Ποιος φοβάται ακόμη τα τρένα μας;
Δείτε μια εικόνα: Σε μια ευρωπαϊκή χώρα, στην πρωτεύουσα της, στον μεγαλύτερο σιδηροδρομικό σταθμό της, ένα τρένο αναχωρεί. Είμαι μέσα του.
Διαδρομή Αθήνα-Κιάτο. Μέσα σε γκρεμίσματα, λαμαρίνες, εργοτάξια κ.λπ., από το παράθυρο του συρμού, βλέπω κάμποσα μέτρα μετά το τέλος του Σταθμού, δύο εργαζόμενους, καθισμένους σε ένα πλαστικό τραπέζι με δυο καρέκλες. Με αύρα παραλίας, γυαλιά ηλίου, καφέδες στο χέρι και ασύρματα walkie-talkie κοιτάνε τα τρένα. Τίποτα και κανένας δεν μπορεί να σταματήσει την σκέψη, πως κάπως έτσι ξέρει ο ΟΣΕ που βρίσκονται ανά πάσα στιγμή οι συρμοί. Πως άνθρωποι με ενδοεπικοινωνίες είναι αυτοί που εξασφαλίζουν ότι δεν θα βρεθώ καρφωμένος πάνω σε κάποια λαμαρίνα.
Φτάνω σπίτι. Το ξεχνάω. Όπως εκατοντάδες άνθρωποι καθημερινά που μπαίνουν στον προαστιακό με τον ίδιο φόβο. Η A., η οποία από καθαρή τύχη, άλλαξε την αναχώρηση της, κι έφυγε με το αμέσως προηγούμενο τρένο της 28ης Φεβρουαρίου, -για να μπορεί σήμερα να βρίσκεται ευδιάθετη στην Μαδρίτη και να μας στέλνει φωτογραφίες- αρνείται κατηγορηματικά να το χρησιμοποιήσει ως και σήμερα.
Μαζί της και όλη της η παρέα και πολλοί από τους συμφοιτητές της. Όχι τόσο από φόβο, το συναίσθημα αυτό μάλλον ξεφτίζει γρήγορα, αλλά πρωτίστως για λόγους ηθικούς. Γιατί δεν πιστεύει ότι αρκετά -αν τίποτα- έχει αλλάξει. Γιατί δεν θέλει να δώσει ούτε μισό ευρώ στην εταιρία που θα μπορούσε να την είχε σκοτώσει.
Δεν την αδικώ.
Εγώ, όπως και πολλοί ακόμη άνθρωποι καθημερινά, θυσίασα αρκετά γρήγορα μετά το δυστύχημα, την ηθική στο βωμό της (κάποιας, λίγης) άνεσης. Όποιος αναγκάστηκε εκείνη την περίοδο των πρώτων εβδομάδων να ταξιδέψει με ΚΤΕΛ, ξέρει πως η εμπειρία του ταξιδιού ήταν τόσο βασανιστικά χειρότερη, και οι ώρες ταξιδιού τόσο απρόβλεπτα μεγαλύτερες, που στεκόσουν ουσιαστικά δίχως επιλογή. Ας μην μιλήσουμε καν για τον σταθμό του Κηφισού (την πρόσβαση, ή τις τρομακτικές συνθήκες λειτουργίας του). Μοιάζει σαν ένα ταξίδι σε μια άλλη εποχή, και μια άλλη χώρα.
Έπειτα από κάποιο καιρό οι περισσότεροι εγκαταλείψαμε και την λογική του: πάντα στα μεσαία βαγόνια για σιγουριά. Η αίσθηση κιόλας πως ο εγκληματικός θάνατος τόσων ανθρώπων συντελέστηκε σε διαφορετική γραμμή, μας άφηνε με την ψευδαίσθηση πως εμείς εδώ, στην γραμμή Αθήνα-Κιάτο, είμαστε πιο ασφαλείς.
Η πραγματικότητα βέβαια παρέμενε: Βρώμικοι χώροι. DIY παρεμβάσεις και μπαλώματα. Κουβάδες που μαζεύουν νερά, καρέκλες γραφείου που έχουν συρθεί κι έχουν γίνει μικροί σταθμοί φυλάκων κ.ο.κ. Λίγη εξοικείωση να έχει κανείς με την σύγχρονη τέχνη, θεωρεί πως το σκηνικό των ελληνικών σιδηροδρόμων είναι κάποια πολύ avant-garde εγκατάσταση.
Ας μην μιλήσουμε για τις τουαλέτες στον Σταθμό Λαρίσης. Την τελευταία φορά που τολμώ να τις χρησιμοποιήσω (περίπου 3 μήνες πριν), μετά από αρκετό ψάξιμο τις ξετρυπώνω σε νέα βολική τοποθεσία, κάτω από την υπόγεια διάβαση που συνδέει τις διαφορετικές γραμμές, σε ανοιχτή σύνδεση με την Λ. Κωνσταντινουπόλεως. Χωρίς έναν άνθρωπο εκεί να εξασφαλίζει την ασφάλεια όσων τολμούν να τις χρησιμοποιήσουν. Μέρα μεσημέρι, ένας άντρας μόνος μου και φοβήθηκα.
Εικόνα, και μυρωδιά απόλυτης εξαθλίωσης. Δεν φαντάζομαι την εμπειρία που έχουν οι θηλυκότητες που αναγκάζονται να περάσουν από εκεί.
Για τις τουαλέτες μέσα στα τρένα δε γίνεται λόγος. Αυτές φυσικά και δεν αφορούν τους περισσότερους επιβάτες των τρένων. Αλλά κατά βάση τους χρήστες ουσιών, οι οποίοι κινούνται μέσα στα βαγόνια, σε καθεστώς ασυλίας, φωνάζουν, τσακώνονται, βρίζουν.
Οι εργαζόμενοι στέκουν συχνά αποκαρδιωμένοι. Σαν να έχει περάσει πάνω από τους περισσότερους μια μπογιά μελαγχολίας. Κάτι μεταξύ ενοχής και αγανάκτησης. Ενώ άλλοι τους σχεδόν εκδικητικοί. Με βλέμμα τιμωρού, σαν θυμωμένοι που τα Τέμπη ξεσκέπασαν την λιμνάζουσα ανικανότητα τους, κρύβονται πίσω από την δημοσιο-υπαλληλίστικη λογική του, εγώ κάνω κουμάντο εδώ: «Επόμενος!».
Όλο αυτό το σκηνικό θα έπρεπε να προετοιμάζει κάθε πιθανό επιβάτη, πως είναι μαθηματικά απίθανο η ίδια εταιρία που συντηρεί τόσο καιρό αυτές τις συνθήκες, λειτουργίας και καθαριότητας να εργάζεται νυχθημερόν για την ασφάλεια μας. Και έτσι ακριβώς μοιάζει να συμβαίνει.
Στην ανακοίνωση του ΟΣΕ βέβαια για την παραλίγο σημερινή σύγκρουση, διαβάζω:
Η Διοίκηση του ΟΣΕ έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για την περαιτέρω ενίσχυση της εκπαίδευσης του προσωπικού, ώστε να αποτρέπονται μεμονωμένα λάθη. Στόχος παραμένει η συνεχής βελτίωση των υπηρεσιών, με απόλυτη προτεραιότητα την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη των επιβατών» αναφέρει στην ανακοίνωσή του ο ΟΣΕ.
Αναρωτιέται κανείς χρειαζόταν να το διαβάσουμε αυτό ακόμη μια φορά; Θα έπρεπε να είναι δεδομένο, πως μετά τον θάνατο 57 ατόμων, δεν θα είχε μείνει ακατάρτιστο μέλος προσωπικού. Και πως η ζωή των επιβατών δεν θα βρισκόταν μέχρι και σήμερα τόσο έκθετη σε «ανθρώπινα λάθη».
Αλλά με τις διαδικασίες και τα χρήματα για τα έργα τηλεδιοίκησης να πετάνε σαν χάρτινα origami γύρω μας, το μόνο πράγμα το οποίο δείχνει να λειτουργεί σταθερά καλά: Είναι οι ελεγκτές εισιτηρίων, οι οποίοι σε αντίθεση με το παρελθόν, όπου ο έλεγχος ήταν χαλαρότερος, δεν παραλείπουν ούτε μια από τις πολλές φορές που τον έχω χρησιμοποιήσει να ελέγξουν αν έχουμε πληρώσει το εισιτήριο μας.
Λογικό.
Η εταιρία μοιάζει να εργάζεται τόσο σκληρά για να μας παρέχει τις άριστες αυτές υπηρεσίες. Το εκπληκτικής ποιότητας και ασφάλειας ταξίδι το οποίο, χωρίς αμφιβολία όλοι μας απολαμβάνουμε. Επιστρέφω αύριο λοιπόν στην Αθήνα. Πόσο πιθανό, πόσο εύκολο θα είναι να επιλέξω τον Προαστιακό;
Πόση εμπιστοσύνη μπορεί να έχει ένας επιβάτης απέναντι σε αυτή την εταιρία; Και ποια σοβαρή πολιτεία δέχεται να έχει ένα σιδηροδρομικό δίκτυο το οποίο από καθαρή τύχη, και όπως φαίνεται στην σημερινή περίπτωση, αυξημένη εγρήγορση κάποιων εργαζομένων, δεν σκοτώνει αβέρτα κόσμο; Ποιος έχει μείνει τελικά που δεν φοβάται μέχρι και σήμερα, όταν (και αν) χρησιμοποιεί τα τρένα μας;
____________________________
Η πρώτη παράγραφος του κειμένου είχε γραφτεί μέσα στο καλοκαίρι. Το επίσημαίνω σε περίπτωση που το αυτοσχέδιο σαλονάκι, έχει έκτοτε μετακινηθεί. Αν και λίγη σημασία παρουσιάζει αυτό στην ουσία των όσων γράφω.
