«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη

«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
1

Ένα «μουσείο μέσα στο μουσείο» ετοιμάζεται να ανοίξει τις πύλες του σύντομα στο Μουσείο Μπενάκη / Πειραιώς 138, αποκαλύπτοντας μια μεγαλειώδη έκθεση με τίτλο «Δρόμοι της Αραβίας. Αρχαιολογικοί Θησαυροί από τη Σαουδική Αραβία».

Έτσι τη χαρακτηρίζει και την οραματίζεται ο Νίκος Σ. Πετρόπουλος που ανέλαβε το στήσιμό της και μέσω αυτής θα έρθουμε για πρώτη φορά σε επαφή με έναν ολόκληρο πολιτισμό άγνωστο στη Δύση αλλά και στον αραβικό κόσμο.

Γιατί πόσο γνωστά είναι τα ταφικά μνημεία της Μαντάιν Σάλιχ (Έγρα στα ελληνικά), τοποθεσίας που τη χαρακτηρίζουν «Πέτρα της Αραβίας», την οποία, ακόμα και στις μέρες μας, ελάχιστοι την έχουν επισκεφθεί;

Οι εντυπωσιακές, λαξεμένες σε βράχους προσόψεις της, όμως, είναι εκείνες που επέλεξε ο γνωστός σκηνογράφος της όπερας να καλωσορίζουν τον επισκέπτη στον χώρο, ενώ φωτογραφίες της ερήμου είναι το κυρίαρχο φόντο αυτής της «υπερπαραγωγής».

  

Περισσότερα από 300 εκθέματα αποδεικνύουν ότι όλα όσα γνωρίζαμε μέχρι πρόσφατα –εφόσον εξακολουθεί να είναι σχεδόν αδύνατο να επισκεφθεί κανείς τη χώρα τουριστικά– ήταν εσφαλμένα.

Τα περισσότερα από 300 εκθέματα της έκθεσης, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε το 2010 στο Λούβρο, στο Παρίσι, και ταξίδεψε σε άλλες δεκατέσσερις πόλεις και τρεις ηπείρους πριν έρθει και στην Αθήνα, αποδεικνύουν ότι όλα όσα γνωρίζαμε μέχρι πρόσφατα ήταν εσφαλμένα.

Πρόκειται για ευρήματα που έχουν συμβάλει καθοριστικά στο να ξαναγραφτεί η ιστορία της Αραβικής Χερσονήσου. Μόλις τα τελευταία 50 χρόνια, από τη δεκαετία του '60 και ύστερα, η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε θησαυρούς και μια ολόκληρη κληρονομιά που πιστοποιεί τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της Αραβίας από την προϊστορική εποχή έως τον 20ό αιώνα.

«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Κυλινδρικό αγγείο από χλωρίτη με παραστάσεις φοίνικα. Τέλη 3ης χιλιετίας π.Χ. Εθνικό Μουσείο, Ριάντ.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Επιτύμβια στήλη του Αμπάς, γιου του Αμπντάλλαχ. Από τη Μέκκα, 9ος αιώνας μ.Χ. Βασάλτης. Εθνικό Μουσείο, Ριάντ. «Κάνε τον Αμπάς, γιο του Αμπντάλλαχ, γιο του Μουχάμαντ, γιο του Νάσιχ, πλεονέκτημα για τους γονείς του, διαφυγή από τη φωτιά».


Έτσι, το γεγονός ότι θεωρούσαμε πως η Αραβία δεν είχε τίποτα σημαντικό όσον αφορά το παρελθόν της, πως επρόκειτο για μια αχανή έκταση όπου ζούσαν νομαδικοί λαοί χωρίς αξιόλογη πολιτιστική δραστηριότητα, ανατρέπεται τελείως.

Η έκθεση επικεντρώνεται σε πλούσιες πόλεις-οάσεις που βρίσκονταν επάνω στους εμπορικούς δρόμους που συνέδεαν τον Νότο (την περιοχή της Υεμένης) με την ανατολική Μεσόγειο αλλά και με την Περσία και την Ινδία.

Ένα φυσικό περιβάλλον προκλητικό, καθόλου εύκολο, μια ολόκληρη χερσόνησος που από πόλη σε πόλη διαφοροποιείται κλιματικά, γεγονός που επηρέασε τη σχέση και την επικοινωνία της με άλλους λαούς, εκτός χερσονήσου.


Η έκθεση ξεκινάει από τους παλαιολιθικούς χρόνους. Πολλά παλαιολιθικά και νεολιθικά εργαλεία προέρχονται από τη Σουαχιτίγια στον Βορρά.

Όταν ο προϊστορικός άνθρωπος πέρασε από την Αφρική, η χερσόνησος ήταν πράσινη – στο Ομάν, μάλιστα, υπάρχουν βουνά με βλάστηση. Από το Αλ-Μαγκάρ προέρχεται μια εντυπωσιακή ομάδα αντικειμένων με πολλά ζωόμορφα αγαλματίδια.

Οι Άραβες θεωρούν σημαντικό κομμάτι του πολιτισμού τους την εξημέρωση του αλόγου, που πάει πολύ πίσω στην Ιστορία. Η καμήλα, βέβαια, ήταν το ζώο και το μέσο που έπαιξε τον σημαντικότερο ρόλο στο εμπόριο και στη διάδοσή του, αφού αντέχει τη ζέστη και την πολύωρη μετακίνηση.

Στην έκθεση εμφανίζονται τέσσερα αντικείμενα με μορφή καμήλας αλλά και καυστήρες θυμιάματος, κεραμικά, κοσμήματα, επιτύμβιες στήλες, επιγραφές από το παλάτι Κασρ αλ-Χαμρά, όπως επίσης και μια στήλη του Βαβυλώνιου βασιλιά Ναβονίδη που βασίλευσε δέκα χρόνια – λέγεται ότι η Βαβυλωνία έπεσε επειδή μετέφερε όλη του την εξουσία στην Τάυμα. Από το νησί Ταρούτ προέρχονται αρκετά από τα αγάλματα και τα γλυπτά, ενώ τα εντυπωσιακά αγγεία είναι από χλωρίτη.

Το εμπόριο, αυτή η δραστηριότητα που πάντα ένωνε τους ανθρώπους, ξεκίνησε στην Αραβία πιθανότατα τον 8ο αιώνα π.Χ., κυρίως για τη μεταφορά του περιζήτητου θυμιάματος, του λιβανιού και του μύρου που χρησιμοποιούνταν στις τελετές.

Ακολουθώντας τους δρόμους του θυμιάματος από τον Νότο μέχρι τον Βορρά και επανεκτιμώντας τους σταθμούς στα ταξίδια των καραβανιών, οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως πλούσια ευρήματα που αποδεικνύουν την ευμάρεια των εμπόρων και των νομαδικών λαών της περιοχής που άλλοτε εισήγαν πολυτελή ή χρηστικά αντικείμενα στην Αραβική Χερσόνησο και άλλοτε τα παρήγαν, τεκμηριώνοντας την επαφή με πολιτισμούς της ανατολικής Μεσογείου.

«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Χρυσή ταφική μάσκα από τη Θατζ, Τελλ αλ-Ζάιερ. 1ος αιώνας μ.Χ. Εθνικό Μουσείο, Ριάντ.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Επιτύμβια στήλη της al-Ghaliya, κόρης του Abd al-Jabbar, γιου του al-Ala, από τη Μέκκα. 9ος αιώνας μ.Χ. Εθνικό Μουσείο, Ριάντ. Για την επιγραφή από βασάλτη χρησιμοποιήθηκε αυθεντική κομψή κουφική γραφή. Στα τέλη του 13ου αιώνα η επιτύμβια στήλη επαναχρησιμοποιήθηκε στον τάφο ενός λογίου. Η πρακτική αυτή της ανακύκλωσης των ταφικών στηλών φαίνεται πως υπήρξε αρκετά συνήθης.

Τα καραβάνια με τις καμήλες, όμως, δεν μετέφεραν μόνο θυμιάματα αλλά και μπαχάρια, αρώματα, υφάσματα και πολύτιμους λίθους από την Ινδία και τη νοτιοανατολική Ασία στη Μεσοποταμία και στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ επέστρεφαν στην Αραβία με λατρευτικά αγαλματίδια, κεραμικά και γυάλινα αντικείμενα.

Η έκθεση παρουσιάζει μια σειρά από ανάλογα αντικείμενα πολυτελείας αλλά και καθημερινής χρήσης.

Πέντε σταθμοί καραβανιών και πλούσιες πόλεις-οάσεις καθορίζουν την έκθεση: το Ταρούτ, νησάκι στον Αραβικό Κόλπο και πέρασμα στην Ινδία, όπου εντοπίστηκαν αγγεία της 3ης χιλιετίας π.Χ., η Τάυμα στη βορειοδυτική Αραβία, με λίθινες στήλες και κεραμικά, η Aλ-Ούλα, πρωτεύουσα του βασιλείου των Λιχυανιτών (η Δαιδάν της Παλαιάς Διαθήκης), όπου βρέθηκαν κολοσσιαία αγάλματα, η Μαντάιν Σάλιχ (η λεγόμενη «Πέτρα της Αραβίας» από την εποχή των Ναβαταίων) και η Καριάτ αλ-Φάου, μία από τις σημαντικότερες εμπορικές πόλεις της νότιας Αραβίας, που κατά την ελληνιστική εποχή είχε ιδιαίτερη ανάπτυξη, με αποτέλεσμα τα ευρήματά της (αγαλματίδια, κεραμικά, γυαλί, κοσμήματα, νωπογραφίες) να προσεγγίζουν την ελληνορωμαϊκή τέχνη.


Καθώς προχωράμε στον χώρο, αντικρίζουμε τρία εντυπωσιακά αγάλματα του 3ου-2ου αι. π.Χ. που προέρχονται από την πόλη Aλ-Ούλα. Είναι υπερμεγέθη και παραπέμπουν στους αρχαϊκούς κούρους, αλλά έχουν σαφή ανατολίτικα στοιχεία.

Καθώς οι αναφορές των εκθεμάτων είναι ανάλογες του τόπου όπου βρέθηκαν, στο βορειοδυτικό τμήμα της χερσονήσου εντοπίζονται στα τεκταινόμενα στην ανατολική Μεσόγειο ανάμεσα στους αρχαίους Έλληνες, στους Ρωμαίους και στους Ναβαταίους και όχι μόνο, αφού στο παιχνίδι μπαίνουν οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι και οι Σασσανίδες Πέρσες.

«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Μακέτα του σκηνογράφου Νίκου Πετρόπουλου για την έκθεση.

Η πολυπολιτισμικότητα αυτή είναι εμφανής στις επιγραφές, ανάμεσα στις οποίες συμπεριλαμβάνονται σφηνοειδείς, περσικές, ναβαταϊκές, αραμαϊκές, παλαιότερες αραβικές, ακόμα και μια λατινική που δείχνει τη σχέση που αναπτύχθηκε με τους Ρωμαίους.

Φυσικά, δεν είναι λίγα τα αντικείμενα που πιθανολογείται ότι προήλθαν από την Αλεξάνδρεια, η οποία για αιώνες καθόριζε σημαντικά την επικοινωνία μεταξύ των λαών. Αλλά μέσω των εμπορικών συναλλαγών γινόταν και η εισαγωγή θεοτήτων.

Το γεγονός ότι θεωρούσαμε πως η Αραβία δεν είχε τίποτα σημαντικό όσον αφορά το παρελθόν της, πως επρόκειτο για μια αχανή έκταση όπου ζούσαν νομαδικοί λαοί χωρίς αξιόλογη πολιτιστική δραστηριότητα, ανατρέπεται τελείως.

Όσο πλησιάζουμε, μάλιστα, στην εποχή του Χριστού, ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων και λαών βρισκόταν ή πηγαινοερχόταν στην Αραβία.
Από τα εντυπωσιακότερα εκθέματα είναι τα κτερίσματα από τάφο μικρού κοριτσιού του 1ου αι. μ.Χ. από τη Θατζ (πιθανότατα η αρχαία Γέρρα, όπως αναφέρεται σε κείμενα αρχαίων συγγραφέων).

Ένα χρυσό προσωπείο, ένα χέρι (σαν γάντι) επίσης χρυσό, κοσμήματα (βραχιόλια και περιδέραια), επίρραπτα μικρά χρυσά δισκία με τον Δία και την Άρτεμη που κοσμούσαν το ένδυμά της, ένα εξαιρετικής ομορφιάς χάλκινο πόδι κρεβατιού με γυναικεία μορφή.

Κι ενώ μέσα από την έκθεση μας συστήνεται κυρίως η προϊσλαμική Αραβία, η πορεία της έκθεσης φτάνει μέχρι το Ισλάμ, και η σκηνογραφία της στο κομμάτι αυτό αναφέρεται στις μορφές της ισλαμικής αρχιτεκτονικής. Στις αρχές του 7ου αι. η άνοδος της νέας θρησκείας αναδεικνύει τη Μέκκα και τη Μεδίνα σε θρησκευτικά κέντρα.

Η ανάγκη των πιστών για το καθιερωμένο ετήσιο προσκύνημα («χατζ») μετέτρεψε τους δρόμους του εμπορίου σε προσκυνηματικές οδούς και η εξάπλωση του Ισλάμ από την Ισπανία μέχρι την κεντρική Ασία και την Ινδία προσέλκυσε χιλιάδες πιστούς στην Αραβική Χερσόνησο, οι οποίοι έφεραν μαζί τους αντικείμενα από τις δικές τους κοινωνίες.

«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Θυμιατήριο από τη Μέκκα. Οθωμανική δυναστεία, 1649 μ.Χ. Εθνικό Μουσείο, Ριάντ. Αυτό το εντυπωσιακό θυμιατήριο από σίδερο, χρυσό και ασήμι παραγγέλθηκε για το ιερό της Μεδίνας από τη σύζυγο του Αχμέτ Α’, Μαχπεϊκέρ, που σημαίνει Φεγγαροπρόσωπη (γνωστή και ως Κιοσέμ). Το μέγεθος αυτού του μεγάλου θυμιατηριού με την εκλεπτυσμένη ένθετη διακόσμηση με λουλούδια αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της τέχνης της οθωμανικής αυλής του 17ου αιώνα και είναι πολύ πιθανό να παρήχθη στην Κωνσταντινούπολη. Το όνομα του καλλιτέχνη Ουθμάν εγγράφεται κάτω από τη λαβή, υποδηλώνοντας πως θα ήταν ιδιαίτερα περήφανος γι’ αυτήν τη σημαντική παραγγελία που έλαβε. Το αντικείμενο καθαυτό φανερώνει τη σπουδαιότητα του θυμιάματος στον ισλαμικό κόσμο.


Στην έκθεση περιλαμβάνεται μια μεγάλη πόρτα από την ίδια την Κάαβα (το βασικό προσκυνηματικό σημείο στη Μέκκα) αλλά και πρώιμα κοράνια σε κουφική γραφή, την πρώτη από πολλές μορφές καλλιγραφίας που έχουμε στη διάρκεια των αιώνων, και επιγραφές.

Η καλλιγραφία αναπτύσσεται από τους πρώτους αιώνες του Ισλάμ και είναι γνωστό πόσο μεγάλη σημασία έδιναν σε αυτήν, καθώς, σύμφωνα με την παράδοση, μετέφερε τον λόγο του Θεού, όπως τον έλαβε ο Μωάμεθ με τη μορφή προφητικών αποκαλύψεων στην έρημο που αποτέλεσαν τα κεφάλαια του Κορανίου. Επίσης, εκτίθενται αρκετές επιτύμβιες στήλες από βασάλτη με όμορφες επιγραφές από την περιοχή Μαΐν.

Ένα κομμάτι από ιερό ύφασμα-κέντημα που ονομάζεται κίσουα αποτελεί το κάλυμμα της Κάαβα, που πρέπει να αλλάζει κάθε χρόνο. Όποιος έχει την ευθύνη των δύο ιερών πόλεων, της Μέκκας και της Μεδίνας, έχει και την ευθύνη της ύφανσής του.

Από τον 10ο έως τον 16ο αι. την ευθύνη των δύο πόλεων είχαν οι χαλίφηδες του Καΐρου. Με τελετουργικό τρόπο έφευγε το κέντημα με καμήλες και πήγαινε στην Κάαβα.

Το παλιό ύφασμα το έκοβαν και το κρατούσαν σαν φυλαχτό. Η κίσουα που περιλαμβάνεται στην έκθεση είναι του 1992 και ανήκει στο Εθνικό Μουσείο του Ριάντ.

Ένα άλλο εντυπωσιακό έκθεμα είναι το μεταξωτό γαλάζιο κέντημα που κάλυπτε την πόρτα του ιερού στη Μεδίνα και ανήκει στην οθωμανική περίοδο.

Η συνεισφορά του Μουσείου Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης στη συλλογή των εκθεμάτων είναι δύο κηροπήγια από τη Μεδίνα και στη Βιβλιοθήκη του Μουσείου βρέθηκαν σπάνιες εκδόσεις περιηγητών του 18ου και του 19ου αι. Η έκθεση ολοκληρώνεται με ένα αφιέρωμα στην ίδρυση του βασιλείου της Σαουδικής Αραβίας.


Ο κατάλογος περιλαμβάνει άρθρα διεθνών ερευνητών αλλά και ελληνική συμβολή μέσα από κείμενα της Πολύμνιας Αθανασιάδη για τη σχέση των Ελλήνων με τους Άραβες στην ύστερη αρχαιότητα, της Μίνας Μωραΐτου για το Κοράνιο και του Γιώργη Μαγγίνη για τους Ευρωπαίους περιηγητές.

Η έκθεση πραγματοποιείται σε συνδιοργάνωση με τη Σαουδική Επιτροπή Τουρισμού και Αρχαιοτήτων και το Εθνικό Μουσείο του Ριάντ, με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και υπό την αιγίδα του υπουργείου Εξωτερικών.

«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Θραύσμα με κεφαλή ανδρός. Από την Καριάτ αλ-Φάου, 1ος – 2ος αιώνας μ.Χ. Ζωγραφισμένος γύψος. Εθνικό Μουσείο, Ριάντ. Περιβαλλόμενη από υπηρέτες, η κεφαλή της ανδρικής μορφής παρουσιάζεται με σκούρα σγουρά μαλλιά και κυριαρχεί στο πρώτο τμήμα της τοιχογραφίας. Ένα κλήμα γεμάτο φρούτα υποδηλώνει πως πιθανόν πρόκειται για σκηνή δείπνου.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Θυμιατήριο από την Καριάτ αλ-Φάου. Πιθανόν 4ος-1ος αιώνας π.Χ. Εθνικό Μουσείο, Ριάντ. Αυτό το ψηλό θυμιατήριο από ασβεστόλιθο είναι διακοσμημένο στη μία όψη με ένα φίδι, το σώμα του οποίου κατευθύνεται προς την κορυφή του θυμιάματος.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Κουτάλα. Από την Καριάτ αλ-Φάου, 1ος – 2ος αιώνας μ.Χ. Ασήμι. Πανεπιστήμιο King Saud, Ριάντ, Τμήμα Αρχαιολογίας. Αυτή η κουτάλα, με τη βαθιά κούπα και την επιμελημένη κεφαλή με τη μορφή άγριας κατσίκας στο επάνω μέρος της λαβής, αποτελούσε αρχικά μέρος ενός συνόλου πόσης. Παρόμοιες κουτάλες πρωτοεμφανίστηκαν κατά την αρχαιότητα στην Εγγύς Ανατολή και διαδόθηκαν στον ελληνορωμαϊκό κόσμο.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Θραύσμα ταφικού κρεβατιού. Από την Καριάτ αλ-Φάου. Επιχρυσωμένο κράμα χαλκού. Πανεπιστήμιο King Saud, Ριάντ, Τμήμα Αρχαιολογίας. Σε ένα από τα ταφικά δωμάτια που ανακαλύφθηκαν στην Καριάτ αλ-Φάου βρέθηκε ένα εξαιρετικό ταφικό κρεβάτι ελληνορωμαϊκής τέχνης. Ομοίως με άλλα χάλκινα αντικείμενα της Καριάτ αλ-Φάου, το ταφικό κρεβάτι υπογραμμίζει αφενός την απήχηση της ελληνορωμαϊκής τέχνης και αφετέρου τη διαθεσιμότητα των ελληνορωμαϊκών πολυτελών αντικειμένων στη νότια Αραβική Χερσόνησο.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Στήλη άνδρα με εγχειρίδιο . Από την Καριάτ αλ-Φάου, 1ος - 3ος αιώνας μ.Χ. Ασβεστίτης ή αλάβαστρο. Πανεπιστήμιο King Saud, Ριάντ, Τμήμα Αρχαιολογίας. Οι φυλές της νότιας Αραβικής Χερσονήσου, παραγωγοί λιβανιού, ήλεγχαν κατά διαστήματα την Καριάτ αλ-Φάου λόγω της στρατηγικής θέσης που κατείχε στις εμπορικές διαδρομές. Η στήλη παρουσιάζει μια ανδρική μορφή με κοντοκομμένα μαλλιά, λεπτό μουστάκι και γενειάδα, η οποία είναι τυπική της τέχνης της νότιας Αραβικής Χερσονήσου, τόσο λόγω ύφους όσο και λόγω επεξεργασίας. Η στάση της μορφής αποπνέει εμπιστοσύνη, ενώ το ίδιο το εγχειρίδιο στη ζώνη σηματοδοτεί πως ο άνδρας ήταν στρατιώτης.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Φιάλη σχήματος χουρμά. Από την Καριάτ αλ-Φάου. Τέλη 1ου αιώνα π.Χ. – Αρχές 1ου αιώνας μ.Χ. Γυαλί κατασκευασμένο σε μήτρα, Εθνικό Μουσείο, Ριάντ.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Κεφαλή άνδρα. Από την Καριάτ αλ-Φάου, 1ος αιώνας π.Χ.- 2ος αιώνας μ.Χ. Κράμα χαλκού. Πανεπιστήμιο King Saud, Ριάντ, Τμήμα Αρχαιολογίας. Αυτή η χυτή χάλκινη κεφαλή, αποτελούσε αρχικά μέρος ενός αγάλματος σε φυσικό μέγεθος. Αν και έχει καταστραφεί μερικώς, η επιμελημένη τεχνοτροπία μοιάζει με εκείνη της ελληνορωμαϊκής τέχνης. Μολαταύτα, οι ομοιόμορφα διατεταγμένες παχιές μπούκλες αποτελούν περισσότερο δείγμα τεχνικής από την νότια Αραβική Χερσόνησο.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Περιδέραιο με καμέο φτιαγμένο από χρυσό, μαργαριτάρια, τιρκουάζ και ρουμπίνια. Από τη Θατζ, Τελλ αλ-Ζάιερ. 1ος αιώνας μ.Χ. Εθνικό Μουσείο, Ριάντ.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Κεφαλή λέοντα. Από τη Νατζράν. Περίπου 2ος αιώνας μ.Χ. Κράμα χαλκού. Εθνικό Μουσείο, Ριάντ. Η χάλκινη αυτή κεφαλή βρυχώμενου λιονταριού ανακαλύφθηκε στη Νατζράν, στα νοτιοδυτικά της Καριάτ αλ-Φάου. Η Νατζράν αποτέλεσε μία ακόμη σημαντική πόλη κατά μήκος του δρόμου του λιβανιού, η οποία είχε αναπτύξει εμπορικές σχέσεις με τη βόρεια Αραβική Χερσόνησο, αλλά και μακρύτερα. Μολονότι η κεφαλή παρουσιάζει ορισμένα χαρακτηριστικά επηρεασμένα από την ελληνορωμαϊκή τέχνη, τα ένθετα μάτια, η σχηματοποιημένη χαίτη και το μουστάκι είναι περισσότερο χαρακτηριστικά της νότιας Αραβικής Χερσονήσου, όπου και κατασκευάστηκε.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Τμήμα βωμού ή θυμιατηριού από την Αλ-Ούλα. 4ος-3ος αιώνας π.Χ. Πανεπιστήμιο King Saud, Ριάντ, τμήμα Αρχαιολογίας.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Ανθρωπόμορφη στήλη φτιαγμένη από ψαμμίτη, από την Καριάτ αλ-Κάαφα, κοντά στην πόλη Χάιλ. 4η χιλιετία π.Χ. Εθνικό Μουσείο, Ριάντ.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Επιτύμβια στήλη από την Τάυμα. 5ος-4ος αιώνας π.Χ. Μουσείο Τάυμας. Πάνω στην παρούσα πλάκα από ψαμμίτη έχει χαραχτεί η μορφή ενός προσώπου μέσα σε εσώγλυφο τετράγωνο πλαίσιο. Κάτω, η αραμαϊκή επιγραφή αναφέρει: «Στη μνήμη του Τάιμ, του γιου του Ζαΐντ». Παρόμοιες επιτύμβιες στήλες βρέθηκαν στην Τάυμα, στα βορειοανατολικά της Αλ-Ούλα, γεγονός που καταδεικνύει την επικοινωνία μεταξύ της βορειοδυτικής Αραβικής Χερσονήσου και του νοτιότερου μέρους της, όπου τέτοιες στήλες απαντούν συχνότατα.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Πήλινο αγαλμάτιο με τη μορφή αραβικής καμήλας που φέρει δοχεία. Από την Καριάτ αλ-Φάου. 3ος αιώνας π.Χ. - 3ος αιώνας μ.Χ. Πανεπιστήμιο King Saud, Ριάντ, τμήμα Αρχαιολογίας.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Κούπα από φυσητό γυαλί από την Καριάτ αλ-Φάου. 1ος αιώνας π.Χ. Εθνικό Μουσείο, Ριάντ.
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Διπλός χειροπέλεκυς . Από την Ανατολική Επαρχία, Αχίλεια Περίοδος. Λίθος. Εθνικό Μουσείο, Ριάντ
«Δρόμοι της Αραβίας»: H έκθεση που έκανε τον γύρο του κόσμου έρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Κεφαλή από άγαλμα. Από την Τάυμα, 4ος- 2ος αιώνας π.Χ. Ψαμμίτης (συντηρημένο). Μουσείο Τάυμας.Αρχικά, η παρούσα επιμελώς σκαλισμένη κεφαλή ανήκε σε ένα μεγάλο μονολιθικό άγαλμα ύψους τεσσάρων μέτρων. Μολονότι τα μαλλιά είναι τραβηγμένα προς τα πίσω, όπως στα Αιγυπτιακά αγάλματα, το έργο αποτελεί χαρακτηριστικό του λαού των Λιχυανιτών, της βορειοδυτικής Αραβικής Χερσονήσου. Έχουν βρεθεί και άλλα παρόμοια γλυπτά τα οποία πιθανόν αναπαριστούν βασιλείς Λιχυανιτών.

Info

«Δρόμοι της Αραβίας. Αρχαιολογικοί Θησαυροί από τη Σαουδική Αραβία»

21/3/19-26/5/19

Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138, www.benaki.gr

Η επιμέλεια της έκθεσης είναι της Μίνας Μωραΐτου, υπεύθυνης του Μουσείου Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης.

 

Αρχαιολογία & Ιστορία
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Ιστορία μιας πόλης / Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Το Τμήμα Ιστορικών Φυτών του Κήπου είναι ίσως μοναδικό στον κόσμο και περιλαμβάνει φυτά όπως η μυρτιά, το κώνειο, ο δίκταμος και η ελιά. Η Κατερίνα Στέφη «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε μια έκταση 1.860 στρεμμάτων, στις βόρειες πλαγιές του Όρους Αιγάλεω.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μεταπτυχιακός φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Η Valeriana φαίνεται να έχει τα χαρακτηριστικά μιας πρωτεύουσας των Μάγια, με κεντρικές πλατείες, ναούς και χώρους λατρείας, καθώς και μια ειδικά διαμορφωμένη αυλή για το αρχαίο παιχνίδι με μπάλα των Μάγια
LIFO NEWSROOM
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ιστορία μιας πόλης / Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ένας ναός που θυσιάστηκε για την ανάδειξη της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών και μια τοιχογραφία που «έζησε» μέχρι να ξαναβγεί στο φως. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τους Γιώργο Μαστρογιάννη, υπεύθυνο του εργαστηρίου συντήρησης του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, και Γιάννη Παπαδόπουλο, διευθυντή των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά και καθηγητή αρχαιολογίας και φιλολογίας στο UCLA.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακατράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακαράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Γιατί η Αμαλία δεν κοιμήθηκε ποτέ μέσα στον κυρίως πύργο και γιατί ο Όθωνας δεν επισκεπτόταν το κτήμα; Ο Βασίλης Κουτσαβλής «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά και καλοδιατηρημένα μνημεία γοτθικού ρυθμού στην Ελλάδα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία είναι προϊόν παιδικής εργασίας λένε αρχαιολόγοι

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία φτιάχτηκαν από 8χρονα παιδιά, λένε αρχαιολόγοι

Οι αρχαιολόγοι ανέλυσαν 450 αγγεία που κατασκευάστηκαν στην Τελ Χάμα και διαπίστωσαν ότι τα δύο τρίτα των αγγείων κατασκευάζονταν από παιδιά ηλικίας επτά και οκτώ ετών
THE LIFO TEAM
Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη «Καρυά 1943. Καταναγκαστική εργασία και Ολοκαύτωμα» είναι αφιερωμένη σε μια άγνωστη πτυχή της εξόντωσης των Ελλήνων Εβραίων κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Ιστορία μιας πόλης / Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Φιξ, Μετς, Κλωναρίδη. Τρία τοπωνύμια, τρεις περιοχές της Αθήνας που σχετίζονται με τη ζυθοποιία. Επιχειρήσεις που έμαθαν στην αθηναϊκή κοινωνία να πίνει μπίρα, να την απολαμβάνει κατ’ οίκον ή σε πάρκα. H Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Βασίλη Νάστο για τη ζυθοποιία Κλωναρίδη και την εξέλιξη της περιοχής των Πατησίων.
THE LIFO TEAM
Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Εύα Γανίδου και τον Τάσο Θεοφίλου για τις γκαρσονιέρες, τα σεπαρέ και τα απρόσμενα μέρη στην πόλη τα οποία επέλεγαν οι Αθηναίοι για τις ερωτικές συνευρέσεις τους.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Κλάους-Μίκαελ Κουν

Iστορία / Κλάους-Μίκαελ Κουν: Οι ναζιστικές ρίζες του πιο πλούσιου Γερμανού στον κόσμο

Ο πατέρας του Γερμανού μεγιστάνα έχτισε μεγάλο μέρος της οικογενειακής επιχείρησης επωφελούμενος από τις διώξεις και τη γενοκτονία των Εβραίων. Αντίθετα όμως με άλλες μεγάλες γερμανικές εταιρείες όπως η Volkswagen και η Deutsche Bank, η εταιρεία του αρνείται να ανοίξει τα σκοτεινά αρχεία της.
THE LIFO TEAM
Το εμβληματικό Παλατάκι της Θεσσαλονίκης όπως είναι σήμερα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το εμβληματικό Παλατάκι της Θεσσαλονίκης όπως είναι σήμερα

Το θρυλικό νεοκλασικό οίκημα με τη μαγευτική θέα, που φιλοξένησε αρχηγούς κρατών, βασιλείς και πρωθυπουργούς, αναβιώνει και μετατρέπεται σε έναν πολυχώρο πολιτισμού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ