Λίγο πριν από τις πρώτες της εμφανίσεις μπροστά στο κοινό, μετά από έναν χρόνο «αναγκαστικής σιωπής», έναν χρόνο τον οποίο η Άλκηστις Πρωτοψάλτη χαρακτηρίζει «φάντασμα» –αλλά δεν συνέβησαν και λίγα, όπως λέει– συναντηθήκαμε με ένα πακέτο σημειώσεων που κράτησε πολύ τακτικά, με τις παρατηρήσεις και τα συναισθήματα όλης αυτής της χρονιάς. Μιας χρονιάς συγκινήσεων, απογοητεύσεων, αποφάσεων, που μας ταξίδεψε σε ένα μακρύ παρελθόν 47 χρόνων στο ελληνικό τραγούδι, σε ένα αβέβαιο και λίγο νευρικό παρόν αλλά και σε ένα πιο αισιόδοξο, όπως πιστεύει επίμονα, μέλλον.
— Μέσα στην καραντίνα, Άλκηστη, μου είπες ότι κράτησες πολλές σημειώσεις και σου ζήτησα να τις ξανακοιτάξουμε. Τι ήταν αυτό που χαρακτήρισε αυτήν τη χρονιά;
Όπως σου είπα, αυτήν τη χρονιά τη χαρακτήρισα «χρονιά-φάντασμα». Και ίσως είναι από τις λίγες φορές που οι επιπτώσεις ήταν τόσο πολλές, ψυχολογικές, οικονομικές, κοινωνικές, οικογενειακές. Διανύουμε ήδη ένα δεύτερο καλοκαίρι με ένα κλίμα, πώς να το πω, μελαγχολίας; Αβεβαιότητας;
— Τι είναι πιο σοβαρό;
Η αβεβαιότητα είναι το πιο σοβαρό, γιατί σαρώνει ψυχές και σώματα. Είναι ένας αγώνας ενάντια στον ιό –γιατί δεν έχει τελειώσει ακόμα–, είναι ένας αγώνας επιβίωσης και ένας αγώνας με την αδυσώπητη πραγματικότητα των αριθμών. Αυτοί οι αριθμοί που μετράμε καθημερινά δημιουργούν μια ένταση. Οι λέξεις που μπήκαν στη ζωή μας και θα δυσκολευτούμε να τις βγάλουμε εύκολα, όπως κρούσματα, νέες μολύνσεις, θετικός, θάνατοι, ασυμπτωματικός, δημιουργούν ένα δυσβάσταχτο κλίμα. Όλο αυτό που συμβαίνει νομίζω θα έχει μακροχρόνια επίδραση.
Εγώ, που σαν άνθρωπος είμαι αισιόδοξη, πιστεύω ότι υπάρχει χαραμάδα για πιο αισιόδοξα σενάρια, αλλά είναι επιτακτικό να δώσουμε ζωή στον πολιτισμό και την τέχνη, πρέπει να δώσουμε ζωή στον καλλιτεχνικό χώρο, να υπάρξει μια κινητικότητα με όλα τα μέτρα, να γίνει μια επανεκκίνηση και μια προσαρμογή στις ανάγκες της εποχής.
Το ταλέντο είναι ένα μοναδικό πράγμα που διανέμεται στον πληθυσμό τυχαία και δημοκρατικά. Δεν μπορείς να το αγοράσεις, να το μάθεις, είναι αταξικό, όσα λεφτά και να έχεις τη φωνή δεν την αγοράζεις.
— Θα μπορέσει να γίνει;
Πιστεύω ότι το κράτος πρέπει να στηρίξει όλες τις πολιτιστικές δραστηριότητες, ειδικά τώρα που έχει περάσει ο καιρός και λίγο ανοίγουν τα πράγματα, αλλά οι απαγορεύσεις έχουν έναν αλγόριθμο περίεργο. Είναι ώρα να προωθήσει την επανεκκίνηση, γιατί για μένα ο καλλιτέχνης δεν είναι ένα έργο τέχνης να τον κλείσεις στο μουσείο, ρέει το αίμα στις φλέβες του, ζωντανό, έχει όρεξη για επικοινωνία και ο καθένας μπορεί να συμβάλει με τον τρόπο του στη μετάδοση αυτών των συναισθημάτων.
Οι καλλιτέχνες είναι μια ευάλωτη κοινωνική κατηγορία και πιστεύω ότι τώρα μας δίνεται η δυνατότητα να δουλέψουμε πιο σοφά και πιο ουσιαστικά, δεν υπάρχει χρόνος για τίποτα άλλο παρά για να κοιτάξουμε μπροστά, ο καθένας με τον τρόπο του. Γιατί έχω την αίσθηση ότι και η χρονιά που έρχεται θα είναι δύσκολη.
— Τηρούνται τα μέτρα πιστεύεις; Γιατί αυτός είναι κυρίως ο λόγος που επικαλούνται και δεν απελευθερώνονται τα πράγματα.
Τα μέτρα τηρούνται ευλαβικά, και από τους διοργανωτές και από το κοινό. Το είδα πέρυσι στο Ηρώδειο και ήταν μια εμπειρία που μου γέννησε από τα πιο δυνατά συναισθήματα. Πρώτη φορά το έβλεπα έτσι, με το 50% γεμάτο και τα πρόσωπα των ανθρώπων μπλε από τις μάσκες, και δεν μπορούσα να καταλάβω τις αντιδράσεις, τα συναισθήματα. Βγήκα στη σκηνή και βουβάθηκα, το λέω και έχω κόμπο στον λαιμό. Πέρασαν δυο τρία λεπτά για να συνέλθω και να πω ότι πρέπει να δώσω τον καλύτερό μου εαυτό. Δεν έβλεπα τίποτα.
Εκεί ακριβώς κατάλαβα και τι σημαίνει η λέξη «ερμηνεύω» για άλλη μια φορά, δεν σημαίνει μόνο μοιράζομαι συναισθήματα, αλλά και κατανοώ, συμπάσχω, προσπαθώ για ένα καλύτερο μέλλον και ευθυγραμμίζομαι με τον θεατή.
— Μέσα στις καραντίνες στο τραγούδι, στη μουσική, κατέφυγαν πολλοί άνθρωποι.
Ήταν ωραίες διέξοδοι, κράτησαν τη φλόγα της μουσικής ζωντανή. Ήταν και το πιο παρηγορητικό κομμάτι που μας κράτησε όρθιους, όντως, ήταν η καταφυγή μας. Η τέχνη είναι η ανάσα της ζωής, ο χτύπος της καρδιάς, και για μένα το κράτος πρέπει να στηρίξει αυτό το ζωοφόρο ποτάμι, γιατί σίγουρα έμεινε πολύ πίσω αυτή η ιστορία και αυτό ήταν δυσβάσταχτο.
Δεν μιλάω μόνο για τους τραγουδιστές αλλά για όλες τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες, τα 28 επαγγέλματα που είναι δίπλα σε εμάς. Δεν ήταν σωστές οι κινήσεις του κράτους σε σχέση με αυτό, θα μπορούσαν να γίνουν πολύ καλύτερες. Ας γίνουν διορθωτικές, καμία πρόνοια για τόσο κόσμο. Για μένα το κράτος πρέπει να καταλάβει ότι οι τέχνες είναι γενναίοι συνοδοιπόροι του ανθρώπου, αυτό είναι μια βαθιά συνείδηση, δεν θα πεθάνει το τραγούδι ή το θέατρο ποτέ, πάντα θα είναι σύντροφοί μας.
— Έκανες μέσα στην καραντίνα streaming και μου είπες και κάποια συμπεράσματα, τι κατάλαβες;
Έκανα και αρκετά τηλεοπτικά και σίγουρα ήταν μια διέξοδος. Παίζεις με την ψευδαίσθηση της επαφής με το κοινό, γιατί τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ψυχοκινητική εμπειρία του να είσαι, να είμαι και να είμαστε όλοι μαζί. Ίσως το πιο δύσκολο για έναν καλλιτέχνη είναι να μην υπάρχει το εξωτερικό ερέθισμα, όταν για 47 χρόνια το νιώθεις αυτό.
Είμαστε λαός της επαφής, γι’ αυτό πιστεύω ότι τα live streaming στην Ελλάδα δεν έχουν την ίδια απήχηση όπως σε άλλα μέρη της Ευρώπης ή του κόσμου. Ο Έλληνας θέλει να βλέπει, να νιώθει, να συμμετέχει ενεργά σε μια συναυλία, να τραγουδήσει, να αφιερώσει, να αγκαλιαστεί, να κλάψει, να χορέψει και φυσικά μέσα από το διαδίκτυο δεν μπορεί να τα κάνει αυτά. Γιατί η μουσική είναι ένα παιχνίδι, «πάμε να παίξουμε» λέμε, όχι «να τραγουδήσουμε». Είναι ένα παιχνίδι στα χέρια των ανθρώπων.
— Πιστεύεις ότι όλος αυτός ο χρόνος μας άλλαξε;
Λοιπόν, έγιναν πολλά σε αυτόν τον ενάμιση χρόνο, άνοιξε διάπλατα το προσωπικό μας εργαστήριο και όλοι κληθήκαμε να αποφασίσουμε τι έχουμε να κάνουμε. Ζήσαμε πιο μοναχικά, σκεφτήκαμε πράγματα που δεν είχαμε χρόνο να σκεφτούμε νωρίτερα, αναθεωρήσαμε, και αυτό που καταλάβαμε όλοι πολύ καλά είναι η αποδοχή της ανεπάρκειάς μας. Δεν είμαστε παντοδύναμοι, δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε όλα.
Εγώ είχα μια φίλη που ήταν από τα πρώτα θύματα, το νούμερο 87 –όταν ακόμα μετράγαμε–, μια υγιή γυναίκα. Ήταν ένα μεγάλο σοκ, λες «δεν είσαι άτρωτος», λες «θα σε δω αύριο» και δεν συμβαίνει, και όσο περνούσε ο καιρός αυτός ο κύκλος έκλεινε όλο και πιο ασφυκτικά. Αλλά αυτό έγινε πολύ αργότερα και αποτυπώθηκε κοινωνικά στις οικογένειες που πέρασαν μεγάλες δυσκολίες.
Μετά περάσαμε από την Ηρώδου Αττικού, βγήκε ο πρωθυπουργός να μας χαιρετήσει και να μας ευχαριστήσει, και για αυτά τα 128 δευτερόλεπτα υπέστην ένα bullying που δεν πίστευα στα μάτια μου ούτε στα αυτιά μου.
Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ αυτού που συνέβη στην πρώτη καραντίνα και αυτού που συνέβη στη δεύτερη. Μπήκαμε στην αρχή για δυο εβδομάδες μέσα, ήταν και μια καλή αφορμή να βρεθούμε με τους οικείους μας, όταν όμως αυτό επιμηκύνθηκε ήταν ολέθριο. Όταν ο άνθρωπος αισθάνθηκε ότι δεν έχει τη δυνατότητα της επιλογής, δημιουργήθηκε ένα τεράστιο στρες. Νομίζω αυτό ήταν το μεγαλύτερο σοκ, και πιστεύω ότι πολλοί άνθρωποι θα έχουν ένα μετατραυματικό άγχος απέναντι σε αυτή την ιστορία. Δεν είχες επιλογή σε αυτήν τη συνθήκη.
Ας πούμε, στην πόλη το έζησαν αλλιώς οι άνθρωποι, πολύ σκληρά, ήταν και μακριά από τη φύση. Εγώ ήμουν πιο εύκολα στο χωριό, το σπίτι μου είναι στην εξοχή, δεν άλλαξε η καθημερινότητα, μιλούσα με τους φίλους μου και πέρναγε φευγαλέα η μητέρα μου από το μυαλό μου, σκεφτόμουν ότι αν ζούσε θα ήταν ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στη γη που θα με είχε μέσα στο σπίτι.
— Θέλεις να μου πεις τι έγινε με το φορτηγό, όταν τραγούδησες στην Αθήνα μετά από 47 μέρες καραντίνας; Φαντάζομαι δεν σου έχει ξανασυμβεί, ήταν σαν πόλεμος.
Φυσικά θα την πω όλη την ιστορία. Όπως όλοι μας, έβλεπα ειδήσεις, νοσοκομεία, αυτές τις φοβερές σκηνές που βλέπαμε πρώτη φορά στη ζωή μας, και σκέφτηκα «Αυτοί δεν μπορούν τώρα να έρθουν σε εμένα. Τόσα χρόνια έφταναν σε έμενα, ας σκεφτώ πώς θα πάω εγώ σε αυτούς». Το λέω στην Τώνια Δραγούνη, την παραγωγό μου, μου λέει «Σε ποιον δήμο θες να το κάνεις;». Λέω «Θέλω να ανέβω σε ένα φορτηγό να γυρίσω την Αθήνα».
Μιλήσαμε με τον δήμαρχο, του είπα «Θέλω μια πλατφόρμα, να μη σταματάμε πουθενά, να έχουμε μεταξύ μας αποστάσεις, να μη γίνει συνωστισμός». Μου έδωσαν τα εχέγγυα και είπα «πάμε». Τρεις ώρες όρθια στον δρόμο σε μια πλατφόρμα που δεν θα σταματήσουμε πουθενά, κανονίστε εσείς τη διαδρομή. Ήρθε το τηλεφώνημα, κάναμε μια πρόβα με μυστικότητα μέσα στο Γκάζι. Έκανα ένα μικρό sound check με τη γεννήτρια και έβλεπα κεφαλάκια έξω από τα κάγκελα να σταματάνε και να κοιτάζουν. Αυτή η εικόνα είναι ανεξίτηλη στο μυαλό μου.
Ξεκινάμε λοιπόν, είχε μια καταπληκτική μέρα, πήραμε τον δρόμο, αρχίσαμε να παίζουμε και άρχισε να βγαίνει και ο κόσμος στα μπαλκόνια, νέοι, ηλικιωμένοι, παιδιά. Τους άκουγα από τις ταράτσες να λένε «Έλα να δεις την Πρωτοψάλτη, ρε, δεν είναι ηχεία, είναι ζωντανή». Έκλαιγα εγώ, οι μουσικοί, ερχόταν ένα ωστικό κύμα από τα μπαλκόνια, δεν μπορώ να το περιγράψω. Να βλέπεις τώρα τον παππού και τη γιαγιά να βγαίνουν με τη ρόμπα, κόβανε από τη γλάστρα ό,τι είχανε, φυλλαράκια, λουλούδια, και μας πετάγανε, με ευχές, με αγάπη.
Ήταν οι ωραιότερες στιγμές της ζωής μου, επί τρεις ώρες όρθια, δεν με ένοιαζε τίποτα, έκλεισε η φωνή μου, ήταν από τα ωραιότερα πράγματα που έχω κάνει για τον κόσμο, χωρίς να περιμένω τίποτα και χωρίς καμία πολιτική χροιά, αυτό το τονίζω.
— Και μετά;
Μετά περάσαμε από την Ηρώδου Αττικού, βγήκε ο πρωθυπουργός να μας χαιρετήσει και να μας ευχαριστήσει, και για αυτά τα 128 δευτερόλεπτα υπέστην ένα bullying που δεν πίστευα στα μάτια μου ούτε στα αυτιά μου.
— Μπορούσες να φανταστείς ότι θα συνέβαινε;
Μπορούσα να φανταστώ όλο το προηγούμενο, γιατί τα κύματα αγάπης που εισέπραξα, τα χιλιάδες μηνύματα, τελικά αναχαίτισαν όλο το υπόλοιπο, το οποίο δεν φανταζόμουν. Ξέρω ότι κάποιους μπορεί να τους ενόχλησε αυτή η κίνηση, έχουμε δημοκρατία και ο καθένας μπορεί και πρέπει να διατυπώσει την αντίρρησή του. Αλλά τελικά κατέληξα ότι ο καθένας βλέπει αυτό που έχει μέσα του.
— Θα ξανάκανες ακριβώς το ίδιο;
Θα το ξανάκανα γιατί δεν είμαι άνθρωπος που φοβάται, ξεκινάω με καθαρές προθέσεις και δεν υπάρχει τίποτα σκοτεινό, κανένα σκουπιδάκι στον φακό της ζωής μου και στον φακό του γεγονότος. Δεν θα το άλλαζα, αυτό που έζησα και εισέπραξα ήταν από τα ωραιότερα πράγματα στη ζωή μου. Και θα έκανα ακριβώς την ίδια διαδρομή και θα πέρναγα και με όποιον πρωθυπουργό. Τελεία. Για να το ξεκαθαρίσουμε μια για πάντα, επειδή έγινε πολιτικό.
— Σε απογοήτευσαν άνθρωποι που πίστευες ότι σε ήξεραν; Εξεπλάγης;
Πάρα πολύ, μα πάρα πολύ. Εννοείται ότι εξεπλάγην από ανθρώπους που με ξέρουν. Δηλαδή, λες, δεν γίνεται, με ξέρει τριάντα, σαράντα, πενήντα χρόνια, δεν είναι δυνατόν. Αλλά επειδή είμαι αθλήτρια και μάλιστα στα 400 μέτρα εμπόδια, έχω μάθει να ξεπερνάω τις λακκούβες και τα εμπόδια και την αποτυχία. Δεν μένω στα περιφερειακά γεγονότα, αλλά σε αυτά που καταγράφει το μέσα μου. Με έκανε πιο δυνατή αυτό, γιατί, αν έχεις καθαρή ψυχή, δεν σε ακουμπάνε αυτά.
— Είναι η πρώτη φορά που σου συνέβη κάτι τέτοιο;
Πρώτη φορά στα 47 χρόνια. Αυτό το κύμα της κακίας, αυτή η μαζική επίθεση, ναι, πρώτη φορά, ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Εγώ τα ξεπερνάω όλα αυτά, δεν με ενδιαφέρουν. Κρατάω ότι σε μια πολύ δύσκολη εποχή μπόρεσα και έδωσα ένα ελάχιστο, αυτό που μπορούσα, και ότι ήταν ένα συγκλονιστικό συναίσθημα, δεν περιγράφεται. Για όλους όσοι ήμασταν στο φορτηγό, όχι μόνο για μένα. Δηλαδή τι να μου πουν τα μηνύματα τα περίεργα, όταν σταθήκαμε έξω από το «Σωτηρία», τον «Ευαγγελισμό», και έβγαιναν οι άνθρωποι και οι γιατροί στα μπαλκόνια με δάκρυα; Και μετά από είκοσι χρόνια μπορούμε να κάτσουμε και να σου περιγράψω λεπτό λεπτό όσα έγιναν επί τρεις ώρες που τραγούδαγα με το κεφάλι ψηλά προς τα μπαλκόνια, στην καρότσα.
Είμαι ευτυχισμένη που το έκανα και είναι από τις ωραιότερες ιδέες μου, γιατί δική μου ήταν η ιδέα, και αυτό που είδα δεν το διανοείται κανένας. Τελικά ήταν και μια αποκάλυψη χαρακτήρων για ανθρώπους που έχουμε τοποθετήσει στην καρδιά μας και στη ζωή μας και ξαφνικά ανοίγει μια χαράδρα και πέφτουν μέσα.
— Και πώς το αντιμετώπισες;
Ψυχρά. Με πόνο ψυχής αλλά εν τέλει, για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, έτσι έπρεπε να γίνει. Και μπαίνει ένα Χ, αλλά αυτό το Χ είναι οριστικό.
— Όταν βάζεις Χ, τελειώνεις;
Ναι, αλλά το βάζω πολύ δύσκολα. Έχω τεράστια υπομονή και τεράστια ευελιξία, και συγχωρώ εύκολα. Με τα χρόνια η ανοχή μειώνεται, γιατί οι καραμέλες στο σακουλάκι της ζωής τελειώνουν, είναι πολύτιμες και δεν θες να τις σπαταλάς. Όποιος είναι να μείνει ας μείνει, αλλά να είναι καθαρός.
— Σε όλη αυτήν τη διαδρομή στην καριέρα σου, ο πιο σοβαρός μοχλός ήταν το «καθαρός»;
Πάντα. Να μην παρεκκλίνεις από τον στόχο. Όσα σκεφτόμουν, όσα ονειρευόμουν, προσπαθούσα να τα κάνω με τον καλύτερο τρόπο, καθαρά και ξάστερα.
— Σε τι πίστευες περισσότερο; Στη φωνή σου; Στο ταλέντο;
Κατ’ αρχήν στο ταλέντο.
— Μπορείς να μου το περιγράψεις;
Το ταλέντο είναι ένα μοναδικό πράγμα που διανέμεται στον πληθυσμό τυχαία και δημοκρατικά. Δεν μπορείς να το αγοράσεις, να το μάθεις, είναι αταξικό, όσα λεφτά και να έχεις τη φωνή δεν την αγοράζεις. Γι’ αυτό και βλέπεις ότι οι τραγουδιστές της όπερας, για παράδειγμα, που δοκιμάζονται απίστευτα, έχουν καταγωγές πολύ διαφορετικές, δεν έχει σημασία η καταγωγή τους, δεν έχει σχέση με το «έχω λεφτά και κάνω μια συναυλία, έναν δίσκο, μια παράσταση, μια έκθεση».
Το ταλέντο πασπαλίζεται σαν άμμος, και βέβαια εκτιμώ ότι χρειάζεται να έχεις και την τύχη να ζεις σε μια χώρα στην οποία να έχεις τη δυνατότητα να το εκφράσεις. Γιατί υπάρχουν ταλεντάρες που ζουν σε χώρες στις οποίες δεν μπορούν να τραγουδήσουν, να κάνουν ταινίες ή να ζωγραφίσουν, είναι απαγορευμένο να εκφραστούν.
Πολύ σημαντική είναι και η αφοσίωση σε αυτό που κάνεις, να πηγαίνεις απερίσπαστος χωρίς να βλάπτεις τους γύρω σου. Η φράση της μητέρας μου «Να σέβεσαι όσους συναντήσεις ανεβαίνοντας γιατί θα τους συναντήσεις κατεβαίνοντας» είναι στο μυαλό μου. Να μην κάνεις κακό σε κανέναν άνθρωπο, αν αξίζεις θα φτάσεις.
Ο φράχτης που έχτισα γύρω από την ψυχή μου απέδωσε. Δεν άφησα τίποτα να με μολύνει. Ήρθε με τα χρόνια αυτό, γιατί κι εγώ ξεκίνησα με πλήρη αθωότητα. Μετά, αντιλαμβάνεσαι ότι τα πράγματα δεν είναι όπως τα θέλεις ή όπως τα φαντάζεσαι.
— Αυτή η στάση, ως ηθική, σου δημιούργησε ζητήματα;
Σίγουρα, αλλά είναι φυσικό, είμαι ένας άνθρωπος που είναι δεκαετίες στον χώρο και σχετίζεται με πολύ κόσμο και με διαφορετικούς ψυχισμούς. Είναι σαν να έχεις βγάλει τρία πανεπιστήμια, αλλά είχα focus σε αυτό που ήθελα να κάνω…
— Τι ήθελες δηλαδή; Πού ήθελες να φτάσεις;
Αυτό δεν είναι συγκεκριμένο, έχει να κάνει με το ταξίδι, όχι με την κορυφή, και δεν έχει να κάνει μόνο με την καριέρα, αλλά με το τι σε ενδιαφέρει στη ζωή. Αν γυρίσω πίσω, ήθελα να πω ωραία τραγούδια, να γίνομαι ένα με τον κόσμο και να πω τραγούδια που θα μείνουν. Ψαχνόμουνα και ήθελα να πω καλούς στίχους, με βασάνιζε αυτό και με ενδιέφερε, αλλά είχα και την τύχη στη συγκυρία της εποχής να συναντηθώ με σπουδαίους συνθέτες.
Πρόλαβα αυτήν τη χρυσή εποχή που οι πρώτες μου δουλειές ήταν ολοκληρωμένες. Αν σκεφτείς ότι το πρώτο μου τραγούδι είναι το «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον», ότι ξεκίνησα με Δήμο Μούτση, ότι τραγούδησα κάτι που είχα ζήσει, το «αποχαιρέτα τη την Αλεξάνδρεια που χάνεις», είναι τύχη. Μερικά πράγματα σαν να έρχονται από το σύμπαν. Αυτός ήταν ο οδηγός μου, η τέχνη μου, τα λεφτά δεν ήταν ποτέ.
— Είναι η μουσική η τέχνη που συνδέει περισσότερο από όλες τους ανθρώπους;
Νομίζω είναι. Είναι πολύ δυνατή η μουσική. Βλέπεις πόσο χαρούμενοι και ευγνώμονες είναι οι άνθρωποι για τη μουσική της νεότητάς τους, γιατί έχουν δημιουργήσει αναμνήσεις με αυτή. Δεν έχει σημασία αν ήταν ο Σινάτρα, η Αντέλ ή ένας τραγουδιστής δημοτικών σε ένα χωριό. Είναι καίριας σημασίας για τους ανθρώπους και λατρεύουν τον καλλιτέχνη που τους χάρισε μια τέτοια στιγμή που συνδέεται με την προσωπική τους ιστορία.
— Στις συναυλίες πώς νιώθεις που σας ζητούν πιο πολύ τα παλιά τραγούδια;
Φυσικό είναι, ζητάνε να ξανακούσουν τις στιγμές της μεγάλης συγκίνησης της ζωής τους, τους έρωτες, κυρίως τα νιάτα τους, και σε εμάς δεν συμβαίνει αυτό; Είναι κόλλα η μουσική με τη ζωή μας, μας γεμίζει αδρεναλίνη.
— Μιλώντας για αδρεναλίνη, μου φαίνονται πολύ ακατανόητα αυτά που κάνεις με τα σπορ, συγγνώμη που το λέω, είναι μεγάλες τρέλες. Από την άλλη, ξέρω πως όταν ετοιμάζεσαι να τραγουδήσεις δεν μιλάς σχεδόν, δεν κολυμπάς για να μην κρυώσεις και χτυπήσεις τη φωνή σου, και τώρα είμαστε με κλειστά παράθυρα, μπαίνεις στη «γυάλα».
Είμαι λάτρης της αδρεναλίνης, τελεία και παύλα. Δεν μπορώ να το εξηγήσω, το επιζητώ. Όταν μου λένε «go» στα δυόμισι χιλιάδες μέτρα ύψος, εκεί που έκανα παραπέντε, στις Άλπεις, το μυαλό μου λέει «μην το κάνεις» και η ψυχή μου λέει «πέσε, πήδα». Αυτή η κόντρα είναι απίστευτη. Η αίσθηση της ελευθερίας να πετάς με τους αετούς. Είναι απερίγραπτο. Και βέβαια έχω πάθος και με το diving. Έχω κολυμπήσει σε πολύ επικίνδυνα νερά με καρχαρίες, με φάλαινες, με κοπάδια τόνων, με μπαρακούντα, μου αρέσει κάτι που δεν είναι συνηθισμένο. Είναι όπως όταν είμαι πίσω από τη σκηνή και ακούω «Άλκηστη, ετοιμάσου με το τρία, δύο ένα», είναι σαν να ανοίγεις την πόρτα και να βγαίνει το λιοντάρι, σαν να είσαι στον βατήρα και να ακούς το «μπαμ» του αφέτη μέσα στο κεφάλι σου.
Πέρα όμως από αυτήν τη συγκίνηση, οφείλω στον αθλητισμό. Όχι μόνο γιατί με έχει κρατήσει σε μια πολύ καλή φυσική κατάσταση, αλλά και γιατί με έχει κάνει να νιώθω υπεύθυνη απέναντι σε αυτό που κάνω και απέναντι στον κόσμο. Ο αθλητισμός που λατρεύω, όταν ξεκινάω εμφανίσεις, μπαίνει σε δεύτερη μοίρα, η συναυλία προηγείται. Υπάρχει ένας κώδικας, δεν θα κάνω diving που ξεραίνει τις φωνητικές χορδές, δεν μιλάω παρά μόνο κατ’ εξαίρεση, όπως τώρα στη LiFO, υπάρχει ένας κώδικας που ακολουθώ για το πώς συμπεριφέρεται ένας καλλιτέχνης απέναντι σε αυτό που αγαπάει και στον κόσμο.
— Φοβάσαι τη στιγμή που θα αισθανθείς ότι δεν θα είσαι επαρκής απέναντι σε αυτό τον κόσμο; Η φωνή σου, η κίνησή σου…
Κοίταξε, αν το αισθανθώ ή αν χτυπήσει κάποιο καμπανάκι, είμαι προετοιμασμένη. Όχι τώρα, από 35 χρονών το σκέφτομαι, γιατί η φωνή είναι δύο εκατοστά που σου προσφέρει ο Θεός. Αν τα προσέξεις, έχουν διάρκεια, αν δεν τα προσέξεις και συμπεριφερθείς άσχημα, κάποια στιγμή σε αφήνουν, γεια. Είμαι πολύ υπερήφανο άτομο για να φτάσω στο σημείο να μου πεις εσύ ή οποιοσδήποτε «Ρε παιδί μου, δεν τραγουδάς όπως τραγούδαγες».
— Αυτή δεν είναι μια πολύ σκληρή στιγμή;
Είναι μια πολύ δύσκολη στιγμή, αλλά αν την έχεις δουλέψει στο κεφάλι σου, έχεις καταλάβει ότι η τέχνη είναι ένα πολύ ωραίο κύμα που ξεκινάει από την ακτή, προχωράει, ανεβαίνει, γίνεται τεράστιο και μετά κατεβαίνει για να ξαναβγεί στην ακτή. Αυτό συμβαίνει σε όλους μας, στο σώμα μας, κανείς δεν είναι αιώνιος.
Σκέφτομαι ότι θα είναι σίγουρα μια πολύ δυνατή στιγμή, αυτή η άνω τελεία, γιατί τελεία δεν θα βάλω, μπορώ να ασχοληθώ και με άλλα πράγματα, θα ασχοληθώ και πάλι με την τέχνη μου, με άλλα πράγματα, και με τη ζωή μου, τα έχω σκεφτεί πολύ.
Έχει να κάνει και με το περιβάλλον μας αυτό, το πώς προχωράμε. Εγώ είμαι πολύ τυχερή. Πολύ. Ο βασικός υπεύθυνος για αυτήν τη διαδρομή μου είναι η Τώνια Δραγούνη εδώ και 27 χρόνια, μιλάμε για μια ζωή. Είναι μια μεγάλη φτερούγα, ο άνθρωπος που με προστατεύει, αλλά κυρίως είναι οικογένειά μου σε αυτό το ταξίδι, στη μουσική, στη δημιουργία, ο δικός μου, ο πιο κοντινός μου άνθρωπος.
— Μου περιγράφεις πάντως ένα άτομο που έχει οχυρωθεί πολύ.
Ο φράχτης που έχτισα γύρω από την ψυχή μου απέδωσε. Δεν άφησα τίποτα να με μολύνει. Ήρθε με τα χρόνια αυτό, γιατί κι εγώ ξεκίνησα με πλήρη αθωότητα. Μετά, αντιλαμβάνεσαι ότι τα πράγματα δεν είναι όπως τα θέλεις ή όπως τα φαντάζεσαι. Ό,τι έγινε είχε πολύ κόπο και παίδεμα, αλλά δεν με ένοιαζε γιατί έκανα το όνειρό μου σε αυτό που λέγεται ελληνικό τραγούδι. Σαράντα επτά χρόνια που δεν τα αλλάζω με τίποτα. Αν μου πεις «Τι θα έκανες αν ξανάρχιζες;», πάλι τα ίδια θα έκανα, ίσως δεν θα ‘κανα μερικές βλακείες αλλά, όπως λέω κι εγώ, είμαστε ακόμα ζωντανοί.
— Μια και λες μια φράση που έχει φύγει πια από σένα, είναι του κόσμου, τι συναίσθημα είναι αυτό;
Συγκλονιστικό. Γιατί το βέλος είναι καθαρό και διείσδυσε στον άλλο, αυτό είναι το μετάλλιο. Το χρωστάω στη Δήμητρα, τον πιο λαρτζ καλλιτέχνη που υπάρχει στην ελληνική επικράτεια. Αντί να τα κρατάει για την πάρτη της, μου έδωσε λαμπρά τραγούδια. Και χαίρομαι που κάποιοι καλλιτέχνες με έχουν στο μυαλό τους. Και η Δήμητρα και η Χαρούλα και ο Πάριος και ο Κορκολής, ο Πορτοκάλογλου και ο Μάστορας –αγαπώ πολύ αυτό το παιδί και έχει μέλλον– και ο Χατζηγιάννης.
— Με τον οποίο εμφανίζεστε μαζί φέτος.
Είναι ένα παιδί που εκτιμώ πολύ, έγινε ένα τρομερό κλικ από την πρώτη στιγμή που πήρε την κιθάρα του και μου τραγούδησε, γιατί έχει μια σπάνια ευαισθησία. Δεν μπορώ παρά να εκτιμώ βαθιά αυτούς που αγαπούν αυτό που κάνουν και φαίνεται σε λεπτομέρειες της δουλειάς μας.
Ο Μιχάλης προσέχει τις λεπτομέρειες, λατρεύει τις πρόβες, είναι ολοκληρωμένος καλλιτέχνης και χαίρομαι που γίναμε φίλοι. Η συναυλία που ετοιμάσαμε είναι ένα συγκινητικό, εκρηκτικό μείγμα από τραγούδια που έχουμε αγαπήσει, είμαι πολύ ανυπόμονη γι’ αυτήν τη συνάντηση. Με τον Μιχάλη, ναι, ταιριάξαμε πολύ. Και ειλικρινά, ονειρεύομαι όλη μέρα και όλη νύχτα τη στιγμή που θα δω τον κόσμο από κάτω, έχω μια λαχτάρα, νομίζω ότι θα ανέβω στη σκηνή, θα γονατίσω και θα τη φιλήσω, σαν τον ναυαγό που φτάνει στη στεριά και φιλάει το χώμα.
Έγιναν όλα αυτά όχι για να καταλάβω αλλά για να το πω ότι η σκηνή είναι η προσωπική μου πατρίδα, ανυπομονώ να δω τους ανθρώπους, και είναι κάτι που δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα το ζούσα. Όταν μου είπε η Τώνια «Έχουμε τις πρώτες συναυλίες», ήταν σαν να μου είπε «Ετοιμάσου και θα μπεις στο διαστημόπλοιο να πας στο φεγγάρι».
— Θα ήθελα να πάμε και σε ένα άλλο θέμα, το είχαμε συζητήσει και στις καραντίνες και προέκυψε μέσα σε αυτές. Τις κακοποιήσεις και όσα συνέβησαν.
Νομίζω μας χάραξε αυτό. Πιστεύω ότι είμαστε πολύ πιο έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε αυτή την κατάσταση σήμερα και ο σεξισμός δεν μένει και δεν θα ‘πρεπε να μένει αναπάντητος ούτε ατιμώρητος. Για μένα δεν θα έπρεπε να διαγράφεται και ως πράξη παρά σε 35 χρόνια, γιατί δεν διαγράφεται ποτέ από την ψυχή αυτών που την έχουν βιώσει.
Η πόρτα που άνοιξε η Μπεκατώρου ήταν σαν πυρηνική έκρηξη, έτσι το αντιλήφθηκα. Έδωσε θάρρος, ευαισθητοποίησε το κοινό και πιστεύω, αν γνώριζε τη δύναμη της καταγγελίας, μπορεί να το είχε κάνει και νωρίτερα. Αλλά σημασία έχει ότι αυτό που δεν ονομάζαμε καν μπήκε στη ζωή μας, άνοιξε τη συζήτηση ανάμεσα στους ανθρώπους και έφερε πιο κοντά και τους γονείς με τα παιδιά τους.
Για μένα ο σεξισμός κυρίως βρίσκεται στη ρίζα του ζητήματος της ανισότητας και επηρεάζει σε δυσανάλογο βαθμό τα κορίτσια και τις γυναίκες, με πράγματα που αφήνουμε ασχολίαστα, όπως τα σεξιστικά αστεία, συνεχίζεται με σχόλια για την εμφάνιση, και φτάνει μέχρι τον βιασμό και τον φόνο. Όλο αυτό πάει δίπλα και αγκαλιάζει μια έννοια που με απασχολεί πολύ και νομίζω ότι όποτε μιλάμε πρέπει να αναφερόμαστε σε αυτήν: τη διαφορετικότητα.
Εγώ, ως άνθρωπος της τέχνης, επειδή ο κόσμος μας αγαπά και μας διαβάζει και μας ακούει, δεν θέλω να μιλώ χωρίς να αναφέρομαι στην αξία της. Για μένα είναι κάτι αυτονόητο και η μίξη πολιτισμών, λαών, φύλων και φυλών είναι ό,τι πιο ενδιαφέρον μπορεί να δει κάποιος σήμερα. Πρέπει να προσπαθήσει και να το κατανοήσει, και πρώτα εμείς, γιατί δεν υπάρχει τέχνη που να μην εμπεριέχει αυτή την έννοια. Νομίζω ότι όλα αυτά τα φαινόμενα, κυρίως η ρατσιστική συμπεριφορά που βλέπουμε καθημερινά, μας καλούν να δράσουμε και είναι ώρα να παίξουμε και εμείς ρόλο στην εξάλειψη αυτής της νοοτροπίας που βιώνουν πολίτες διαφορετικοί από εμάς εκ γενετής ή από επιλογή τους.
— Ξέρω ότι έχεις μια δραστηριότητα που συνδέεται με τα παιδιά. Εσύ ήθελες να κάνεις δικά σου;
Κάποια στιγμή ήθελα, δεν συνέβη. Αλλά τρελαίνομαι για τα παιδιά. Όχι για τα δικά μας, των φίλων μας, του κύκλου μας, εμένα το ότι έχω συνδεθεί με παιδιά σε ιδρύματα, με παιδιά σε φυλακές που ζουν εκεί γιατί δεν υπάρχει άλλος τόπος να τα υποδεχθεί, με παιδιά άρρωστα και χωρίς φροντίδα, πεταμένα κυριολεκτικά στον δρόμο, είναι από τα γεγονότα που έχουν καθορίσει και τη ζωή μου και το ποια είμαι. Και δεν το λέω φιλανθρωπικά, υπάρχουν πολλά ιδρύματα που κάνουν σπουδαίο έργο.
Ένα κομμάτι του μυαλού μου είναι πάντα σε αυτά τα παιδιά, γιατί μέσα από αυτά μπορείς να βρεις μια πτυχή του εαυτού σου, να την ξεσκονίσεις αν είναι ξεχασμένη, γιατί όλοι έχουμε μια τέτοια περιοχή μέσα μας και καμιά φορά πρέπει να την ανακαλύψουμε. Είναι κρίσιμο να ασχοληθείς με αυτόν που δεν έχει όσα μπορείς και έχεις εσύ, και όσο πιο περήφανος είσαι όταν λες «τα κατάφερα» τόσο πιο πολύ πρέπει να έχεις ανάγκη να δεις πιο πέρα από αυτό το εγώ που σε πάει σε βάθη και σε ύψη αδιανόητα. Ακόμα και αν είσαι αθλητής των εξτρίμ σπορ όπως είμαι εγώ, αυτό σε πάει πολύ μακριά, πολύ ψηλά και πολύ βαθιά.
Άλκηστις Πρωτοψάλτη, «Ξανά Μαζί»
10/7, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων, Καβάλα
Άλκηστις Πρωτοψάλτη - Μιχάλης Χατζηγιάννης, «Μια αγκαλιά τραγούδια»
28/6 & 30/6 Λευκωσία, 2/7 Λεμεσός, 3/7 Λάρνακα, 4/7 Πάφος, 13/7 Μαρούσι, 14/7 Τεχνόπολη, 19/7 Ηράκλειο Κρήτης, 18/8 Μυτιλήνη, 28/8 Κατράκειο, 31/8 Βόλος, 6/9 Πάτρα
