Ξεκινώντας να ψάχνω τον αριθμό των νέων γκαλερί και art spaces που έχουν ανοίξει τα τελευταία τρία χρόνια στην Αθήνα, και έχοντας στο μυαλό μου να φτιάξω έναν οδηγό με όλους τους νέους χώρους τέχνης, διαπίστωσα με έκπληξη ότι είναι περισσότεροι από τριάντα!
Από την έναρξη της πανδημίας μέχρι τα Χριστούγεννα του 2021, πάνω από είκοσι χώροι εμφανίστηκαν στο ευρύτερο κέντρο της Αθήνας, αριθμός τεράστιος για μια πόλη που δεν είχε συνηθίσει σε αυτό το art booming. Από μεγάλες διεθνείς γκαλερί που συνεργάζονται με γκαλερί του εξωτερικού ή είναι παράρτημά τους, μέχρι αυτοδιαχειριζόμενους χώρους και artist spaces ή urban galleries, που μπορεί να μην είναι του ίδιου μεγέθους και της ίδιας εμβέλειας, ούτε να απευθύνονται στο ίδιο κοινό, αλλά όλοι προωθούν με κάποιον τρόπο την τέχνη.
Η Αθήνα έχει μπει με πολύ δυναμικό τρόπο στον διεθνή καλλιτεχνικό χάρτη, και αυτό που ξεκίνησε από την εποχή της Documenta σήμερα έχει γιγαντωθεί. Πρόκειται κυριολεκτικά για μια άνθιση των χώρων τέχνης που κανείς δεν ξέρει πού θα οδηγήσει.
«Αυτήν τη στιγμή σίγουρα έχει ένα vibe η Αθήνα, μιλάει γι’ αυτό πολύς κόσμος κι αυτό την κάνει ελκυστική σε καλλιτέχνες και σε ανθρώπους της δημιουργίας, και όπου πάνε οι καλλιτέχνες ακολουθούν και οι γκαλερί», λέει η ιδιοκτήτρια ενός εκθεσιακού χώρου που συνεργάζεται με γκαλερί του εξωτερικού.
«Υπάρχει μια ελευθερία που μπορεί να μην υπάρχει σε άλλα μέρη, σε όσους καλλιτέχνες την επισκέπτονται αρέσει το urban lifestyle εδώ, έχει διευκολυνθεί και πολύ η κατάσταση για μπίζνες στην Αθήνα σε σχέση με πριν. Μπορεί να υπάρχει ακόμα γραφειοκρατία και τα πράγματα να μην είναι εύκολα σε σχέση με το εξωτερικό, αλλά είναι πολύ καλύτερα σε σχέση με παλιά. Παλιά αυτό λειτουργούσε ως τροχοπέδη, δεν ήταν εύκολο κάποιος ξένος να έρθει και να ανοίξει γκαλερί εδώ. Τώρα είναι πολύ πιο προσβάσιμο.
Κι επειδή όλες μας οι συνεργασίες από τον Γενάρη και μετά ήταν με γκαλερί του εξωτερικού, όλοι τονίζουν ότι κάτι υπάρχει εδώ, κάτι γίνεται, λένε “θέλουμε να ξαναρθούμε” και κυνηγάνε κατευθείαν να κλείσουν μετέπειτα συνεργασίες. Πέρα από τη δουλειά και τις διασυνδέσεις που έχουν ξαφνικά σε μια καινούργια πόλη, και ο τρόπος ζωής τους κρατάει, όλο το lifestyle. Όλοι οι καλλιτέχνες που έχουν έρθει να δουλέψουν εδώ θέλουν να ξανάρθουν».
Αν έχεις 3.000 ευρώ το μήνα εισόδημα από οικογενειακή περιουσία ή έχεις πάρει χρηματοδότηση, στην Αθήνα ζεις σαν βασιλιάς, ενώ ούτε στη Ρώμη μπορείς να ζήσεις άνετα, ούτε στο Λονδίνο και στο Παρίσι. Τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν, το ζήτημα είναι ότι αυτό καταγράφεται τώρα ως ένας ενθουσιασμός, δεν καταγράφεται ως μία προοπτική.
«Η Αθήνα είναι κοντά στα μεγάλα κέντρα και εξακολουθεί να είναι πιο φτηνή από πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, αλλά αυτήν τη στιγμή είναι και μόδα για τους ξένους καλλιτέχνες», λέει ο ιδιοκτήτης μιας μικρής γκαλερί στο κέντρο.
«Πρέπει να περιμένουμε να περάσουν δύο τρεις χειμώνες εδώ και, αν δεν οργανώσουν την επιστροφή στη χώρα τους ή αν δεν πάνε σε άλλη χώρα, τότε ίσως να μιλάμε για booming τέχνης στην Αθήνα. Αυτό που συμβαίνει αυτήν τη στιγμή ίσως είναι κάτι που με τον καιρό θα ατονήσει, εκτός κι εάν συμβεί αυτό που έγινε στο Βερολίνο στη δεκαετία του 2000 που οι θεσμικοί παράγοντες, ο δήμος συγκεκριμένα τότε, το καλλιέργησαν. Δηλαδή το υποστήριξαν και το γιγάντωσαν, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια θεσμική αγορά στο Βερολίνο, να εδραιωθεί το Βερολίνο ως κέντρο των τεχνών. Αυτό που συνέβαινε το 2007 ήταν πρωτοφανές, περπατούσες σε δρόμο με γκαλερί και έβλεπες πράγματα προτού τα δεις σε περιοδικό ή στο ίντερνετ.
Η δουλειά του γκαλερίστα προηγείτο της δουλειάς του δημοσιογράφου, γιατί υπήρχε όλη αυτή η υποστήριξη από τον δήμαρχο. Αυτό εδώ δεν υπάρχει, άρα γίνεται μόνο στο μέτρο που το επιτρέπουν τα grants. Παίρνει δηλαδή ένα grant το παιδί από το Λονδίνο και έρχεται στην Αθήνα επειδή είναι ακόμα φτηνή γι’ αυτόν. Αν έχεις 3.000 ευρώ το μήνα εισόδημα από οικογενειακή περιουσία ή έχεις πάρει χρηματοδότηση, στην Αθήνα ζεις σαν βασιλιάς, ενώ ούτε στη Ρώμη μπορείς να ζήσεις άνετα, ούτε στο Λονδίνο και στο Παρίσι.
Τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν, το ζήτημα είναι ότι αυτό καταγράφεται τώρα ως ένας ενθουσιασμός, δεν καταγράφεται ως μία προοπτική. Η προοπτική είναι που δημιουργεί ένα σημαντικό κέντρο τέχνης και επίσης η τοπική παραγωγή, να είναι κάποιος εδώ και να αναφέρεται στον εαυτό του, να μην κάνει μεταποίηση κάτι που το έχει δει στο ίντερνετ. Είναι ένα γενικότερο πρόβλημα αυτό στην τέχνη που παράγεται στην Αθήνα».
«Η ιστορία του gentrification που είχε γίνει στο West Village της Νέας Υόρκης στα ’80s συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Αθήνα, οι καλλιτέχνες ψάχνουν τα πιο φτηνά ενοίκια και μια πιο ζωή λιγότερο σύνθετη, που αυτή τη στιγμή για κάποιον ξένο υπάρχει στην Ελλάδα, ειδικά με μισθούς εξωτερικού, κι είναι πιο εύκολες κι οι παραγωγές» προσθέτει η Μ., ιδιοκτήτρια γκαλερί.
«Είναι πιο φτηνά να ζεις στην Αθήνα αυτή τη στιγμή από ο,τι στο Βερολίνο –ούτε σύγκριση με Λονδίνο ή Νέα Υόρκη- που τα τελευταία τρία χρόνια έχει ακριβύνει πολύ η ζωή. Επίσης, είναι συναρπαστικά για έναν ξένο να ζει εδώ γιατί όλα είναι καινούργια, όλα είναι κάπως χαοτικά, κι όλα αυτά που βιώνει ως εξωτισμό είναι πηγή έμπνευσης για έναν καλλιτέχνη».
Δεν είναι μόνο οι ξένοι που επιλέγουν για βάση τους την Αθήνα, είναι και πολλοί καλλιτέχνες της νέας γενιάς που έχουν φύγει στο εξωτερικό και επιλέγουν να επιστρέψουν στην Αθήνα.
«Θέλουν τον ήλιο και το καλαμαράκι», λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής μιας γκαλερί με διεθνείς συνεργασίες. «Κάποια στιγμή ζυγίζεις την ποιότητα ζωής και καταλήγεις να λες “δεν πειράζει, ας ρίξω κάποια στάνταρ, ας πέσω σε μισθό, αλλά τουλάχιστον ας ξυπνάω με καλύτερη διάθεση κάθε μέρα”. Η Αθήνα έχει πολλά καλά, το θέμα είναι κι εμείς να ενεργοποιούμαστε και να το ψάχνουμε.
Τελευταία το παρατηρώ και στις εκθέσεις, βλέπεις και καινούργιο κόσμο, δεν είναι μόνο οι καλλιτέχνες ή όσοι δουλεύουμε σε γκαλερί που απλά συναντιόμαστε κάθε βδομάδα σε κάποια έκθεση που ανοίγει. Βλέπεις κόσμο που ενδιαφέρεται, υπάρχει μεγάλη ομπρέλα κόσμου που επισκέπτεται κάθε φορά την γκαλερί».
«Οι συνθήκες στο εργασιακό κομμάτι όλων των επαγγελμάτων ήταν ανέκαθεν δύσκολες. Πλέον παρατηρώ μια διαφορετική διάθεση ως προς τους νέους εικαστικούς καλλιτέχνες», προσθέτει ένας καλλιτέχνης που μόλις επέστρεψε στην Αθήνα από το Βερολίνο και δραστηριοποιείται πλέον εδώ.
«Ίσως ο κόσμος το έχει ανάγκη και περιμένει από τις νέες γενιές να ανατρέψουν κατά κάποιο τρόπο το κατεστημένο και να αντιπροτείνουν ένα καινούργιο όραμα. Αναπόφευκτα η τεχνολογική εξέλιξη έχει αυτονομήσει και απαγκιστρώσει τους καλλιτέχνες από ξεπερασμένα και κλειστά εργασιακά μοντέλα που δυσλειτουργούσαν.
Δεν ξέρουμε αν αυτό θα συνεχιστεί και θα εξελιχθεί, μακάρι αυτοί οι άνθρωποι να τα βρουν και να πάει αυτό που συμβαίνει τώρα παρακάτω. Γιατί ακούς τον τελευταίο καιρό να λένε καλλιτέχνες “έτσι όπως είμαι τώρα είμαι ok, δεν έχω πρόβλημα”, και εννοούν ότι έχουν πάρει λεφτά για να κάνουν ένα project, έχουν πάρει residency για δύο εβδομάδες ή έχουν βρει μια άκρη σε έναν οργανισμό, έχουν πάρει χρηματοδότηση και μπορούν να ζουν χωρίς να κάνουν δουλειές που είναι παρεμφερείς, τύπου διδασκαλία. Κάποιοι ανοίγουν έναν χώρο, γκαλερί, art space, επειδή είναι ΜΚΟ και παίρνουν κάποια χρήματα, αλλά κάποιοι δεν παίρνουν τίποτα, το κάνουν επειδή ξέρουν ότι οι ίδιοι οι καλλιτέχνες και οι φίλοι τους δεν θα μπορούσαν να εκθέσουν ποτέ. Και στη νεότερη γενιά –που δεν είναι οι μεσουρανούντες 40άρηδες– υπάρχουν πολύ καλοί καλλιτέχνες που δεν τους αξίζει η αφάνεια.
Αυτό που συμβαίνει αυτήν τη στιγμή στην Αθήνα είναι κάτι που έχει συμβεί σε πολλές πόλεις, δηλαδή υπερσυγκέντρωση καλλιτεχνών που σου λένε ότι “δεν έχει νόημα να κάτσω να περιμένω, πρέπει να ενεργοποιηθώ και θα ενεργοποιηθώ σε μια μικροκλίμακα”.
Η σκηνή του Λος Άντζελες με τους τεράστιους αυτούς καλλιτέχνες δημιουργήθηκε από μια τέτοια συγκυρία, όπως και η σκηνή της Νέας Υόρκης στα ’70s. Υπήρχε ένα underground ρεύμα στη Νέα Υόρκη, όπως και στην Αθήνα. Αυτό το ρεύμα είναι underground και επίσημο ταυτόχρονα, αυτή είναι η διαφορά της εποχής μας από τις προηγούμενες. Σε άλλες εποχές θα ήταν μόνο underground, τώρα υπάρχει όλη αυτή η εξωτερίκευση των δραστηριοτήτων και όλη αυτή η όρεξη να καταναλώσεις το underground ενώ είσαι θεσμικός και μπουρζουά.
Αυτό που δεν γνωρίζω είναι πόση σταθερότητα υπάρχει για να διαμορφώσουν ένα τοπίο από το οποίο κάτι θα αναδειχτεί. Γιατί η σταθερότητα και η διάρκεια στον χρόνο είναι σημαντική για να βάλεις κάποιον χώρο σε έναν χάρτη, να υπάρχει engagement στο project. Από την άλλη κερδίζουν σε αυθορμητισμό, δεν τους ενδιαφέρει η προβολή, τους ενδιαφέρει το παρεΐστικο, και αυτό είναι το στοιχείο που λειτούργησε και στις άλλες πόλεις όπου υπήρξε τέτοια κινητικότητα – και που υπάρχει και τώρα. Αυτές οι γκαλερί που ήρθαν στην Art Athina από το L.A. από τέτοια περιβάλλοντα προέρχονται».
Πουλάει, όμως, τόση τέχνη στην Αθήνα και ποιος την αγοράζει;
«Σίγουρα κάποιος την αγοράζει για να ανοίγουν τόσοι νέοι χώροι» λέει η ο Ν., εικαστικός, που αποφάσισε να γυρίσει στην Αθήνα μετά από έξι χρόνια στη Ζυρίχη. «Μιλάμε για πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους χώρους και για πολύ διαφορετικό κοινό, δεν είναι ίδιοι οι πελάτες μιας μεγάλης γκαλερί με διεθνείς συνεργασίες με ενός μικρού αυτοδιαχειριζόμενου χώρου, ούτε ίδιες οι τιμές των έργων.
Πουλάει, πάντως, η τέχνη. Στην Αθήνα μπορείς να βρεις έργα από 5 ευρώ μέχρι όσο αντέχει η τσέπη σου, δεν κοστίζει το ίδιο το έργο ενός νέου καλλιτέχνη με κάποιου/κάποιας που είναι καθιερωμένο διεθνές όνομα. Σημασία έχει ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγαλύτερη προσφορά τέχνης από ποτέ και για φιλότεχνους κάθε οικονομικής δυνατότητας. Δεν ξέρω αν θα είναι όλοι αυτοί οι χώροι που ανοίγουν βιώσιμοι, αλλά είναι καλό που συμβαίνει.
Δεν είναι μόνο καλό για την πόλη, είναι καλό και για τους ίδιους τους καλλιτέχνες γιατί βοηθάει στην εξωστρέφεια, έχεις την ευκαιρία να γνωρίσεις κόσμο, να πηγαίνεις σε εγκαίνια όπως συμβαίνει σε άλλες μεγάλες πόλεις και να γνωρίζεις artists από κάθε καλλιτεχνικό background, να δικτυώνεσαι, κάτι που ήταν το πιο δύσκολο για έναν νέο καλλιτέχνη. Όλα τα openings είναι ανοιχτά και έχει αλλάξει και η συμπεριφορά των ανθρώπων που τρέχουν πια τις γκαλερί. Δεν είναι οι ελιτιστές σνομπ που δεν σου έλεγαν ούτε ένα “γεια” όταν έμπαινες στην γκαλερί τους.
Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ πιο ανθρώπινα, αν παρακολουθείς τα εγκαίνια και σε ενδιαφέρει να δεις νέα πράγματα, κάνεις καταπληκτικές γνωριμίες. Όσο για το αν πουλάει η τέχνη, στην φετινή Art Athina συμμετείχαν περισσότερες από 80 γκαλερί, ελληνικές και ξένες, και από ό,τι έμαθα, οι περισσότερες έφυγαν πολύ ικανοποιημένες από τις πωλήσεις. Αυτό κάτι δείχνει…».
Οι νέες γκαλερί που άνοιξαν πρόσφατα στην Αθήνα:
The Intermission
Πολυδεύκους 37A, Πειραιάς
Το The Intermission είναι ένα εκθεσιακό πρόγραμμα και χώρος τέχνης στην πόλη του Πειραιά, που ίδρυσε η Άρτεμις Μπαλτογιάννη τον Σεπτέμβριο του 2019. Καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο προσκαλούνται να παρουσιάσουν έργα τους, σε συνεργασία με την γκαλερί που τους εκπροσωπεί. Στηρίζει τη δημιουργία νέων παραγωγών έργων τέχνης. Δεν εκπροσωπεί καλλιτέχνες, αλλά στοχεύει στην καλλιέργεια δυναμικών και δημιουργικών συνεργασιών. Αυτό το νέο μοντέλο επιτρέπει έναν ευέλικτο και αντισυμβατικό προγραμματισμό για να καλύπτει τις διαρκώς εναλλασσόμενες ανάγκες της καλλιτεχνικής κοινότητας στην Ελλάδα και διεθνώς. Το The Intermission εκθέτει αναγνωρισμένους, καθιερωμένους αλλά και νέους καλλιτέχνες.
Το The Intermission, σε συνεργασία με την Balice Hertling (Παρίσι), παρουσιάζει μέχρι τις 12/11 την ατομική έκθεση του Alex Ayed, «Coyote».
www.theintermission.art, instagram
P.E.T. Projects
Κερκύρας 87, Κυψέλη
Ένας αυτοδιαχειριζόμενος χώρος τέχνης στην Κυψέλη, που ιδρύθηκε από τον καλλιτέχνη Άγγελο Πλέσσα to 2018. «Η έννοια Pet Project στα αγγλικά είναι συνήθως ένα project που κάποιος επιλέγει να κάνει από ενδιαφέρον και όχι από καθήκον, μια επιλογή εμπνευσμένη από δυνατή και ευχάριστη επιθυμία. Το πρόγραμμά μας στοχεύει να παρουσιάσει καλλιτέχνες και διάφορους πολιτιστικούς επαγγελματίες σε όλα τα στάδια της σταδιοδρομίας τους, αναθέτοντάς τους, καθοδηγώντας τους και “στεγάζοντάς” τους, φιλοδοξώντας να γίνει ένα πολιτιστικό “καταφύγιο”».
Τρέχουσα έκθεση: «Prizing Eccentric Talents» σε επιμέλεια Άγγελου Πλέσσα και Γιώργου Μπεκιράκη. Επόμενη: «Platonic Ethics Totem», ομαδική, Δεκέμβριος 2022.
www.petprojects.studio, instagram
Callirrhoë, Athens
Καλλιρρόης 122, Κουκάκι
Η Callirrhoë είναι ένας ανεξάρτητος χώρος σύγχρονης τέχνης, ένα υβριδικό μοντέλο μεταξύ εκθεσιακού χώρου γκαλερί και συλλόγου τέχνης Kunstverein, που ιδρύθηκε από την Ολυμπία Τζώρτζη, ιστορικό τέχνης και ανεξάρτητη επιμελήτρια τέχνης. «Η Callirrhoë είναι η προσπάθεια στήριξης των καλλιτεχνών και των επιμελητών, είναι η συνύπαρξη συνεργασιών που ευνοούν ταυτόχρονα την έρευνα αλλά και το εμπόριο της τέχνης, είναι η ανάδειξη ενός εκθεσιακού χώρου στον οποίο δεν χρειάζεται κάποιος να φοβάται να εισέλθει, που επεκτείνεται πέρα από τα όρια ενός κλειστού χώρου. Συνδέει και αντανακλά την τέχνη και την κοινωνία, προσφέροντας μια πλατφόρμα για καλλιτέχνες, στοχαστές και οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να συμμετέχει σε συζητήσεις που αφορούν στα τρέχοντα ζητήματα».
www.callirrhoe.info, instagram
KȮREN process space
Ζαν Μορεάς 10, Κουκάκι
Το KȮREN είναι ένας artist-run χώρος που εστιάζει στη διαδικασία ως σημείο αναφοράς, καλλιεργώντας τον διάλογο μεταξύ διαφορετικών μορφών τέχνης, από τα εικαστικά έως τον χορό. Ιδρύθηκε από την Irene Ragusini και τον Ευριπίδη Παπαδοπετράκη και αποτελεί κατά βάση το εργαστήριό τους, ενώ μέσα από εκθεσιακές παρουσιάσεις, workshops και συναφείς δράσεις, στοχεύει στο να συνδέσει άμεσα την εξέλιξη της δημιουργικής πρακτικής με το κοινό.
Την τρέχουσα περίοδο το KȮREN φιλοξενεί την Camille Truyffaut από τις Βρυξέλλες (ΒΕ), στο πλαίσιο του πρώτoυ του artist residency. Μετά την ολοκλήρωση του residency, η εικαστικός θα παρουσιάσει την εν εξελίξει δουλειά της, με τη μορφή έκθεσης-open studio.
instagram
Backspace.Athens
Πολυβίου 6, Εξάρχεια
Στον ανεξάρτητο πειραματικό καλλιτεχνικό χώρο Backspace τίθενται ερωτήματα και ζητήματα που αφορούν τη σύγχρονη τέχνη στον δημόσιο χώρο και τη σχέση της με συνεργατικές καλλιτεχνικές πρακτικές. Έχει πραγματοποιήσει πολλές δράσεις στα Εξάρχεια, στην ημιυπόγεια αίθουσα που λειτουργεί και ως καλλιτεχνικό εργαστήριο στην Πολυβίου 6, πίσω από την οδό Καλλιδρομίου. Παράλληλα οργανώνεται μια σειρά παρεμβατικών γεγονότων στον δημόσιο χώρο της Αθήνας αλλά και σε επιλεγμένους διεθνείς προορισμούς. «Στο πλαίσιο του προγράμματός μας θα ξεκινήσει τον Οκτώβριο του 2022 το project “Ambivalent Grounds”. Η καλλιτέχνιδα Κατερίνα Μπότσαρη θα ενορχηστρώσει μια συνθήκη νομαδικής κατοίκησης ενός terrain vague στην περιοχή του Νέου Κόσμου με τη συμμετοχή της καλλιτεχνικής ομάδας φοιτητών-τριών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών ASFA-LESS και εφήβων μαθητ(ρι)ών από την περιοχή του Νέου Κόσμου».
a-dash.space, instagram
Saigon
Κορυτσάς 39, Βοτανικός
To Saigon ξεκίνησε τη λειτουργία του ως ανεξάρτητο artist run project space το 2020. Στεγαζόμενο στο πρώην εργοστάσιο της ΠΛΥΦΑ, το Saigon έχει ταυτιστεί με την industrial αρχιτεκτονική του και την underground αισθητική του. Στοχεύοντας στην ανάδειξη νέων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, όπως και sound artists, το πρόγραμμα του χώρου επικεντρώνεται κυρίως σε sound based πρακτικές και εικαστικές εκθέσεις. Παράλληλα, οργανώνοντας ετησίως ομαδικές εκθέσεις off-site και προσκαλώντας επιμελητές για την οργάνωση in situ ομαδικών εκθέσεων στον χώρο στο Βοτανικό, προωθείται η δημιουργία διαλόγου ανάμεσα σε καλλιτέχνες από διαφορετικά backgrounds και σε διαφορετικά σημεία της πορείας τους.
Επόμενη έκθεση: αρχές Νοεμβρίου.
instagram
Delirium Athens Urban-Art gallery
Ευστράτιου Πισσά 49, Νέος Κόσμος
H Delirium Athens ιδρύθηκε από τον εικαστικό και street artist The Krah τον Δεκέμβριο του 2021 και είναι η μόνη urban art gallery η οποία προσεγγίζει άμεσα και εκθέτει την ελληνική street art, pop surreal, dark art και γενικότερα την urban σκηνή. Τώρα παρουσιάζει την 6η έκθεση και πρώτο της επίσημο print show. «Ως γκαλερί εκπροσωπούμε την urban τέχνη της Ελλάδας και προωθούμε Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες, καθώς επίσης αναλαμβάνουμε τοιχογραφίες σε εσωτερικούς και εξωτερικούς τοίχους».
Τρέχουσα έκθεση: «Οι ιδιαιτερότητες και οι μέθοδοι αποτύπωσης της παγκόσμιας street art»: Shepard Fairey - Obey the Giant (USA), Eric Jones (USA), Ndzwis (Austria), Sainer (Polland), Ronch (Italy), Otto Shade (Chile), Gotchen (Turkey), Dr.Zadok (England), Kguys (England), Rugman (England), Wreckage international (England), The Krah (Greece), Mike S Puterefurnaced (Greece), Proheroes (Greece), Spent1 (Greece).
Instagram
KYAN Athens
Εμμανουήλ Μπενάκη 60, Εξάρχεια, 1ος όροφος
Ο χώρος τέχνης ΚΥΑΝ ιδρύθηκε το 2021 από τη ζωγράφο Κυβέλη Ζωή Στενού. Είναι ένας αυτόνομος χώρος τέχνης από καλλιτέχνες για καλλιτέχνες. Η πρωτοβουλία αυτή ξεκινάει με βασικότερο σκοπό να στηρίξει εκθέσεις και ιδέες που φέρουν νέες προτάσεις οι οποίες θέλουν να υπογραμμίσουν μια πνοή διαφορετικότητας ενάντια στο κατεστημένο της «white cube» αισθητικής. Με έδρα το προπολεμικό σαλόνι του πρώτου ορόφου μιας παλιάς εξαρχειώτικης μονοκατοικίας, ο χώρος δημιουργήθηκε για να αναδείξει Έλληνες αλλά και ξένους ανερχόμενους καλλιτέχνες, μέσα από residencies, προβολές, εκθέσεις και άλλα πολιτιστικά δρώμενα.
Τρέχουσα έκθεση: «Project #4 : Eλπίς (Elpis)». Συµµετέχουν: Claudio Coltorti, Dimitris Fragakis, Agata Ingarden, Aristeidis Lappas, Ioanna Limniou, Anne-Sophie Matrella, Calliope Pavlides, Chloé Royer, Raphaël Sitbon, Kyvèli Zoi.
www.kyanathens.com, Instagram
KeivAthens
Καλύμνου 38, Κυψέλη
Το KEIV είναι ένα project space το οποίο ξεκίνησε τη δράση του το 2017, αρχικά στην περιοχή του σταθμού Λαρίσης, ενώ από το 2020 μέχρι σήμερα συνεχίζει το πρόγραμμά του στον νέο του χώρο στην οδό Καλύμνου. Καλλιτεχνικός διευθυντής είναι ο εικαστικός Κωνσταντίνος Λιανός, ο οποίος στον ίδιο χώρο στεγάζει και το προσωπικό του στούντιο. Το πεδίο της δραστηριότητας του KEIV εστιάζει μεν στη σκηνή της σύγχρονης τέχνης, φιλοξενεί όμως και δρώμενα διαφόρων πολιτιστικών κλάδων, διατηρώντας έναν διατομεακό χαρακτήρα.
Τρέχουσα έκθεση: Η ατομική έκθεση του David Bernstein με τίτλο «To Half Sell a Duck» σε συντονισμό και επιμέλεια του νομαδικού εγχειρήματος Fortune Teller.
Η επόμενη έκθεση με τίτλο «Dirty Laundry» σε συντονισμό του εγχειρήματος ION ξεκινάει αρχές Νοεμβρίου και θα διαρκέσει 3 εβδομάδες.
http://keiv.space, instagram
One Minute Space
Μαραθώνος 71, Μεταξουργείο
Από την ίδρυσή του τον Ιούλιο του 2021 από τη Nadja Geer και τον Γιώργο Παπαδόπουλο, το One Minute Space έχει υποστηρίξει περισσότερους από 40 καλλιτέχνες μέσα από εκθέσεις, residencies, εργαστήρια, και διεθνή προγράμματα, τα οποία έχουν προσελκύσει τοπικό και διεθνές κοινό και έχουν δημιουργήσει νέες δυναμικές συνέργειες με την τοπική κοινότητα. Curatorial advisors: Florent Frizet και Αριάνα Καλλιγά. Artistic Director: Nadja Geer.
Η επόμενη έκθεση έχει τίτλο «The Big Smudge – Solo Show by Konstantinos Lianos» σε επιμέλεια του Κωστή Σταφυλάκη. Από τον Νοέμβριο οργανώνεται μια ομαδική έκθεση με Έλληνες και διεθνείς καλλιτέχνες κυρίως από τη Νέα Υόρκη, σε επιμέλεια της Αριάνας Καλλιγά.
https://one-minute-space.org, instagram
Enterprise Projects
Χαλκηδόνος 58, Αμπελόκηποι
Το Enterprise Projects είναι ένα πρότζεκτ της επιμελήτριας Δανάης Γιαννόγλου και του καλλιτέχνη Βασίλη Παπαγεωργίου με έδρα την Αθήνα. Το εγχείρημα αυτό έχει στόχο τον πειραματισμό και τη συνδιαλλαγή: τον πειραματισμό πάνω στην επιμελητική πρόταση, την καλλιτεχνική δημιουργία και την αυτοοργανωμένη λειτουργία, και τη συνδιαλλαγή με την καλλιτεχνική σκηνή, το αθηναϊκό κοινό, αλλά τον ίδιο τον χώρο που φιλοξενεί το project. Το 2018 το Enterprise Projects ίδρυσε το EP Journal, μια εκδοτική πρωτοβουλία για τη διαδικτυακή δημοσίευση πρωτότυπων θεωρητικών και ερευνητικών κειμένων σχετικών με την τέχνη, σε ελληνικά και αγγλικά.
Τρέχουσα ψηφιακή έκδοση EP Journal: Κλέα Χαρίτου, Εκδοχές της σχέσης Λόγου και έργου τέχνης μέσα από το παράδειγμα τεσσάρων Ελλήνων καλλιτεχνών.
http://enterprise-projects.com, instagram
Two Thirds Project Space
Θεμιστοκλέους 42, Εξάρχεια, 5ος όροφος
Το Two Thirds Project Space είναι ένας πειραματικός artist-run χώρος που στεγάζεται σε ένα πρώην δικηγορικό γραφείο 5ου ορόφου στην οδό Θεμιστοκλέους 42 στα Εξάρχεια. Ιδρύθηκε από την Ντορίνα Φουντουλάκη το 2020. Ακολουθώντας μια αφηρημένη επιμελητική ατζέντα και όντας ανοιχτό σε ένα διευρυμένο φάσμα δραστηριοτήτων για το κοινό, στόχο έχει να εμπνεύσει και να παρακινήσει ανερχόμενους καλλιτέχνες. Προσφέρει τη δυνατότητα να αναπτύξουν και να παρουσιάσουν την πρακτική τους μέσω ατομικών ή ομαδικών εγκαταστάσεων, site-specific έργων και project, δίνοντας έμφαση στην αξία τόσο της δημιουργίας όσο και του αποτελέσματος.
instagram
3 137 Artist Run Space Athens
Μαυρομιχάλη 137, Συκιές
Το 3 137 είναι ένα artist run space που ιδρύθηκε το 2012 από τις καλλιτέχνιδες Πάκυ Βλασσοπούλου και Χρυσάνθη Κουμιανάκη και τον καλλιτέχνη Κοσμά Νικολάου. Τα τελευταία χρόνια το πρόγραμμα εστιάζει σε δραστηριότητες που, μέσα από τη σύγχρονη τέχνη, έχουν στόχο την ενεργοποίηση διαφορετικών κοινοτήτων, την έρευνα και την παραγωγή λόγου για ζητήματα που απασχολούν τη δημόσια σφαίρα. Μέχρι σήμερα το 3 137 έχει συνεργαστεί με περισσότερους από 300 καλλιτέχνες, επιμελητές, συλλογικότητες, ινστιτούτα και ιδρύματα τέχνης, ενώ παράλληλα έχει ιδρύσει την GABRIELA, ένα άυλο ινστιτούτο τέχνης που ασχολείται με τον ρόλο και τη θέση των καλλιτεχνικών πρωτοβουλιών σε θέματα βιωσιμότητας, εργασίας και θεσμοποίησης. Το επόμενο διάστημα το 3 137 θα παρουσιάσει την ολοκλήρωση μιας μακροχρόνιας έρευνας πάνω σε καλλιτεχνικές πρακτικές και έργα από τη δεκαετία του ‘70 στην Ελλάδα και στοχεύει να αναδείξει εκλεκτικές συγγένειες με τη σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή.
instagram, www.3137.gr
Or.artspace
Δημητρακοπούλου 89, Κουκάκι
Το καλλιτεχνικό εργαστήριο or.artspace (ή «or.» χάριν συντομίας) ιδρύθηκε το 2021 στην Αθήνα από τη δρα Ελπίδα Ρίκου, εικαστικό και ανθρωπολόγο. Είναι η έδρα της ατομικής της επιχείρησης, ένας προσωπικός χώρος εργασίας που παραμένει ανοικτός στις συνεργασίες, όπου δημιουργούνται, εκτίθενται και πωλούνται εικαστικά έργα κάθε είδους, ενώ διοργανώνονται και εργαστήρια για μικρές ομάδες, με διάφορες θεματικές.
Για το 2022-23 προγραμματίζονται διάφορες εκδηλώσεις, με πρώτη την έκθεση φωτογραφίας του Δημήτρη Γερακίτη «ΝΟΤΕΜ», σε επιμέλεια της Ελένης Μουζακίτη.
https://orartspace.com, Instagram
Hot Wheels Athens
28ης Οκτωβρίου 41, 694 278 6951
Ιδρύθηκε το 2019 από τον Hugo Wheeler και την Julia Gardener και φιλοξενείται σε ένα νεοκλασικό διαμέρισμα στο κέντρο. Στηρίζει ποικίλες καλλιτεχνικές δράσεις, σόλο παρουσιάσεις, ομαδικές εκθέσεις και εκθέσεις σε συνεργασία με άλλους χώρους.
Τρέχουσα έκθεση: Γιώργος Πρίνος, «Optics Is Ethics».
https://hotwheelsathens.eu, Instagram
Esto association
Ζαΐμη 24, Εξάρχεια
Το Esto Association ως χώρος και ομάδα λειτουργεί υβριδικά, συνδυάζοντας το design με τα εικαστικά και την έρευνα. Σκοπός του είναι να ανοίξει διάλογο πάνω σε καίρια κοινωνικοπολιτικά ζητήματα και να καλλιεργήσει επαφή με τις κοινωνικές ομάδες γύρω του. Η δραστηριότητα του Esto Association μοιράζεται στο εσωτερικό έργο που παράγεται από τα μέλη της ομάδας, με τελευταία δράση την έκθεση «Mohajer» σε συνεργασία με τη ΜΚΟ ΑΝΚΑΑ Project. Στο πλαίσιο των δράσεων του Esto Association, τον Οκτώβρη του 2022 θα φιλοξενηθεί η πολυμεσική εικαστική έκθεση «Stone Age Collective» υπό την επιμέλεια του Joshua Olsthoorn σε συνεργασία με το Επιγραφικό Μουσείο.
instagram
Phoenix Athens Gallery and Residency
Ασκληπιού 87
Η Phoenix Athens είναι μια μη κερδοσκοπική γκαλερί και χώρος φιλοξενίας καλλιτεχνών. Δημιουργήθηκε από τον Ελληνοαμερικανό καλλιτέχνη Δημήτρη Γιν με σκοπό να παρέχει σε δημιουργούς, καλλιτέχνες και ακαδημαϊκούς τις εγκαταστάσεις και την υποστήριξη που χρειάζονται για να αναπτύξουν και να παρουσιάσουν το έργο τους στην Ελλάδα. Η φιλοσοφία πίσω από αυτό το πρωτοπόρο πρότζεκτ είναι η ανάδειξη της τέχνης ως μέσο έμπνευσης και μεταμόρφωσης της κοινωνίας.
Τρέχουσα διπλή έκθεση με έργα των William Barnhart & Lucas Leon Rojas.
instagram
Gramma_Epsilon Athens
Αγάθωνος 6, Μοναστηράκι
Η γκαλερί Gramma_Epsilon έχει ως αποστολή να τιμήσει τις γυναίκες καλλιτέχνες που έπαιξαν κεντρικό ρόλο στην καλλιτεχνική σκηνή της δεκαετίας του ’70 και τα έργα τους, που είναι επίκαιρα ακόμα και σήμερα. Μια σειρά θεματικών και μονογραφικών εκθέσεων, προσεκτικά επιμελημένων από τους συνιδρυτές, έχουν σκοπό να κινήσουν το ενδιαφέρον προς την τέχνη στο θηλυκό, τον λεκτικό-οπτικό πειραματισμό και το μεταπολεμικό avant-garde.
Τρέχουσα έκθεση: «What I’ve done» της Anna Esposito. Επόμενη έκθεση: «Thread, Sign, Space» της Franca Sonnino, στις 15/10.
instagram
State Of Concept Athens
Τούσα Μπότσαρη 19, Κουκάκι
Το State of Concept Athens είναι ένα μη κερδοσκοπικό ινστιτούτο σύγχρονης τέχνης, το οποίο ιδρύθηκε το 2013 από την κριτικό τέχνης και επιμελήτρια Ηλιάνα Φωκιανάκη, έχοντας ως έδρα το Κουκάκι στο κέντρο της Αθήνας. Λειτουργεί ως ανεξάρτητη πλατφόρμα που προωθεί την αναγνώριση της εγχώριας και διεθνούς σύγχρονης τέχνης, καθώς και την ανάπτυξη της καλλιτεχνικής και επιμελητικής πρακτικής. Συνεργάζεται με ιδρύματα του εξωτερικού, ενώ οι εκθέσεις και άλλα μέρη του προγράμματός του έχουν ταξιδέψει στο Άμστερνταμ, το Όκλαντ, τη Λιουμπλιάνα, τη Νέα Υόρκη, το Παρίσι και το Ρότερνταμ, μεταξύ άλλων.
https://stateofconcept.org, instagram
Carwan Gallery
Πολυδεύκους 39, Πειραιάς
Η Carwan Gallery είναι μια διεθνής γκαλερί με στόχο την προώθηση και την παραγωγή εικαστικών δράσεων από την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και όχι μόνο. Στην Ελλάδα άνοιξε τον Σεπτέμβριο του 2020 υπό τη διεύθυνση των αρχιτεκτόνων Nicolas Bellavance-Lecompte και Quentin Moyse. Επιχειρεί μια ολοκληρωμένη εικαστική προσέγγιση μέσω μιας πληθώρας συνεργασιών μεταξύ αρχιτεκτόνων, καλλιτεχνών και σχεδιαστών, προκαλώντας μια ζωτική και πλούσια ανταλλαγή ιδεών, επιρροών, ιδεών και τεχνογνωσίας.
Τρέχουσα έκθεση: Polina Miliou
carwangallery.com, Instagram
Hyper Hypo
Βορέου 10, 21 1735 9628
Στο υπόγειο του Hyper Hypo, του βιβλιοπωλείου στο κέντρο της Αθήνας που είναι αφιερωμένο στον οπτικό πολιτισμό, έχουν πραγματοποιηθεί τους τελευταίους μήνες εκθέσεις φωτογραφίας, ζωγραφικής, ντιζάιν και κεραμικής, καθώς και διαφόρων θεματικών παρουσιάσεις, συζητήσεις, διαλέξεις και, φυσικά, πάρτι. Συνήθως οι δράσεις αυτές συνδέονται με κάποια έκδοση που διατίθεται στο βιβλιοπωλείο.
H τρέχουσα έκθεση αφορά το θρυλικό gay περιοδικό «BUTT», με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του τεύχους #31.
hyperhypo.gr, instagram
Okay initiative space
Κεφαλληνίας 7, Κυψέλη
Το Okay initiative space, ο νεοπαγής εκθεσιακός χώρος στο κέντρο της Κυψέλης –με τον αινιγματικό, παιγνιώδη και προβοκατόρικο τίτλο–, άνοιξε τις πόρτες του στο ευρύ κοινό την άνοιξη του 2022. Πρόκειται για μια μη κερδοσκοπική πρωτοβουλία που ιδρύθηκε από τον αρχιτέκτονα και εικαστικό Σταύρο Καπετάνιο σε μια από τις πιο διαπολιτισμικές γειτονιές της Αθήνας, με σκοπό να συμπεριλάβει, να παρουσιάσει και να αναδείξει πρωτοεμφανιζόμενους/ες καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες/ισσες. Ο χώρος εστιάζει το ενδιαφέρον του στις γενιές gen Z & gen Y, προσπαθώντας να χαρτογραφήσει τις θεματικές και τα κοινωνικά ζητήματα που αφορούν τις καλλιτεχνικές και αρχιτεκτονικές πρακτικές τους.
Στα τέλη του Οκτώβρη ανοίγει τη νέα σεζόν με ένα πρωτότυπο duo show. Stay tuned!
http://okay-space.com, Instagram
Ergo Collective
Αιγηίδων 31, Κάτω Πετράλωνα
Η Ergo Collective είναι μια δημιουργική πλατφόρμα που βασίζεται στην αρχή της συνεργασίας. Ιδρύθηκε ως Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία το 2017. Είναι ένας συλλογικός τόπος, όπου οι φιλοξενούμενοι καλλιτέχνες και τα μέλη συνθέτουν μια σειρά πολύμορφων διαλόγων μέσω της προσωρινής τους κατοίκησης στον χώρο. «H Ergo καταλαμβάνει έναν φυσικό χώρο στα Κάτω Πετράλωνα (Αθήνα), εξερευνώντας τη νέα της ταυτότητα ως artist-run space».
Προσεχώς στον χώρο της Ergo θα συνεργαστούμε με τον Δημήτρη Τσικούρα (performance τέλη Νοέμβριου 2022) και τη Στέφανι Οράτι (έκθεση ζωγραφικής Δεκέμβριος 2022).
https://ergocollective.org, instagram
Dio Horia
Λεμπέσης 5-7 & Πορίνου 16, Ακρόπολη
Η γκαλερί Δύο Χωριά ιδρύθηκε το 2018 από τη Μαρίνα Βρανοπούλου, με στόχο να αποτελέσει έναν χώρο με ελληνικές ρίζες και διεθνείς προδιαγραφές, που συσπειρώνει καλλιτέχνες και κοινό. Κάτι σαν salon του 18ου αιώνα, όπου η συνεύρεση των ανθρώπων και η ανταλλαγή απόψεων έχει και τη μεγαλύτερη σημασία, εστιάζοντας σε νέους, ανερχόμενους καλλιτέχνες από μικρές αναπτυσσόμενες χώρες. Το φθινόπωρο του 2022, τα Δύο Χωριά στην Ακρόπολη άνοιξαν και επίσημα τις πόρτες τους στο κοινό, παρουσιάζοντας έως και τις 17 Οκτωβρίου τις ατομικές εκθέσεις των Amir H. Fallah «A Natural Selection» και Selma Parlour «Warp & Weft».
Επόμενη έκθεση: Στις αρχές Νοεμβρίου η έκθεση των Joakim Ojanen & Sunna Hansdottir, μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος καλλιτεχνικής φιλοξενίας τους.
https://www.diohoria.com, instagram
Rodeo
Πολυδεύκους 41, Πειραιάς
Μετά από χρόνια στον χώρο των εικαστικών, η Σύλβια Κούβαλη ίδρυσε την γκαλερί Rodeo το 2007 στην Κωνσταντινούπολη και τη μετέφερε επτά χρόνια αργότερα στο Λονδίνο, ενώ το 2018 έφερε το ομώνυμο παράρτημά της στον Πειραιά. Πρόκειται περισσότερο για ένα «production house», έναν χώρο παραγωγής έργων και διαλόγου, σε μια ανακαινισμένη αποθήκη του Πειραιά που χρονολογείται από το 1900.
Τρέχουσα έκθεση: Thanasis Totsikas, «Miracles».
rodeo-gallery.com, Instagram
Noucmas
Κάσου 3, Κυψέλη
Ο μη κερδοσκοπικός καλλιτεχνικός οργανισμός Noucmas, ο οποίος βρίσκεται στην πλατεία Κυψέλης, από το 2019 προσφέρει στους ιδρυτές του (Όλγα Σουρή, Κατερίνα Χάρου και Vincent Meyrignac) και σε συνεργαζόμενους καλλιτέχνες (Κατερίνα Σαμαρά και Andrew Bunsell) χώρους εργαστηρίου και προβολής μέσα από εκθέσεις και δημόσιες εκδηλώσεις. Στόχος του οργανισμού είναι να δημιουργήσει μια ανεξάρτητη πλατφόρμα συνεργασίας και δικτύωσης για νέους καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, πάντα σε ανοιχτό διάλογο με την ιστορική γειτονιά της Κυψέλης.
Επόμενη έκθεση: «Women Move»
instagram
space52
Καστοριάς 52, Βοτανικός
Το space52 είναι το εργαστήριο του καλλιτέχνη Διονύση Χριστοφιλογιάννη. «Υποστηρίζει καλλιτέχνες με έδρα την Αθήνα και αναζητά συνεχώς συνεργασίες με χώρους τέχνης και επαγγελματίες από το εξωτερικό. Λειτουργεί ως κόμβος για τοπικούς και διεθνείς δημιουργούς, διανοούμενους και θεωρητικούς, ως επωαστήριο ιδεών και πειραματισμών της αθηναϊκής καλλιτεχνικής σκηνής. Κύριο μέλημά μας είναι οι τρέχουσες έρευνες της αναπτυσσόμενης δυναμικής μας κοινότητας».
Επόμενη έκθεση: «Rafaelo Hotel» με τον Ilir Tsouko σε επιμέλεια της Adela Demetja.
www.space52.gr, Instagram
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LifO
