Πώς αποσπάς, έστω και για λίγο, ένα πιτσιρίκι από την τηλεόραση και το κομπιούτερ; Πώς το παρασύρεις στον κόσμο των βιβλίων χωρίς να νιώθει ότι καταπιέζεται ή ότι θα βαρεθεί φρικτά; Υπάρχουν περιθώρια για προγράμματα φιλαναγνωσίας σε μια χώρα χρεοκοπημένη; Κι όταν με το καλό ολοκληρωθεί στο Φάληρο το νέο κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, ποιός εγγυάται ότι η τεράστια, λαϊκή βιβλιοθήκη στο ισόγειο δεν θα ΄ναι έρημη από αναγνώστες, σκέτο κέλυφος; Tα ερωτήματα δεν είναι ρητορικά. Αυτό το καλοκαίρι, όμως, όπου οι πολιτικές εξελίξεις γκρέμισαν και τις τελευταίες μας ψευδαισθήσεις και ακόνισαν ακόμη περισσότερο τα ταξικά μας αντανακλαστικά, συμβαίνει κάτι πολύ ελπιδοφόρο. Από την Ξάνθη ως τα Χανιά κι από τη Λέρο ως την Κοζάνη, από την Κέρκυρα ως τους Λειψούς κι από την Ελευσίνα ως την Κηφισιά, δεκάδες δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες -119 συνολικά- γεμίζουν από κόσμο, όπως γέμιζαν και τα προηγούμενα καλοκαίρια, χάρη στις εκστρατείες που διοργάνωνε το Future Library.
Τρίμηνης διάρκειας, απλωμένη ως τα μέσα Σεπτεμβρίου, η φετινή εκστρατεία υπόσχεται ταξίδια γνώσεων, φαντασίας και δημιουργικότητας και απευθύνεται σε παιδιά, σ' εφήβους, σ' ενήλικες, στους πάντες. Ο τίτλος της -"Αυτό δεν είναι βιβλιοθήκη..."- ενδεχομένως να ρίξει νερό στο μύλο όσων στέκονται καχύποπτοι απέναντι στο άνοιγμα των παραδοσιακών βιβλιοθηκών στις νέες τεχνολογίες αλλά, στην πραγματικότητα, είναι ένας τίτλος που σε ωθεί να σκεφτείς όλες τις λειτουργίες που θα μπορούσε να επιτελεί μια βιβλιοθήκη
Τ’ ομώνυμο δίκτυο που λειτουργεί στους κόλπους του ιδρύματος “Νιάρχος” ό,τι ήταν να κάνει το έκανε: εκπαίδευσε βιβλιοθηκονόμους με σεμινάρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, κινητοποίησε εθελοντές και δημοτικές αρχές, δώρησε χιλιάδες βιβλία, έστησε μια σειρά από υπερσύγχρονα media lab και, στις περίπου 8500 δράσεις που πραγματοποιήθηκαν από το ΄12 ως το ΄14 σ’ όσες βιβλιοθήκες ανά την επικράτεια συνεργάστηκαν μαζί του, συμμετείχαν πάνω από 200.000 άτομα. Τώρα πια, υπό τη διακριτική συμπαράστασή του, η ευθύνη περνά στην Εθνική Βιβλιοθήκη. “Ήρθε η ώρα ν’ αναλάβουμε κι εμείς το ρόλο μας, πρέπει ν’ αποκτήσουμε κι εμείς τεχνογνωσία” λέει ο Γρηγόρης Χρυσοστομίδης, στέλεχος της ΕΒΕ και συντονιστής της διοργάνωσης σ’ αυτή τη μεταβατική φάση. Όπως ομολογεί, “οι νέες οικονομικές συνθήκες εμπόδισαν κάποιες βιβλιοθήκες που είχαν πάρει μέρος σε ανάλογα προγράμματα να δηλώσουν και φέτος συμμετοχή. Εκείνες στις οποίες απασχολούνται ένα, το πολύ δυό άτομα, δυσκολεύονται να σηκώσουν το βάρος μιας τέτοιας προσπάθειας. Η αγωνία του προσωπικού τους, όμως, ήταν έκδηλη. ΄Ολοι το ίδιο μας ρωτούσαν: θα υπάρξουν συνέπειες αν απουσιάσουμε; Θα ΄χουμε την ευκαιρία να ξαναπάρουμε μέρος του χρόνου; ΄Οσοι παρακολούθησαν τα σεμινάρια του Future Library παλιότερα, ξεδίπλωσαν στη συνέχεια ό,τι καλύτερο διέθεταν μέσα τους. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσα δραστήρια και ταλαντούχα άτομα κινούνται σ’ αυτούς τους χώρους!”
Τρίμηνης διάρκειας, απλωμένη ως τα μέσα Σεπτεμβρίου, η φετινή εκστρατεία υπόσχεται ταξίδια γνώσεων, φαντασίας και δημιουργικότητας και απευθύνεται σε παιδιά, σ’ εφήβους, σ’ ενήλικες, στους πάντες. Ο τίτλος της -“Αυτό δεν είναι βιβλιοθήκη…”- ενδεχομένως να ρίξει νερό στο μύλο όσων στέκονται καχύποπτοι απέναντι στο άνοιγμα των παραδοσιακών βιβλιοθηκών στις νέες τεχνολογίες αλλά, στην πραγματικότητα, είναι ένας τίτλος που σε ωθεί να σκεφτείς όλες τις λειτουργίες που θα μπορούσε να επιτελεί μια βιβλιοθήκη: να ΄ναι χώρος ανάγνωσης αλλά και αφήγησης ιστοριών, χώρος όπου διασταυρώνονται πολλά γνωστικά πεδία -η λογοτεχνία, τα μαθηματικά, η ιστορία της τέχνης, οι φυσικές επιστήμες- , χώρος όπου το παιχνίδι και η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης συνδυάζονται με την παιδεία και την καλλιέργεια.
“Κάθε δράση του προγράμματος από το βιβλίο ξεκινά και στο βιβλίο καταλήγει”, διαβεβαιώνει ο Γρ. Χρυσοστομίδης, ο οποίος έχει βάλει στόχο να περάσει απ’ όλες τις βιβλιοθήκες -της Αττικής τουλάχιστον- που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Βιογραφίες ιστορικών προσωπικοτήτων δίνουν έναυσμα για αυτοβιογραφικές αφηγήσεις και τη δημιουργία φωτογραφικών άλμπουμ, παραμύθια για πειρατές ή δεινοσαύρους ανοίγουν την όρεξη για περισσότερες περιπλανήσεις σε περασμένες εποχές, ενώ λευκώματα του Κλέε, του Μιρό ή του Ακριθάκη πυροδοτούν εικαστικές εκθέσεις και ποιητικές προσπάθειες. Άλλο παράδειγμα; Το τσάι- πάρτι που πραγματοποιήθηκε τις προάλλες στο σπίτι όπου έζησε ο Κοσμάς Πολίτης κι όπου στεγάζεται η δημοτική βιβλιοθήκη Φιλοθέης-Ψυχικού, με αφορμή το ανάλογο κεφάλαιο από το κλασικό έργο του Λιούις Κάρολ “Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων”. Όπως εξηγεί η βιβλιοθηκονόμος Αγγελική Φουρνάρη, “ανοίξαμε τσελεμεντέδες, αναζητήσαμε συνταγές και τα παιδιά, χωρισμένα σε ομάδες, άλλα έφτιαξαν κέικ, άλλα έφτιαξαν φρουϊτ πάντς, άλλα ασχολήθηκαν με τη διακόσμηση του χώρου, κι όλα έφυγαν με φωτοτυπίες συνταγών για να συνεχίσουν και στο σπίτι τη ζαχαροπλαστική. Πολλά μπαίνουν διστακτικά μέσα, κι εμείς απ΄την πλευρά μας δεν τα ζορίζουμε καθόλου. ΄Επειτα, όμως, από ένα δημιουργικό δίωρο, τα έχουμε κερδίσει. Πριν από μια πενταετία οι ημερήσιοι δανεισμοί ήταν ελάχιστοι, ενώ σήμερα φτάνουν τους πενήντα. Κοιτάζω γύρω μου και τα μισά ράφια έχουν αδειάσει!”
Με πολύχρονη θητεία και στο Αετοπούλειο, την παιδική βιβλιοθήκη του δήμου Χαλανδρίου, η Αγγελική Φουρνάρη άδραξε εξαρχής την πρόκληση του Future Library και η γκάμα της εκπαίδευσης που έχει λάβει, πέρα από την εμψύχωση δράσεων περιλαμβάνει από την αναζήτηση εθελοντών και την εξασφάλιση χορηγιών μέχρι την σύνταξη δελτίων τύπου για την κοινοποίηση της κάθε καμπάνιας. “Εξαιτίας των πολιτικών γεγονότων δεν προλάβαμε να τυπώσουμε εγκαίρως τα φυλλάδια με το φετινό πρόγραμμά μας” λέει, “αλλά ενημερώσαμε τους κατοίκους πόρτα-πόρτα και τα καταφέραμε, ήρθε κόσμος τελικά. Απ’ ό,τι μαθαίνω, σε ορισμένες πόλεις, όπως στη Ναύπακτο, η ανταπόκριση είναι τόσο μεγάλη ώστε αναγκάζονται να δίνουν προτεραιότητα στα παιδιά που συμμετέχουν σε παρόμοιες δράσεις για πρώτη φορά”.
Ο βασικός κορμός του προγράμματος, όπως καταρτίστηκε από τη συνεργασία της ΕΒΕ με την κοινωνιολόγο Ειρήνη Βοκοτοπούλου, είναι κοινός για όλες τις βιβλιοθήκες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για πρωτοβουλίες. Στο Ψυχικό, φερ’ ειπείν, κάθε Πέμπτη η βιβλιοθήκη λειτουργεί ως λέσχη επιτραπέζιων παιχνιδιών, ενώ στη Μεταμόρφωση, δυό νεαρές φιλόλογοι -δυό “παραμυθοκόρες”- μεταγγίζουν σε μικρούς και μεγάλους τεχνικές αφήγησης, ικανές να βοηθήσουν είτε έναν μαθητή που σηκώνεται στον πίνακα είτε έναν ενήλικα που δίνει συνέντευξη ζητώντας δουλειά.
Σε μια νεαρή φιλόλογο, γέννημα θρέμμα της Μεταμόρφωσης, τη Χαρά Κοντοσώρου, οφείλεται κι η αναγέννηση αυτής της μικροσκοπικής -μόλις 70 τμ- τοπικής βιβλιοθήκης, η οποία για μεγάλο διάστημα, χωρίς πόρους και χωρίς προσωπικό, είχε πέσει σε μαρασμό. ΄Οταν η ίδια εξελέγη δημοτική σύμβουλος το 2011, το μόνο θέμα για το οποίο ζήτησε ν’ ασχοληθεί ήταν αυτό. “Μ’ έκαιγε από την εποχή που, μαθήτρια, για να κάνω τις εργασίες μου, έπρεπε να πηγαίνω στη βιβλιοθήκη του Νέου Ηρακλείου, όλο στενοχώρια που η Μεταμόρφωση, οι Κουκουβάουνες όπως ονομαζόταν παλιά, αντιμετωπιζόταν ακόμα σαν χωριό. Η πρώτη μου θητεία ως αιρετή συνέπεσε με τη δημιουργία του Future Library και με το που πήρε το μάτι μου την πρόσκληση για μια ενημερωτική ημερίδα στο Δήμο Αθηναίων, έτρεξα να μάθω περισσότερα. Πραγματικά, χρωστάω ευγνωμοσύνη στον Γιάννη Τροχόπουλο. Παρ’ όλο που η βιβλιοθήκη ήταν κλειστή τότε, “θα σας εμπιστευτούμε” μου είπε και το ΄κανε. Οι οικονομικές μας δυνατότητες εξακολουθούν να είναι πολύ περιορισμένες και η βιβλιοθηκονόμος που εργάζεται εδώ, προσφέρει πολύ περισσότερα από αυτά για τα οποία αμείβεται. Υπάρχει βέβαια πιά σχετικό κονδύλι στον προϋπολογισμό του δήμου, αλλά οι δημότες είναι εκείνοι που στηρίζουν κυρίως τη βιβλιοθήκη, με δωρεές. Ακόμη και τα νήπια, μόλις ξεκινήσουν να δανείζονται βιβλία επανέρχονται φέρνοντας και δικά τους που δεν τα χρειάζονται πιά. Σήμερα, τα ενεργά μέλη φτάνουν τα 1200, οι συλλογές μας αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο -διαθέτουμε 10700 τίτλους, κυρίως λογοτεχνικούς- και καθημερινά πραγματοποιούνται γύρω στους τριάντα δανεισμούς. Ναι, το φετινό καλοκαίρι ήταν πολύ δύσκολο για όλους. Η βιβλιοθήκη μας, όμως, παραμένει πολύτιμο καταφύγιο”.
Όλες οι πληροφορίες για το Future Library εδώ
σχόλια