Το «Σκοτεινό Μανιφέστο» είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες παραγωγές του φετινού φεστιβάλ Αθηνών. Είναι η αρχή μίας τριλογίας πάνω στη φόρμα του lecture, το ποίημα ενός νέου κόσμου που στοιχειώνεται βασανιστικά από κάθε τι παλιό και τις κρυμμένες δυνατότητες ενός μέσου που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί το μέλλον του. Η νεοσύστατη ομάδα Detach χρησιμοποιώντας ως όπλα τους laptop, μουσικά όργανα, κείμενα, παραμορφωτές ήχου, εικόνες και τη μουσική διαλύει και συνθέτει τις μνήμες και τις προσδοκίες, την μαγεία και τον φόβο της τεχνολογίας, το ψηφιακό και το πραγματικό. Τέσσερις performer μπροστά σε οθόνες υπολογιστών, με δυνατή μουσική, εικόνα και λόγο συνθέτουν ένα σκοτεινό μανιφέστο.
Η κουβέντα μαζί τους θα μπορούσε να βγάλει 3 (τουλάχιστον) διαφορετικές συνεντεύξεις.
―Ποιοι είναι οι Detach;
Detach είναι μια καινούργια ομάδα που τα μέλη της ασχολούνται με λέξεις, εικόνες και ήχο. Όλοι έχουν μια ιστορία από παλιότερες ομάδες, ο Μάκης Κεντεποζίδης και η Θάλεια Ιωαννίδου είναι από τους drog_A_tek, ο Voltnoi Brege είναι από τους Erasers κι ο Γώργος Βαλαής από τον θεατρικό χώρο. Η ιδέα έπαιζε αρκετό καιρό, να κάνουμε κάτι για τα μανιφέστα. Παρατηρούσαμε γύρω μας ότι ο μανιφεστικός λόγος χρησιμοποιούταν πάρα πολύ, κυρίως στο επίπεδο το εταιρικό, δηλαδή μπορούσες να δεις μια διαφήμιση ενός τηλεφώνου, μια καινούργιας συσκευής, και να χρησιμοποιεί μανιφεστικό λόγο.
―Πες μου ένα παράδειγμα.
Το σύνθημα της apple για το i-Phone «The only thing that’s changed everything». Χρησιμοποιείται πάρα πολύ ο μανιφεστικός λόγος, επίσης, στο επίπεδο το καλλιτεχνικό και το επιστημονικό.
Η ιδέα έπαιζε αρκετό καιρό, να κάνουμε κάτι για τα μανιφέστα. Παρατηρούσαμε γύρω μας ότι ο μανιφεστικός λόγος χρησιμοποιούταν πάρα πολύ, κυρίως στο επίπεδο το εταιρικό, δηλαδή μπορούσες να δεις μια διαφήμιση ενός τηλεφώνου, μια καινούργιας συσκευής, και να χρησιμοποιεί μανιφεστικό λόγο. Παράδειγμα, το σύνθημα της apple για το i-Phone «The only thing that's changed everything».
―Αναφέρεστε σε «μανιφέστα του προηγούμενου αιώνα», ποια εννοείτε;
Διαβάζαμε το μανιφέστο του φουτουρισμού που μας αρέσει πάρα πολύ, το μανιφέστο των ντανταϊστών, πράγματα κοντινά στην αισθητική μας, και σιγά-σιγά όλο αυτό το πράγμα άρχισε να χωνεύεται ή να ρεμιξάρεται σε κάτι καινούργιο. Και μπορέσαμε έτσι να φτιάξουμε ένα ωραίο ηλεκτρονικό ποίημα –«ηλεκτρονικό» επειδή συνδεόμαστε με τον ψηφιακό κόσμο- το οποίο συμπυκνώνεται σε αυτά τα τρία πράγματα: εικόνα, ήχος και λόγος. Τα μανιφέστα πάντα ξεκινούν κάνοντας μια κριτική του παρόντος –έτσι ξεκίνησε και το κομμουνιστικό μανιφέστο- και έχουν και ένα κομμάτι επιθυμητικό, κάτι που θα επιθυμείς, ένα κομμάτι στο οποίο βλέπεις μπροστά σου μέλλον. Οπότε, δουλεύοντας πάνω στα μανιφέστα, πήραμε αυτό τον σκελετό. Αν γυρίσουμε πίσω στα μανιφέστα και στο γιατί χρησιμοποιείται ο μανιφεστικός λόγος από τις εταιρίες, θα δεις ένα πράγμα που λείπει: η σαφής εικόνα του κόσμου που ζούμε. Το μέλλον είναι εδώ, είναι στο παρόν σου. Το σύνθημα το οποίο παίζει πάρα πολύ -κυρίως από την έλευση του ίντερνετ και μετά- είναι το «future is now». Αυτό το πράγμα έχει κάτι καλό, αλλά έχει και κάτι κακό: Εάν το μέλλον σου είναι μέσα στο παρόν σου, σημαίνει ότι δεν έχεις καμία εικόνα του μέλλοντος –ένας άνθρωπος που δεν μπορεί να προεικονίσει το μέλλον του, να κάνει σχέδια, να κάνει όνειρα, να επιθυμήσει και να εργαστεί για αυτά, πέφτει στην παγίδα ότι το παρόν του είναι μέσα σε πολύ κλειστά πλαίσια.
―Πολύ απαισιόδοξο ακούγεται αυτό.
Είναι η αλήθεια. «Σκοτεινό μανιφέστο» λέγεται η performance μας. Θα θέλαμε να γελάει κάποιος με τα πράγματα που κάνουμε, αλλά ίσως χρειαστούμε 20 χρόνια για να το καταφέρουμε αυτό. Δεν είμαστε μηδενιστές. Ο τεχνολογικός μύθος σου προτείνει πως ό,τι είναι να ζήσεις, είναι στο παρόν και αυτό μπορούμε να το δούμε σε καθημερινά πράγματα γύρω μας. Όταν πας να χτίσεις τη ζωή σου καταλαβαίνεις ότι είναι έτοιμη, δεν χρειάζεται να προσπαθήσεις για κάποια πράγματα, πρέπει να χτίσεις αυτό που λέγεται «μέλλον» εντός κάποιων ορίων. Αυτό για μας είναι πάρα πολύ σημαντικό, το future is now. Αν πάμε πίσω, στην εποχή του Blade Runner και το δούμε ήταν κάτι πολύ όμορφο, το περιμέναμε. Αυτή τη στιγμή όμως δεν είναι όμορφο, είναι πάρα πολύ συντηρητικό. Δεν μπορείς να βάλεις σε συγκεκριμένα πλαίσια και όρια το μέλλον των ανθρώπων. Εν τω μεταξύ, αυτό που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια είναι ότι τα όρια και τα σύνορα είναι για ανθρώπους που ζουν ανάμεσα από αυτά, μπορείς να καταλάβεις πόσο μεγάλο περιθώριο παράγει η κοινωνία μας και πόσοι είναι ανάμεσα από τα σύνορα και από όλα αυτά τα όρια. Και ανάμεσα στις κατηγορίες που θα μπορέσουν να πάρουν αυτό το έτοιμο μέλλον και θα προσαρμοστούν, υπάρχουν και άλλοι που δεν θα πάρουν ούτε μέλλον ούτε παρόν, και έχουν ένα παρελθόν που έχει διαγραφεί, έχει καταστραφεί.
―Αυτό που συμβαίνει με τα Pokemon Go πώς σας φαίνεται; Μας ξεπερνάει πάντα η ψηφιακή πραγματικότητα;
Τα Pokemon είναι επαυξημένη πραγματικότητα. Έχει κάνει match ο ψηφιακός με τον πραγματικό κόσμο. Αυτή τη στιγμή είμαστε στο real time. Εδώ και πολύ καιρό τώρα. Δεν μπορώ να φανταστώ πού μπορεί να φτάσει γιατί είμαστε και κάποιας ηλικίας, αυτό μπορεί να το πει κάποιος κάτω των 25. Εμείς το παρακολουθούμε μέσα από τα media και μέσα από βιβλία που είναι λίγο πιο αργά από την ψηφιακή πραγματικότητα.
―Είναι κάτι πολύ μαζικό αυτό, δεν είναι κάτι μικρό, οι περισσότεροι όμως δεν το παίρνουν είδηση, όπως και πολλά πράγματα που συμβαίνουν γύρω σου και απασχολούν την ψηφιακή κυρίως πραγματικότητα.
Αυτός είναι ο ψηφιακός κόσμος. Αυτό παίζει και στο dark manifesto και ήταν μια παρατήρηση. Το ίντερνετ πέρασε κάποια στάδια, στη αρχή ήταν το μεγαλύτερο φωτοτυπικό μηχάνημα του πλανήτη, παντού μπορούσες να δεις χιλιάδες αντίγραφα, σου είχε μπει η ιδέα του remix, του αντιγράφου. Πέθανε η αυθεντία, ο δημιουργός, έριξε μια όμορφη ταφόπλακα σε όλες τις καταστάσεις. Τώρα όμως είμαστε στη δεύτερη φάση. Εκείνο που την κεφαλαιοποιεί –για να το πούμε με οικονομικούς όρους- είναι το link, η δικτύωση, το μοίρασμα, το απόλυτο remix. Ψέματα πάνω σε ψέματα, αλήθειες πάνω σε ψέματα, ψέματα πάνω σε αληθειες. Είμαστε ακόμα στη λίθινη εποχή όσον αφορά την πληροφορία, και δεν έχουμε βρει ακόμη τον τρόπο –και ίσως να μην τον βρούμε και ποτέ, γιατί έχει αλλάξει τελείως αυτό το πράγμα- να ανακαλύπτουμε και να διυλίζουμε την πληροφορία. Μπορεί να έχει τελειώσει η εποχή του ανθρώπου που θα σου διαλέξει μέσα από ένα βιβλίο -από ένα αργό μέσο, το οποίο διαρκεί δύο ή τρία χρόνια, θέλει είκοσι μέρες ανάγνωση και δέκα μέρες να το συζητήσεις με τους φίλους σου για να βγάλεις κάποιο συμπέρασμα. Όλα πια είναι πιο γρήγορα, οπότε παίζει αυτό το χάος της πληροφορίας, το οποίο για μένα εν μέρει είναι και όμορφο. Ένα πολύ σημαντικό πράγμα είναι ότι η πληροφορία μέσα σε όλο αυτό το χάος παράγει εικόνες, κείμενα, αλλά παρόλα αυτά παράγει τα κείμενα που εδραιώνουν μια σειρά από γεγονότα και τα κάνουν αδιαμφισβήτητα. Π.χ. όλη αυτή η βία από αστυνομικούς τα τελευταία δύο χρόνια στην Αμερική είναι κάτι που δεν θα μπορέσει να αμφισβητηθεί ποτέ, υπάρχει σε βίντεο. Έχει περάσει η τυραννία της λήθης, το να ξεχνάς πράγματα και να πρέπει η ιστορία 20 και 30 χρόνια μετά με έναν αργό τρόπο να βγάλει κάποια συμπεράσματα και εσύ να πρέπει να τα υιοθετήσεις ή να τα αρνηθείς. Εν μέρει η πληροφορία είναι πια η μνήμη μας. Αυτό είναι τεράστια αλλαγή. Από τους Δίδυμους Πύργους και μετά, ένα μεγάλο ατύχημα που έπαιξε σε πραγματικό χρόνο, άλλαξαν και κάποια πράγματα όσον αφορά την ιστορία. Ο σύγχρονος άνθρωπος πια και με τη χρήση των δικτύων θεωρεί ότι είναι ο ίδιος πρωταγωνιστής μέσα στη ιστορία. Είναι ένα υποκείμενο μέσα σε κάθε μεγάλο γεγονός. Τα μεγάλα γεγονότα επιλέγονται από έναν μέσο όρο προβολής τους που ο άλλος τα έχει μοιραστεί και τα έχει κάνει γνωστά μέσα από τα δικά του link. Αυτό το χάος είναι απίστευτο. Και δεν μπορείς να κοντρολάρεις το χάος. Εμείς παίζουμε με τα υλικά αυτά, χρησιμοποιούμε διάφορες σκέψεις για να τα βάλουμε κάτω και να παίξουμε. Ούτε στις προηγούμενες δουλειές μας προτείναμε πράγματα, ούτε και τώρα και το άμεσο πολιτικό μήνυμα δεν είναι κομμάτι της τέχνης που μας ενδιαφέρει.
―Πόσο μεγάλο όπλο είναι το κινητό; Στο πραξικόπημα της Τουρκίας είδαμε τον Ερντογάν να το χρησιμοποιεί για να ξεσηκώσει τον κόσμο.
Το τηλέφωνο είναι πολύ πιο μικρό από το laptop και πιο γρήγορο. Γενικά, επειδή είχαν προηγηθεί η αραβική άνοιξη και τα χιλιάδες κείμενα στα social media πρέπει να είμαστε λίγο μαζεμένοι. Και στην Αίγυπτο και στην Τουρκία, όταν ακούς για κάποιου είδους εξέγερση ή κάποια τέτοια πολιτική αναταραχή το Facebook και το Twitter έχουν παίξει κάποιο απελευθερωτικό ρόλο. Το έχουμε δει μια-δυο φορές ακόμακαι το ξαναβλέπουμε τώρα και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα καλώδια δεν είναι δικά μας. Στο καλώδιο της Google που τρέχει από τη μία μεριά του Ατλαντικού μέχρι την άλλη, η NMSA έβαλε αυτό το mirror για να τραβάει τα δεδομένα. Και το lavabit, την εφαρμογή με κρυπογραφημένα mail την έκλεισε το FBI όταν ζήτησε από του χειριστές του να δώσουν τα στοιχεία δύο χρηστών και είπαν «δεν γίνεται».
Τα μεγάλα γεγονότα επιλέγονται από έναν μέσο όρο προβολής τους που ο άλλος τα έχει μοιραστεί και τα έχει κάνει γνωστά μέσα από τα δικά του link. Αυτό το χάος είναι απίστευτο. Και δεν μπορείς να κοντρολάρεις το χάος.
―Εκτός από μεγάλο όπλο είναι και ένα μεγάλο κέρδος των κρατών και των μέσων;
Είναι. Οι υποδομές δεν είναι δικές μας. Και μάλιστα οι υποδομές δεν είναι καν των κρατών, αλλά των εταιριών, είναι ακόμα πιο σκοτεινό το πεδίο. Παρόλα αυτά, για να μην φανούμε τεχνοφοβικοί, σε αυτόν το κόσμο υπάρχουν κρυμμένες δυνατότητες. Αυτές ξεδιπλώνονται λίγο-λίγο. Υπάρχουν λίγες φιγούρες που είναι σαν τον Ζορό, που έχουν κάνει τη διαφορά. Ο Edward Snowden είναι ένας στρατιωτικός, παρόλα αυτά αυτό που έκανε και η χιονοστιβάδα των αποκαλύψεων που έφερε ήταν απίστευτη και μας επέτρεψε να μπορέσουμε να γνωρίσουμε ένα μέρος των πραγμάτων. Είναι ο Aaron Swartz, ο πιτσιρικάς που ωθήθηκε από το FBI σε αυτοκτονία. Βρέθηκε σε αυτόν τον κυκεώνα των πραγμάτων επειδή πήρε επιστημονικές εργασίες, τις υπέκλεψε και τις έβγαλε στο ίντερνετ. Αυτό είναι ομοσπονδιακό παράπτωμα και τον τσάκισαν. Έφεραν οικογένειά του σε απίστευτη θέση και 25 χρονών αυτοκτόνησε και χάθηκε ένα πολύ μεγάλο μυαλό. Μετά από έναν χρόνο μάθαμε όμως πως κάποιος άλλος πιτσιρικάς πήρε ένα μέρος μιας εργασίας που διάβασε (από τις κλεμμένες) και έφτιαξε μια ασφαλή μέθοδο για την έρευνα σε κάποια ασθένεια. Δηλαδή, αν μέσα σε όλο αυτό το πράγμα υπάρχουν κρυμμένες δυνατότητες ακόμα είναι πάρα πολύ μικρές και υπάρχει και ένας μη ηθικός κανόνας το οποίο δεν μπορούμε να το κατανοήσουμε, ιδίως αυτοί που είμαστε άνω των 35 και δεν έχουμε σαφή ανθρωπιστική καταβολή. Ο Ross Williams Ulbricht (Dread Pirate Robers) θεωρήθηκε ένας μεγάλος εγκληματίας όταν έφτιαξε την ιστορία του dark net. Τα κείμενά του όμως και ο τρόπος που αποκρούει μέρος της ηθικολογίας του κράτους, για το αν είναι αυτός εγκληματίας ή το κράτος, δεν μπορεί κανείς να τον αμφισβητήσει. Άρα έχει αλλάξει και μέρος της ηθικής για το πώς μπορούμε να δούμε την αλλαγή αυτού του κόσμου. Δεν έχει μια κατεύθυνση, το περιβάλλον είναι τελείως ανοιχτό και για χειρότερα και για καλύτερα. Επειδή ο άνθρωπος χωρίς να μπορεί να δεν το μέλλον του και χωρίς να έχει καμία ελπίδα θα πέθαινε εκείνη τη στιγμή, λέμε ότι ναι, έχει και καλύτερα. Ο τέλειος ολοκληρωτισμός δεν έχει ακόμα φτιαχτεί, δεν έχει φτιαχτεί η τέλεια φυλακή, το τέλειο μάντρωμα, στην ανθρωπότητα πάντα υπήρχε η χαραμάδα, η τρύπα, το λαγούμι που θα μπορούσε να δραπετεύσει.
Το «The Dark Manifesto» θα παρουσιαστεί από την ομάδα DETACH στις 27 και 28 Ιουλίου στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
σχόλια