Τώρα που το βινύλιο ξανάρθε στη μόδα για τα καλά, με την έννοια της χρηστικότητας πλέον και όχι απλώς του vintage, οι ελληνικές δισκογραφικές ρίχνουν ακόμα μια φορά στο εμπόριο δίσκους-σταθμούς της εγχώριας μουσικής σκηνής. Από την MLK, λοιπόν, που προφανώς πήρε τα δικαιώματα από την εν υπνώσει (;) Lyra του Κώστα Γιαννίκου επανακυκλοφορούν σε ειδικές εκδόσεις 180 γραμμαρίων το ομώνυμο άλμπουμ των Πελόμα Μποκιού (1972), τα «Δυο μικρά γαλάζια άλογα» του Γιώργου Ρωμανού (1970), το άλμπουμ του Ηλία Ασβεστόπουλου με τους 2002 (1975), το σάουντρακ της ταινίας «Ο ασυμβίβαστος» (1979) του Ανδρέα Θωμόπουλου με τον Παύλο Σιδηρόπουλο, αλλά και το «Ζωντανοί στο Κύτταρο» (1971) με το συνημμένο δισκάκι 45 στροφών, το εξαφανισμένο από τις βινυλιακές επανεκδόσεις που ακολούθησαν μέσα στα χρόνια. Προτού δούμε ένα-ένα τα άλμπουμ, μπορούμε να πούμε μερικά πράγματα. Καταρχάς, ο ήχος των επανεκδόσεων κινείται σε πολύ καλά επίπεδα κι αυτό είναι το σημαντικότερο, για όσους τουλάχιστον δεν αντιμετωπίζουν τα βινύλια ως φετίχ. Αν και γι' αυτούς κρίνεται ως σοβαρή παράλειψη η μη αναγραφή, έστω πάνω στις ετικέτες των πλευρών του βινυλίου, της χρονιάς της πρώτης έκδοσης. Δηλαδή, δεν είναι ωραίο να κρατάς στα χέρια σου το «Ζωντανοί στο Κύτταρο» και να διαβάζεις ΧΡΩΜΟΔΙΑΣΤΑΣΗ 2016 – είναι κυριολεκτικά εκτός τόπου και χρόνου, όπως και να το δεις. Έπειτα, οι επανεκδόσεις της ΧΡΩΜΟΔΙΑΣΤΑΣΗΣ/MLK στερούνται ενθέτων με κείμενο του εκάστοτε δημιουργού (δεν ήταν και τίποτα δύσκολο, προσωπικά το 'χα κάνει δεκάδες φορές ως επιμελητής επανεκδόσεων σε CD της Lyra), πόσω μάλλον φωτογραφικών ντοκουμέντων από το αρχείο τους. Επομένως, από την άποψη του συλλέκτη, οι κυκλοφορίες αυτές δεν έχουν καμία σχέση με εκείνες τις παθιάρικες, «ψαγμένες» του Καραθανάση της Anazitisis Records στο κοντινό παρελθόν και πιο πρόσφατα του Βασιλειάδη της B-otherSide και κατά έναν τρόπο παραπέμπουν σε κάτι παράδοξο: σε CD με μεγεθυμένα εξώφυλλα, αν και μιλάμε για βινύλια! Η αξία της συλλεκτικότητας των συγκεκριμένων επανεκδόσεων πάλι διακυβεύεται, αν υποτεθεί πως δεν υπάρχει καμία σπάνια ηχογράφηση και όλα, μα όλα τα κομμάτια έχουν κυκλοφορήσει αμέτρητες φορές σε διάφορες ροκ συλλογές στα δισκοπωλεία, αλλά και ως CD-premium με περιοδικά στα περίπτερα. Μπορώ να θυμηθώ τη συλλογή σε διπλό βινύλιο με τίτλο «Σκηνές Rock» (1994) που είχε επιμεληθεί ο Άγγελος Σφακιανάκης (εκεί μέσα βρήκα και πρωτάκουσα με μεγάλη λαχτάρα τον «Ανεπρόκοπο» των Εξαδάχτυλος και τον «Γερο-Μαθιό» των Δάμων & Φιντίας, δηλαδή τα δύο κομμάτια από το «χαμένο» 45άρι του «Ζωντανοί στο Κύτταρο»), ολόκληρο το άλμπουμ των Πελόμα Μποκιού μαζί με όλα τα 45άρια τους που είχε δοθεί με τεύχος του «Ποπ & Ροκ», όπως και ολόκληρα σχεδόν τα «Δυο μικρά γαλάζια άλογα» του Ρωμανού, που είχαν επίσης δοθεί με τεύχος του περιοδικού «Ήχος+Hi-Fi». Για τη «γιαννίκειο» περίοδο δεν το συζητώ, αγόραζες από το «Δίφωνο» και το «Ποπ & Ροκ» μέχρι το TV-TIVO και τον «Επενδυτή» και μαζί έπαιρνες από Πουλικάκο και Σιδηρόπουλο μέχρι την «Τραμουντάνα» με την Τάμμυ και την «Κούκλα σα Μπάμπολα» με τη Μαίρη Αλεξοπούλου. Παρ' όλα αυτά, για να μην γκρινιάζουμε κιόλας, ποιος δεν θα 'θελε να 'χει στη δισκοθήκη του τέτοια διαμάντια της γένεσης του ελληνικού ροκ σε βινύλιο; Οι νεότεροι κυρίως, που όλα αυτά τους φαίνονται κάπως μνημειακά, σαν ακούσματα των γονιών τους – ναι, όσοι έχουν περάσει τα σαράντα, άνετα μπορεί να 'χουν παιδιά σήμερα που ακούνε τη ροκ δισκοθήκη τους, όπως κάναμε κι εμείς αρχές της δεκαετίας του 1990. Ας πάμε τώρα να εξετάσουμε μία-μία τις επανεκδόσεις από τη ΧΡΩΜΟΔΙΑΣΤΑΣΗ/MLK.
Η αξία της συλλεκτικότητας των συγκεκριμένων επανεκδόσεων πάλι διακυβεύεται, αν υποτεθεί πως δεν υπάρχει καμία σπάνια ηχογράφηση και όλα, μα όλα τα κομμάτια έχουν κυκλοφορήσει αμέτρητες φορές σε διάφορες ροκ συλλογές στα δισκοπωλεία αλλά και ως CD-premium με περιοδικά στα περίπτερα.
Το ομώνυμο LP του συγκροτήματος Πελόμα Μποκιού (Μπονάτσος, Δαπέρης, Στεφανάκης, Λογοθέτης, Μαρινάκηδες) επανακυκλοφορεί από την πρωτότυπη έκδοση του 1972, λείπει δηλαδή το «Γαρύφαλλε - Γαρύφαλλε» (δεν πειράζει, αυτό κι αν έχει κυκλοφορήσει σε άπειρες ροκ συλλογές) και υπάρχει το «Κάποιος πεθαίνει», που είναι ένα τεράστιο δημοτικοφανές ροκ τραγούδι! Έπειτα, ο φάκελος είναι ακριβές αντίγραφο της πρώτης έκδοσης με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες των μελών της μπάντας στα ψυχεδελικά πρότυπα της εποχής. Υποτίθεται ότι μια τέτοια κόπια κόστιζε πανάκριβα μέχρι πρότινος στα δισκοπάζαρα, αν και προσωπικά την είχα πετύχει σε πλανόδιο δισκοπώλη στα τρία ευρώ! Επομένως, αυτή είναι η τωρινή ιδιαιτερότητα, ότι έχουμε σε βινύλιο ένα πιστό αντίγραφο της πρώτης έκδοσης.
Τα ''Δυο μικρά γαλάζια άλογα'' του Γιώργου Ρωμανού είναι κατά τη γνώμη μου το κορυφαίο αριστούργημα της ελληνικής ροκ σκηνής από το 1970 με αμιγώς ψυχεδελικά στοιχεία. Είναι τρομερό το πώς αυτός ο νεαρός τότε ερμηνευτής των έργων του Μάνου Χατζιδάκι προχώρησε στη σύνθεση - έκδοση ενός τέτοιου δίσκου με την υποστήριξη του Αλέκου Πατσιφά της Lyra! Αν και μάλλον ο χαρακτηρισμός του χατζιδακικού ερμηνευτή κάπου αδικεί ένα δημιουργό που από το 1965 είχε δώσει δείγματα πρωτοποριακής και εντελώς προσωπικής τραγουδοποιίας. Ο Πατσιφάς αυτοπροσώπως, μάλιστα, κλείνει το δίσκο με τη λέξη ''Τέλος'' στο εξόδιο τραγούδι με τίτλο ''Η ζωή είναι ένα όνειρο'' - ένα τραγούδι με το κλείσιμο του ματιού εκ μέρους του κιθαρίστα Αλέκου Καρακαντά στο ''Eight miles high'' των Byrds. Η επανέκδοση αυτή χρήζει ιδιαίτερης σημασίας, αν υποτεθεί πως σε CD βρισκόταν εύκολα επί σειρά ετών χωρίς να συνέβαινε το ίδιο και με το βινύλιο.
Από τα τέλη του 1975 και την ετικέτα Pan-Vox έρχεται το δεύτερο LP του Πειραιώτη Ηλία Ασβεστόπουλου και του συγκροτήματος 2002 (Ασβεστόπουλος, Γιοκαρίνης, Καραΐνδρος, Χατζησόγλου, Καραούλιας), που τα επόμενα χρόνια θα γίνονταν οι άκρως επιτυχημένοι 2002 GR, με αλλαγές στη σύνθεσή τους. Κάτι μεταξύ Poll και Σπυριδούλας από την άποψη του ήχου, το σημαντικό αυτό άλμπουμ περιέχει τον «Σιδερένιο Άνθρωπο» που συνέθεσε ο Γιάννης Γιοκαρίνης σε στίχους της Σάσας Μανέτα, τον «Ποιητή» του Ασβεστόπουλου σε στίχους του Γιάννη Χατζησόγλου, ενώ κλείνει με την όμορφη ακουστική μπαλάντα «Σας αγαπάμε», πάλι των Ασβεστόπουλου - Χατζησόγλου.
Σε αντίθεση με τα παραπάνω άλμπουμ, το σάουντρακ του κινηματογραφικού «Ασυμβίβαστου» του Ανδρέα Θωμόπουλου με τον Παύλο Σιδηρόπουλο βασικό ερμηνευτή έχει επανεκδοθεί ουκ ολίγες φορές σε CD και βινύλιο. Εδώ, ας πούμε, θα μπορούσε να υπάρχει ένα κείμενο του σκηνοθέτη της ταινίας, έτσι όπως μου 'χε μιλήσει λίγα χρόνια πριν για τις ανάγκες της επανέκδοσης του άλμπουμ μαζί με το περιοδικό «Δίφωνο». Μια και δεν υπάρχει, λοιπόν, ας δώσω εγώ τώρα μερικά επιπλέον στοιχεία, σαν αυτά που αφορούν το «Κάποτε θα 'ρθουν», το μοναδικό τραγούδι σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη και στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου. Πηγαίνοντας ο Θωμόπουλος στην οικία των Θεοδωράκηδων για να δουλέψει με τον Γιώργο, τον γιο του Μίκη, πέτυχε τον πατέρα του να παίζει στο πιάνο και να τραγουδάει μια όμορφη μπαλάντα. «Τι τραγούδι είν' αυτό!», αναφωνεί και ο Μίκης του κάνει γενναιόδωρα: «Σ' αρέσει; Μόλις το γράψαμε με τον Παπαδόπουλο! Πάρ' το και βάλ' το στην ταινία σου!». Στην οποία ταινία –και στο σάουντρακ που ακολούθησε– ξεχωρίζουν, κατά τη γνώμη μου, τα υπέροχα ορχηστρικά του Γιώργου Θεοδωράκη («Εισαγωγή (Φευγιό της Άννας)», «Φλου», «Ντύλαν Τόμας», «Ερωτικό»), η δική του βερσιόν επίσης στο «Τι να σου πω» σε στίχους του Θωμόπουλου (το κομμάτι υπάρχει στο ίδιο έργο και σε άλλη εκδοχή με μουσική του Θωμόπουλου), μαζί φυσικά με το «Να μ' αγαπάς» σε μουσική και στίχους του Ανδρέα Θωμόπουλου – πανέμορφο τραγούδι το τελευταίο, δεν λέω, απλώς, προσωπικά, έχω μπουχτίσει από τις τόσες ακροάσεις. Ωστόσο, είναι σίγουρο πως οι φαν του ερμηνευτή Σιδηρόπουλου, που ανανεώνονται μέσα στα χρόνια, θα τιμήσουν και πάλι τη συγκεκριμένη βινυλιακή επανέκδοση του «Ασυμβίβαστου».
Και πάμε στο «Ζωντανοί στο Κύτταρο» του 1971 – ως υπότιτλος στην πρώτη έκδοση αναγραφόταν το «Η ποπ στην Αθήνα», προτού φανερωθεί η μνημειώδης κατοπινή φράση του Σαββόπουλου «Σκηνές Ροκ» (από τα «Δέκα χρόνια κομμάτια» του 1975)! Πλευρά πρώτη: Η Δέσποινα Γλέζου σε δύο τραγούδια σε στίχους της Δέσποινας Τριανταφύλλου («Αποσμητικά», «Τα Επίκαιρα»), οι Δάμων & Φιντίας (Παύλος Σιδηρόπουλος - Παντελής Δεληγιαννίδης) στην country-rock ρυθμική «Απογοήτευση», σύνθεση του Δεληγιαννίδη που επανεξέτασε ο Σιδηρόπουλος στο άλμπουμ «Zorba the Freak» και οι Εξαδάχτυλος με τον Δημήτρη Πουλικάκο στο αριστουργηματικό φρανκζαππικό «Το ξεχασμένο πηγάδι καραδοκούσε το θύμα του». Πλευρά δεύτερη: Ένα απόσπασμα από τη «Μαύρη Θάλασσα» του Διονύση Σαββόπουλου με τα Μπουρμπούλια, χωρίς όμως... Σαββόπουλο! Για την ακρίβεια, ο Σαββόπουλος, έχοντας προβλήματα με το στρατιωτικό του, προτίμησε να μην «εμφανιστεί» και να περιοριστεί σε φωνητικούς ήχους, αφήνοντας το εν λόγω balkan-rock έπος του στη Στέλλα Γαδέδη (φλάουτο και φωνητικά) και, φυσικά, στα Μπουρμπούλια του. Αυτή είναι η ιστορία, όπως την αφηγείται ο ίδιος ο Σαββόπουλος στην ηχητική μπάντα του ντοκιμαντέρ «Ζωντανοί στο Κύτταρο - Σκηνές Ροκ» (2005), συν το ότι ακόμη δεν είχε τελειοποιήσει τους στίχους, έτσι δηλαδή όπως θα παρουσιαζόταν η «Μαύρη Θάλασσα» στο άλμπουμ του «Βρώμικο ψωμί» (1972), με τη Γαδέδη πάλι στο φλάουτο και τα φωνητικά, αλλά με τη νέα μπάντα του, τη Λαιστρυγόνα. Και ο δίσκος έκλεινε με τον «Ηλεκτρικό Σωκράτη», ένα μοναδικό heavy-blues-rock instrumental από το τρίο των Socrates drank the conium (Σπάθας, Τουρκογιώργης, Τρανταλίδης) που ανήκαν σε άλλη εταιρεία. Ας αναφέρω ακόμη μερικά «ντεσού» από την ηχογράφηση του μυθικού αυτού δίσκου, όπως τα κατέγραψα από τα χείλη των συμμετεχόντων καλλιτεχνών. Τον καιρό εκείνο η Δέσποινα Γλέζου έπαιζε μαζί με τους Poll στο Ελατήριο (έχει διασωθεί η συνύπαρξη Γλέζου - Poll στην ταινία «Ο άγνωστος εκείνης της νύχτας» του Οδυσσέα Κωστελέτου της ίδιας χρονιάς) και, πάντα σύμφωνα με την ίδια, οι Poll θα τη συνόδευαν στη live ηχογράφηση στο Κύτταρο της οδού Ηπείρου. Τελευταία στιγμή αυτό δεν έγινε κι έτσι εκείνη αποφάσισε να βγει με την κιθάρα της, συνοδευόμενη από άλλους μουσικούς (ποιους άραγε;), στους οποίους, μέχρι να μάθει τα δύο τραγούδια, «έκλεισε» ο λαιμός της, γι' αυτό ακούγεται με «φραγμένη» φωνή. Όσο για τα κομμάτια των Εξαδάχτυλος, το «Ξεχασμένο Πηγάδι» και τον «Ανεπρόκοπο», ο Δημήτρης Πουλικάκος θυμάται να τρέχουν όλοι για τον Σαββόπουλο, το «αγαπημένο παιδί» του Πατσιφά, με την εγγραφή της «Μαύρης Θάλασσάς» του κι αυτοί να βγαίνουν να παίξουν για να γράψουν μετά τα μεσάνυχτα! Σε ό,τι αφορά την τωρινή επανέκδοση, με το 45άρι «κολλημένο» σε ξεχωριστό φακελάκι στο οπισθόφυλλο του βινυλίου, τα δύο τραγούδια του είναι πασίγνωστα πια και χιλιοακουσμένα, λόγω των συλλογών που λέγαμε. Στην πρώτη πλευρά «Ο Ανεπρόκοπος», εξελληνισμός του τραγουδιού «Road Ladies» του Frank Zappa από το άλμπουμ του 1970, «Chunga's Revenge», που έκαναν ο Πουλικάκος με τον Τάσο Φαληρέα, και στη δεύτερη ο «Γερο-Μαθιός», η απόλυτη χίπικη folk μπαλάντα με το ντουέτο Δάμων & Φιντίας. Το συγκεκριμένο 45άρι είναι οπωσδήποτε το μεγαλύτερο κίνητρο για να αγοράσει κανείς σήμερα, ξανά ενδεχομένως, το «Ζωντανοί στο Κύτταρο» σε βινύλιο!
Εν αντιθέσει προς τις επανεκδόσεις της ΧΡΩΜΟΔΙΑΣΤΑΣΗΣ/MLK, από την B-otherSide επανακυκλοφορεί το LP «Stavento» του Θανάση Γκαϊφύλλια από την Κομοτηνή, σε μια έκδοση σοβαρά επιμελημένη. Δηλαδή, ενώ έχουμε έναν δίσκο που είχε βγει στο κοντινό παρελθόν, εν προκειμένω το 1999, σε περιορισμένα αντίτυπα, η τωρινή έκδοση περιέχει στίχους όλων των τραγουδιών, ένα κείμενο μνήμης του δημιουργού και πληροφορίες για τις ηχογραφήσεις. Στο άλμπουμ, μαζί με τον Γκαϊφύλλια τραγουδούν η Παιδική Χορωδία Δημήτρη Τυπάλδου, η μουσική ομάδα της Κοινότητας Απεξάρτησης «Στροφή» και οι τραγουδοποιοί Μίλτος Πασχαλίδης και Χρήστος Θηβαίος. Η συμμετοχή των Πασχαλίδη - Θηβαίου, που το 1999 μεσουρανούσαν, σε δίσκο του Θανάση Γκαϊφύλλια φανέρωνε τη μεγάλη εκτίμησή τους προς το πρόσωπό του αλλά και τη θέση του ίδιου του Γκαϊφύλλια ως ατόφιας ροκ ψυχής μέσα στο εγχώριο «έντεχνο» τραγούδι. Στην παρούσα επανέκδοση θα βρείτε για πρώτη φορά τον «Διομήδη» σε μουσική και στίχους του Γκαϊφύλλια, που είχε κυκλοφορήσει αποκλειστικά στο CD-premium του περιοδικού «Octava» το 2005, μαζί με δύο ακόμα κομμάτια από τη συλλογή «Επί πτυχίω» του 1996: το «Ο κόσμος μας» σε μουσική Θ. Γκαϊφύλλια και στίχους Γ. Απαρθινού, που λέει η Λία Τζιαμπάζη, σύζυγος του τραγουδοποιού, και το «Αντισταθείτε», τη συγκλονιστική μελοποίηση του Γκαϊφύλλια στο έτσι κι αλλιώς συγκλονιστικό ποίημα του Μιχάλη Κατσαρού.
