Μία έκθεση του ΟΗΕ αποκαλύπτει συστηματικές θηριωδίες στις κουρδικές περιοχές που καταλαμβάνουν οι Τούρκοι στη Συρία.
Ερευνητές από τη Διεθνή Ανεξάρτητη Επιτροπή για τη Συρία περιγράφουν μία στρατιωτική κατοχή που χαρακτηρίζεται στις κουρδικές περιοχές από οργανωμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μία χειμωνιάτικη μέρα, σε ένα κέντρο κράτησης που στεγάστηκε σε ένα πρώην σχολείο στην κατεχόμενη πόλη Afrin, παραστρατιωτικοί του Εθνικού Στρατού της Συρίας (ANS) πληρωμένοι από την Τουρκία διέταξαν ουρλιάζοντας τους Κούρδους κρατουμένους να βγουν από τα κελιά τους. Τους συγκέντρωσαν στην είσοδο του κτιρίου για μια ειδική περίσταση, κάτι διαφορετικό από τα συνηθισμένα βασανιστήρια και ταπεινώσεις στα οποία συνήθως υποβάλλονται. Ένα ανήλικο κουρδικό κορίτσι που συνελήφθη σε αυτήν τη κουρδική περιοχή της Συρίας είχε μόλις συρθεί έξω από το κελί της και το είχαν φέρει μπροστά τους. Μπροστά στα μάτια των συγκεντρωμένων κρατουμένων, οι δεσμοφύλακες τη βίασαν, κι έπειτα την ξαναβίασαν, ο ένας μετά τον άλλον, αναγκάζοντάς τους να παρακολουθήσουν το βασανιστήριό της.
Το επεισόδιο αυτό, το οποίο περιγράφεται στην πλήρη αναφορά που μπόρεσε η Le Monde να συμβουλευτεί, είναι μόνο μία θηριωδία μεταξύ τόσων πολλών άλλων που διαπράχθηκαν από τους συμμάχους της Τουρκίας, και που τράβηξε την προσοχή των ερευνητών της Διεθνούς Ανεξάρτητης Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τη Συρία. Η έκθεσή τους σχετικά με την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, που δημοσιεύθηκε την Τρίτη 15 Σεπτεμβρίου, εξετάζει παραβιάσεις που τεκμηριώθηκαν από όλους τους παράγοντες της συριακής σύγκρουσης και περιγράφει με μία σπάνια εγκυρότητα και σε βάθος την τρομοκρατική τάξη που επέβαλε η Τουρκία σε δύο κουρδικές περιοχές της Συρίας, αναδεικνύοντας ανάμεσα στις γραμμές την ευθύνη που φέρει η Άγκυρα για τις φρικαλεότητες αυτές. [...]
Allan Kaval, Le Monde, 15.09.2020
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Robert Spano στην Ιστανμπούλ, μεταξύ δουλοπρέπειας και υπεκφυγής
Marie Jégo
Ανταποκρίτρια στην Ιστανμπούλ της Le Monde, 09.09.2020
Η επίσκεψη στην Τουρκία του προέδρου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο οποίος απέφυγε να αναφερθεί δημόσια στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, προκάλεσε την οργή των χρηστών του Διαδικτύου και των αντιπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών.
*
ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΑΝΜΠΟΥΛ
Σε επίσκεψή του στην Τουρκία, από την Πέμπτη 3 Σεπτεμβρίου ως το Σάββατο 5, ο Robert Spano, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), έφυγε με ένα δίπλωμα, ένα διδακτορικό honoris causa, που του απονεμήθηκε την Παρασκευή από το Πανεπιστήμιο της Ιστανμπούλ. Η διάκριση αυτή άφησε μια πικρή γεύση στους εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, που την εξέλαβαν με θλίψη ως υποστήριξη στο καθεστώς εκ μέρους του πρώτου Ευρωπαίου δικαστή, που υποτίθεται ότι είναι ο εγγυητής της ΕΔΑΔ, την οποία περιφρονεί συστηματικά η Τουρκία.
Η επίσκεψή του ικανοποίησε την κυβέρνηση, αλλά προκάλεσε την οργή πολλών χρηστών του Διαδικτύου, που αγανάχτησαν με την απόφασή του να μην συναντηθεί με προσωπικότητες της αντιπολίτευσης, ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οικογένειες κρατουμένων συνείδησης. "Ντροπή!", "Σκάνδαλο!", "Ατιμία!", έπεσαν βροχή οι αντιδράσεις στο Twitter όπου εμφανίστηκε το hashtag #SpanoResign (# ΣπάνοΠαραίτηση). "Ο άνθρωπος αυτός κατέστρεψε μέσα σε τρεις μέρες μία φήμη τριάντα ετών", σχολίασε ο δημοσιογράφος Can Dündar σε ένα tweet.
3 000 καταδίκες της Τουρκίας από το 1959
Ορισμένοι σχολιαστές είχαν πιστέψει ότι ο Ευρωπαίος δικαστής θα επωφελούνταν της περιοδείας του για να απευθύνει ένα ηχηρό μήνυμα. Ειδικά επειδή η Τουρκία είναι τακτικός πελάτης της ΕΔΑΔ, με περισσότερες από 3.000 καταδίκες στο ενεργητικό της από το 1959. Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, η κατάσταση δεν έπαψε να επιδεινώνεται. Η δικαιοσύνη έχει χάσει μία επίφαση ανεξαρτησίας, οι αποφάσεις της έχουν γίνει αυθαίρετες. Στις φυλακές και στα αστυνομικά τμήματα, τα βασανιστήρια επανεμφανίστηκαν. Αυτές οι πρακτικές τεκμηριώθηκαν πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (CPT).
Αλλά μέσα στην περίμετρο του παλιού πανεπιστημίου της Ιστανμπούλ, ο κ. Spano φρόντισε να αποφύγει ενοχλητικά θέματα. Η ομιλία του, μπροστά σε ένα επιλεγμένο ακροατήριο - χωρίς την παρουσία φοιτητών και δημοσιογράφων - έμοιαζε με μάθημα αγωγής του πολίτη για μαθητές γυμνασίου. "Η κοινωνία δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς την κριτική στράτευση των πολιτών της" ή "κάθε άνθρωπος πρέπει να μπορεί να σκέφτεται ελεύθερα για να ολοκληρωθεί και να εξελιχθεί".
Ούτε μία λέξη για τους περίπου 6.000 πανεπιστημιακούς που απολύθηκαν με διάταγμα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. "Τι ήρθε να κάνει στο Πανεπιστήμιο της Ιστανμπούλ, όπου σχεδόν 200 καθηγητές έχουν απολυθεί αυθαίρετα;" εξανίσταται ο δοκιμιογράφος Mehmet Altan, ο οποίος δίδαξε για τριάντα χρόνια σε αυτό το ίδιο πανεπιστήμιο πριν απολυθεί από τη θέση του την περίοδο των μεγάλων εκκαθαρίσεων κατά των διανοουμένων, μεταξύ 2016 και 2017.
Ο διανοούμενος με το καλοσυνάτο πρόσωπο αναρωτιέται τι θα συμβεί, "όταν η υπόθεση των πανεπιστημιακών θα φτάσει μπροστά στο δικαστήριο, και θα φανεί τότε ότι ο δικαστής Spanο ανταμείφθηκε από την κατηγορούμενη πλευρά."
"Εγκληματίες της σκέψης"
Στην ανοιχτή επιστολή που του απηύθυνε πριν από την επίσκεψή του, ο Mehmet τον είχε προειδοποιήσει. "Οι άνθρωποι που σας προσφέρουν αυτό το δίπλωμα είναι αυτοί που μας απέλυσαν εμένα και τους συναδέλφους μου." Δεν καταλαβαίνει ποιό είναι το νόημα του "να γίνει επίτιμο μέλος ενός ιδρύματος που έχει καταδικάσει εκατοντάδες πανεπιστημιακούς στην ανεργία και τη φτώχεια, απολύοντάς τους με άδικο τρόπο". Η επιστολή δημοσιεύθηκε σε τουρκικά και ξένα μέσα ενημέρωσης, και ο Mehmet ελπίζει σε μία "συνειδητοποίηση" στην Ευρώπη.
Διανοούμενος που χαίρει εκτίμησης στην Τουρκία, ο Mehmet Altan έζησε στο πετσί του την αυταρχική στροφή που επέβαλε ο πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan στη χώρα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Περισσότεροι από 55.000 άνθρωποι συνελήφθησαν, περίπου 160.000 δημόσιοι υπάλληλοι απολύθηκαν, μεταξύ των οποίων 4.000 τουλάχιστον δικαστές.
Ο Mehmet πέρασε δύο χρόνια πίσω από τα κάγκελα, θύμα μιας πραγματικής δικαστικής μανίας. Η δίωξή του ήταν εντελώς αβάσιμη, και ο 'Αρειος Πάγος αποφάνθηκε στο τέλος ότι οι κατηγορίες εναντίον του ήταν ανεπαρκείς. Αλλά όταν απελευθερώθηκε, δεν ξαναβρήκε τη θέση του ως καθηγητής. "Ακόμα περιμένω... "
Ο Ahmet Altan, ο αδερφός του, περιμένει κι αυτός. Εδώ και τέσσερα χρόνια ο φημισμένος συγγραφέας, ο οποίος καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, εκτίει την ποινή του στη φυλακή υψίστης ασφαλείας του Silivri. Η υπόθεσή του εντάσσεται από την ΕΔΑΔ στην κατηγορία των "ταχείων διαδικασιών", και συνεχίζει να εξετάζεται από τους δικαστές στο Στρασβούργο. Φυλακισμένοι χωρίς αποδείξεις για περισσότερα από τρία χρόνια, ο μαικήνας Osman Kavala και ο κουρδός ηγέτης Selahattin Demirtas περιμένουν κι αυτοί να απελευθερωθούν, όπως το απαιτούν οι αποφάσεις που έλαβε η ΕΔΑΔ. Αποφάσεις που οι τουρκικές αρχές αρνούνται να εφαρμόσουν.
Γενικότερα, οι φυλακές της χώρας είναι γεμάτες από "εγκληματίες σκέψης", όπως στο 1984, το δυστοπικό μυθιστόρημα του George Orwell. Περίπου 100.000 Τούρκοι υποβάλλονται έτσι σε δικαστικές έρευνες για το αδίκημα της "προσβολής αρχηγού κράτους". Αντιμετωπίζουν μία μέγιστη ποινή φυλάκισης τεσσάρων ετών.
Δουλοπρέπεια
Μήπως αναφέρθηκε ο κ. Spano σε αυτές τις καταχρήσεις όταν τον υποδέχθηκε για 45 λεπτά ο πρόεδρος Erdogan στο Παλάτι του Bestepe στην Άγκυρα; Το περιεχόμενο των συνομιλιών δεν αποκαλύφθηκε με λεπτομέρειες. Ο Erol Önderoglu, εκπρόσωπος των Ρεπόρτερ Χωρίς σύνορα (RSF) στην Τουρκία, θέλει να πιστέψει ότι άδραξε την ευκαιρία για να "μιλήσει τη γλώσσα της αλήθειας".
Στο Πανεπιστήμιο της Ιστανμπούλ, όπου αναμενόταν μεγαλύτερη τόλμη, ο Ιταλό-Ισλανδός δικαστής υπερέβαλε εαυτόν σε φιλοφρονήσεις. Δέχτηκε την διακρισή του "στο όνομα της ακαδημαϊκής ελευθερίας", υπό το βλέμμα της συναδέλφου και "στενής του φίλης", δικαστού Saadet Yüksel, που τον παρακολουθούσε προσεκτικά. Εκπρόσωπος της Τουρκίας στην ΕΔΑΔ, είναι επίσης αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Ιστανμπούλ όπου πραγματοποίησε ένα μέρος των σπουδών της.
Στην ομιλία του, ο κ. Spano την ευχαρίστησε θερμά για το ρόλο της "στη διοργάνωση της επίσκεψης". Η γοητευτική δικαστής έχει μία πλούσια ατζέντα διευθύνσεων. Ο αδερφός της, Cuneyt, πρώην βουλευτής του AKP, του προεδρικού κόμματος, είναι ένας έμπειρος δικηγόρος που σπούδασε κι αυτός στο Πανεπιστήμιο της Ιστανμπούλ. Με καταγωγή από το Mardin, στα νοτιοανατολικά της χώρας, τα δύο αδέρφια ξενάγησαν τον οικοδεπότη τους στην περιοχή τους. Δια της ευκαιρίας αυτής, ο κ. Spano πληροφορήθηκε από τον κυβερνήτη της επαρχίας, Mahmut Demirtas [ο οποίος δεν σχετίζεται με τον Selahattin Demirtas, πρώην συμπρόεδρο του Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος/HDP], ότι "τα δικαιώματα και οι ελευθερίες κατέχουν κεντρική θέση" στην περιοχή.
Ο Ahmet Türk, ο εκδιωχθείς δήμαρχος της πόλης Mardin, θα μπορούσε να είχε βοηθήσει τον δικαστή να έχει πιο καθαρή αντίληψη. Αντιπροσωπευτική φιγούρα του κουρδικού κινήματος, θα μπορούσε να του πει πώς, μετά την νόμιμη επανεκλογή του στις δημοτικές εκλογές του Μαρτίου 2019, στερήθηκε της θέσης του πέντε μήνες αργότερα με εντολή του Υπουργείου Εσωτερικών, με αποτέλεσμα να αντικατασταθεί από διοικητή διορισμένο από την κυβέρνηση.
Όμως ο Robert Spano δεν έκρινε σκόπιμο να τον συναντήσει. Το πρόγραμμά του ήταν πολύ φορτωμένο.
Marie Jégo
Μτφ. Σ.Σ.
Δείτε επίσης στο Αλμανάκ:
Αχμέτ Αλτάν Δεν θα ξαναδώ τον κόσμο
Ακούστε τη φωνή της Helin Bölek που πέθανε στα 28 της
Τουρκία: η απαγορευμένη έρευνα
