*[Κυριακάτικο ξύπνημα με τον Μιχάλη Κακογιάννη]Από τον Πάνο Μιχαήλ

*[Κυριακάτικο ξύπνημα με τον Μιχάλη Κακογιάννη]Από τον Πάνο Μιχαήλ Facebook Twitter
0

O Μιχάλης Κακογιάννης υπήρξε σαφέστατα ένας από τους ελάχιστους έλληνες σκηνοθέτες που κατάφερε να συμπυκνώσει στο έργο του αρμονικά την (so called) ελληνικότητα με τα διεθνή ρεύματα της εποχής του χωρίς να καταφύγει ούτε σε τσαπατσούλικες αντιγραφές ούτε σε μεταξωτά ορατόρια για εστέτ αμφιβληστροειδείς.

 

Αλλά και χωρίς να κολακεύει και οπτικά και θεματικά  τον μέσο αποδέκτη του. Δεν ξέρω αν είχε να κάνει με την αεικίνητη αμφιθυμία του και την τάση που είχε (από πολύ νωρίς) να αλλάζει τις συντεταγμένες της ζωής του και να ανακαλύπτει νέες προκλήσεις.

 

 

Αυτό που ξέρω είναι πως σε μια διαλυμένη, μεταπολεμικά, χώρα με παντελή έλλειψη κινηματογραφικής παιδείας και κουλτούρας και από το κοινό αλλά και από τους ηθοποιούς (των οποίων η πλειοψηφία ήταν καταρτισμένη μονάχα στο θεατρικό κομμάτι) κατάφερε ήδη από τη πρώτη του ταινία, το Κυριακάτικο Ξύπνημα, να θέσει στέρεα τις βάσεις αυτού που θα γινόταν αργότερα ξεχωρίζοντας και σε επίπεδο ταμείου αλλά και σε επίπεδο κινηματογραφικής γραφής. Με την σαρωτική επιτυχία της επομενής του ταινίας της θρυλικής Στέλλας καθιερώθηκε στην Ελλάδα, αλλά το πιο σημαντικό, έγινε κινηματογραφικά γνωστός και στο εξωτερικό. Κατάσταση υπερσπάνια για τα σκηνοθετικά δεδομένα εκείνης της περίόδου.

 

Τον βοήθησαν αναμφισβήτητα και οι συγκυρίες. Το παγκόσμιο greek momentum της δεκαετίας του 60, το ελληνικό ιδιοκτησιακό λόμπυ στα χολυγουντιανά στούντιο εκείνης της περιόδου, η ποπ επιτυχία του Ζορμπά. Γιατί μπορεί οι σκηνοθετικές του ικανοτητές του να ήταν αδιαμφισβήτητες αλλά καμια φορά η τύχη και η συγκυρία είτε σε εκτοξεύουν είτε σε καταβαραθρώνουν.

 

 

Αν θέλαμε κάπως να τον κατηγοριοποιούσαμε σκηνοθετικά θα έλεγα πως κατα τη προσωπική μου άποψη συνδύαζε τη αγαπητική οπτική του Τζώρτζ Κιούκορ στο τρόπο με τον οποίο σκηνοθετούσε τις γυναίκες πρωταγωνιστριές του, την περιπλάνηση στον αισθητικό φορμαλισμό με μια εσάνς Βισκόντι όταν ήταν στην ακμή του και με τον Τζεφιρέλι τώρα στα τελευταία του (στον Βυσσινόκηπο).

 

Εμένα η αγαπημένη του περίοδος, αυτή που με αγγίζει συναισθηματικά πιο πολύ, είναι αυτή όταν γύριζαν τις ταινίες με τη Λαμπέτη. Η ματιά του πάνω στην Ελλάδα εκείνης της περιόδου, μιας Ελλάδας που χανόταν καθώς η αστικοποίηση των σιξτις και η επέλαση των μικροαστών θα έδινε τη χαριστική βολή στα κομμάτια από αρχαίο μετάξι της προηγούμενης περιόδου, είναι η ματιά ενός αποστασιοποιημένου εμιγκρέ από την μια και ενός αθεράπευτα ερωτευμένου με αυτό που καταγράφει από την άλλη.

 

 

 

Το αποτέλεσμα το βλέπουμε και το απολαμβάνουμε απαράλλαχτο ακόμα και τώρα μετά από τόσα χρόνια. Και στο Κυριακάτικο Ξύπνημα και την σλάπστικ σπιρτάδα του (που χάρις στη Λαμπέτη εμπλουτίζεται από λεπταίσθητες μελαγχολικές αποχρώσεις) και στο Κορίτσι με τα Μαύρα, μια σύγχρονη ελληνική ιστορία εκείνης της χρονικής περιόδου φιλμαρισμένη ως πανάρχαια τραγωδία και στο Τελευταίο Ψέμα το οποίο στην ουσία είναι ένα φιλμικό ρέκβιεμ για την Αθήνα των αστών, των νεοκλασσικών και των τάξεων εκείνων που οι κοινωνικοπολιτικές αλλαγές στην εκπνοή των 50ς θα τους ξεράσουν ως απρονόητα απομεινάρια (λίγο πριν ο Καραμανλής ο Α' εγκαθιδρύσει για τα καλά το δίκαιον του τσιμέντου).

 

Δεν ξέρω κατά πόσο θα μείνει στην κινηματογραφική ιστορία ως ένας σημαντικός σκηνοθέτης (που θα μείνει). Για μένα το σημαντικότερο είναι να διδαχθούν οι νεότεροι από αυτό το αμάλγαμα παγκοσμιότητας και ελληνικότητας που έφερε και εξέφρασε, να αφήσουν πίσω τους τους ομφαλοσκοσπικούς αυνανισμούς και να συντονιστούν μιλώντας για το ελληνικό Εδώ με το παγκόσμιο Εκεί.

 

Το greek momentum, σε πιο δυσοίωνη έκφανση,  άλλωστε είναι πάλι εδώ. Όπως και η τέχνη του Μιχάλη Κακογιάννη.

 

 

__________

Το άρθρο είχε δημοσιευτεί στην στήλη noMIRACLEShere* το 2011 

 

 

 

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Στα εννιά μου προσπαθούσα να καταλάβω τι σχέση είχε το λεωφορείο με την Μπλανς Ντιμπουά» / «Το Λεωφορείο ο πόθος ήταν η πρώτη μου ακατάλληλη ταινία»: Oι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιάννη Ξανθούλη

Μυθολογίες / «Το Λεωφορείο ο πόθος ήταν η πρώτη μου ακατάλληλη ταινία»: Oι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιάννη Ξανθούλη

Η κινηματογραφική λίστα του Έλληνα συγγραφέα είναι συγκινησιακά φορτισμένη και γεμάτη παιδικές αναμνήσεις όπως και τα βιβλία του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
«I love Lucy»: Οργή, αλκοόλ, χρήμα, ξύλο και απιστίες πίσω από το πιο διάσημο οικογενειακό σόου του κόσμου

Σαν σήμερα / Λουσίλ Μπολ: Η πιο αξιολάτρευτη νοικοκυρά της Αμερικής ήταν μια απάτη

Σαν σήμερα το 1989 πεθαίνει η Αμερικανίδα ηθοποιός Λουσίλ Μπολ, πρωταγωνίστρια της διάσημης τηλεοπτικής σειράς «I love Lucy». Αν και λατρεύτηκε από εκατομμύρια τηλεθεατές, η πραγματικότητα πίσω από το «Καλύτερο τηλεοπτικό σόου όλων των εποχών» ήταν γεμάτη βία, αλκοόλ και απιστίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «Εκδίκηση των Σιθ» έγινε 20 χρονών και επιστρέφει στους κινηματογράφους

Οθόνες / Η «Εκδίκηση των Σιθ» έγινε 20 χρονών και επιστρέφει στους κινηματογράφους

Το κλείσιμο μιας τριλογίας «Star Wars» που λοιδορήθηκε, για να επανεκτιμηθεί μερικώς όταν η νεότερη έπεσε θύμα των γενικευμένων culture wars και των ελάχιστων φιλοδοξιών της, επανεμφανίζεται στα σινεμά με αφορμή την επέτειο 20 χρόνων από την κυκλοφορία της.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Your Friends & Neighbors: Και ο πλούσιος λευκός πενηντάρης έχει ψυχή

Daily / Your Friends & Neighbors: Και ο πλούσιος λευκός πενηντάρης έχει ψυχή

Ο Τζον Χαμ υποδύεται τον επιτυχημένο επενδυτή που χάνει ξαφνικά το έδαφος κάτω από τα πόδια του σ΄αυτή την εκλεκτικά διασκεδαστική, κατά τόπους δραματική και συχνά διεισδυτική σάτιρα ηθών της πλουτοκρατικής ελίτ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Οι 10+1 αγαπημένες ταινίες του Σπύρου Στάβερη

Μυθολογίες / «Μου αρέσουν οι ιστορίες εκδίκησης στο σινεμά»: Οι 10+1 αγαπημένες ταινίες του Σπύρου Στάβερη

Από το φιλιππινέζικο σινεμά και τον Ζακ Τατί, μέχρι μια ταινία με μαχητές kung-fu που εξεγείρονται ενάντια στη γραφειοκρατία -και μία που τον ώθησε να ζητήσει από τη Marthe Keller να τον κάνει φίλο στο Facebook- η λίστα του φωτογράφου είναι γεμάτη εκπλήξεις.
ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ
Κωστής Χαραμουντάνης: «Για να κάνω σινεμά μένω ακόμα στο πατρικό μου»

Κωστής Χαραμουντάνης / Κωστής Χαραμουντάνης: «Για να κάνω σινεμά μένω ακόμα στο πατρικό μου»

Ο 31χρονος σκηνοθέτης νιώθει πως ενηλικιώθηκε μαζί με την πρώτη του βραβευμένη ταινία, «Κιούκα: Πριν το τέλος του καλοκαιριού», κινηματογραφεί τις αναμνήσεις του και είναι μία από τις πιο μεγάλες ελπίδες του ελληνικού κινηματογράφου.
M. HULOT
«Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Thalia Mavros / «Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Η διεθνώς βραβευμένη παραγωγός και σκηνοθέτις Thalia Mavros μιλά στη LIFO για τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει η «αυτοκρατορία» του Τραμπ, καθώς και για τη θέση της γυναίκας σε έναν κόσμο που αλλάζει - και όχι προς το καλύτερο.
M. HULOT
«The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Οθόνες / «The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Το πρώτο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν της αγαπημένης σειράς του HBO λειτουργεί ως εισαγωγή, συστήνοντας νέους χαρακτήρες, το περιβάλλον της δράσης, τη σχέση των παλιών χαρακτήρων με αυτό αλλά και μεταξύ τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια ‘σύγχρονη’»

Οθόνες / «Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια σύγχρονη»

Ο επιφανής μελετητής του Ομήρου και διευθυντής του New York Times Review of Books, Ντάνιελ Μέντελσον, περιγράφει στην εφημερίδα Telegraph τους τρεις βασικούς κανόνες που ελπίζει να τηρηθούν κατά τη μεταφορά της «Οδύσσειας» στη μεγάλη οθόνη.
THE LIFO TEAM
Movies

Οθόνες / Μια ταινία για τον Bloody Hawκ και άλλοι 8 λόγοι για να πάτε σινεμά

Αυτή την εβδομάδα έχουν την τιμητική τους τα κατασκοπικά θρίλερ, παίζει η επανέκδοση του Delicatessen και ένα ντοκιμαντέρ για τον δημοφιλή ράπερ που δεν απευθύνεται μόνο στο fan base του — όχι άλλο Minecraft.
THE LIFO TEAM
«Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Οθόνες / «Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Με το βραβευμένο ντοκιμαντέρ Μουσείο της Νύχτας, ο Φερμίν Ελόι Ακόστα αναδεικνύει ένα πολύτιμο φωτογραφικό αρχείο για τη Νέα Υόρκη των δεκαετιών του ’70 και του ’80, ενώ μιλά στη LiFO για την αβεβαιότητα του μέλλοντος του κινηματογράφου στην Αργεντινή και τις πολιτικές αναταράξεις στη χώρα του.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
JASON MOMOA

Οπτική Γωνία / Το σινεμά ως τοποθέτηση προϊόντος: Το «Minecraft» σπάει ταμεία

Η τεράστια επιτυχία της κινηματογραφικής διασκευής του δημοφιλούς παιχνιδιού θεμελιώνει μια νέα εποχή στο στουντιακό σινεμά που καθιστά την ταύτιση θεατή και καταναλωτή εντονότερη από ποτέ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Μυθολογίες / «Ο Βέγγος είναι το αγχολυτικό μου»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Από τον Κουροσάβα και τον Μπέργκμαν, από τις ταινίες της Pixar μέχρι τα Batman του Nόλαν, ο ηθοποιός φτιάχνει μια ετερόκλητη και ειλικρινή λίστα και πιστεύει ότι «σινεμά είναι να βλέπεις άλλες πλευρές του κόσμου».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

Oι Αθηναίοι / Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

«Μην παίξεις ποτέ κωμωδία», της είχαν πει, αλλά τελικά το ευρύ κοινό τη λάτρεψε ως Μαρίνα Κουντουράτου. Όταν αποφάσισε να ερμηνεύσει τον ρόλο μιας τρανς γυναίκας, της είπαν «θα καταστραφείς». Ήταν πάντα τολμηρή και άφοβη. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ