Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
Όταν βρέθηκε στις ΗΠΑ, η Φρίντα Κάλο πόζαρε για πολλούς σημαντικούς φωτογράφους, μεταξύ των οποίων η Ίμοτζεν Κάνιγχαμ, που έβγαλε αυτό το πορτρέτο το 1931.

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο;

0

Σαν σήμερα, στις 6 Ιουλίου 1907, γεννιέται η Μεξικανή ζωγράφος Μαγκνταλένα Κάρμεν Φρίντα Κάλο ι Καλντερόν, κόρη ενός άθεου Γερμανοεβραίου φωτογράφου και μιας Ισπανομεξικανής καθολικής.

Ακόμα και σε αυτές τις τυπικές πληροφορίες που συμπεριλαμβάνονται σε ένα βιογραφικό σημείωμα, η εκρηκτική Φρίντα Κάλο, η ζωγράφος που επηρεάστηκε από τη μεξικανική παράδοση αλλά και τον ρεαλισμό, τον συμβολισμό και τον υπερρεαλισμό, θα παρέμβει: θα αλλάξει τη χρονολογία της γέννησής της, ώστε να συμπίπτει με την έναρξη της Επανάστασης στο Μεξικό, το 1910, ενώ σύμφωνα με πηγές, η εβραϊκή καταγωγή του πατέρα της ήταν εφεύρημα που εξυπηρετούσε το αντιναζιστικό πνεύμα της κομμουνίστριας ζωγράφου.

Σε ηλικία έξι ετών, η Φρίντα θα προσβληθεί από πολιομυελίτιδα, που θα την αφήσει με το ένα της πόδι μικρότερο από το άλλο και ημιπαράλυτο. Με σκοπό να σπουδάσει ιατρική, εισέρχεται το 1922 στο Εθνικό Προπαρασκευαστικό Σχολείο της Πόλης του Μεξικού, όπου συναντά για πρώτη φορά τον Ντιέγκο Ριβέρα, που ζωγράφιζε μια τοιχογραφία στο αμφιθέατρο της σχολής.

Οι φεμινίστριες την έχουν λάβαρό τους, διότι είναι η μοναδική γυναίκα μέσα στον ωκεανό των ανδρών ζωγράφων. Οι ομοφυλόφιλοι τη θαυμάζουν, διότι είναι πρόσωπο του περιθωρίου που κατόρθωσε και ξεπέρασε όλα τα εμπόδια, σε πείσμα του κατεστημένου. Οι κομμουνιστές τη λατρεύουν, διότι υπήρξε δική τους.

Σε ηλικία δεκαοκτώ ετών, ένα τρομερό ατύχημα θα την αναγκάσει να υποστεί τουλάχιστον τριάντα εγχειρήσεις, καθηλώνοντάς την στο κρεβάτι για χρόνια. Δεν θα απαλλαγεί ποτέ από τον πόνο, ούτε θα μπορέσει να αποκτήσει παιδιά. Αναρρώνοντας, ξεκινά μαθήματα ζωγραφικής. Το 1929 θα δείξει τα έργα της στον Ντιέγκο Ριβέρα και την ίδια χρονιά θα παντρευτούν.

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
H Φρίντα Κάλο με τον Ντιέγκο Ριβέρα το 1939.

Η σχέση της με τον Ριβέρα θα είναι σχέση ζωής: η Φρίντα αλλάζει εμφάνιση υιοθετώντας το ντύσιμο των ιθαγενών Τεχουάνα, που θα γίνει το σήμα κατατεθέν της, ενώ αλλάζει σταδιακά και τον τρόπο που ζωγραφίζει. Παραμένει δίπλα του παρότι και οι δύο έχουν εραστές – ο Λέον Τρότσκι είναι ο πιο διάσημος δικός της, ενώ ανάμεσα στις ερωμένες του ζωγράφου συγκαταλέγεται και η μικρότερη αδελφή της Φρίντα, Κριστίνα.

«Ο ελέφαντας και η περιστέρα», όπως είχε περιγράψει το ζευγάρι η μητέρα της Φρίντα Κάλο, θα χωρίσουν το 1939 για να ξαναπαντρευτούν έναν χρόνο αργότερα. Η υγεία της ζωγράφου συνεχώς επιδεινώνεται, οι πίνακές της έχουν πρωταγωνίστρια την ίδια και τις πληγές της, ενώ αναζητά καταφύγιο στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Σκέπτεται συνεχώς την αυτοκτονία αλλά δεν το αποφασίζει για χάρη του Ριβέρα: «Η ματαιοδοξία μου, που με κάνει να νομίζω ότι μπορεί να του λείψω», όπως γράφει στο ημερολόγιό της, τη συγκρατεί.

Παρότι ο Αντρέ Μπρετόν θα ενθουσιαστεί με τη δουλειά της και θα την καλέσει να εκθέσει τα έργα της στο Παρίσι, περιγράφοντάς την ως «αυτοδίδακτη σουρεαλίστρια», η ίδια δεν θα αποδεχτεί τον τίτλο. «Δεν ζωγραφίζω όνειρα ή εφιάλτες, αλλά τη δική μου πραγματικότητα» θα τονίσει.

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
H Φρίντα Κάλο με τον διασημότερο εραστής της, Λέον Τρότσκι.

Το 1953 θα πραγματοποιηθεί η πρώτη της ατομική έκθεση στην Πόλη του Μεξικού, ενόσω η ίδια βρίσκεται στο νοσοκομείο. Φτάνει στα εγκαίνια με ασθενοφόρο και ξαπλωμένη σε ένα κρεβάτι στο κέντρο της αίθουσας συζητά με τους επισκέπτες. Λίγους μήνες αργότερα, στις 13 Ιουλίου 1954, πεθαίνει από πνευμονική εμβολή, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή. Υπερβολική δόση ηρεμιστικών, θα είναι η ανεπίσημη και ανεπιβεβαίωτη, μέχρι σήμερα, φήμη.


Πέθανε η «Φρίντα Κάλο, καλλιτέχνις, γυναίκα του Ντιέγκο Ριβέρα» θα γράψουν οι New York Times για τη ζωγράφο που, όσο ζούσε, το πάθος της επισκίασε την τέχνη της. Τίποτα, τότε, δεν προμήνυε ακόμα τη μετά θάνατον δόξα που θα ακολουθούσε.

Γιώργος Μυλωνάς

«Η Φρίντα Κάλο δεν αντιμετωπίζεται ως ζωγράφος ούτε από το κοινό, ούτε από τους κριτικούς. Οι φεμινίστριες την έχουν λάβαρό τους, διότι είναι η μοναδική γυναίκα μέσα στον ωκεανό των ανδρών ζωγράφων. Οι ομοφυλόφιλοι τη θαυμάζουν, διότι είναι πρόσωπο του περιθωρίου που κατόρθωσε και ξεπέρασε όλα τα εμπόδια, σε πείσμα του κατεστημένου. Οι κομμουνιστές τη λατρεύουν, διότι υπήρξε δική τους. Και ας προσθέσουμε εδώ το κύμα των διανοουμένων και δημοσιογράφων που αναζητούσαν (πριν από δυο-τρεις δεκαετίες) με μια κάποια αγωνία "την αυθεντική έκφραση της λαϊκής δημιουργίας". Αυτά τα ρεύματα οδήγησαν στην περιβόητη "Φρινταμάνια". Προέκυψε όχι απλώς μια βαθιά εκτίμηση του έργου της Φρίντα Κάλο, αλλά η χαρακτηριστική μορφή της σε ποτήρια, κούπες, πιάτα, σελιδοδείκτες, ρολόγια, ταπετσαρίες τοίχου, καθρέπτες τσέπης, κουτιά φωτογραφιών και ζαχαρωτών, τσάντες κ.λπ.

Παρόλο που ζωγράφισε περιστασιακά μερικά πορτρέτα από παραγγελία, η Κάλο δεν πούλησε πολλά έργα εν ζωή. Είχε μάλιστα μόνο μία ατομική έκθεση στη διάρκεια της ζωής της, στο Μεξικό, το 1953, μόλις έναν χρόνο πριν από τον θάνατό της, σε ηλικία 47 χρόνων. Σήμερα οι τιμές των έργων της ανέβηκαν στα ύψη: χάρη στη Μαντόνα έφθασε το 1 εκατομμύριο δολάρια. Τον Μάιο του 2006, η αυτοπροσωπογραφία της, Roots (Ρίζες), πουλήθηκε για 5,62 εκατομμύρια δολάρια σε δημοπρασία των Sotheby's στη Νέα Υόρκη, σημειώνοντας ρεκόρ για έργο της Λατινικής Αμερικής και καθιστώντας τη Φρίντα κορυφαία γυναίκα ζωγράφο στην τέχνη.

Σήμερα πια κάθε έργο της βρίσκεται σε επίπεδα κοντινά στον Πικάσο και τους άλλους πρωταθλητές των τιμών στις δημοπρασίες. Η βιογραφία της πουλήθηκε σε εκατομμύρια αντίτυπα ως βιβλίο που τιμά τον Εθνικό Μήνα της Γυναίκας για τις φεμινίστριες, και ως ηχηρό χαστούκι στα μούτρα του καπιταλισμού, κατά άλλους.

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
Τον Μάιο του 2006, η αυτοπροσωπογραφία της, Roots (1943), πουλήθηκε για 5,62 εκατομμύρια δολάρια σε δημοπρασία των Sotheby's στη Νέα Υόρκη.

Είναι αλήθεια ότι η λατρεία της Κάλο δεν οφείλεται μόνο σε αυτά, αλλά και σε τυχαία γεγονότα που τη σημάδεψαν στη ζωή της. Η Φρίντα έπαθε πολιομυελίτιδα παιδούλα. Στα 18 της χρόνια ένα τραμ συγκρούστηκε με το λεωφορείο όπου επέβαινε. Ένα μέταλλο τρύπησε την κοιλιά της και βγήκε από το αιδοίο της. Η σπονδυλική της στήλη έσπασε σε τρία σημεία. Έσπασαν επίσης πλευρά και λεκάνη, ενώ το ένα της πόδι έγινε κομμάτια. Και όμως, επέζησε. Και όχι μόνον αυτό αλλά έγινε και ατίθαση ερωμένη. Από τον Ντιέγκο Ριβέρα ως τον Τρότσκι, πέρασε με άνεση μέσα από τον έρωτα πολλών ανδρών αλλά και γυναικών.

Πέραν όμως από τα προσωπικά της θέματα και προβλήματα, τι σημαίνει για την τέχνη σήμερα η Φρίντα Κάλο; Αφού οι ζωγράφοι της εποχής ανακάλυψαν και υιοθέτησαν τη γιαπωνέζικη και την αφρικανική τέχνη, ήταν επόμενο να γίνει δεκτή με επαίνους μια ζωγραφική που στηρίζεται (ή αυτό λέει) στην αρχαία μεξικανική παράδοση. Οι πίνακές της, ριζωμένες σε μεξικάνικα πορτρέτα του 19ου αιώνα, ενσωμάτωσαν στοιχεία της μεξικανικής ποπ κουλτούρας και του προκολομβιανού πρωτογονισμού.

Η ανταπόκρισή της στο αίτημα της τέχνης ήταν, λοιπόν, ουσιαστική. Κι αυτό δεν το χρωστάει στον για ένα φεγγάρι εραστή της, τον Αντρέ Μπρετόν, αλλά στην ουσία της μοντέρνας τέχνης, όπως την εξέφρασε ο Έζρα Πάουντ, στρέφοντας την προσοχή μας στους Ιάπωνες, τους Κινέζους, αλλά και στους μεσαιωνικούς τροβαδούρους, αναζητώντας μιαν άλλη αυθεντικότητα. Δεν νομίζω ότι θα άξιζε να πέσουμε σε ψυχαναλυτική ερμηνεία του έργου της, ούτε στην πολιτική αντιδικία μαζί της, όπως έκανε ο περίφημος συμπατριώτης της, ποιητής Οκτάβιο Παζ. Μπορεί κανείς να δει ένα έργο της χωρίς να τον επηρεάζει η αναπηρία της ή ο χαρακτήρας της; Αυτό έχει σημασία».

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
Φωτογραφία από την κηδεία της Φρίντα Κάλο.
Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
Το φέρετρο της Φρίντα Κάλο καλυμμένο με το σύμβολο του κομμουνισμού.
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
MARTIN GAYFORD: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε εντελώς λάθος» Ή MARTIN GAYFORD: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε λάθος»

Εικαστικά / Martin Gayford: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε εντελώς λάθος»

Ένας από τους πιο επιδραστικούς κριτικούς τέχνης της Βρετανίας μιλά στη LiFO για τις τάσεις που διαμορφώνουν τη σύγχρονη τέχνη, τις φιλικές του σχέσεις με θρυλικούς καλλιτέχνες όπως ο Freud και ο Hockney, αλλά και για το αν η κριτική μπορεί όντως να επηρεάσει τα πράγματα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η πρώτη μεγάλη έκθεση της οραματίστριας καλλιτέχνιδας Ithell Colquhoun

Εικαστικά / Τα σουρεαλιστικά αριστουργήματα της Ithell Colquhoun σε μια μεγάλη έκθεση

Το πολύχρωμο και αποκρυφιστικό σύμπαν της ξετυλίγεται στην πρώτη μεγάλη έκθεση για την οραματίστρια καλλιτέχνιδα, που εξερευνά τη θέση των γυναικών και τη σημασία του φύλου.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Βαγγέλης Μπαλής δημιουργεί κεραμικούς σάτυρους που του μοιάζουν

Εικαστικά / Ο Βαγγέλης Μπαλής δημιουργεί κεραμικούς σάτυρους που του μοιάζουν

Ένας νέος καλλιτέχνης δημιουργεί μοναδικά αντικείμενα ανάλογα με τη διάθεσή του, ονειρεύεται έναν χώρο όπου θα δημιουργεί απερίσπαστος και δεν τον νοιάζει καθόλου να βιοποριστεί από την τέχνη.
ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Μια νέα έκθεση με χαρακτικά της ώριμης περιόδου της Βάσως Κατράκη

Εικαστικά / Βάσω Κατράκη: Η τέχνη της συγκινεί ακόμα

Έργα της σημαντικής Ελληνίδας χαράκτριας που παραπέμπουν στη βία της δικτατορίας, αλλά και άφυλες μορφές της όψιμης περιόδου της με αναφορά στην ελληνική αρχαιότητα, που υπερβαίνουν το ατομικό και γίνονται μέρος της συλλογικής μνήμης.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τι απέγινε η πρωτοπορία στην τέχνη;

Εικαστικά / Τι απέγινε η πρωτοπορία στην τέχνη;

Ο κόσμος της σύγχρονης τέχνης έχει καταντήσει να μοιάζει με τσίρκο. Αλλά ο πραγματικός κακός της ιστορίας δεν είναι οι καλλιτέχνες, αλλά η σύγχρονη αγορά της τέχνης, η αξία της οποίας ξεπερνά πλέον τα 60 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως
THE LIFO TEAM
Ο Άνσελμ Κίφερ αποτίνει φόρο τιμής στον Βαν Γκογκ

Εικαστικά / Ο Άνσελμ Κίφερ αποτίνει φόρο τιμής στον Βαν Γκογκ

Μια νέα έκθεση στο Άμστερνταμ με πρόσφατα έργα του Κίφερ αναδεικνύει τη σύνδεσή του με τον Βαν Γκογκ και προκαλεί ήδη πολλές συζητήσεις. Ο σπουδαίος Γερμανός καλλιτέχνης εμπνέεται σταθερά, εδώ και 60 χρόνια, από τον Ολλανδό ζωγράφο. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Helmut Lang: What remains behind

Εικαστικά / Helmut Lang: Από το θρυλικό rubber dress στα πρωτόγονα γλυπτά του

Ο καλλιτέχνης και πρώην σχεδιαστής μόδας διατηρεί την προσήλωσή του στα υλικά και παρουσιάζει γλυπτά που θίγουν τη διαρκή εμμονή του με το θέμα της μνήμης, σε ένα σπίτι-σύμβολο του μοντερνισμού στο Λος Άντζελες.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
62 λεπτά με τον Ανέστη Ιωάννου

Εικαστικά / Από τη Νεφελοκοκκυγία στο skate και το τζιν: Το Εικαστικό Σύμπαν του Ανέστη Ιωάννου

Ο νεαρός εικαστικός αναζητά μια νέα μορφή ελευθερίας και απογείωσης, συνδέοντας τη δυναμική της street culture με την ουτοπία των Ορνίθων και των τσαρουχικών ονείρων, αναζητώντας μια έξοδο από το αστικό τραύμα σε έναν κόσμο γεμάτο δυνατότητες και φαντασία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο καινοτόμος κεραμίστας–γλύπτης Brian Rochefort παρουσιάζει στην Αθήνα νέα του έργα

Εικαστικά / Brian Rochefort: Ο ριζοσπάστης της κεραμικής παρουσιάζει τα νέα του έργα στην Αθήνα

Είναι διάσημος για τη δημιουργία μεγάλων, ζωηρών κεραμικών γλυπτών με μοναδικές υφές και αφηρημένα μοτίβα, ενώ οι συνθέσεις του ισορροπούν μεταξύ αταξίας και αρμονίας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τα ιστορικά έργα του Κώστα Πανιάρα από βινύλ σε μια νέα έκθεση

Εικαστικά / Τα ιστορικά έργα του Κώστα Πανιάρα από βινύλ σε μια νέα έκθεση

Το βινύλιο υποκαθιστά το χρώμα σε μια σειρά έργων που παρουσιάστηκαν με μεγάλη επιτυχία τη δεκαετία του ’80 στο Παρίσι και στη Νέα Υόρκη από τον Αλέξανδρο Ιόλα. Σαράντα χρόνια μετά, η γκαλερί The Breeder τα επανασυστήνει στο κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατσαδιώτης

Εικαστικά / «Tα έργα μου είναι σκοτεινά, αλλά δεν τα έχω σκεφτεί ποτέ ως προκλητικά»

Μία μέρα μετά τον βανδαλισμό των έργων του από τον βουλευτή της Νίκης, ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης μιλά στη LiFO για τη δουλειά του που προκάλεσε τέτοιες αντιδράσεις σε συγκεκριμένες ομάδες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Μια πολύ καλή ιδέα, τέλεια εκτελεσμένη»: Η προφορική ιστορία των Λέλουδων 

Εικαστικά / «Μια πολύ κακή ιδέα, τέλεια εκτελεσμένη»: Η προφορική ιστορία των Λέλουδων 

Πώς η ανάγκη μιας κολεκτίβας καλλιτεχνών για χώρο εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο φιλόξενα κουίρ σποτ στο κέντρο της πόλης: Μέσα από τις αφηγήσεις των παιδιών που το έφτιαξαν και το έζησαν.  
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Καμία σύμβαση δεν μπορούσε να περιορίσει τον Leigh Bowery

Εικαστικά / Καμία σύμβαση δεν μπορούσε να περιορίσει τον Leigh Bowery

Η Tate Modern φέρνει στις αίθουσές της μια έκθεση για έναν «larger than life» περφόρμερ. Η πορεία του νεαρού αγοριού από το ήσυχο προάστιο Sunshine της Μελβούρνης που έγινε παγκοσμίως διάσημη προσωπικότητα στον χώρο του πολιτισμού, χάρη στον εξωφρενικό, πολύπλοκο και δημιουργικό χαρακτήρα του και άφησε ανεξίτηλο και αδιαμφισβήτητο αποτύπωμα στη σύγχρονη τέχνη και πέρα από αυτήν. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ