Αν έπρεπε να εξηγήσετε τι είναι η Καμόρα σε κάποιον που δεν έχει ακούσει τίποτα γι’ αυτή, τι θα του λέγατε;
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές οργανώσεις εγκλήματος στη νότια Ιταλία - εκτός από τη μαφία, που είναι η πιο γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο. Η Καμόρα είναι μια τέτοια εγκληματική οργάνωση από την Καμπανία. Κι αυτή έχει επίσης επιχειρήσεις: από κατασκευαστικές εταιρείες για κτίρια, εμπόριο ναρκωτικών, μέχρι κατασκευές δρόμων και μεγάλα έργα, αλλά σε όλο τον κόσμο. Αυτό είναι από τα πιο σημαντικά πράγματα που αναφέρει ο Σαβιάνο στο βιβλίο του, το Gomorra, το οποίο χρησιμοποίησα για να φτιάξω την ταινία.
Ποια είναι η δύναμή της;
Η δύναμή της συνδέεται άμεσα με την περιοχή. Είναι κάποιου είδους κυβέρνηση που αντικαθιστά το κράτος στην Καμπανία σε περιπτώσεις που η κυβέρνηση είναι αδύναμη και δεν μπορεί να παίξει το ρόλο της. Αυτό ήταν και το αντικείμενο του Σαβιάνο στο βιβλίο του. Όταν γύρισα την ταινία ενδιαφερόμουν περισσότερο να παρουσιάσω τις ιστορίες ανθρώπων και αυτό που συμβαίνει παρά να αποκαλύψω ονόματα. Ήθελα μια ιστορία που να ενδιαφέρει όλο τον κόσμο και να είναι παγκόσμια. Αυτός ήταν ο λόγος που αποφάσισα να την κάνω.
Γιατί η δράση της μαφίας είναι τόσο ελκυστική σε ολόκληρο τον κόσμο;
Κατ’ αρχάς, έχει να κάνει με business. Αφορά κάποιους άμεσα. Απ’ την άλλη είναι γοητευτικό να γίνεσαι πλούσιος και δυνατός τόσο φαινομενικά «απλά» και «εύκολα». Μην ξεχνάς ότι οι περισσότεροι μαφιόζοι είναι αγράμματοι και οι περιοχές που δρουν έχουν φοβερό πρόβλημα ανεργίας. Αυτό είναι πολύ έντονο στις περιοχές που γύρισα την ταινία - οι άνθρωποι δεν εμπιστεύονται τους θεσμούς, εμπιστεύονται περισσότερο τους ανθρώπους της Καμόρα επειδή ζουν απ’ αυτούς. Δεν βλέπουν το κακό. Πρέπει να σου πω ότι όταν πήγα εκεί για να γυρίσω την ταινία τα έβλεπα όλα ή μαύρα ή άσπρα. Δεν είναι όμως έτσι ακριβώς, η αλήθεια είναι κάπου στη μέση.
Μπορεί κάποιος να θεωρήσει καλό αυτό που συμβαίνει;
Πολλοί άνθρωποι σε μια φτωχή περιοχή ζουν αποκλειστικά από τις δραστηριότητες της μαφίας. Καλό δεν είναι σίγουρα. Είναι όμως μια πραγματικότητα που δύσκολα αντιμετωπίζεται, δεν μπορείς να σπάσεις εύκολα τους δεσμούς που έχουν δημιουργηθεί ανάμεσα στο φτωχό κόσμο και στη μαφία.
Γιατί ενόχλησε τόσο την κυβέρνηση Μπερλουσκόνι η ταινία;
(Γελάει) Θα ήθελα πραγματικά να πω ότι είναι αλήθεια αυτό γιατί θα τα έκανε όλα πιο εύκολα. Αλλά δεν ισχύει. Ο υπουργός Πολιτισμού ήταν στις Κάννες όταν προβλήθηκε η ταινία και του άρεσε. Σχολιάζοντας τις ταινίες του νεορεαλισμού ο Αντρεότι είχε πει «τα εν οίκω μη εν δήμω». Τώρα είναι πολύ διαφορετικά, δεν αγγίζουν μια ταινία αν είναι στις Κάννες, είναι πιο έξυπνοι. Για να είμαι ειλικρινής, για την παρούσα κατάσταση της Νάπολης ευθύνεται ο Μπαρσολίνο, κυβερνήτης της Καμπανίας για 13 χρόνια, που προέρχεται απ’ την Αριστερά. Είναι δύσκολο να πεις ποιος φταίει, παρόλο που δεν συμπαθώ τον Μπερλουσκόνι. Δεν είναι ειλικρινές να πω ότι το πρόβλημα είναι η Δεξιά, το ίδιο προβληματική είναι κι η Αριστερά.
Η εικόνα της Ιταλίας που βγάζει προς τα έξω η ταινία σας έχει απασχολήσει ποτέ;
Αν μιλάς για το ρίσκο για τον τουρισμό, είναι πρόβλημα. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στη Νάπολη που μίσησαν την ταινία γι’ αυτόν το λόγο. Η Νάπολη είναι γεμάτη αντιφάσεις. Μπορείς να μένεις σε μια φτωχογειτονιά αλλά να πας το βράδυ να φας δείπνο στο Μαρεκιάρο, ένα από τα πιο όμορφα μέρη του κόσμου, μόλις 10 χιλιόμετρα απ’ την πόλη, και να δεις μια άλλη πλευρά της. Δεν μπορεί να πει κανείς όμως ότι η πραγματικότητα που παρουσιάζω στην ταινία δεν υπάρχει. Τον τελευταίο καιρό ο Μπερλουσκόνι έχει βγάλει στους δρόμους στρατό, αυτή η εικόνα που έκανε το γύρο του κόσμου νομίζω ότι είναι ακόμα χειρότερη.
Φοβηθήκατε ποτέ μήπως δεχθείτε τις ίδιες απειλές που είχε δεχθεί κι ο Σαβιάνο;
Φυσικά κι ανησυχεί κανείς, αλλά η ταινία μου ήταν συμπληρωματική ως προς το βιβλίο, διαφορετική όμως κατά πολλούς τρόπους. Πιο σημαντική για μένα ήταν η μαρτυρία.
Η δημοσιότητα που σας χάρισε η ταινία είναι ένα μέτρο προστασίας;
Σίγουρα είναι. Ήμουν αρκετά ήρεμος όμως γιατί δεν έκανα μια ταινία με ονόματα. Σκοπός μου ήταν να κάνω μια ταινία για την Καμόρα και όχι εναντίον της Καμόρα. Ο Σαβιάνο είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος και είχε σκοπό να γίνει ένα σύμβολο στον πόλεμο κατά της Καμόρα. Έτσι είναι υπό προστασία επειδή προσπαθεί να τους χτυπήσει, να είναι με το μέρος της αστυνομίας. Πολύ πιθανόν να κάνει κι άλλο ένα βιβλίο για το ίδιο πρόβλημα. Για μένα δεν είναι το ίδιο. Μετά από αυτή την ταινία πιθανόν να κάνω μια κωμωδία. Είμαι κινηματογραφιστής.
Ποια ήταν η αντίδραση των καμορίστας στην ταινία; Μάθατε αν τους άρεσε;
Όταν γυρίσαμε την ταινία είχαμε τη βοήθεια όλων των ανθρώπων της περιοχής. Συμμετείχαν ευχαρίστως και αυτό με εξέπληξε. Δεν ξέρω όμως αν τους άρεσε ή όχι. Ζω στη Ρώμη και δεν επέστρεψα να μάθω (γελάει), αλλά ξέρω ότι η ταινία ήταν μεγάλη επιτυχία παντού. Ίσως στα αφεντικά να μην άρεσε, αλλά δεν με ενδιαφέρει και πολύ. Είναι η ιστορία των «σκλάβων» και όχι του «αυτοκράτορα», όπως οι περισσότερες ανάλογες ταινίες μέχρι τώρα.
Είδα μια ταινία του Λατουάντα πρόσφατα, το Μαφιόζο, που δίνει μια άλλη πλευρά της μαφίας, διαφορετική από του Σκορτσέζε ή του Κόπολα. Η δικιά σας ματιά τι νέο έχει να προσφέρει;
Δεν έχει καθόλου γκλάμουρ η ταινία μου. Στις ταινίες του Κόπολα και του Σκορτσέζε πάντα υπάρχει κάτι λαμπερό να κάνει πιο ελκυστική την ατμόσφαιρα - οι χαρακτήρες του Ντε Νίρο και του Αλ Πατσίνο είναι πάντα φτιαγμένοι στα πρότυπα του Χόλιγουντ. Ήταν ενδιαφέρον να δείξω το ίδιο μοντέλο σε μια διαφορετική πραγματικότητα. Αυτή η χολιγουντιανή «πραγματικότητα» γίνεται πρότυπο για τη συμπεριφορά κάποιων μαφιόζων κι έχω μια ιστορία που το αποδεικνύει: Δυο παιδιά έπαιζαν τον Τόνι Μοντάνο σε μια βίλα, την πραγματική βίλα του μεγάλου αρχηγού που ονομάζεται Σκιαβόνε και είναι στη φυλακή εδώ και πολύ καιρό. Αυτή η βίλα χτίστηκε κατά παραγγελία, δίνοντας στον αρχιτέκτονα το βίντεο από τον Σημαδεμένο και εντολή να γίνει ακριβώς ίδια με του Τόνι Μοντάνο (που υποδυόταν στην ταινία ο Αλ Πατσίνο)! Το στυλ της είναι κάτι σαν μοντέρνα αρχαιολογία. Εδώ η πραγματικότητα εμπνέεται από το σινεμά και όχι το αντίθετο.
Είναι αλήθεια ότι χρησιμοποιήσατε ηθοποιούς από τις φυλακές της Βολτέρα και της Ραμπίμπια;
Μερικοί ναι, ήταν από το θέατρο της φυλακής. Δεν τους λες όμως ερασιτέχνες γιατί δουλεύουν στο θέατρο πάνω από 10 χρόνια. Όλα τα παιδιά τα πήρα επίσης από θιάσους της περιοχής. Ήμουν τυχερός που βρήκα ηθοποιούς με εμπειρία που ήταν πραγματικά ντόπιοι. Ελάχιστοι ήταν απλοί κάτοικοι. Ένας ήταν πραγματικό αφεντικό που αμέσως μετά την ταινία μπήκε στη φυλακή. Στα παρασκήνια όλοι προσπαθούσαν να τον πείσουν να μην εμφανιστεί στην ταινία επειδή ήταν επικίνδυνο -δεν ήταν μεγάλο αφεντικό- αλλά ήθελε να παίξει. Το έκανε, τον αναγνώρισαν και τον έπιασαν.
Γιατί επιλέξατε τους Massive Attack για το κομμάτι του τέλους;
Χαίρομαι πάρα πολύ που μου κάνεις αυτή την ερώτηση γιατί ο αρχηγός τους Robert DeNaja κατάγεται από τη Νάπολη, ήξερε για το βιβλίο και ήθελε πολύ να συμμετέχει στην ταινία. Έτσι, όταν τελείωσα τα γυρίσματα πήγα στο Μπρίστολ και τους πρότεινα να κάνουν το σάουντρακ για ολόκληρη την ταινία. Είδα την ταινία και ήταν απόλυτα ειλικρινείς μαζί μου: Δεν χρειάζεσαι μουσική! Θα μπορούσαν να ζητήσουν πολλά λεφτά, όπως θα έκαναν στο Χόλιγουντ, για να τονώσουν το συναίσθημα ή να την κάνουν πιο συγκινητική, αλλά μου είπαν ότι οι φυσικοί ήχοι είναι αρκετοί. Συμφώνησα και μου έγραψαν μόνο ένα κομμάτι που ακούγεται στους τίτλους του τέλους. Είμαστε φίλοι πια…
σχόλια