Ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα της Νορβηγίας είναι το πλοίο Gokstad, ένα καράβι των Viking που δεν βρέθηκε, όπως θα περίμενε κανείς, στη θάλασσα σε κάποιο ναυάγιο, αλλά στη στεριά, θαμμένο σε έναν ταφικό τύμβο στο Gokstadhaugen.
Ο τύμβος Gokstadhaugen ως έχει σήμερα
Η ανεύρεση του Gokstad αποτελεί μία από τα παλαιότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις της Νορβηγίας, και είχε εύλογα προκαλέσει μεγάλη αίσθηση στα τέλη του 19ου αιώνα εξάπτοντας τη φαντασία και προκαλώντας έντονο ενδιαφέρον για τη μελέτη του πολιτισμού των Viking.
Φωτογραφία από την εποχή της ανασκαφής
Ο ταφικός τύμβος στο Gokstadhaugen, που είχε διάμετρο 45 μέτρα και ύψος 5 μ., ανακαλύφθηκε τυχαία το 1879 από δυό νεαρά αγόρια που βαριούνταν κι άρχισαν να σκάβουν μέσα στη φάρμα τους στο Sandefjord. Γρήγορα την ανασκαφή ανέλαβε ο Ν. Νikolaysen από την Εθνική Συλλογή Αρχαιοτήτων που αποκάλυψε το σύνολο αυτό συστηματικά.
Ο νεκρικός θάλαμος του Gokstad
Στο εσωτερικό του τύμβου βρισκόταν το μεγάλο καράβι και στην πρύμνη του είχε κατασκευαστεί με ξύλο σημύδας ο νεκρικός θάλαμος που φιλοξενούσε τον επιφανή νεκρό. Εσωτερικά φαίνεται ότι ο θάλαμος ήταν διακοσμημένος με πολύτιμα υφάσματα μεταξωτά, ποικιλμένα με χρυσοκλωστές. Ξαπλωμένος επάνω σε ένα κρεβάτι μέσα στον θάλαμο βρισκόταν ο σπουδαίος νεκρός, ένας άνδρας περίπου 40 χρονών, ρωμαλέος, με ύψος 1,81-1,83 μ. Τα χτυπήματα στα οστά των ποδιών του μαρτυρούσαν ότι είχε πεθάνει στη μάχη. Τα όπλα και τα κοσμήματά του δεν βρέθηκαν, προφανώς γιατί ο τάφος είχε ήδη συλληθεί κατά την εποχή των Viking.
O νεκρός του Gokstad. Με βέλη σημαίνονται τα σημεία των τραυματισμών.
Ωστόσο τα υπόλοιπα κτερίσματα που σώθηκαν συνιστούν ένα σύνολο εντυπωσιακό : ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με πιόνια από κέρατο, αγκίστρια ψαρέματος, στοιχεία ιπποσκευής, 64 ξύλινες ασπίδες, κουζινικά σκεύη, 6 κρεβάτια, μία σκηνή, ένα έλκηθρο και τρεις βάρκες. Μαζί με το νεκρό είχαν επίσης ταφεί 12 άλογα, 8 σκυλιά, δύο γεράκια και δύο παγώνια -τα πρωιμότερα που έχουν με ασφάλεια αναγνωριστεί στη Βόρεια Ευρώπη.
Για την πραγματική ταυτότητα του νεκρού μόνον υποθέσεις μπορούν να γίνουν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επρόκειτο για μια ηγεμονική μορφή της εποχής του και έχει υποτεθεί μεταξύ άλλων ότι ίσως πρόκειται για τον Olaf Geirstad-Alf, μυθικό βασιλιά της Νορβηγίας.
Ένα κρεβάτι, από τα κτερίσματα του ταφικού τύμβου.
To πλοίο Gokstad εκτίθεται σήμερα αποκατεστημένο στο Viking Ship Museum του Όσλο. Ήταν κατασκευασμένο από ξύλο βελανιδιάς, είχε μήκος 23,24 μ. και πλάτος 5,20 μ. Φαίνεται ότι το πλοίο, πριν αποσυρθεί για να αποτεθεί τελετουργικά στον ταφικό τύμβο του Gokstadhaugen, είχε ταξιδέψει αρκετά στον Ατλαντικό ωκεανό για μια τουλάχιστον δεκαετία, από το 890 ως το 900 μ.Χ. Αυτό μαρτυρούν οι φθαρμένες οπές από όπου περνούσαν τα κουπιά του.
Οι μελέτες και κυρίως οι πειραματικές κατασκευές αντιγράφων του πλοίου δείχνουν ότι η κατασκευή του ήταν πράγματι πολύ εντυπωσιακή. Σε κάθε πλευρά του έχουν βρεθεί 16 οπές για κουπιά, ώστε κινείτο με τη δύναμη 32 κωπηλατών αλλά διέθετε και ένα πολύ μεγάλο πανί στηριγμένο σε ένα κατάρτι που το σήκωναν και το χαμήλωναν κατά τον άνεμο. Κατάλοιπα μάλλινου υφάσματος με κόκκινες ταινίες που βρέθηκαν στην πλώρη του πλοίου πιθανόν ανήκαν στο ιστίο. Υπολογίζεται ότι το πλοίο θα χρειαζόταν ένα συνολικό πλήρωμα 40 ατόμων αλλά μπορούσε να μεταφέρει ως και 70 άνδρες. Το σκαρί του ήταν κατάλληλο τόσο για πολεμικό πλοίο, όσο και για εμπορικό-μεταφορικό και μεταγωγικό.
Το παλαιότερο αντίγραφο του πλοίου Gokstad ναυπηγήθηκε ήδη το 1893 και διέσχισε τον Ατλαντικό Ωκεανό προκειμένου να εκτεθεί στην Παγκόσμια Έκθεση του Σικάγο.
Παρά το γεγονός ότι, όπως ανέφερα, το εύρημα ήταν γνωστό στην έρευνα για περισσότερο από έναν αιώνα, φαίνεται ότι το Gokstad δεν έχει αποκαλύψει ακόμη όλα τα μυστικά του. Μόλις το 2009 έγινε μια αναπάντεχη παρατήρηση: σε δύο από τις σανίδες του πλοίου κάποιος ή κάποιοι είχαν χαράξει το περίγραμμα του πέλματος του ποδιού τους. Ένα αριστερό και ένα δεξιό.
Δυστυχώς δεν είναι δυνατόν να βεβαιωθεί αν πρόκειται για το ζεύγος των ποδιών του ίδιου ατόμου ή για δυό μεμονωμένα περιγράμματα δύο διαφορετικών Viking. Πάντως το δεξιό περίγραμμα διατηρείται πολύ καλύτερα από το άλλο και από το μήκος του συνάγεται ότι ανήκε σε άτομο νεαρής ηλικίας.
Η ερευνήτρια κα Hanne Lovise Aannestad που έκανε την παρατήρηση αυτή, σωστά επισημαίνει ότι δεν πρόκειται για ένα εύρημα βαρύνουσας ιστορικής σημασίας, αλλά για ένα στοιχείο που μας φέρνει πιό κοντά στον απλό άνθρωπο της εποχής. Πώς εξηγεί η ίδια τα περιγράμματα αυτά;
Πιστεύει ότι πιθανότατα σε κάποιο από τα μακρινά ταξίδια του πλοίου ένας νεαρός Viking, βαριεστημένα χάραξε με το μαχαίρι του το περίγραμμα του ποδιού του στις σανίδες του καταστρώματος. Τόσο πολύ μάλιστα απορροφήθηκε με αυτή την δραστηριότητα που φρόντισε να χαράξει ως και τα νύχια των ποδιών του.
******
Περισσότερα για την πρόσφατη παρατήρηση της κας Hanne Lovise Aannestad μπορείτε να διαβάσετε σε αυτό το άρθρο ΕΔΩ.
Αν θέλετε να διαβάσετε την αρχική μελέτη του ανασκαφέα Ν. Nikolaysen για το πλοίο Gokstad ακολουθείστε αυτόν τον σύνδεσμο ΕΔΩ.
σχόλια