Η Ποιητική της Αρχιτεκτονικής του Όσκαρ Νιεμάγιερ

Η Πρεσβεία της Βραζιλίας τιμά τον θρυλικό Βραζιλιάνο αρχιτέκτονα με την έκθεση της Σλοβένας φωτογράφου αρχιτεκτονικής Ντανίκα Ο. Κους που έχει αποτυπώσει μοναδικά τα εμβληματικά του κτίρια

LIFOTEAM 1.11.2018 | 15:41

Η Ποιητική της Αρχιτεκτονικής του Όσκαρ Νιεμάγιερ — Φωτο: Ντανίκα Ο. Κους

1.11.2018 | 15:41

Η Πρεσβεία της Βραζιλίας στην Αθήνα, σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Σλοβενίας στην Αθήνα, παρουσιάζουν την έκθεση φωτογραφίας της Ντανίκα Ο. Κους με τίτλο «Η Ποιητική της Αρχιτεκτονικής του Όσκαρ Νιεμάγιερ», τα εγκαίνια της οποίας θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 14 Νοεμβρίου στις 19:00, στον εκθεσιακό χώρο «Casa do Brasil».

Ο Όσκαρ Νιεμάγιερ γεννήθηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο στις 15 Δεκεμβρίου 1907 και ως αρχιτέκτονας ανήκει στο Μοντέρνο Κίνημα της Βραζιλίας. Μετά τη γνωριμία του με τον Λε Κορμπυζιέ, το 1936, αλλάζει εντελώς τον τρόπο δουλειάς του και μέχρι τον θάνατό του, το 2012, δεν παύει να εξελίσσεται συνεχώς, δημιουργώντας εμβληματικά κτίρια, αντιπροσωπευτικά του Μοντέρνου Κινήματος της χώρας του.

«Ως φωτογράφος αρχιτεκτονικής, με ενδιαφέρει να εξετάσω τη μοναδική ταυτότητα του χώρου, ούτως ώστε να αποτυπώσω τον χαρακτήρα του. Φωτογραφίζω τα μοναδικά κτίρια του θρυλικού Βραζιλιάνου αρχιτέκτονα Όσκαρ Νιεμάγιερ εδώ και αρκετά χρόνια. Εμπνευσμένη από την πρωτοτυπία του, την καθαρή του αισθητική, τις κομψές καμπύλες και τις εκφραστικές λεπτομέρειες, σαγηνεύτηκα από τον κόσμο της διαχρονικής του αρχιτεκτονικής.

Αυτό που χαρακτηρίζει το ύφος του Όσκαρ Νιεμάγιερ είναι οι γιγάντιες καμπύλες και τα τόξα που έχουν πάρει την έμπνευσή τους από τα σχήματα της φύσης. Παρ' ότι τα μεγέθη είναι μνημειακά, δεν υπάρχει τίποτα επιθετικό. Οι καμπύλες αφήνουν πάντα την εντύπωση μιας «θηλυκής» ευμένειας. Σχεδόν όλοι όσοι μιλούν για το έργο του χρησιμοποιούν όχι άδικα την λέξη «αισθησιακό».

»Δεν εστίασα στο ρεαλιστικό αρχιτεκτονικό αντικείμενο στο σύνολό του, αλλά αναζήτησα τα χαρακτηριστικά του χώρου, την ατμόσφαιρα και τη μορφή του, όπως τις εμπλουτίζει το φως. Οι ρυθμοί και οι αναλογίες του λευκού σκυροδέματος με ενέπνεαν όταν περπατούσα στα κτίριά του. Οι κτιστές μορφές μού έμοιαζαν με γλυπτά που αναδείκνυε το φως», αναφέρει η φωτογράφος.

Οι φωτογραφίες που θα παρουσιαστούν στην έκθεση είναι από την Ισπανία (Αβιλές), την Βραζιλία (Νιτερόι, Κουριτίμπα, Μπέλο Οριζόντε, Μπραζίλια, Σάο Πάολο) και τη Γαλλία (Παρίσι).

«Οι γωνίες δεν με ελκύουν»

Έγραφε ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος σε παλιότερο αφιέρωμα του LIFO.gr στον Νιεμάγιερ:

«Αυτό που χαρακτηρίζει το ύφος του Όσκαρ Νιεμάγιερ είναι οι γιγάντιες καμπύλες και τα τόξα που έχουν πάρει την έμπνευσή τους από τα σχήματα της φύσης. Παρ' ότι τα μεγέθη είναι μνημειακά, δεν υπάρχει τίποτα επιθετικό. Οι καμπύλες αφήνουν πάντα την εντύπωση μιας "θηλυκής" ευμένειας. Σχεδόν όλοι όσοι μιλούν για το έργο του χρησιμοποιούν όχι άδικα την λέξη "αισθησιακό".

Ο Καθεδρικός Ναός της Μπραζίλια, που μοιάζει σαν στέμμα από ψαροκόκαλα και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης που μοιάζει σαν ιπτάμενος δίσκος προσγειωμένος στο Νιτερόι (ένα προάστιο του Ρίο ντε Τζανέιρο) είναι τα πιο γνωστά και αντιπροσωπευτικά του έργα.

"Οι γωνίες δεν με ελκύουν. Οι σκληρές, άκαμπτες ευθείες δεν είναι δημιούργημα του ανθρώπου" έγραψε στα απομνημονεύματά του που εκδόθηκαν το 1988 με τίτλο Τα Τόξα του Χρόνου. «Αυτό που με ελκύει είναι οι ελεύθερες και αισθησιακές καμπύλες. Οι καμπύλες που βρίσκουμε στα βουνά, στα κύματα της θάλασσας, στο σώμα της γυναίκας που αγαπάμε».

Υπήρχαν βέβαια και αρκετοί που τον κατέκριναν. Η αρχιτεκτονική του είναι καλή για τα περιοδικά, όχι για να τη ζεις, έλεγαν. Τη θεωρούσαν άψυχη και ανίκανη να λειτουργήσει ως δοχείο της καθημερινής ζωής. Ο τεχνοκριτικός του Τime Ρόμπερτ Χιουζ τη χαρακτήριζε "ουτοπικό εφιάλτη".

Ωστόσο η Μπραζίλια ανακηρύχθηκε το 1987 από την Ουνέσκο μνημείο της ανθρώπινης κληρονομιάς.

Σε μια από τις πολλές συνεντεύξεις του είχε πει: «Δεν είμαστε τόσο σημαντικοί όσο νομίζουμε. Είμαστε κάτι πολύ περαστικό. Γι αυτό και θα 'πρεπε να είμαστε απλοί και ταπεινοί. Είμαστε σκόνη στο σύμπαν».

Τα τελευταία λόγια του

Στις 26 Ιουλίου 2012, τέσσερις μόλις μήνες πριν πεθάνει, είχε γράψει τα εξής:

«Όταν ήμουν μικρός, μου άρεσε να ζωγραφίζω. Θυμάμαι, εκεί, γύρω στα 10, να είμαι συνέχεια έτσι, με τα δάχτυλα προτεταμένα στον αέρα και να ζωγραφίζω εικόνες στο χώρο. Ζωγράφιζα και ζωγράφιζα και τίποτε άλλο δεν είχε σημασία. Η ζωγραφική πάντα με προκαλούσε. Η ζωγραφική με έσυρε μέχρι την αρχιτεκτονική. Νομίζω πως η Βραζιλία είναι τόσο όμορφη, τόσο καλή. Γεννήθηκα εδώ, στην άκρη της θάλασσας – πέρασα τα παιδικά μου χρόνια στην παραλία. Πολύ νωρίς το πρωί, πήγαινα να δω τους ψαράδες να ψαρεύουν. Είναι ακινητοποιημένοι στον χρόνο. Η βραζιλιάνικη αρχιτεκτονική στηρίζεται στο τσιμέντο. Επιτρέπει σε όλες τις φαντασιώσεις να πάρουν σχήμα.

Δoυλεύουμε πλάθοντας το τσιμέντο, βοηθώντας το κι εκείνο να εξελιχθεί σε κάτι ανώτερο. Στο παρελθόν, ένα σπίτι ήταν απλώς τούβλα στο πάτωμα – τώρα ένα σπίτι μπορεί να αιωρείται, να δουλεύεται με νοημοσύνη. Δεν αρκεί να είναι απλώς ορθολογικό. Πρέπει επίσης να είναι και όμορφο. Πρέπει να δείχνει ότι είναι δημιουργημένο από μια αρχιτεκτονική σκέψη, που είναι πλούσια σε λύσεις. Η αρχιτεκτονική συνδέεται με ένα τρόπο σκέψης. Η αρχιτεκτονική είναι φαντασία.

Η αρχιτεκτονική δεν είναι business. Δεν είναι απλώς τεχνική, να ορθώνεις κτίρια ύψους 100 μέτρων. Αρχιτεκτονική είναι να φτιάχνεις ένα όμορφο κτίριο. Η αρχιτεκτονική είναι να παρέχεις το όμορφο περιβάλλον που θέλουμε. Για μένα η αρχιτεκτονική είναι ανάγκη να διαφέρει. Η αρχιτεκτονική είναι να εφευρίσκεις. Έτσι, στην περίπτωσή μου, η πρόκληση που με αφορά, είναι να δημιουργώ κάτι διαφορετικό. Έτσι παίζω με το τσιμέντο. Με αυτό μπορώ να επινοήσω τα πάντα».

Η φωτογραφική αποτύπωση της αρχιτεκτονικής

Η Ντανίκα Ο. Κους γεννήθηκε στη Σλοβενία, σπούδασε Φωτογραφία στο Βέλγιο στην Ακαδημία RHoK, ενώ επίσης κατέχει πτυχίο στο μάρκετινγκ από το Τμήμα Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Μάριμπορ της Σλοβενίας.

Το πάθος της για την φωτογραφία την έκανε να εξερευνήσει τα κτίρια όχι μόνο ως αρχιτεκτονικά αντικείμενα, αλλά και για να διαπραγματευτεί την ατμόσφαιρα των εξωτερικών και εσωτερικών χώρων. Το ενδιαφέρον της επικεντρώνεται στο να εξετάσει τη μοναδική ταυτότητα του χώρου, ώστε να αποτυπώσει τον χαρακτήρα του.

Το έργο της έχει εκτεθεί σε αρκετές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Κάποιες φωτογραφίες βρίσκονται στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Καλών Τεχνών του Χιούστον, του Μουσείου Ροντέν στο Παρίσι, της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας, καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές. Το φωτογραφικό της έργο έχει δημοσιευθεί σε πλήθος βιβλίων, περιοδικών και διαδικτυακών εκδόσεων.

Τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στο διαγωνισμό φωτογραφίας της εταιρείας Vitra Belgium «Πώς να βλέπουμε – Τζορτζ Νέλσον» το 2008. Έλαβε επίσης Τίτλο Αριστείας στον διαγωνισμό «Μικρά Ζητήματα Μεγάλης Σημασίας», για τη σειρά Σκάλες στο Μουσείο Έντουαρντ Χόπερ Χάουζ, στο Νάιακ της Νέας Υόρκης.

«Η αρχιτεκτονική είναι η μορφή τέχνης που πάντοτε μας περιβάλλει και επηρεάζει την καθημερινότητά μας. Μπορεί να γεννήσει ανησυχία ή έμπνευση. Μπορεί να είναι μέτρια ή να μας κόψει την ανάσα. Οι φωτογραφίες της Ντανίκα Ο. Κους αποτυπώνουν την έμπνευση που μπορεί να είναι η αρχιτεκτονική. Οι φωτογραφίες της είναι καθαυτή μορφή τέχνης», σημειώνουν οι Κόνι και Τζέρι Ρόζενταλ της ψηφιακής γκαλερί Rfoto Folio.