Ποιοι ήμασταν στο κατώφλι του 19ου αιώνα; Τι ζητούσαμε από τη ζωή, τι αγοράζαμε, τι πουλούσαμε, τι είδους αστεία έφτιαχναν τη μέρα μας (για να χαλάσουν τη μέρα κάποιου άλλου); Τι τύποι ήταν οι Αθηναίοι ειδικώς και πώς άρθρωναν τα θέλω, τις χαρές, τις τραγωδίες, τα μπράβο και τις διεκδικήσεις τους στη δουλειά και τον έρωτα μέσα από το μοναδικό βήμα εκείνης της εποχής, τις Μικρές Αγγελίες; Απαντήσεις σε όλα αυτά βρίσκει κανείς ανατρέχοντας σε ένα υπέροχο ανθολόγιο 2.600 αγγελιών, που ξαφνιάζουν με την ορμή, το χιούμορ, την ειλικρίνεια, τον τρόπο με τον οποίο ο ιδιωτικός βίος εμπλέκεται με τον δημόσιο, το ατομικό με το συλλογικό: "Ο Κίτσος ο Λεβέντης και άλλες αγγελίες" των Θανάση Γιοχάλα και Ζωής Βαΐου (Βιβλιοπωλείον της Εστίας) δεν είναι απλώς ένας κατάλογος ή ένα αρχείο αγγελιών. Όποιος το δει έτσι -που, μεταξύ μας, είναι αδύνατον- θα χάσει ένα υπέροχο αφήγημα μιας εποχής που, ναι μεν, πέρασε ανεπιστρεπτί, αλλά άφησε πίσω της μια γοητευτική γλώσσα να εξηγεί τη σύνδεση μας με ανθρώπους από καιρό χαμένους, ωστόσο, μιας μοναδικής γοητείας από τότε που όλα -ακόμη κι ο θυμός και το θράσος και η μπαμπεσιά- έμοιαζαν πιο αθώα, αγνά και ειλικρινή.
Από τις απειλές μέχρι τις ευχές κι από τα ερωτοχτυπημένα μηνύματα μέχρι την αγωνιώδη προσπάθεια των ανθρώπων της εποχής να βρουν εργασία ή να εξασφαλίσουν την προβολή της επιχείρησης τους όλα φαντάζουν οικεία. Η χαρά, ο πόνος, ο μικροαστισμός, η αμάθεια, η γενναιοδωρία, η κακότητα, τα αδιέξοδα της ζωής, οι ψευδαισθήσεις, αλλά και οι επιτήδειοι, οι κομπογιαννίτες, οι απατεώνες και οι επιστήμονες, οι άξιοι και οι χαμερπείς, όλοι με κάποιον τρόπο "συγκατοικούν" στις στήλες των Μικρών Αγγελιών, με τον ίδιο τρόπο που συνυπάρχουν μέχρι σήμερα κάτω από τον ίδιο ουρανό. Λιγότερο ως ηθογράφημα και περισσότερο ως ευχάριστος τρόπος να αντιληφθεί ο αναγνώστης την κοινωνική εξέλιξη, στο βιβλίο -που είναι μοιρασμένο σε 11 απολαυστικές κατηγορίες αγγελιών- απλώνεται όλη η γκάμα των κοινωνικών στρωμάτων και των αισθημάτων που κατεβαίνουν μέχρι το σήμερα και εξηγούν πολλά για τα προσόντα μας, ως λαός, αλλά και για τα ελαττώματα μας. Το μόνο που πραγματικά φαίνεται να αλλάζει είναι η γλώσσα. Η γλωσσική σκευή των αγγελιών -με όλη την ποικιλία τους, από την ακραιφνή αρχαΐζουσα μέχρι τη βαριά λαϊκή- είναι από τα τεράστια προτερήματα του βιβλίου, που αβίαστα μας δωρίζει τη γλωσσική στρωματογραφία περίπου 110 ετών.
Οι διαφημίσεις που προσπαθούν να δώσουν στους Αθηναίους αέρα ευρωπαϊκό, εισάγοντας τους στις μόδες της εποχής -το κάπνισμα, το καλό φαγητό, τα τσιγάρα, τα πρώτα αυτοκίνητα- και από όλα αυτά τα όμορφα στην τραγωδία της Μικρασιατικής καταστροφής περιγράφουν την ενηλικίωση, όχι μόνο των πρωτευουσιάνων, αλλά ενός ολόκληρου έθνους.
Φυσικά, πέρα από τη γλώσσα, από το είδος και την ταξινόμηση των αγγελιών, αναδύεται μια Αθήνα που αλλάζει. Η ιστορία της πρωτεύουσας -αλλά και της περιφέρειας- που συστήνεται με τις ανακαλύψεις του 19ου και του 20ου αιώνα, εδώ, αποτυπώνεται αλλιώς. Οι διαφημίσεις που προσπαθούν να δώσουν στους Αθηναίους αέρα ευρωπαϊκό, εισάγοντας τους στις μόδες της εποχής -το κάπνισμα, το καλό φαγητό, τα τσιγάρα, τα πρώτα αυτοκίνητα- και από όλα αυτά τα όμορφα στην τραγωδία της Μικρασιατικής καταστροφής περιγράφουν την ενηλικίωση, όχι μόνο των πρωτευουσιάνων, αλλά ενός ολόκληρου έθνους.
Κάτι ακόμη που αξίζει στο βιβλίο είναι η χαρά του να μην το διαβάζει κανείς σελίδα - σελίδα ή κατηγορία - κατηγορία. Μπορεί να ξεφυλλίζει και να κοντοστέκεται ο αναγνώστης από αγγελία σε αγγελία, να γελά με την καρδιά του, να θυμώνει ή να δακρύζει και εξαιτίας όλων αυτών να ανατρέχει και στα εισαγωγικά σημειώματα που προλογίζουν κάθε ενότητα. Εκεί, χωρίς καμία δασκαλίστικη διάθεση μπορεί να εντοπίζει μικρά μαθήματα ιστορίας, δοσμένα με τον πιο ευγενή, απλό και ταυτόχρονα τρυφερό τρόπο, εκ μέρους των συγγραφέων. Ακολουθεί μία επιλεκτική παράθεση μερικών αγγελιών από κάθε μία από τις 11 κατηγορίες αγγελιών του βιβλίου.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΕΣ
"Την 1η Μαΐου 1852 ανοίγουν τα εις τον οίκον του Κ. Ηπίτου λουτρά. Αυτού γίνεται χρήσις καταχυσμάτων (douches) και ψυχρολουσίας κατά την μέθοδον του Πρίσνιτζ, ενδεδειγμένων εις πυρετούς διαλείποντας χρονίους, αποπληξίαν, παράλυσιν, άσθμα, εμφράξεις, αιμορροΐδας, επίσταξιν, μητρορραγίαν, αιματουρίαν, χλώρωσιν, υδροργύρωσιν, ρευματισμούς χρονίους, ποδάγραν, έρπητας, λειχήνας, κλπ.
Χρήστος Βερσής
Επιστάτης των λουτρών,
Αιών
ΕΤΟΣ ΙΔ'. ΑΡΙΘ. 1250
Σάββατον 19 Απριλίου 1852"
"!!!ΝΑ ΤΡΩΓΕΤΕ ΠΑΤΣΑΝ!!!
Εις του κ. ΚΑΛΛΙΤΣΗ το ξενοδοχείον, εν τω ΚΑΦΕΝΕΙΩ ΤΣΟΧΑ. Το επιρρωστικόν τούτο φαγητόν αναμένει εκεί τον εξ αγρυπνίας ή θυσιών εις τον Βάκχον αδυνατίσαντα στόμαχον σας. τον αναμένει ως εφεδρεία ετοίμη να δράμη εις βοήθειαν του, άμα τον ακούση προφέροντα την λέξιν - Πεινώ! Επί τον πατσάν λοιπόν, μαρς!!!
Ραμπαγάς,
ΕΤΟΣ Α', ΑΡΙΘ. 25
Πέμπτη 2 Νοεμβρίου 1878"
ΧΙΟΥΜΟΡΙΣΤΙΚΕΣ
"Νέα ηλικίας 55 ετών, παρθένος, έχουσα περιουσίαν δραχ. 5 και 60, τα συνήθη φορέματά της, μια κασέλα και καταγόμενη εξ υψηλής οικογενείας πλακιώτικης, ζητεί ένα άνδρα δια να συζήση, όστις να ήνε βουλευτής, ρήτωρ, να βγάζη επικηδείους, όπως της εκφωνήση τοιούτον εις τον θάνατον της, να γνωρίζη λατινικά και να κατάγεται εξ οικογενείας υψηλής, τον καθιστά δε και απόλυτον κληρονόμον της μετά θάνατον. Η διεύθυνσις εις τον αξιότιμον κ. Τζάνε, βουλευτήν Καλαμών.
Αριστοφάνης
6 Ιανουαρίου 1882"
"Χήρα προσφέρει την χείρα της εις χήρον μη υποχείριον, προς απόκτησιν χηριδίων. Πληροφορίαι εγχειρίζονται εις ενεχειροδανειστήριον Χειρογιώργου, κάτωθι Εκατόγχειρος.
Ο Φόρος
ΕΤΟΣ Α', ΑΡΙΘ.3
Σάββατον 3 Ιανουαρίου 1925"
ΠΕΠΕΙ-ΡΑΜΜΕΝΗ ΔΕΣΠΟΙΝΙΣ(!) ζητεί αποκατάστασιν... Όστις την συζευχθή θα είναι ο τυχερώτερος άνδρας του κόσμου. Θα εύρη σύζυγον κομμένην και ραμμένην δι' αυτόν. Γράψατε δεσποινίδα. Γ.Μ. Παντρεμενάδικα!
Λοβιτούρα,
ΕΤΟΣ Α', ΑΡΙΘ. 8
13 Ιανουαρίου 1929"
ΕΠΑΙΝΕΤΙΚΕΣ, ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΕΣ, ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΕΣ, ΕΥΧΕΤΗΡΙΕΣ, ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ
"Μετά ευδοκίμους εξετάσεις οι απόφοιτοι της ιατρικής κ.κ.Σ.Παπουτζόπουλος και Χ.Χρηστοδούλου ηξιώθησαν του διδακτορικού πτυχίου. Συγχαίροντες αυτοίς εκ μέσης καρδίας, ευχόμεθα επιτυχή πρακτικόν βίον.
Α.Μ.
Εφημερίς,
ΈΤΟΣ Β', ΑΡΙΘ.88
Σάββατον 29 Μαρτίου 1875"
"Καθήκον μου θεωρώ να εκφράσω δημοσία τας ευχαριστίας μου προς τον αξιότιμον αστυνόμον κ. Κεφαλόπουλον, όστις άμα ως πληροφορηθείς επισυμβάσαν μοι κλοπήν, επελήφθη μετ' αξιεπαίνου ζήλου, της εξετάσεως και εντός δύο ωρών ανεκάλυψε και μοι απέδωκε τα κλοπιμαία, αξίας οκτακοσίων δραχμών.
Αθήνησι, 13 Ιανουαρίου, 1891,
Ο ευγνώμων πολίτης
Χ. Βουρνάζος
Νέα Εφημερίς,
ΕΤΟΣ Ι', ΑΡΙΘ. 15
Τρίτη 15 Ιανουαρίου 1891"
ΑΠΩΛΕΙΑΣ, ΕΥΡΕΣΗΣ, ΕΞΑΦΑΝΙΣΗΣ
"Εδραπέτευσεν ο Κίτσος ο λεβέντης, η έλαφος του κ. Παρασκευαΐδου. Ο συλλαβών αυτήν παρακαλείται να την παραδόση τω ιδιοκτήτη.
Εφημερίς,
ΕΤΟΣ Ε', ΑΡΙΘ. 19
Πέμπτη 19 Ιανουαρίου 1878"
"Κυνίδιον κατάμαυρον εκ των του μικρού αναστήματος, έχον σημεία λευκά εις τους πόδας, και μικράν ουράν εκ γενετής (κουτσονούρικον) απωλέσθη σήμερον την πρωίαν εκ της οδού Βουλής. Ο οδηγήσας αυτό εις τον Γραφείον μας θέλει λάβει πλουσιοπάροχον αμοιβήν. Το κυνίδιον καλείται Σατάν.
Η Ταχύπτερος Φήμη,
ΕΤΟΣ ΚΒ', ΑΡΙΘ.1.398
Πέμπτη 23 Οκτωβρίου 1858"
ΑΓΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΩΛΗΣΕΩΝ
"Φέσια πρώτης ποιότητος πωλούνται εις την οικίαν του κ. Σπ. Κουροπούλου μεσίτου, κατοικούντος άνωθεων του καφφενείου του Γιουζέπη, εις την πλατείαν του Δημοπρατηρίου. Τα φέσια της Τύνηδος και η τιμή αυτών μετρία. Οι επιθυμούντες ας διευθύνωνται εκεί.
Η Ταχύπτερος Φήμη,
ΕΤΟΣ ΙΖ', ΑΡΙΘ. 1.058
Πέμπτη 9 Απριλίου 1853"
"Ο θέλων να αγοράση νεωτάτην και καλλίστην γουρούναν με δέκα νεογέννητα ας ερωτήση τον κηπουρόν εν τη οικία Τοσίτσα
Στοά
ΕΤΟΣ ΣΤ', ΑΡΙΘ. 5
Παρασκευή 5 Ιανουαρίου 1879"
ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
"Μία υπηρέτρια νέα, έως 22 ετών, ωραία εις υπερβολήν, ζητεί να συσταθή ως τοιαύτη εις κανένα Κύριον, με συμφωνία όμως έγγραφον να μην την ενοχλήση εις την τιμή της, ειδέ μη, θέλει τον ενάξει εις το δικαστήριον να την πληρώση όλον τον χρονικόν της μισθόν και ν' αναχωρήση απ' αυτόν.
Η "Φήμη"
ΕΤΟΣ Α', ΑΡΙΘ.61
Σάββατον 2 Οκτωβρίου 1837
"Άπορος φοιτητής τριετής της φιλολογικής σχολής, εντριβής περί το διδάσκειν ζητεί παραδόσεις αντί 30 δραχμών κατά μήνα επί τω όρω να εργάζηται 2 ώρες καθ' εκάστην. Οι έχοντες ανάγκην τοιούτου αποταθήτωσαν εις το γραφείον της "Εφημερίδος".
Εφημερίς
ΕΤΟΣ Γ', ΑΡΙΘ. 181
Τρίτη 29 Ιουνίου 1876
ΠΡΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ - ΠΡΟΣ ΕΚΔΟΤΕΣ
"Ο παστρικός Χρ. Νικολάου, διευθυντής του καφενείου των Ευφρονούντων, κάμνει καλά να πληρώση την συνδρομήν του, δια να μη μας αναγκάση να γράψωμεν, τι πράγμα είναι το καφενείον του, και προκαλέσωμεν, ως άλλοτε, αστυνομικά μέτρα.
Φως
ΕΤΟΣ Γ', ΑΡΙΘ.377
15 Φεβρουαρίου 1862"
"ΜΕΓΑΛΗ ΕΙΔΗΣΙΣ - Οι εγγραφόμενοι νέοι συνδρομηταί του "Μη Χάνεσαι" και προπληρόνοντες ετησίαν συνδρομήν λαμβάνουσι δωρεάν την πολύκροτον ΝΑΝΑΝ ΤΟΥ ΖΟΛΑ, τιμωμένην εν τοις Βιβλιοπωλείοις αντί φράγκων εξ. Ο θέλων απευθύνεται Οδός Θησέως, αρ.12, Τυπογραφείον Μέλλοντος.
Μη Χάνεσαι
ΕΤΟΣ Α', ΑΡΙΘ.115
Πέμπτη 11 Δεκεμβρίου 1880"
ΙΑΤΡΩΝ, ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΩΝ
"Αυτός ο γείτονας μας ο φαρμακοποιός κ. Μαλαμίδας, με το λαμπρό του φαρμακείον δεν υποφέρεται! Εννοεί να κάμνη θαύματα που πρέπει να καταδιωχθή, διότι χαλά την πελατείαν του Αγίου Παντελεήμονος καθ' όσον αφορά τους κουτσούς, κουλούς, κ.λπ από ρευματισμούς πάσχοντας. Έφερεν, αδελφέ, ένα φάρμακον δια τους ρευματισμούς, που το εφεύρε ένας περίφημος ρώσσος ιατρός, που όσω να του το πληρώσεις τ'αξίζει! Μ' αυτό έγειναν καλά ως τώρα πολλοί, μεταξύ των οποίων και ένας φίλος μας. Ρωτάτε και τον κ. Μ. Παρίσην, ο οποίος απ' αυτό έγεινε καλά, αφού είχε δοκιμάσει του κάκου τόσα άλλα γιατρικά. Μπορεί να ήσαι θεόκουτσος και να σε κάνη να περπατής σα χοοδιδάσκαλος. Εις του Μαλαμίδα λοιπόν όλο το ρεύμα των ρευματικών!
Ραμπαγάς,
ΕΤΟΣ ΣΤ', ΑΡΙΘ. 544
Κυριακή 5 Φεβρουαρίου 1884
"Εις γνώσιν πάσης φερομεν
κυρίας γκαστρωμένης
και πάσης άλλης γυναικός,
νέας και παντρεμμένης,
πως σαν η ώρα επιστή
ν' ελευθερωθή
Θεοφιλάκης μαιευτήρ να την επισκεφθή
που ανωδύνως ξεγεννά όλας
τας δυστοκίας
κι εφταμηνίτικα πετά και δι΄εμβρυουλκίας.
Ο Φόρος
ΕΤΟΣ Α', ΑΡΙΘ.14
Κυριακή 22 Μαρτίου 1925"
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ
"Εκδοτικός οίκος ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ
Εξεδόθη και κυκλοφορεί
Βίκτωρ Μάρκεριττ
"Αίμα στον Έρωτα"
Ένα σωστό αριστούργημα.
Ο Συγγραφεύς σας είνε γνωστός
Κάθε σύστασις περιττή.
Προαστείου 3, Αθήναι
Τα Παρασκήνια
ΕΤΟΣ Γ', ΑΡΙΘ. 6
Ιούλιος 1926"
ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΠΡΟΣΕΧΩΣ
Γρηγορίου Ξενοπούλου
Μυστικοί Αρραβώνες
Αθηναϊκό Μυθιστόρημα
Είναι το καθαυτό ερωτικό μέσα σ' όλα τα μυθιστορήματα του Ξενοπούλου, έχει την ωραιότερη ερωτική αλληλογραφία που γράφτηκε ποτέ, -γιατί είναι πραγματικά, αληθινή,-κι ακόμα είναι ένα μυθιστόρημα à clef, που οι ήρωές του είναι άνθρωποι γνωστοί στους καλλιτεχνικούς και φιλολογικούς κύκλους των Αθηνών...
Νέα Εστία
ΕΤΟΣ Γ', ΑΡΙΘ.63
1 Αυγούστου 1929
ΑΡΡΑΒΩΝΩΝ, ΓΑΜΩΝ, ΣΥΝΟΙΚΕΣΙΩΝ. ΔΙΑΖΥΓΙΩΝ, ΓΕΝΝΗΣΕΩΝ, ΒΑΠΤΙΣΕΩΝ
"Νέος Γάλλος ηλικίας 25 ετών, έχων καλήν θέσιν και επιθυμών να νυμφευθή, ζητεί νεάνιδα έχουσαν 30.000 έως 40.000 δραχμών. Απεθυντέον υπό τα στοιχεία Μ.Ρ εις τα γραφεία της "Εφημερίδος"
Εφημερίς
ΕΤΟΣ Ι', ΑΡΙΘ.184
Κυριακή 3 Ιουλίου 1883
"Ο Κώστας ο Κατσίμπαλης, εκ των σπανίων νέων,
με μόρφωσιν, ανατροφήν και φρόνημα γενναίον,
που στο Παρίσι προ καιρού λαμπρώς εξεπαιδεύθη,
την Αλεξάνδραν του Βουγά εσχάτως ενυμφεύθη,
πανόρηα νύφη, τραντακτή, κι ένα κομμάτι μάλαμμα,
οπού την βλέπεις και θαρρείς πως τρως ζαχαροκάλαμα.
Ο Ρωμηός.
ΑΡΙΘ. 529
25 Νοεμβρίου 1895
ΔΙΑΦΟΡΕΣ
"Ληστρική δολοφόνος μάχαιρα απέσπασε σκληρώς από τα αγκάλας της πενθηφοφορούσης οικογενείας του, τον φίλτατον σύζυγον και αδελφόν μας Αλέξανδρον Καπούδαν τη νύκτα της 19-20 του τρέχοντος μηνός. Οι συγγενείς και φίλοι προσκαλούνται εις την κηδείαν του αύριον κατά την 10 ώραν π.μ.
Αθήναι, την 20 Φεβρουαρίου 1845
Φερονία και Δημήτριος Καπούδα
Η Ελπίς,
ΕΤΟΣ Δ', ΑΡΙΘ.293
Πέμπτη 21 Φεβρουαρίου 1846
"Ένεκα της ενσκήψασας εις Αθήνας χολέρας και άλλων αιτιών εβράδυνεν αύθις η έκδοση του φύλλου ημών.
Εφημερίς των Μαθητών
ΕΤΟΣ Β', ΑΡΙΘ.100
30 Οκτωβρίου 1854
σχόλια