Ο Christian Boltanski μιλά στη LIFO

Ο Christian Boltanski μιλά στη LIFO Facebook Twitter
0

Γεννημένος στο Παρίσι, μέσα στην Κατοχή, από χριστιανή μητέρα και εβραίο πατέρα, ο οποίος αναγκάστηκε να περάσει όλη εκείνη την περίοδο κρυμμένος κάτω από τα σανίδια του πατώματος του σπιτιού τους, γεγονός που χαράχτηκε ανεξίτηλα στην ψυχοσύνθεση του μικρού Κριστιάν και μετέπειτα εικαστικού καλλιτέχνη Μπολτάνσκι. Σχολείο δεν κατάφερε να τελειώσει ποτέ. Aυτοδίδακτος ζωγράφος από τα 14 του, έγινε διεθνώς γνωστός από τις εγκαταστάσεις του, συχνά με φωτογραφίες ανώνυμων ανθρώπων που δεν βρίσκονται πια στη ζωή, θύματα του Ολοκαυτώματος αλλά και άνθρωποι που έχουν πεθάνει σε άλλες ιστορικές ή όχι στιγμές. Συχνά χρησιμοποιεί και αντικείμενα, πάντα με στόχο να υπογραμμίσει την ανθρώπινη απουσία, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να καταγράψει τις ιστορίες και τις μικρές μνήμες όλων μας, κάθε ανθρώπου που πέρασε ποτέ από τη Γη. Τα τελευταία χρόνια συγκεντρώνει τους χτύπους καρδιάς ανώνυμων ανθρώπων, ώστε να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο αρχείο από χτυποκάρδια στην Ιαπωνία.

Στην Αθήνα, στην έκθεση «Βλέμματα/Eyes», είναι ίσως η πρώτη φορά που χρησιμοποιεί φωτογραφίες ανθρώπων εν ζωή. Συγκεντρώθηκαν δεκάδες φωτογραφίες από ταυτότητες Αθηναίων, επιλέχτηκαν 50, τυπώθηκαν επάνω σε ημιδιάφανα ριντό και εκείνος τα κρέμασε στον εκθεσιακό χώρο της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών. Αυτή η in situ εγκατάσταση, με ένα τεχνητό αεράκι να φυσάει τα ριντό, κάτι από την ελαφράδα της ζωής, συμπληρώνεται από το θαμπό ημίφως λαμπτήρων και τους χτύπους καρδιάς που ακούγονται σε κάθε τετράγωνο που δημιούργησε ως έναν φόρο τιμής στην Αθήνα, ως ένα συλλογικό πορτρέτο Αθηναίων. Μετρητές μεγάλου μεγέθους δείχνουν ψηφιακά δευτερόλεπτα από τη γέννηση του ίδιου του καλλιτέχνη αλλά και άλλων δώδεκα ανθρώπων. Αν γίνει κάτι και το νήμα της ζωής κάποιου κοπεί, θα σταματήσει και το μέτρημα. Μακάβριο αστείο; Ο κ. Μπολτάνσκι μιλάει συνεχώς για τον θάνατο, ενώ τον διακρίνει ένα ξεχωριστό χιούμορ. Η συνέντευξη που ακολουθεί έγινε με καλή διάθεση και πολύ γέλιο...

Ο Christian Boltanski μιλά στη LIFO Facebook Twitter
Ο Christian Boltanski μιλά στη LIFO Facebook Twitter
Ο Christian Boltanski μιλά στη LIFO Facebook Twitter
Ο Christian Boltanski μιλά στη LIFO Facebook Twitter
Βλέμματα: Στο έργο που παρουσιάζεται στην Αθήνα τα βλέμματα 50 εν ζωή Αθηναίων τυπώθηκαν πάνω σε μεγάλα λευκά ριντό. Ένα αεράκι τα κινεί θυμίζοντας την ελαφράδα της ζωής. (Φωτογραφίες: Φάνης Βλασταράς & Ρεβέκκα Κωνσταντοπούλου)
 
Επανέρχεστε συχνά στην ιστορία του πατέρα σας κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής του Παρισιού. Είναι κάτι που στάθηκε αδύνατο να το ξεπεράσετε όσα χρόνια κι αν πέρασαν;

Πολλές φορές στην αρχή της ζωής του ένας καλλιτέχνης χρησιμοποιεί ως εφαλτήριο ένα «τραύμα», συνήθως ψυχολογικό, αν και στη δική μου περίπτωση ήταν ιστορικό. Ήμουν πολύ μικρός, 3-4 ετών, όταν άκουσα πρώτη φορά την ιστορία του πατέρα μου, όπως και άλλες τρομακτικές ιστορίες φίλων των γονιών μου, που ήταν όλοι τους επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος. Όλα αυτά αποδείχτηκαν σημαντικά στη ζωή μου, δημιουργώντας και σ' εμένα ένα «τραύμα». Το ότι ένας καλλιτέχνης σιγά-σιγά αρχίζει να μιλάει και να επαναλαμβάνει το ίδιο ερώτημα του κάνει καλό, ενώ η εξωτερίκευση του προβλήματός του γίνεται ένας τρόπος να εξελιχθεί αυτό σε συλλογικό πρόβλημα.

Αναφέρθηκα στο δραματικό γεγονός της ζωής του πατέρα σας, γιατί είναι συχνό φαινόμενο μια μεγάλη τραγωδία να περνάει στις επόμενες γενιές με την ίδια δραματικότητα και ένταση.

Ιδιαιτέρως για μένα, που γεννήθηκα μέσα στον πόλεμο. Το γεγονός ήταν παρόν στη ζωή μου από την πρώτη στιγμή. Αλλά προτιμώ να είμαι οικουμενικός. Το να είσαι καλλιτέχνης σημαίνει ότι είσαι οικουμενικός.

Συγκεντρώνετε και χρησιμοποιείτε φωτογραφίες χιλιάδων ανώνυμων ανθρώπων, πεθαμένων σήμερα. Είναι σχεδόν σαν ταφικά κτερίσματα, θυμίζουν τα φαγιούμ.

Ναι, έτσι είναι, γιατί οι περισσότερες είναι φωτογραφίες πεθαμένων. Μια φωτογραφία ή ένα χρησιμοποιημένο ρούχο για μένα σημαίνει πάντα ένα νεκρό κορμί. Ένα αντικείμενο που συνδέεται με ένα υποκείμενο που έχει χαθεί. Ότι κάποτε ήταν κάποιος άνθρωπος. Υπήρχε ανέκαθεν αυτή η ιδέα, κι ότι αυτός ο κάποιος ήταν μοναδικός. Μία από τις ερωτήσεις που θέτω στον εαυτό μου βασίζεται στην πίστη μου ότι όλοι οι άνθρωποι είναι σημαντικοί, μοναδικοί και ταυτοχρόνως ιδιαίτερα εύθραυστοι. Θυμόμαστε τον παππού μας, αλλά όχι τον προπάππο μας. Η ζωή τρέχει τόσο γρήγορα κι εξαφανιζόμαστε τόσο σύντομα, που για μένα είναι ένα ζήτημα να προσπαθήσω να περισώσω τις μικρές αναμνήσεις, την ανθρώπινη μνήμη. Υπάρχει η μνήμη που είναι καταγεγραμμένη στα βιβλία, πόλεμοι, πρόεδροι, όλα αυτά, αλλά υπάρχει και η μνήμη κάθε ανθρώπου, που όμως είναι αδύνατον να καταγραφεί. Προσπαθώ να τη σώσω, αλλά πάντα αποτυγχάνω.

Ιδανικά, θα θέλατε να μπορούσε ο κάθε άνθρωπος που πέρασε από τη Γη να έχει και τη βιογραφία του;

Το λέω καμιά φορά σαν αστείο, ότι στα 50 του χρόνια κάθε άνθρωπος θα έπρεπε να έχει το δικό του μουσείο και οι υπόλοιποι να φυλάμε αυτά τα μουσεία. Ο καθένας θα μπορούσε να γράψει τα απομνημονεύματά του ή να έχει το δικό του μουσείο, γιατί οι εμπειρίες του είναι μοναδικές.

Σε αυτή σας την ευαισθησία για το ανώνυμο πλήθος είναι όλοι ίσοι; Δεν υπάρχουν κακοί και καλοί;

Δύσκολο να πεις. Μου φαίνεται ότι ένα 5% είναι οι χειρότεροι άνθρωποι και ένα 5% οι καλύτεροι. Οι υπόλοιποι είναι χαμένοι. Η πλειονότητα των Γερμανών ναζί κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν γλυκύτατοι άνθρωποι. Όποτε βρίσκομαι στη Γερμανία, ρωτάω έναν φίλο Γερμανό πώς ήταν ο πατέρας του. Μου απαντάει «ο πατέρας μου ήταν υπέροχος και γλυκός, και ανήκε στο ναζιστικό κόμμα». Ήταν κάτι τελείως διαφορετικό. Ο ίδιος άνθρωπος θα μπορούσε να φιλήσει ένα παιδί και την ίδια μέρα να σκοτώσει ένα άλλο.

Θα έχετε μάθει ότι στην Ελλάδα έχουμε την άνοδο ενός κόμματος που υμνεί τον ναζισμό.

Η κρίση μπορεί να γίνει επικίνδυνη. Ήταν ο λόγος της ανόδου του ναζισμού τη δεκαετία του '30. Αν και δεν είμαι πολιτικός, μου φαίνεται ότι το ακόμα πιο επικίνδυνο στην Ελλάδα είναι ότι η κρίση δίνει την ευκαιρία στους ανθρώπους να γίνουν ναζί. Φοβάσαι ότι θα χάσεις τη δουλειά σου και ότι κάποιος ξένος θα σου την πάρει. Σε αυτή την περίπτωση οι φτωχοί άνθρωποι πιστεύουν ό,τι τους πούνε. Η κρίση, όμως, όσα προβλήματα κι αν δημιουργεί, σε είκοσι χρόνια θα έχει ξεχαστεί. Είμαι βέβαιος ότι η Ελλάδα είναι μια σπουδαία χώρα και θα το ξεπεράσει. Ο κίνδυνος είναι ο ναζισμός.

Δεν σας επηρεάζει ψυχολογικά η ενασχόλησή σας με τον θάνατο; 

Όχι, γιατί κατανοώ ότι μια μέρα θα πεθάνω και σ' αυτή την περίπτωση είναι καλύτερα να είμαι εξοικειωμένος με την ιδέα. Αγαπώ τη ζωή, αγαπώ τους φίλους μου, το πιοτό, αλλά θα πεθάνω. Παλιότερα, όταν κάποιος πέθαινε, ακούγαμε τα τελευταία του λόγια. Τώρα πια δεν υπάρχουν «τελευταία λόγια», γιατί οι άνθρωποι πεθαίνουν στα νοσοκομεία. Παλιά, υπήρχε ολόκληρη ιεροτελεστία. Συγκεντρωνόντουσαν όλα τα παιδιά γύρω σου κι έλεγες κάποιο βαρύγδουπο απόφθεγμα όπως «Η ζωή είναι μπλα μπλα μπλα». Μας τέλειωσε αυτό.

Οι άνθρωποι τελειώνουν πια μόνοι τους.

Και κατά κάποιον τρόπο είναι ήδη πεθαμένοι, προτού πεθάνουν. Κάποτε οι άνθρωποι πέθαιναν υγιείς. Ο Κάφκα ήπιε σαμπάνια τη νύχτα πριν πεθάνει. Είναι καλύτερα να το αποδεχτείς. Γνωρίζετε το έργο που ετοιμάζω στην Τασμανία; Υπάρχει ένας πολύ πλούσιος συλλέκτης εκεί, που έχει αγοράσει τη ζωή μου...

Τι εννοείτε «έχει αγοράσει τη ζωή σας»;

Τη μνήμη μου. Κάμερες μέσα στο ατελιέ μου στο Παρίσι καταγράφουν 24 ώρες το 24ωρο τα πάντα, είτε βρίσκομαι εκεί είτε όχι. Μπορούν να ζουμάρουν ακόμα κι επάνω σε ένα χαρτί. Δεν μπορώ να κρυφτώ από πουθενά. Οι εικόνες στέλνονται κατευθείαν σε μια σπηλιά στην Τασμανία. Αν αυτός ο συλλέκτης αποφασίσει να παρακολουθήσει τη ζωή μου, θα πρέπει να περάσει ολόκληρη τη ζωή του βλέποντας τη δική μου. Θα είναι σαν να έχει πεθάνει. Έχει αρχίσει να με βιντεοσκοπεί εδώ και περισσότερα από τρία χρόνια και μου πληρώνει κάθε μήνα έναν μισθό. Αυτός ο άνθρωπος έχει κάνει μεγάλη περιουσία από τον τζόγο, μου είπε ότι δεν έχει χάσει ποτέ στη ζωή του και ότι είναι βέβαιος πως θα πεθάνω σε λιγότερο από πέντε χρόνια. Τότε είναι που θα πρέπει να με πληρώσει για όλο το έργο. Αν πεθάνω σε δυο χρόνια, θα έχει κάνει μια καλή επένδυση. Αν πεθάνω σε επτά χρόνια, θα έχει χάσει. Αλλά εκείνος είναι σίγουρος ότι θα κερδίσει, γιατί δεν έχει χάσει ποτέ στη ζωή του.

Πώς νιώθετε που κάποιος στοιχηματίζει με τη ζωή σας; 

Ίσως έχει δίκιο. Τόσα χρήματα κέρδισε από τα στοιχήματα! Είμαι 69, οπότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να χάσω... Εξάλλου, ένας λόγος που το έκανε είναι για να δουν οι άνθρωποι την ώρα που θα πεθαίνω! Αλλά αυτό που έχει σημασία είναι η μυθολογία. Είναι σαν μυθιστόρημα το ότι κάποιος στην Τασμανία συγκεντρώνει τη ζωή ενός άλλου ανθρώπου. Είναι σημαντικότερο και από την πραγματικότητα. Το ίδιο με το έργο που ετοιμάζω στην έρημο της Γης του Πυρός στη Χιλή. Θα είναι μέρος της μυθολογίας της τέχνης. Δεν θα πάει κανείς να το δει, αλλά το σημαντικό είναι ότι θα βρίσκεται όντως εκεί.

Έχετε μεταφυσικές ανησυχίες;

Δεν πιστεύω στον Θεό. Με απασχολεί πολύ η τύχη και η μοίρα. Έκανα ένα μεγάλο έργο στη Βενετία επάνω στο τυχαίο. Αν είσαι θρήσκος, πιστεύεις ότι υπάρχει η μοίρα κι ότι αν πεθάνεις απόψε, είναι γιατί ήταν γραφτό σου. Οπότε, κατά κάποιον τρόπο, είναι χρήσιμο να πεθαίνει κανείς. Αν πάλι δεν είσαι θρήσκος, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο θάνατος να είναι τυχαίος. Δεν έχω την απάντηση, είναι αδύνατον να πεις αν είναι τυχαίο ή μοιραίο, αν είναι για κάποιον ή κάπου χρήσιμο να παραμείνεις εδώ ή να πεθάνεις. Έκανα ένα έργο με 600 φωτογραφίες μωρών που περιστρέφονται πολύ γρήγορα, ενώ κάθε 30΄΄ το μηχάνημα σταματούσε πάνω στη φωτογραφία ενός από αυτά. Μια τυχαία επιλογή, σαν να γεννιέται. Αυτό που είμαστε οφείλεται στο ότι οι γονείς μας έκαναν έρωτα μια συγκεκριμένη στιγμή. Αν είχαν κάνει μερικά δευτερόλεπτα αργότερα, θα ήμασταν τελείως διαφορετικοί. Είναι σημαντικό για μένα να πω ότι η τύχη είναι που παίζει ρόλο. Από τύχη έχεις τη μύτη του παππού σου και όχι της προγιαγιάς σου. Όλα είναι τυχαία. Αυτό το ζήτημα γίνεται για μένα όλο και πιο σημαντικό τελευταία.

Ποιο είναι το πιο τρομερό πράγμα που έχετε ακούσει στην ενήλικη ζωή σας;

Η ζωή είναι μονίμως ένα δράμα. Δεν υπάρχει ένα δράμα μεγαλύτερο από ένα άλλο. Ζούμε ένα δράμα στο οποίο ο καθένας θέλει να σκοτώσει τον γείτονά του, και τελικά τον σκοτώνει. Οι άνθρωποι είναι καλοί, αλλά μπορεί και να σκοτώσουν τον γείτονά τους. Προσωπικά, δεν είμαι επιθετικός άνθρωπος. Είμαι φιλήσυχος, πολιτισμένος, ευγενικός και όχι ιδιαίτερα γενναίος. Θέλω να ζω σε δημοκρατία, σε σοσιαλδημοκρατία. Κάποιοι άλλοι είναι πιο γενναίοι και τους αρέσει να τσακώνονται.

Θέλει, πάντως, γενναιότητα να αντιμετωπίζεις τον θάνατο όπως εσείς.

Κάποιοι με ρωτούν τι είδους θάνατο προτιμώ, έμφραγμα ή καρκίνο. Μέχρι τώρα απαντούσα ότι προτιμώ τον καρκίνο, γιατί θέλω να δω τον θάνατό μου. Χρειάζομαι τον χρόνο μου. Αν και την τελευταία στιγμή θα φοβάμαι να πεθάνω.

Έχετε δουλέψει σε ολόκληρο τον κόσμο. Διαφέρουν οι άνθρωποι μεταξύ τους λόγω καταγωγής;

Νομίζω ότι ο καθένας είναι διαφορετικός και ότι παρατηρούν ένα έργο τέχνης ο καθένας ανάλογα με το υπόβαθρό του. Σε μια αίθουσα κινηματογράφου μπορεί διακόσιοι θεατές να βλέπουν μία συγκεκριμένη ταινία και ο καθένας τους να βλέπει μια διαφορετική, ανάλογα με τις προσωπικές του εμπειρίες και έγνοιες. Εδώ υπάρχει κάτι τελείως ανορθολογικό. Από τη μια θέλω μια τέχνη οικουμενική και από την άλλη ξέρω ότι ο καθένας κοιτάζει το έργο τέχνης υποκειμενικά.

Συνεχίζετε να συλλέγετε χτύπους καρδιάς για τα αρχεία σας στην Ιαπωνία. Το έχετε ζητήσει και από τους Αθηναίους ; 

Αυτό το έργο ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια. Συγκεντρώνω χτύπους καρδιάς, οι οποίοι, σύμφωνα με τους γιατρούς, είναι για τον καθένα μας το ίδιο μοναδικοί, όπως τα δαχτυλικά μας αποτυπώματα, και τους αποθηκεύω σε ένα ίδρυμα σε ένα νησί στην Ιαπωνία. Έχω συγκεντρώσει ήδη 75.000 χτύπους και ελπίζω να προστεθούν και από εδώ άλλοι 500. Ήδη, πολλοί από τους ανθρώπους των οποίων οι χτύποι καταγράφηκαν έχουν πεθάνει. Όποιος θέλει ν' ακούσει τους χτύπους της γιαγιάς του, ας πούμε, μπορεί να ταξιδέψει μέχρι εκεί και να τους ακούσει. Ένα τεράστιο αρχείο χτύπων καρδιάς. Όμως, αυτό που έχει σημασία είναι το ταξίδι που πρέπει να κάνει κανείς μέχρι εκεί, σαν ένα προσκύνημα.

Αλλά πάντα με αποδέκτη ένα διεθνές κοινό.

Από την πρώτη φορά που επισκέφτηκα την Ιαπωνία, και την επισκέπτομαι συχνά λόγω δουλειάς, όλοι μου λένε πόσο γιαπωνέζικη φαίνεται η δουλειά μου. «Μοιάζετε με Ιάπωνα. Μήπως έχετε κάποιον προπάππο που ήταν Γιαπωνέζος;» με ρωτάνε. Νιώθω τόσο υπερήφανος όταν το ακούω αυτό, που ελπίζω ότι, αν πάω να δείξω τη δουλειά μου στην Αφρική, θα μου πουν το ίδιο, ότι τα έργα μου τους θυμίζουν αφρικανική τέχνη. Αλλά, αν κάπου θα έπρεπε να τοποθετηθούν οι στάχτες μου, είναι στην Ιαπωνία. Δεν θα το κάνω όμως, παραείναι πολύπλοκο να στείλεις εκεί τις στάχτες σου. Ύστερα, είναι και ο καιρός...

Εικαστικά
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Εικαστικά / Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Μια νέα έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι με πορτρέτα της κόρης του Ανρί Ματίς, Μαργκερίτ, προσφέρει μια νέα οπτική στο έργο του μεγάλου Γάλλου καλλιτέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που ξεκινούν τον Απρίλιο

Εικαστικά / Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που ξεκινούν τον Απρίλιο

Αφρικανική τέχνη, κριτική στην αποικιοκρατία, έργα για τα δικαιώματα των ζώων και εμπνευσμένα από διαστημικά ταξίδια, νέοι καλλιτέχνες και αναδρομικές εκθέσεις σε μουσεία και γκαλερί της Αθήνας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τέσσερις σημαντικοί διεθνείς καλλιτέχνες αποτελούν τον προπομπό της μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ

Εικαστικά / ΕΜΣΤ: Τέσσερις διεθνείς καλλιτέχνες και μία θεματική έκθεση για τα ζώα που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ

Δύο ατομικές εκθέσεις και δύο μεγάλης κλίμακας in situ εγκαταστάσεις φωτίζουν τη σχέση μας με τα ζώα και τις οικολογικές συνέπειες της αποικιοκρατίας ενώ αποτελούν προπομπό μιας μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Εικαστικά / «Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Στην υποβλητική της έκθεση στο ΕΜΣΤ, η εικαστικός Τζάνις Ράφα αναδημιουργεί ένα φανταστικό περιβάλλον άδειων στάβλων για να μιλήσει για τη σχέση του ανθρώπινου και του ζωικού κόσμου, ενώ μας προκαλεί να σκεφτούμε τις έννοιες της φροντίδας και της αγάπης, αλλά και την ανάγκη μας για κυριαρχία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Λάκης Παπαστάθης: Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης, ένας υπέροχος άνθρωπος

Εικαστικά / Λάκης Παπαστάθης: Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης, ένας υπέροχος άνθρωπος

Το Μουσείο Μπενάκη τιμά με μια σημαντική έκθεση τη μνήμη του σκηνοθέτη, διανοούμενου, ιστοριοδίφη και ερευνητή του λαϊκού μας πολιτισμού, συνδημιουργού του θρυλικού «Παρασκηνίου». Ο επιμελητής της έκθεσης, Γιώργος Σκεύας, μας μιλά γι’ αυτήν.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η μεγάλη έκθεση του Steve McQueen για τα κινήματα που διαμόρφωσαν τη Μεγάλη Βρετανία

Εικαστικά / Η Μεγάλη Βρετανία που αντιστάθηκε υπάρχει ακόμα στις φωτογραφίες αυτής της έκθεσης

Από τις σουφραζέτες των αρχών του 20ού αιώνα μέχρι τις διαμαρτυρίες για τον πόλεμο στο Ιράκ, η έκθεση σε επιμέλεια του Steve McQueen συγκεντρώνει τις πιο δυνατές εικόνες μιας χώρας που βγήκε πολύ συχνά και πολύ δυνατά στους δρόμους.  
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
MARTIN GAYFORD: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε εντελώς λάθος» Ή MARTIN GAYFORD: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε λάθος»

Εικαστικά / Martin Gayford: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε εντελώς λάθος»

Ένας από τους πιο επιδραστικούς κριτικούς τέχνης της Βρετανίας μιλά στη LiFO για τις τάσεις που διαμορφώνουν τη σύγχρονη τέχνη, τις φιλικές του σχέσεις με θρυλικούς καλλιτέχνες όπως ο Freud και ο Hockney, αλλά και για το αν η κριτική μπορεί όντως να επηρεάσει τα πράγματα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η πρώτη μεγάλη έκθεση της οραματίστριας καλλιτέχνιδας Ithell Colquhoun

Εικαστικά / Τα σουρεαλιστικά αριστουργήματα της Ithell Colquhoun σε μια μεγάλη έκθεση

Το πολύχρωμο και αποκρυφιστικό σύμπαν της ξετυλίγεται στην πρώτη μεγάλη έκθεση για την οραματίστρια καλλιτέχνιδα, που εξερευνά τη θέση των γυναικών και τη σημασία του φύλου.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Βαγγέλης Μπαλής δημιουργεί κεραμικούς σάτυρους που του μοιάζουν

Εικαστικά / Ο Βαγγέλης Μπαλής δημιουργεί κεραμικούς σάτυρους που του μοιάζουν

Ένας νέος καλλιτέχνης δημιουργεί μοναδικά αντικείμενα ανάλογα με τη διάθεσή του, ονειρεύεται έναν χώρο όπου θα δημιουργεί απερίσπαστος και δεν τον νοιάζει καθόλου να βιοποριστεί από την τέχνη.
ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Μια νέα έκθεση με χαρακτικά της ώριμης περιόδου της Βάσως Κατράκη

Εικαστικά / Βάσω Κατράκη: Η τέχνη της συγκινεί ακόμα

Έργα της σημαντικής Ελληνίδας χαράκτριας που παραπέμπουν στη βία της δικτατορίας, αλλά και άφυλες μορφές της όψιμης περιόδου της με αναφορά στην ελληνική αρχαιότητα, που υπερβαίνουν το ατομικό και γίνονται μέρος της συλλογικής μνήμης.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τι απέγινε η πρωτοπορία στην τέχνη;

Εικαστικά / Τι απέγινε η πρωτοπορία στην τέχνη;

Ο κόσμος της σύγχρονης τέχνης έχει καταντήσει να μοιάζει με τσίρκο. Αλλά ο πραγματικός κακός της ιστορίας δεν είναι οι καλλιτέχνες, αλλά η σύγχρονη αγορά της τέχνης, η αξία της οποίας ξεπερνά πλέον τα 60 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως
THE LIFO TEAM
Ο Άνσελμ Κίφερ αποτίνει φόρο τιμής στον Βαν Γκογκ

Εικαστικά / Ο Άνσελμ Κίφερ αποτίνει φόρο τιμής στον Βαν Γκογκ

Μια νέα έκθεση στο Άμστερνταμ με πρόσφατα έργα του Κίφερ αναδεικνύει τη σύνδεσή του με τον Βαν Γκογκ και προκαλεί ήδη πολλές συζητήσεις. Ο σπουδαίος Γερμανός καλλιτέχνης εμπνέεται σταθερά, εδώ και 60 χρόνια, από τον Ολλανδό ζωγράφο. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Helmut Lang: What remains behind

Εικαστικά / Helmut Lang: Από το θρυλικό rubber dress στα πρωτόγονα γλυπτά του

Ο καλλιτέχνης και πρώην σχεδιαστής μόδας διατηρεί την προσήλωσή του στα υλικά και παρουσιάζει γλυπτά που θίγουν τη διαρκή εμμονή του με το θέμα της μνήμης, σε ένα σπίτι-σύμβολο του μοντερνισμού στο Λος Άντζελες.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
62 λεπτά με τον Ανέστη Ιωάννου

Εικαστικά / Από τη Νεφελοκοκκυγία στο skate και το τζιν: Το Εικαστικό Σύμπαν του Ανέστη Ιωάννου

Ο νεαρός εικαστικός αναζητά μια νέα μορφή ελευθερίας και απογείωσης, συνδέοντας τη δυναμική της street culture με την ουτοπία των Ορνίθων και των τσαρουχικών ονείρων, αναζητώντας μια έξοδο από το αστικό τραύμα σε έναν κόσμο γεμάτο δυνατότητες και φαντασία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ