Ο θάνατος ενός επαναστάτη, συνειρμοί ενός καλοκαιριού στον ωκεανό της Πορτογαλίας
Είδα χθες στην Εl Pais ότι πέθανε ο Καρβάλιο. Ελάχιστοι τον ξέρουν στην Ελλάδα πλέον, αλλά για μένα σημαίνει πολλά. Είχα τότε μια μικρή σχέση με τον Πάμπλο, τον Μιχάλη Ράπτη, και μου υποσχέθηκε να με φέρει σε επαφή. Ο Καρβάλιο δικαζόταν τότε με την κατηγορία της τρομοκρατίας. Έπεισα τον Ανταίο Χρυσοστομίδη, στο Playboy, να μου κάνει τά έξοδα. Πήγα όντως στη Λισαβόνα, και σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου συνάντησα τον Πάμπλο, τύπου κατασκοπική ταινία, που με κατατόπισε. Αρχικά, έμεινα στρωματσάδα σε ένα σπίτι «αγωνιστών», με μια φίλη που είχε έρθει να με βρεί από την Αθήνα. Είδα για λίγα λεπτά τον Καρβάλιο, μού είπε κάτι γενικότητες, αλλά σιγά-σιγά, ένας έρωτας με περιέσπασε, η Πορτογαλία και όλα γενικώς με μεθούσαν, άφησα το ρεπορτάζ και άρχισα να ταξιδεύω στον ωκεανό, η βδομάδα έγινε μήνας - ένας από τους πιο ωραίους μήνες της ζωής μου.
Το ρεπορτάζ ήταν άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε, ο καημένος ο Ανταίος δεν είπε τίποτα, χαμογέλασε «Τουλάχιστον πέρασες καλά» είπε μόνο. Ο Καρβάλιο καταδικάστηκε. Δεν έδωσα δεκάρα. Ήμουν 26 ετών.
Πορτογαλία: Πέθανε ο Οτέλο ντε Καρβάλιο, ηγέτης της επανάστασης των γαρυφάλλων
Ο Otelo Saraiva de Carvalho, επιφανέστερος εκπρόσωπος του κινήματος που έθεσε τέλος στη μακρόχρονη πορτογαλική δικτατορία το 1974, πέθανε προχθές το πρωί στη Λισαβόνα σε ηλικία 84 ετών. Γεννημένος στο Μαπούτο (Μοζαμβίκη) το 1936, ήταν ένας από τους αρχιτέκτονες του στρατιωτικού πραξικοπήματος που κατέλυσε το καθεστώς υπό την ηγεσία του Αντόνιο ντε Ολιβέιρα Σαλαζάρ, το οποίο είχε ονομαστεί Estado Novo (Νέο Κράτος). Αυτό τον ανέβασε αμέσως στο ένδοξο βάθρο που η σύγχρονη πορτογαλική ιστορία επιφυλάσσει για τους πρωταγωνιστές της Επανάστασης των Γαρυφάλων, αλλά ο Saraiva de Carvalho θα συνδεόταν τελικά με ένα άλλο μάλλον λιγότερο ένδοξο ιστορικό επεισόδιο: την ακροαριστερή τρομοκρατική οργάνωση Forças Populares (FP-25), υπεύθυνη για δώδεκα δολοφονίες. Αν και πάντα αρνιόταν το ρόλο του στην ομάδα (αποδίδοντας τις κατηγορίες σε συκοφαντίες του Κομμουνιστικού Κόμματος), τελικά καταδικάστηκε από τα πορτογαλικά δικαστήρια και εξέτισε πέντε χρόνια φυλάκισης. Τελικά του χορηγήθηκε αμνηστία το 1996 από τη Συνέλευση της Δημοκρατίας (το Κοινοβούλιο) μαζί με τα μέλη της ομάδας FP-25 που δεν είχαν κατηγορηθεί για φόνους, με πρωτοβουλία του Προέδρου της Δημοκρατίας, Μάριο Σοάρες.
Τη νύχτα της 24ης Απριλίου 1974, ο Otelo Saraiva de Carvalho κλείστηκε μαζί με άλλους έξι αξιωματικούς στο μυστικό διοικητήριο A Pontinha στη Λισαβόνα. «Τράβηξα τις κουρτίνες για να απομονωθούμε από τον έξω κόσμο», διηγήθηκε ο πρωταγωνιστής σε μια συζήτηση με την El Pais το 2008, «δεν είχαμε προμήθειες, μας τροφοδοτούσε η ελπίδα και το συναίσθημα. Δεν κοιμηθήκαμε. Οι δημοσιογράφοι μας αποκαλούσαν "Οι Άγρυπνοι"». Ο Καρβάλιο, που πάντα ονειρευόταν να γίνει ηθοποιός και που κατέληξε να κάνει στρατιωτική καριέρα μετά από συμβουλή του παππού του, πίστευε ότι εκείνες τις νύχτες έπαιξε τον καλύτερο ρόλο της ζωής του: «Ήμουν ο συγγραφέας του σεναρίου, του σκηνικού, ο πρωταγωνιστής, ο σκηνοθέτης και δεν χρειαζόμουν υποβολέα».
Η επανάσταση έληξε χωρίς αιματοχυσία. Ορισμένες από τις στιγμές της θα γίνονταν σύμβολα του ειρηνισμού: τα τουφέκια με τα γαρύφαλλα, το τραγούδι του José Afonso (Grándola, vila morena) που μεταδόθηκε από το Radio Renascença ως κάλεσμα αφύπνισης για το πραξικόπημα και, το σημαντικότερο, το τέλος της πορτογαλικής αποικιοκρατίας και των αφρικανικών πολέμων που διεξήγαγε το καθεστώς, οι οποίοι αποτέλεσαν το μεγάλο κίνητρο για την εξέγερση των αξιωματικών.
Το κίνημα ήταν μια επιχείρηση που σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε από το στρατιωτικό σώμα, την οποία ο άμαχος πληθυσμός υποστήριξε με ενθουσιασμό μόλις ολοκληρώθηκε. «Το 1974 ήταν μια εξέγερση της βάσης του στρατού ενάντια στην αποικιακή πολιτική, αφενός, και στην εσωτερική κατάσταση του ίδιου του στρατού, αφετέρου. Είχα αριστερούς φίλους εκείνη την εποχή και κανείς τους δεν ήξερε ότι θα συνέβαινε. Ήταν κάτι μέσα στους στρατώνες. Ιστορική ήταν η Πρωτομαγιά του 1974, όταν όλος ο λαός βγήκε στους δρόμους. Αλλά είναι άλλο πράγμα να είσαι ευχαριστημένος με αυτό που συνέβη και άλλο να έχεις αγωνιστεί για να συμβεί», δήλωσε η κοινωνιολόγος και ιστορικός Maria Filomena Mónica σε συνέντευξή της στην EL PAÍS την περασμένη εβδομάδα.
Ο Saraiva de Carvalho έθεσε υποψηφιότητα για την προεδρία της Δημοκρατίας δύο φορές χωρίς να καταφέρει να εκλεγεί. Η δημοτικότητά του κορυφώθηκε το 1976, στις πρώτες δημοκρατικές εκλογές μετά τη δικτατορία, όταν ήταν ο δεύτερος δημοφιλέστερος υποψήφιος με 16% των ψήφων. Το πέρασμα των χρόνων δεν άμβλυνε τον λόγο του ή το πολιτικό του όραμα. Το 2012 υπερασπίστηκε ακόμη και την επέμβαση του στρατού για την ανατροπή της κυβέρνησης λόγω της απώλειας της εθνικής κυριαρχίας τις μέρες που η τρόικα της ΕΕ εφάρμοζε με σιδηρά πυγμή το πορτογαλικό μνημόνιο.
Με στοιχεία από την El Pais
