τον Προμηθέα του Αισχύλου (για να αφήσουμε, προς το παρόν, στην άκρη τις ομοιότητές του με τον βιβλικό Κάιν και τον σαιξπηρικό Ληρ)», όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο Ντέιλ Κρέιμερ στην εισαγωγή. Άκρως κατατοπιστικές οι σημειώσεις της μεταφράστριας αλλά και το ειδικό παράρτημα στο τέλος του βιβλίου με κείμενα του Τόμας Χάρντι και με την επεξηγηματική ανάλυση του Μάικλ Μιλγκέιτ για την εξελικτική πορεία του τόπου, όπου διαδραματίζεται το μυθιστόρημα, του Ουέσεξ.
Alberto Moravia
Οι αδιάφοροι
Μτφρ. Ελένη Τουλούπη, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
Αν και πρωτόλειο, πρόκειται για το σημαντικότερο βιβλίο του σπουδαίου Ιταλού συγγραφέα, καθώς περιγράφει τα πρώτα στάδια του φασισμού και τον κίνδυνο της αδιαφορίας του κόσμου για το νέο καθεστώς. Πρόκειται για τους μετατοπισμένους στην εκδοχή της τραγωδίας και του μυθιστορήματος προβληματισμούς ενός διανοούμενου, όπως τονίζει και ο ίδιος ο Μοράβια σε σχετικό του κείμενο στο τέλος του βιβλίου, έχοντας βαθιά επίγνωση του ότι «η ιστορία ενός ανθρώπου που δεν είναι να είναι αδιάφορος, αλλά να γράψει για κάτι απόλυτο». Γι' αυτό και ο κεντρικός ήρωας Μικέλε παραπέμπει ευθέως στον Ξένο του Καμί, ο οποίος ωστόσο βιώνει εδώ τον θάνατο του πατέρα του και την παντελή αδιαφορία των οικείων του για τα συνταρακτικά γεγονότα του κοινού βίου.
Ρίτσαρντ Γουόλιν
Τα παιδιά του Χάιντεγκερ
Μτφρ. Μάνος Βασιλάκης, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης
Ένας από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους του 20ού αιώνα, που αναθεώρησε με τον δικό του τρόπο το ρεύμα της φαινομενολογίας και του υπαρξισμού, υπήρξε ταυτόχρονα και από τους πιο αμφιλεγόμενους, κυρίως λόγω της στενής του σχέσης με τον εθνικοσοσιαλισμό. Μέλος του ναζιστικού κόμματος, ο Μάρτιν Χάιντεγκερ δεν δίστασε να καταγγείλει φοιτητές και καθηγητές, ενώ ποτέ δεν απολογήθηκε για τις αποτρόπαιες αυτές πράξεις. Παρ' όλα αυτά, οι Εβραίοι φοιτητές του άφησαν το δικό τους αποτύπωμα στην ιστορία της φιλοσοφίας, ο καθένας με τον δικό του, θεωρητικό τρόπο. Η Χάνα Άρεντ, ερωμένη και φοιτήτρια του Χάιντεγκερ, υπήρξε από τους σπουδαιότερους πολιτικούς στοχαστές, όπως και ο φιλόσοφος και μέλος της Σχολής της Φρανκφούρτης, Χέρμπερτ Μαρκούζε, ο γνωστός φιλόσοφος του περιβαλλοντισμού Χανς Γιόνας αλλά και ο σπουδαίος Καρλ Λέβιτ. Σε αυτό το βιβλίο εξετάζεται πώς οι διορατικοί αυτοί Εβραίοι διανοούμενοι βίωσαν τη σχέση τους με τον Χάιντεγκερ, ενώ παράλληλα φροντίζει να ρίξει φως στο έργο τους αλλά και σε όλο το πνευματικό κλίμα της εποχής.
Larry Tremblay
Ο πορτοκαλεώνας
Μτφρ. Ευαγγελία Ανδριτσάνου, εκδόσεις Αρμός
Ένα πανέμορφο μυθιστόρημα, γραμμένο με τρυφερότητα και λυρισμό, για τα παιδικά τραύματα, την απανθρωπιά του πολέμου και την τέχνη που μπορεί να μεταστοιχειώσει τον βαθύ πόνο σε δημιουργική έκφραση. Οι δίδυμοι Αμέντ και Αζίζ μεγαλώνουν ανάμεσα στις δροσερές πορτοκαλιές της οικογένειας, σε ένα παραδεισένιο περιβάλλον που σύντομα πρόκειται να μεταμορφωθεί σε τοπίο πολέμου. Με τη γνωστή θεατρικότητα που διακρίνει την ευαίσθητη γραφή του, ο Καναδός σκηνοθέτης και συγγραφέας Λαρί Τρεμπλέ, μετά το αξέχαστο Πίρσινγκ (από εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση Ευαγγελίας Ανδριτσάνου), καταθέτει άλλη μια ελεγεία στον χαμένο ανθρωπισμό.
Αντρέι Πλατόνοφ
Ευτυχισμένη Μόσχα - Δυο νουβέλες
Μτφρ. Ελένη Μπακοπούλου, εκδόσεις Καστανιώτη
Ο Αντρέι Πλατόνοβιτς Κλιμέντοφ (το Πλατόνοφ είναι ψευδώνυμο) υπήρξε από τους κορυφαίους εκπροσώπους της ρωσικής λογοτεχνίας, πάντοτε στα όρια των ιδεών και της έκφρασης και πάντοτε πρωτότυπος και ανατρεπτικός. Ακόμα και ο Στάλιν, ο οποίος δεν ασπαζόταν τις ανατρεπτικές του ιδέες, τον είχε χαρακτηρίσει «ταλαντούχο κάθαρμα», αφού δεν μπορούσε να αντισταθεί στη δύναμη της γραφής του. Όπως γράφει και ο Γιόζεφ Μπρόντσκι στο επίμετρο του βιβλίου: «Διαβάζοντας Πλατόνοφ έχει κανείς την αίσθηση ενός αμείλικτου, ανελέητου παραλογισμού, δομημένου μέσα στη γλώσσα. Στην Ευτυχισμένη Μόσχα ο Πλατόνοφ περιγράφει όχι τόσο τη γνωστή πρωτεύουσα Μόσχα αλλά μια ελκυστική γυναίκα, η οποία ενσαρκώνει τη μετεπαναστατική εποχή στη Σοβιετική Ρωσία. Όσο για τη δεύτερη νουβέλα, την Εκσκαφή, εκεί παρακολουθούμε μια ομάδα εργατών που έχουν αναλάβει τη θεμελίωση του επιβλητικού παμπρολεταριακού οίκου σε μια πόλη που χτίζεται εκ βάθρων, ώστε να υποδεχτεί την κομμουνιστική κοινωνία. Όσο όμως το σκάμμα μεγαλώνει τόσο εμφανίζονται οι αδυναμίες αυτού του ψεύτικου ονείρου και της χαμένης ουτοπίας».
Katerina Tuckova
Οι θεές της Ζίτκοβα
Μτφρ. Κώστας Τσίβος, εκδόσεις Ίκαρος
Φέρνοντας εύλογα στον νου τις αντίστοιχα δυναμικές γυναίκες της Χάνα Κεντ, που έρχονται από τα βάθη της Ιστορίας, αντίστοιχα κι αυτές της Τούτσκοβα εμφανίζονται από τα βάθη των αιώνων, για να μας αποκαλύψουν πολλά για το τώρα. Λέγεται ότι στην κορυφή των Λευκών Καρπαθίων κάποιες γυναίκες έχουν κρατήσει τα δικά τους μυστικά για τη γνώση, τη θεραπεία και την πρόβλεψη, διαποτισμένα από τον αέρα μυστικισμού που διαθέτουν όσες αντιπαρατίθενται με τη φύση. Η νεαρή συγγραφέας, αναζητώντας αρχεία και πραγματικά γεγονότα, εντόπισε την ύπαρξη γυναικών που χαρακτηρίζονταν ως αλλόκοτες, τρελές ή θεές, ακριβώς γιατί διαφοροποιούνταν από το περιβάλλον τους, διεκδικώντας μια άλλη, διαφορετική φωνή. Μέσα από την έρευνα που πραγματοποιεί η πρωταγωνίστριά της, η Νόρα, μας φέρνει σε επαφή με τη χαμένη ιστορία της Τσεχίας και τα καλά κρυμμένα μυστικά της, που φτάνουν μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Οι θεωρίες συνωμοσίας, άλλωστε, έχουν πάντοτε πολλά κοινά με την πιο απτή, ρεαλιστική πραγματικότητα.
Caroline Criado-Perez
Αόρατες Γυναίκες
Μτφρ. Κατερίνα Γουλέτη - Βασιλική Μήσιου, εκδόσεις Μεταίχμιο
Από τα βιβλία που έπρεπε να έχουν εκδοθεί εδώ και καιρό: ρηξικέλευθο, ακριβές, ανατρεπτικό, μιλάει για τις μικρές λεπτομέρειες που αφορούν τη γυναίκα στη δημόσια ζωή, στον ιδιωτικό βίο, ακόμα και σε θέματα ασφάλειας π.χ. οι προδιαγραφές για τις ζώνες ασφαλείας ορίζονται αποκλειστικά με βάση τις διαστάσεις των ανδρών. Όλα αυτά τα δεδομένα συνέλεξε η Βρετανίδα δημοσιογράφος και ακτιβίστρια Καρολίν Κριάντο-Πέρεζ, γράφοντας ένα εκρηκτικό βιβλίο για την «αόρατη» θέση των γυναικών όπως την ανύπαρκτη θέση της δίπλα στον "Άντρα Κυνηγό", στην Αρχαιότητα στον Μεσαίωνα. Όπως διαβάζουμε σε σχετικό απόσπασμα: «Το έμφυλο κενό δεδομένων δεν αφορά απλώς τη σιωπή. Η σιωπή αυτή, τα κενά αυτά, επιφέρουν συνέπειες. Έχουν αντίκτυπο στις ζωές των γυναικών καθημερινά. Ο αντίκτυπος μπορεί να είναι σχετικά μικρός. Το ρίγος που νιώθουν οι γυναίκες σε γραφεία όπου η θερμοκρασία έχει ρυθμιστεί σύμφωνα με τις ανάγκες του μέσου άντρα, για παράδειγμα».
Ντέλια Όουενς
Εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες
Μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδόσεις Δώμα
Η μικρή Κάια, που ζει ολομόναχη στους βάλτους παρέα με τους γλάρους, τη φύση και τα μυστικά της άμμου, δεν είναι όπως οι άλλες. Μεγαλώνοντας απομονωμένη σε ένα μικρό ψαροχώρι στη Βόρεια Καρολίνα, επικοινωνεί καλύτερα με τα πλάσματα της φύσης, παρατηρώντας όλα τα μυστικά τους και φτιάχνοντας διαφορετικά την ίδια της μοίρα, άλλοτε ελεύθερη, όπως η ίδια, άλλοτε τραγική, όπως ο ασφυχτικός κοινωνικός της περίγυρος. Πανέμορφη, οπλισμένη, για την ακρίβεια, με μια άγρια ομορφιά, καλείται να υπερασπιστεί τον εαυτό της σε οριακές καταστάσεις και να αντιμετωπίσει τις επιθέσεις εναντίον της ‒ ακόμα και την κατηγορία για φόνο. Αιχμηρός λόγος που κόβει σαν μαχαίρι σε ένα από τα βιβλία που έχουν προλάβει ήδη να αφήσουν το ισχυρό τους αποτύπωμα, μιλώντας για έναν άλλο κύκλο ζωής και μια ηρωίδα που σε ακολουθεί για καιρό μετά το τέλος της ανάγνωσης.
Τόμας Χάρις
Κάρι Μόρα
Μτφρ. Βεατρίκη Κάντζολα-Σαμπατάκου, εκδόσεις Bell
Ο συγγραφέας της Σιωπής των Αμνών, που μετέτρεψε τον Χάνιμπαλ Λέκτερ σε αιώνιο πρωταγωνιστή των θρίλερ, επιστρέφει με το επίσης τρομακτικό και άκρως ανατρεπτικό Κάρι Μόρα. Η πρωταγωνίστρια με το εύηχο και άκρως εξωτικό αυτό όνομα είναι μια πανέμορφη Κολομβιανή με ουλές που μαρτυρούν όσα υπέφερε τον καιρό του πολέμου στη χώρα της. Όμως, δεν κατάφερε απλώς να επιβιώσει αλλά οπλίστηκε με την απαραίτητη δύναμη ώστε να καταφέρει να δουλέψει ως επιστάτρια στην τρομακτική βίλα που κάποτε ανήκε στον βασιλιά των καρτέλ, Πάμπλο Εσκομπάρ. Στον δρόμο της θα βρεθεί ο αποκρουστικός και, όπως θα αποδειχτεί, εξίσου ευφυής και σατανικός με τον Χάνιμπαλ Λέκτερ, Χανς-Πέτερ Σνάιντερ, ο οποίος έχει αντίστοιχα αποκρουστικές συνήθειες, φέρνοντας άλλο ένα αντίπαλο σθένος στην καρδιά του μυθιστορήματος.
Benjamin Carter Hett
Ο θάνατος της δημοκρατίας
Μτφρ. Φωτεινή Πίπη, εκδόσεις Διόπτρα
Το βιβλίο της χρονιάς, σύμφωνα με την «Daily Telegraph» και τους λονδρέζικους «Times», αφηγείται την συγκλονιστική ιστορία της Βαϊμάρης και της ανόδου του ναζισμού, θέτοντας το μόνιμο και αυτονόητο ερώτημα «τι μετέτρεψε ένα δημοκρατικό και σοσιαλιστικό κράτος σε προπύργιο του ναζισμού». «Πώς μια δημοκρατική κυβέρνηση επέτρεψε στον Χίτλερ να αδράξει την εξουσία;» είναι η βασική διερώτηση του ιστορικού και ερευνητή Μπέντζαμιν Κάρτερ Χετ, ο οποίος αποκαλύπτει την κρίσιμη και άκρως μυωπική στάση των Γερμανών πολιτικών και του αντικομμουνιστικού τους μένους, που άφησαν χώρο στον Φίρερ να δράσει ανενόχλητος. Ως κορυφαίος μελετητής της Γερμανίας του 20ού αιώνα, ο Μπέντζαμιν Κάρτερ Χετ όχι μόνο φέρνει στο φως άγνωστα στοιχεία αλλά επιμένει ότι αυτή η ξαφνική μετατόπιση είναι ένα ανοιχτό μάθημα για το μέλλον, για τους πολιτικούς, τους ιστορικούς αλλά και για όλους εμάς, τους πολίτες.
Γιώργος Σεφέρης
Επιστολές στην αδελφή του Ιωάννα (1934-1939)
Εισαγωγή-επιμέλεια επιστολών: Γιώργος Δ. Παναγιώτου, εκδόσεις Μελάνι
«Μπαμπούλι, έχει καθίσει ο διάβολος μέσα μου» γράφει από την Κορυτσά, λίγα μόλις χρόνια πριν από το ξέσπασμα του πολέμου στην αδελφή του ο Γιώργος Σεφέρης, θυμίζοντας τα χαμένα καλοκαίρια. «Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει τι θέλω να πω. Επειδή η μοναξιά με έκανε πολύ εύθικτο, λέω κάποτε πως δεν μένει καιρός στους ανθρώπους να με προσέξουν. Κι εγώ που ξόδεψα τόσα χρόνια της ζωής μου γυρεύοντας την ακρίβεια» γράφει ο κορυφαίος ποιητής σε μία από τις συγκλονιστικές ανέκδοτες επιστολές που περιλαμβάνονται σε αυτόν τον πρώτο τόμο ‒ γιατί θα ακολουθήσουν κι άλλοι. Πρόκειται για τις επιστολές που επιμελείται ο Γιώργος Δ. Παναγιώτου και βρέθηκαν στο Αρχείο Τσάτσου, καλύπτοντας τα έτη 1934-1939.
Nicolas Mathieu
Και μετά από αυτούς τα παιδιά τους
Μτφρ. Σοφία Διονυσοπούλου, επιμέλεια: Κατερίνα Σχινά, εκδόσεις Στερέωμα
Με το νοσταλγικό και τρυφερό αυτό βιβλίο ο Νικολά Ματιέ αφηγείται την ιστορία μιας Γαλλίας στο μεταίχμιο διαφορετικών εποχών, τόσο στην επαρχία όσο και στα ακριβά προάστια, γεμάτη εικόνες, μνήμες και αντιφάσεις ανάμεσα στην ελευθερία και στην ανάγκη προσαρμογής, στην επανάσταση και στον έρωτα. Φράσεις από τον Βαλερί, ανάκατες με μνήμες από τη ροκ αλλά και τις αλλαγές στη γαλλική κοινωνία της δεκαετίας του '90, με αποκορύφωμα τη στιγμή της νίκης στο Παγκόσμιο Κύπελλο το '98. Από τις σελίδες του βραβευμένου με Goncourt το 2018 βιβλίου παρελαύνουν από απογοητευμένοι ψηφοφόροι και μικροαστοί μέχρι «ιδιοκτήτες της Renault, έμποροι και τα στελέχη της Lacoste, όσοι εργάτες είχαν απομείνει, πλανόδιοι πωλητές και γκομενάκια με τα σορτς», μεταφέροντάς μας εικόνες από το Παρίσι, από περίκλειστο επαρχιακό περιβάλλον αλλά και από το κοσμοπολίτικο των καφέ.
Shaun Bythell
Το ημερολόγιο ενός βιβλιοπώλη
Μτφρ. Τάσος Νικογιάννης, Εκδόσεις Key Books
Είναι προφανές πως όλοι όσοι αγαπάμε τα βιβλία θα θέλαμε να διαβάσουμε το ημερολόγιο ενός βιβλιοπώλη: τι ζητάνε οι πελάτες, τα ευτράπελα και τις παραξενιές τους, πώς μπορεί ο ζωντανός τόπος ενός βιβλιοπωλείου να νικήσει το απρόσωπο περιβάλλον του Amazon ή του ηλεκτρονικού σύμπαντος. Τουλάχιστον, σε αυτό το σπαρταριστό βιβλίο του Σον Μπάιτελ, ιδιοκτήτη του βιβλιοπωλείου του Ουίνγκταουν, του δεύτερου μεγαλύτερου της Σκωτίας, θα βρείτε ό,τι μπορείτε να φανταστείτε, μαζί με τις προσωπικές εμμονές του αναγνώστη-βιβλιοπώλη-συγγραφέα, όπως το ότι κάποια στιγμή πυροβόλησε οργισμένος με την καραμπίνα ένα Kindle ή τη διαπίστωση ότι δεν έχουν αλλάξει και πολύ τα πράγματα από τότε που ο Τζορτζ Όργουελ έγραφε τις δικές του αναμνήσεις από το βιβλιοπωλείο με την «αφθονία των μη διαγνωσμένων τρελών που τριγυρνούν στους δρόμους κι έχουν την τάση να έλκονται από τα βιβλιοπωλεία».
Πιερ Λεμέτρ
Τα χρώματα της πυρκαγιάς
Μτφρ. Έφη Κορομηλά, εκδόσεις Μίνωας
Πρόκειται για τον δεύτερο τόμο μιας τριλογίας που άρχισε με το Καλή αντάμωση, το οποίο χάρισε στον Λεμέτρ το βραβείο Goncourt το 2013. Η Γαλλίας του Μεσοπολέμου παρακολουθεί ανίσχυρη τα χρώματα της πυρκαγιάς του φασισμού να ανάβουν σε όλη την Ευρώπη. Σε αυτό το σκηνικό τα δραματικά γεγονότα είναι καταιγιστικά. Ο τραπεζίτης Μαρσέλ Περικούρ βλέπει τον γιο του να αυτοκτονεί και μετά από κάποιο καιρό πεθαίνει και ο ίδιος, αφήνοντας τα ηνία στην κόρη του Μαντλέν. Μόνη της, και με τον άνδρα της στη φυλακή, έχει να αντιμετωπίσει τη μικρόνοια του περίγυρου, αναζητώντας με αγωνία έναν τρόπο να επιβιώσει σε μια Γαλλία που ταλανίζεται από τη διχόνοια, την οικονομική δυστοκία και τα μαύρα χρώματα του φασισμού.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
