Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
Όταν βρέθηκε στις ΗΠΑ, η Φρίντα Κάλο πόζαρε για πολλούς σημαντικούς φωτογράφους, μεταξύ των οποίων η Ίμοτζεν Κάνιγχαμ, που έβγαλε αυτό το πορτρέτο το 1931.

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο;

0

Σαν σήμερα, στις 6 Ιουλίου 1907, γεννιέται η Μεξικανή ζωγράφος Μαγκνταλένα Κάρμεν Φρίντα Κάλο ι Καλντερόν, κόρη ενός άθεου Γερμανοεβραίου φωτογράφου και μιας Ισπανομεξικανής καθολικής.

Ακόμα και σε αυτές τις τυπικές πληροφορίες που συμπεριλαμβάνονται σε ένα βιογραφικό σημείωμα, η εκρηκτική Φρίντα Κάλο, η ζωγράφος που επηρεάστηκε από τη μεξικανική παράδοση αλλά και τον ρεαλισμό, τον συμβολισμό και τον υπερρεαλισμό, θα παρέμβει: θα αλλάξει τη χρονολογία της γέννησής της, ώστε να συμπίπτει με την έναρξη της Επανάστασης στο Μεξικό, το 1910, ενώ σύμφωνα με πηγές, η εβραϊκή καταγωγή του πατέρα της ήταν εφεύρημα που εξυπηρετούσε το αντιναζιστικό πνεύμα της κομμουνίστριας ζωγράφου.

Σε ηλικία έξι ετών, η Φρίντα θα προσβληθεί από πολιομυελίτιδα, που θα την αφήσει με το ένα της πόδι μικρότερο από το άλλο και ημιπαράλυτο. Με σκοπό να σπουδάσει ιατρική, εισέρχεται το 1922 στο Εθνικό Προπαρασκευαστικό Σχολείο της Πόλης του Μεξικού, όπου συναντά για πρώτη φορά τον Ντιέγκο Ριβέρα, που ζωγράφιζε μια τοιχογραφία στο αμφιθέατρο της σχολής.

Οι φεμινίστριες την έχουν λάβαρό τους, διότι είναι η μοναδική γυναίκα μέσα στον ωκεανό των ανδρών ζωγράφων. Οι ομοφυλόφιλοι τη θαυμάζουν, διότι είναι πρόσωπο του περιθωρίου που κατόρθωσε και ξεπέρασε όλα τα εμπόδια, σε πείσμα του κατεστημένου. Οι κομμουνιστές τη λατρεύουν, διότι υπήρξε δική τους.

Σε ηλικία δεκαοκτώ ετών, ένα τρομερό ατύχημα θα την αναγκάσει να υποστεί τουλάχιστον τριάντα εγχειρήσεις, καθηλώνοντάς την στο κρεβάτι για χρόνια. Δεν θα απαλλαγεί ποτέ από τον πόνο, ούτε θα μπορέσει να αποκτήσει παιδιά. Αναρρώνοντας, ξεκινά μαθήματα ζωγραφικής. Το 1929 θα δείξει τα έργα της στον Ντιέγκο Ριβέρα και την ίδια χρονιά θα παντρευτούν.

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
H Φρίντα Κάλο με τον Ντιέγκο Ριβέρα το 1939.

Η σχέση της με τον Ριβέρα θα είναι σχέση ζωής: η Φρίντα αλλάζει εμφάνιση υιοθετώντας το ντύσιμο των ιθαγενών Τεχουάνα, που θα γίνει το σήμα κατατεθέν της, ενώ αλλάζει σταδιακά και τον τρόπο που ζωγραφίζει. Παραμένει δίπλα του παρότι και οι δύο έχουν εραστές – ο Λέον Τρότσκι είναι ο πιο διάσημος δικός της, ενώ ανάμεσα στις ερωμένες του ζωγράφου συγκαταλέγεται και η μικρότερη αδελφή της Φρίντα, Κριστίνα.

«Ο ελέφαντας και η περιστέρα», όπως είχε περιγράψει το ζευγάρι η μητέρα της Φρίντα Κάλο, θα χωρίσουν το 1939 για να ξαναπαντρευτούν έναν χρόνο αργότερα. Η υγεία της ζωγράφου συνεχώς επιδεινώνεται, οι πίνακές της έχουν πρωταγωνίστρια την ίδια και τις πληγές της, ενώ αναζητά καταφύγιο στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Σκέπτεται συνεχώς την αυτοκτονία αλλά δεν το αποφασίζει για χάρη του Ριβέρα: «Η ματαιοδοξία μου, που με κάνει να νομίζω ότι μπορεί να του λείψω», όπως γράφει στο ημερολόγιό της, τη συγκρατεί.

Παρότι ο Αντρέ Μπρετόν θα ενθουσιαστεί με τη δουλειά της και θα την καλέσει να εκθέσει τα έργα της στο Παρίσι, περιγράφοντάς την ως «αυτοδίδακτη σουρεαλίστρια», η ίδια δεν θα αποδεχτεί τον τίτλο. «Δεν ζωγραφίζω όνειρα ή εφιάλτες, αλλά τη δική μου πραγματικότητα» θα τονίσει.

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
H Φρίντα Κάλο με τον διασημότερο εραστής της, Λέον Τρότσκι.

Το 1953 θα πραγματοποιηθεί η πρώτη της ατομική έκθεση στην Πόλη του Μεξικού, ενόσω η ίδια βρίσκεται στο νοσοκομείο. Φτάνει στα εγκαίνια με ασθενοφόρο και ξαπλωμένη σε ένα κρεβάτι στο κέντρο της αίθουσας συζητά με τους επισκέπτες. Λίγους μήνες αργότερα, στις 13 Ιουλίου 1954, πεθαίνει από πνευμονική εμβολή, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή. Υπερβολική δόση ηρεμιστικών, θα είναι η ανεπίσημη και ανεπιβεβαίωτη, μέχρι σήμερα, φήμη.


Πέθανε η «Φρίντα Κάλο, καλλιτέχνις, γυναίκα του Ντιέγκο Ριβέρα» θα γράψουν οι New York Times για τη ζωγράφο που, όσο ζούσε, το πάθος της επισκίασε την τέχνη της. Τίποτα, τότε, δεν προμήνυε ακόμα τη μετά θάνατον δόξα που θα ακολουθούσε.

Ο ιστορικός τέχνης Γιώργος Μυλωνάς μίλησε στο LIFO.gr για τη σημασία του έργου της Φρίντα Κάλο, σήμερα αλλά και τις αιτίες που οδήγησαν στην περίφημη «Φρινταμάνια» των τελευταίων δεκαετιών:

«Η Φρίντα Κάλο δεν αντιμετωπίζεται ως ζωγράφος ούτε από το κοινό, ούτε από τους κριτικούς. Οι φεμινίστριες την έχουν λάβαρό τους, διότι είναι η μοναδική γυναίκα μέσα στον ωκεανό των ανδρών ζωγράφων. Οι ομοφυλόφιλοι τη θαυμάζουν, διότι είναι πρόσωπο του περιθωρίου που κατόρθωσε και ξεπέρασε όλα τα εμπόδια, σε πείσμα του κατεστημένου. Οι κομμουνιστές τη λατρεύουν, διότι υπήρξε δική τους. Και ας προσθέσουμε εδώ το κύμα των διανοουμένων και δημοσιογράφων που αναζητούσαν (πριν από δυο-τρεις δεκαετίες) με μια κάποια αγωνία "την αυθεντική έκφραση της λαϊκής δημιουργίας". Αυτά τα ρεύματα οδήγησαν στην περιβόητη "Φρινταμάνια". Προέκυψε όχι απλώς μια βαθιά εκτίμηση του έργου της Φρίντα Κάλο, αλλά η χαρακτηριστική μορφή της σε ποτήρια, κούπες, πιάτα, σελιδοδείκτες, ρολόγια, ταπετσαρίες τοίχου, καθρέπτες τσέπης, κουτιά φωτογραφιών και ζαχαρωτών, τσάντες κ.λπ.

Παρόλο που ζωγράφισε περιστασιακά μερικά πορτρέτα από παραγγελία, η Κάλο δεν πούλησε πολλά έργα εν ζωή. Είχε μάλιστα μόνο μία ατομική έκθεση στη διάρκεια της ζωής της, στο Μεξικό, το 1953, μόλις έναν χρόνο πριν από τον θάνατό της, σε ηλικία 47 χρόνων. Σήμερα οι τιμές των έργων της ανέβηκαν στα ύψη: χάρη στη Μαντόνα έφθασε το 1 εκατομμύριο δολάρια. Τον Μάιο του 2006, η αυτοπροσωπογραφία της, Roots (Ρίζες), πουλήθηκε για 5,62 εκατομμύρια δολάρια σε δημοπρασία των Sotheby's στη Νέα Υόρκη, σημειώνοντας ρεκόρ για έργο της Λατινικής Αμερικής και καθιστώντας τη Φρίντα κορυφαία γυναίκα ζωγράφο στην τέχνη.

Σήμερα πια κάθε έργο της βρίσκεται σε επίπεδα κοντινά στον Πικάσο και τους άλλους πρωταθλητές των τιμών στις δημοπρασίες. Η βιογραφία της πουλήθηκε σε εκατομμύρια αντίτυπα ως βιβλίο που τιμά τον Εθνικό Μήνα της Γυναίκας για τις φεμινίστριες, και ως ηχηρό χαστούκι στα μούτρα του καπιταλισμού, κατά άλλους.

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
Τον Μάιο του 2006, η αυτοπροσωπογραφία της, Roots (1943), πουλήθηκε για 5,62 εκατομμύρια δολάρια σε δημοπρασία των Sotheby's στη Νέα Υόρκη.

Είναι αλήθεια ότι η λατρεία της Κάλο δεν οφείλεται μόνο σε αυτά, αλλά και σε τυχαία γεγονότα που τη σημάδεψαν στη ζωή της. Η Φρίντα έπαθε πολιομυελίτιδα παιδούλα. Στα 18 της χρόνια ένα τραμ συγκρούστηκε με το λεωφορείο όπου επέβαινε. Ένα μέταλλο τρύπησε την κοιλιά της και βγήκε από το αιδοίο της. Η σπονδυλική της στήλη έσπασε σε τρία σημεία. Έσπασαν επίσης πλευρά και λεκάνη, ενώ το ένα της πόδι έγινε κομμάτια. Και όμως, επέζησε. Και όχι μόνον αυτό αλλά έγινε και ατίθαση ερωμένη. Από τον Ντιέγκο Ριβέρα ως τον Τρότσκι, πέρασε με άνεση μέσα από τον έρωτα πολλών ανδρών αλλά και γυναικών.

Πέραν όμως από τα προσωπικά της θέματα και προβλήματα, τι σημαίνει για την τέχνη σήμερα η Φρίντα Κάλο; Αφού οι ζωγράφοι της εποχής ανακάλυψαν και υιοθέτησαν τη γιαπωνέζικη και την αφρικανική τέχνη, ήταν επόμενο να γίνει δεκτή με επαίνους μια ζωγραφική που στηρίζεται (ή αυτό λέει) στην αρχαία μεξικανική παράδοση. Οι πίνακές της, ριζωμένες σε μεξικάνικα πορτρέτα του 19ου αιώνα, ενσωμάτωσαν στοιχεία της μεξικανικής ποπ κουλτούρας και του προκολομβιανού πρωτογονισμού.

Η ανταπόκρισή της στο αίτημα της τέχνης ήταν, λοιπόν, ουσιαστική. Κι αυτό δεν το χρωστάει στον για ένα φεγγάρι εραστή της, τον Αντρέ Μπρετόν, αλλά στην ουσία της μοντέρνας τέχνης, όπως την εξέφρασε ο Έζρα Πάουντ, στρέφοντας την προσοχή μας στους Ιάπωνες, τους Κινέζους, αλλά και στους μεσαιωνικούς τροβαδούρους, αναζητώντας μιαν άλλη αυθεντικότητα. Δεν νομίζω ότι θα άξιζε να πέσουμε σε ψυχαναλυτική ερμηνεία του έργου της, ούτε στην πολιτική αντιδικία μαζί της, όπως έκανε ο περίφημος συμπατριώτης της, ποιητής Οκτάβιο Παζ. Μπορεί κανείς να δει ένα έργο της χωρίς να τον επηρεάζει η αναπηρία της ή ο χαρακτήρας της; Αυτό έχει σημασία».

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
Φωτογραφία από την κηδεία της Φρίντα Κάλο.
Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
Το φέρετρο της Φρίντα Κάλο καλυμμένο με το σύμβολο του κομμουνισμού.
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ
Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Εικαστικά / Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Η National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενεί μια από τις κορυφαίες εικαστικές εκθέσεις της χρονιάς παγκοσμίως, μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του Βρετανού καλλιτέχνη που άλλαξε την προσωπογραφία, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ζωγραφική της φιγούρας με σπαραγμό, απελπισία και ευαισθησία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες

Πολιτισμός / Ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες στα πρώιμα έργα του Τζάκσον Πόλοκ

Μια μοναδική έκθεση στο Παρίσι παρουσιάζει πίνακές του από τα χρόνια που τον επηρέαζαν οι σουρεαλιστές και ο Καρλ Γιουνγκ, πριν ακόμα γίνει γνωστός για τα αφηρημένα έργα του με την τεχνική «dripping», το 1947.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Εικαστικά / Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Η μοναδική οπτική του Λουκά Σαμαρά παρουσιάζεται στο μουσείο Dia Beacon της Νέας Υόρκης, στην πρώτη μεταθανάτια έκθεσή του και τελευταία στην οποία συνεργάστηκε ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Εικαστικά / Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Tο Μουσείο Μπενάκη, με αφορμή την επέτειο 30 χρόνων από τον θάνατό του σπουδαίου Έλληνα καλλιτέχνη, διοργανώνει μια έκθεση αφιερωμένη στο ταξίδι του από τη Δύση στην Ανατολή το 1958. Ένα ταξίδι κυριολεκτικό και μεταφορικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια νέα γκαλερί τέχνης άνοιξε στην οδό Χαλκοκονδύλη στην Ομόνοια

Εικαστικά / Μια νέα γκαλερί τέχνης άνοιξε στην οδό Χαλκοκονδύλη στην Ομόνοια

Η Χριστίνα Ανδρουλιδάκη μετέφερε τη γκαλερί CAN από το Κολωνάκι στην Ομόνοια και μιλά για τη γοητεία του κέντρου και για την αρμονική συνύπαρξη με τις προκλήσεις της σύγχρονης τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Στην Tate Modern και Tate Britain, στα έργα της δωρεάς Δ. Δασκαλόπουλου

Εικαστικά / «Η τέχνη έχει νόημα μόνο όταν βρίσκεται σε συνδιαλλαγή»: Η Tate υποδέχεται τα έργα της δωρεάς Δασκαλόπουλου

Έργα των Louise Bourgeois, Βλάση Κανιάρη, Martin Kippenberger, Damien Hirst και πολλών ακόμα μεγάλων ονομάτων της σύγχρονης τέχνης περιλαμβάνονται στη δωρεά του Δημήτρη Δασκαλόπουλου και φιλοξενούνται πλέον σε νέες εκθέσεις στην Tate Modern και στην Tate Britain.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τι δουλειά έχει ένα ρομπότ στην οδό Κριεζώτου;

Εικαστικά / Τι δουλειά έχει ένα ρομπότ στην οδό Κριεζώτου;

Η γκαλερί Ζουμπουλάκη εγκαινιάζει τη φθινοπωρινή της βιτρίνα με ένα ρομπότ εντυπωσιακών διαστάσεων, φιλοδοξώντας να ανοίξει μια νέα συζήτηση για το αποτύπωμα της τεχνητής νοημοσύνης σε πεδία δημιουργίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Anna Boghiguian: Μια ακάματη ταξιδεύτρια επιστρέφει με νέα έκθεση στην Ελλάδα

Εικαστικά / Το εκπληκτικό ταξίδι της Anna Boghiguian καταλήγει στην Αθήνα ― μια συνέντευξη

Με αφορμή τη νέα της έκθεση στον Πειραιά, η σπουδαία καλλιτέχνις, που παρουσιάζει παράλληλα μια εκπληκτική εγκατάσταση στην Tate Modern, μας μίλησε για τις εμπειρίες μιας ζωής και για όσα τη συνδέουν με τον Καβάφη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Πικάσο και η μαγεία της χαρακτικής σε μια μοναδική έκθεση

Εικαστικά / Ο Πικάσο και η μαγεία της χαρακτικής σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο

Το μουσείο παρουσιάζει εκατό περίπου εκτυπώσεις έργων του Πικάσο, από τις 500 και πλέον που έχει στη συλλογή του, οι οποίες περιλαμβάνουν και έργα που δεν έχουν εκτεθεί ποτέ ξανά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ