Το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ

 Το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ Facebook Twitter
6

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΓΚΑΤΖΙΑ

 Το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία με δεμένο αυτί, 1889

 

 

O Βίνσεντ βαν Γκογκ ζωγράφισε καθ’όλη την διάρκεια της ζωής του, πάνω από τριάντα πορτραίτα του εαυτού του. Αυτός ο πίνακας όμως, είχε ιδιαίτερη σημασία για εκείνον. Ήταν η προσπάθειά του να απεικονίσει την τιμωρία του, να «ξορκίσει το κακό», όπως ο ίδιος έλεγε και να οδηγηθεί στην κάθαρση, στην λύτρωση που τόσο αποζητούσε.Το πορτραίτο του, συμβολίζει το πέρασμα και την κάθοδο του Βαν Γκογκ από την ευδαιμονία της δημιουργίας, στο σκοτάδι της δυστυχίας και της τρέλας.Είναι από τους  πιο αναγνωρίσιμους πίνακες του κόσμου και  η παραφιλολογία που τον συνοδεύει, ανεξάντλητη.

Όλα ξεκινούν το 1886, όταν ο Βαν Γκογκ σε ηλικία 27 ετών, επισκέπτετεται το  Παρίσι και ζει με τον αδερφό του, επιτυχημένο έμπορο τέχνης και εκπρόσωπο του Πωλ Γκωγκέν. Εκεί, γνωρίζει και συναναστρέφεται τους ιμπρεσιονιστές της εποχής. Αναπτύσσει μία ιδιαίτερα στενή φιλική σχέση με τον Γκωγκέν ο οποίος θα τον επισκεφθεί αργότερα στην Αρλ, μία επαρχία της Προβηγκίας στην οποία αποσύρεται ο Βαν Γκογκ  για να μεγαλουργήσει.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι δεν αυτοτραυματίστηκε, αλλά σε μία έντονη λογομαχία με τον Γκωγκέν για τα μάτια μίας γυναίκας, ο ίδιος ο Γκωγκέν επιτέθηκε στον φίλο του με ένα σπαθί.

 
Εκείνη η περίοδος (1888-1889), είναι ίσως η πιο παραγωγική για τον Βαν Γκογκ. Λέγεται πως οι δύο καλλιτέχνες, που ζούσαν μαζί,  ζωγράφιζαν καθημερινά ο ένας δίπλα στον άλλον και οτι η συμβίωσή τους αποτέλεσε πρωτοφανή έμπνευση για τον Ολλανδό καλλιτέχνη. Εκείνη την περίοδο ζωγράφισε πολλούς από τους πιο διάσημους πίνακές του, όπως η Έναστρη Νύχτα και τα γνωστά σε όλους μας Ηλιοτρόπια. Χαρακτηριστικό είναι οτι το έργο του, Κόκκινο Αμπέλι, εκείνης της περιόδου, ήταν ο μοναδικός πίνακας που κατάφερε να πουλήσει  εν ζωή.
 
 Το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ Facebook Twitter
Ο πίνακας «Κόκκινο Αμπέλι» πουλήθηκε για 400 φράγκα το 1890
   
Δυστυχώς, η δημιουργική αυτή περίοδος κρατά λίγο για τον μεγάλο ζωγράφο.Πολύ σύντομα, εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης και έντονης επιθετικότητας και σε μία έντονη διαφωνία του  με τον Γκωγκέν , αυτοτραυματίζεται κόβοντας ένα τμήμα του αριστερού του αυτιού.
 
Το τι πραγματικά όμως συνέβη εκείνη την νύχτα, το γνωρίζουν μόνο οι δύο σπουδαίοι ζωγράφοι.124, σχεδόν, χρόνια μετά τον θάνατό του, το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ, βρίσκεται ακόμα στο επίκεντρο διαμάχης των μελετητών της ζωής και του έργου του. Πολλοί υποστηρίζουν ότι δεν αυτοτραυματίστηκε, αλλά σε μία έντονη λογομαχία με τον Γκωγκέν για τα μάτια μίας γυναίκας, ο ίδιος ο Γκωγκέν επιτέθηκε στον φίλο του με ένα σπαθί. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν πως ο Βαν Γκογκ είχε δεθεί τόσο πολυ με τον Γάλλο ιμπρεσιονιστή, που όταν ο τελευταίος του αποκάλυψε ότι θα φύγει από την Αρλ και θα τον αφήσει μόνο, ο Βαν Γκογκ κατέρρευσε, έπαθε νευρικό κλονισμό και έκοψε τον λοβό του  αυτιού του,με ένα ξυράφι.Η συνέχεια , έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Λέγεται πως ο Βαν Γκογκ, μέσα στο παραλήρημά του, εμφανίστηκε αιμόφυρτος σε έναν οίκο ανοχής με τον κομμένο λοβό τυλιγμένο σε εφημερίδα, και ζήτησε από τις ιερόδουλες να του τον φυλάξουν.
 
  Ο Βαν Γκογκ νοσηλεύεται για λίγο, ο Γκωγκέν φεύγει κακήν κακώς για το Παρίσι και ο πίνακας με το μπανταρισμένο αυτί είναι το πρώτο έργο του Βαν Γκογκ μετά το συμβάν.
 
Μία ακόμη εκδοχή, θέλει τον  Βαν Γκογκ  να πάσχει από την νόσο Μενιέρ, μία διαταραχή του έσω αυτιού, η οποία συνοδεύεται  από ναυτία, ζαλάδες, απώλεια ακοής και κυρίως έντονες εμβοές (βούισμα) των αυτιών. Υπαρχει η πιθανότητα λοιπόν, ο μεγάλος ζωγράφος να  έκοψε το αυτί του σε μία στιγμή απελπισίας προσπαθώντας να γλιτώσει από το βουητό στα αυτιά του.
 
Το 1889 ο Βαν Γκογκ εισάγεται σε ψυχιατρική κλινική με έντονα σημάδια κατάθλιψης , επιληψίας και σχιζοφρένειας. Μέρα με την ημέρα, η κατάσταση της υγείας του χειροτερεύει και από τις επιστολές των γιατρών του προς τον αδερφό του, Theo van Gogh, διαπιστώνουμε πόσο μπορεί να  υπέφερε εκείνη την περίοδο
 
  Παρά την τόσο κακή κατάστασή του όμως, ακόμα και μέσα στην κλινική , εξακολουθεί να ζωγραφίζει. Εχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον λοιπόν, να δούμε πώς η κατάσταση της υγείας του επηρέασε την δουλειά του.Η ξανθοψία, είναι μία πάθηση κατά την οποία ο ασθενής βλέπει το περιβάλλον του χρωματισμένο κίτρινο.Η ξανθοψία έχει καταγραφεί ως παρενέργεια του φαρμάκου digitalis (φυτικό φάρμακο που καταπολεμά τις επιληπτικές κρίσεις) αλλά και ως συνέπεια της υπερκατανάλωσης αψεντίου. Ο Βαν Γκογκ  δεν έκρυψε ποτέ την αγάπη του για το «απαγορευμένο ποτό» και είναι πολύ πιθανόν να του είχε συνταγογραφηθεί digitalis για να ανακουφιστεί από τις κρίσεις του. Το αποτέλεσμα; Το χαρακτηριστικό «κιτρινωπό» στυλ του, που έκανε τα έργα του τόσο ξεχωριστά και ιδιαίτερα.
 
 Το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ Facebook Twitter
Το κίτρινο χρώμα κυριαρχεί στα περισσότερα έργα του Βαν Γκογκ
 
  
 Στις 27 Ιούλιου του 1890, πυροβολείται στο στήθος και πεθαίνει δύο ημέρες αργότερα .Ακόμα και ο θάνατός του όμως, παραμένει μέχρι και σήμερα ανεξιχνίαστη υπόθεση. Τα τελευταία χρόνια, επικρατεί η εκδοχή  που θέλει τον Βαν Γκογκ  να πυροβολείται  κατά λάθος από δύο αγόρια που έπαιζαν με ένα χαλασμένο όπλο.Ο ίδιος ποτέ δεν τα κατέδωσε στις αρχές, ίσα ίσα δέχτηκε τον τραυματισμό του με ευγνωμοσύνη καθώς οι επερχόμενος θάνατος, θα τον λύτρωνε από μία δυσβάσταχτη ζωή.
 
Το πιο πιθανό όμως είναι  να ήθελε να βάλει τέλος στη ζωή του και στην ταλαιπωρία του.Σε ερώτηση που του έκαναν λίγο πριν πεθάνει για το αν έκανε απόπειρα αυτοκτονίας απάντησε: «Tο σώμα μου είναι δικό μου και είμαι ελεύθερος να κάνω με αυτό ό,τι θέλω» . Και όταν ο γιατρός του ,του είπε λίγες ώρες πριν πεθάνει, ότι προσπαθούσε να του σώσει την ζωή, εκείνος του απάντησε: «Tότε θα πρέπει να το ξανακάνω...»
 
 Εκείνη η στιγμή της ζωής του λοιπόν, με τον επίδεσμο στο αυτί του, με το βλέμμα  της θλίψης και της απόγνωσης, ήταν κάτι που ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ δεν ήθελε να ξεχάσει. Στην αυτοπροσωπογραφία του  απεικονίζει όλα όσα πίστευε οτι ήταν, όλα όσα τον βασάνιζαν, την αιχμαλωσία και την αγωνία του για την ασθένεια που ένιωθε να κυριεύει το μυαλό και το σώμα του, την τρέλα, τον πόνο αλλά και την ιδιοφυΐα του. Και  πάνω από όλα, την αγάπη του για την τέχνη του, που, παρ’όλες τις δυσκολίες της ζωής του, δεν την εγκατέλειψε ποτέ.
 
 
 

Είπε:

 
«Εχω βάλει όλη την καρδιά και την ψυχή μου στην δουλειά μου, και κάπου στην πορεία, έχασα το μυαλό μου»
 
«Όσο πιο πολύ το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο συνειδητοποιώ , ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη τέχνη από το να αγαπάς»
 
«Πρώτα ονειρεύομαι τον πίνακά μου κι έπειτα, απλά  ζωγραφίζω το όνειρό μου»
 
«Οι άνθρωποι είναι ανίκανοι να κάνουν οτιδήποτε, όσο είναι φυλακισμένοι , σε κείνο το φοβερό , μα τόσο φοβερό,κλουβί. Ξέρω ότι μπορεί να υπάρξει απελευθέρωση. Αργοπορημένη απελευθέρωση»
 
«Τι είμαι για τα μάτια των περισσοτέρων? Ενας μοναχικός, εκκεντρικός , δυσάρεστος άνθρωπος που δεν έχει, και δεν θα αποκτήσει ποτέ, μία θέση στην κοινωνία»
 Το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία με δεμένο αυτί και πίπα
 

 

 

6

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Εικαστικά / Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Μια έκθεση στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου φέρνει στο προσκήνιο μετά από έξι αιώνες τη θρυλική καλλιτεχνική «μονομαχία» μεταξύ Ντα Βίντσι και Μικελάντζελο με δυο έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM
Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ
Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Εικαστικά / Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Η National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενεί μια από τις κορυφαίες εικαστικές εκθέσεις της χρονιάς παγκοσμίως, μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του Βρετανού καλλιτέχνη που άλλαξε την προσωπογραφία, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ζωγραφική της φιγούρας με σπαραγμό, απελπισία και ευαισθησία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες

Πολιτισμός / Ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες στα πρώιμα έργα του Τζάκσον Πόλοκ

Μια μοναδική έκθεση στο Παρίσι παρουσιάζει πίνακές του από τα χρόνια που τον επηρέαζαν οι σουρεαλιστές και ο Καρλ Γιουνγκ, πριν ακόμα γίνει γνωστός για τα αφηρημένα έργα του με την τεχνική «dripping», το 1947.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Εικαστικά / Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Η μοναδική οπτική του Λουκά Σαμαρά παρουσιάζεται στο μουσείο Dia Beacon της Νέας Υόρκης, στην πρώτη μεταθανάτια έκθεσή του και τελευταία στην οποία συνεργάστηκε ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Εικαστικά / Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Tο Μουσείο Μπενάκη, με αφορμή την επέτειο 30 χρόνων από τον θάνατό του σπουδαίου Έλληνα καλλιτέχνη, διοργανώνει μια έκθεση αφιερωμένη στο ταξίδι του από τη Δύση στην Ανατολή το 1958. Ένα ταξίδι κυριολεκτικό και μεταφορικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια νέα γκαλερί τέχνης άνοιξε στην οδό Χαλκοκονδύλη στην Ομόνοια

Εικαστικά / Μια νέα γκαλερί τέχνης άνοιξε στην οδό Χαλκοκονδύλη στην Ομόνοια

Η Χριστίνα Ανδρουλιδάκη μετέφερε τη γκαλερί CAN από το Κολωνάκι στην Ομόνοια και μιλά για τη γοητεία του κέντρου και για την αρμονική συνύπαρξη με τις προκλήσεις της σύγχρονης τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Στην Tate Modern και Tate Britain, στα έργα της δωρεάς Δ. Δασκαλόπουλου

Εικαστικά / «Η τέχνη έχει νόημα μόνο όταν βρίσκεται σε συνδιαλλαγή»: Η Tate υποδέχεται τα έργα της δωρεάς Δασκαλόπουλου

Έργα των Louise Bourgeois, Βλάση Κανιάρη, Martin Kippenberger, Damien Hirst και πολλών ακόμα μεγάλων ονομάτων της σύγχρονης τέχνης περιλαμβάνονται στη δωρεά του Δημήτρη Δασκαλόπουλου και φιλοξενούνται πλέον σε νέες εκθέσεις στην Tate Modern και στην Tate Britain.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τι δουλειά έχει ένα ρομπότ στην οδό Κριεζώτου;

Εικαστικά / Τι δουλειά έχει ένα ρομπότ στην οδό Κριεζώτου;

Η γκαλερί Ζουμπουλάκη εγκαινιάζει τη φθινοπωρινή της βιτρίνα με ένα ρομπότ εντυπωσιακών διαστάσεων, φιλοδοξώντας να ανοίξει μια νέα συζήτηση για το αποτύπωμα της τεχνητής νοημοσύνης σε πεδία δημιουργίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Anna Boghiguian: Μια ακάματη ταξιδεύτρια επιστρέφει με νέα έκθεση στην Ελλάδα

Εικαστικά / Το εκπληκτικό ταξίδι της Anna Boghiguian καταλήγει στην Αθήνα ― μια συνέντευξη

Με αφορμή τη νέα της έκθεση στον Πειραιά, η σπουδαία καλλιτέχνις, που παρουσιάζει παράλληλα μια εκπληκτική εγκατάσταση στην Tate Modern, μας μίλησε για τις εμπειρίες μιας ζωής και για όσα τη συνδέουν με τον Καβάφη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

σχόλια

5 σχόλια
Χλόη μου, ως επαγγελματίας του χώρου της ζωγραφικής ομιλούσα (έμπορος) και επειδή έχω ζήσει πολλούς καλλιτέχνες από κοντά, μπορώ να σου εξηγήσω για τους "χαρισματικούς" και τα "ψυχολογικά" τους. Εάν κάνεις ανάποδα την ερώτησή σου, θα λάβεις και την απάντησή σου. Οι άνθρωποι οι οποίοι είτε είναι καταπιεσμένοι λόγω διαφορετικών θέσεων και προτιμήσεων, είτε έχουν σοβαρά ψυχολογικά, είτε έχουν τάση σε εθισμούς, ¨ξεσπούν" σε κάποιο είδος τέχνης ή αφοσιώνονται σε κάτι για να μπορέσουν να εκφραστούν. Ο Όσκαρ Ουάιλντ ήταν ομόφυλος και τα έργα του βασίζονται στην ανδρική ομορφιά,έζησε σε μία εποχή όπου καταδικάστηκε για τις σεξουαλικές του προτιμήσεις. Μόρισον, Κομπέιν, Σιδηρόπουλος, ναρκωτικά και κατάθλιψη, μεγάλοι στιχουργικοί ποιητές. Τζον Φορμπς Νας, οικονομολόγος και μαθηματικός, καθηγητής στο Πρίνστον με βραβείο Νόμπελ, σχιζοφρενής. Θα μπορούσα να σου γράψω για αμέτρητους ανθρώπους και τα προβλήματά τους. Ακόμα και για αιμομίκτες και παιδεραστές που έχουν αφήσει ιστορία στην τέχνη και στην επιστήμη. Αυτό δεν σημαίνει πως ένας άνθρωπος χωρίς "προβλήματα" δεν είναι και χαρισματικός, απλά οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ότι μπορεί να έχουν ταλέντο κάπου. Απλό παράδειγμα είναι μία φίλη δικηγόρος, ίσως η καλύτερη στην Ελλάδα που υπάρχει αυτή τη στιγμή. Είναι workaholic γιατί έχει οικογενειακά προβλήματα και θέλει να πηγαίνει σπίτι της όταν όλοι κοιμούνται. Αυτή είναι η τέχνη της, εκεί ξεσπάει τα προσωπικά της. Κατα μία έννοια μπορείς να το δεις και ως δράση-αντίδραση. Ακόμα και ο Φρόυντ είχε ψυχολογικά...
Με την δύσκολη ζωή και τα προβλήματα του, αυτός ο ζωγράφος έμεινε στην αιωνιότητα ακόμα και ας μην το έμαθε ποτε! «Οι άνθρωποι είναι ανίκανοι να κάνουν οτιδήποτε, όσο είναι φυλακισμένοι , σε κείνο το φοβερό , μα τόσο φοβερό,κλουβί. Ξέρω ότι μπορεί να υπάρξει απελευθέρωση. Αργοπορημένη απελευθέρωση»