Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη

Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Με βαθιές ανθρωπιστικές καταβολές, που συνδέονταν άμεσα με την αρχαιότητα, κέντρο της φιλοσοφίας του Δοξιάδη ήταν ο άνθρωπος με στόχο την ευτυχία του. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
0

Στην πατρίδα του την Ελλάδα, που τον πίκρανε με διάφορους τρόπους όσο ζούσε και όπου το έργο του αγνοήθηκε, το να μιλάς σήμερα για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη, μισό αιώνα μετά τον θάνατό του (1975), γεννάει ίσως ακόμα ερωτήματα. Ως ένα σημείο, είχε συμβάλει αθέλητα και ο ίδιος σε αυτό καθώς υπερασπιζόταν με πάθος τις τολμηρές απόψεις του και δεν υποχωρούσε ποτέ στις επιθέσεις που δεχόταν, δημιουργώντας εχθρούς. Στο εξωτερικό όμως το ενδιαφέρον για τον Δοξιάδη δεν έπαψε ποτέ να εκδηλώνεται έμπρακτα, αντίθετα, διαρκώς αυξάνεται τα τελευταία χρόνια.


Από όποια πλευρά κι αν τη δει κανείς, η ζωή και η σταδιοδρομία του Δοξιάδη εύκολα διαβάζονται σαν ένα ηρωικό μυθιστόρημα, με απίστευτες περιπέτειες, μοναδικά κατορθώματα και επιτεύγματα, με δράση απλωμένη σε ολόκληρη τη γη. Λες κι αυτός ο κόσμος δεν τον χωρούσε. Δύσκολα θα βρίσκαμε κάποια άλλη προσωπικότητα της νεότερης ιστορίας στην Ελλάδα να έχει πετύχει τόσα πολλά μέσα σε τόσο μικρό διάστημα. Δικαιολογημένα συγκαταλέγεται στους πιο διάσημους σύγχρονους Έλληνες στο εξωτερικό.

Φιλοδοξώντας να προσφέρει κάτι ουσιαστικό στην ανθρωπότητα, πρότεινε μια νέα επιστημονική θεωρία για τους ανθρώπινους οικισμούς, την Οικιστική, ικανή να εξηγήσει γιατί τα πράγματα είναι όπως είναι στις σημερινές πόλεις και να προτείνει λύσεις στα προβλήματά τους, προετοιμάζοντάς τις για τις προκλήσεις του μέλλοντος.


Θα αναφέρουμε δύο ιστορίες που πολλοί αγνοούν. Είχαν μόλις αποσυρθεί οι Γερμανοί από την Αθήνα το 1944, όταν εγκαταστάθηκε ο Δοξιάδης με τους υπαλλήλους του στα γραφεία του τότε Μετοχικού Ταμείου Στρατού (σήμερα, Attica) έτοιμοι να αναλάβουν την ανασυγκρότηση της κατεστραμμένης χώρας. Μέσα σε μια πενταετία, είχε καταφέρει, ο μόνος, να συντονιστεί με τους εκπροσώπους του Σχεδίου Μάρσαλ και να εφαρμόσει μια ρεαλιστική στρατηγική ανοικοδόμησης.

Η απίστευτη απόδοσή του οδηγεί στην αποπομπή του, καταφεύγει στην Αυστραλία το 1950, όπου περνά δύσκολες στιγμές αλλά μέσα σε τρία χρόνια μετατρέπεται σε καλλιεργητή πρώιμης ντομάτας, εξοφλεί τα δάνειά του, και γυρίζει στην Ελλάδα έτοιμος να αναλάβει δράση από την πρώτη στιγμή.

Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Μακέτα του Ισλαμαμπάντ. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη


Δεν θα του πάρει πολύ χρόνο να στήσει το ιδιωτικό γραφείο του με αφοσιωμένους συνεργάτες και να χτίσει την έδρα των διεθνών δραστηριοτήτων του στα πόδια του Λυκαβηττού, στρατολογώντας πολλούς νέους υπαλλήλους, καθώς τα Ηνωμένα Έθνη του είχαν ήδη αναθέσει διάφορες μελέτες σε χώρες του Τρίτου Κόσμου. Δίκαια περηφανευόταν για αυτό το Γραφείο, καθώς αυτό γρήγορα εξελίχτηκε σε μια κυψέλη όπου συγκεντρώνονταν μελετητικές, θεωρητικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες. Ήταν το αρχηγείο του, στο οποίο κάθε φορά επέστρεφε από τα αναρίθμητα ταξίδια του σε όλο τον κόσμο, συντονίζοντας και κατευθύνοντας ένα μεγάλο αριθμό από προγράμματα και έργα που «έτρεχαν» παράλληλα.


Αν ο Δοξιάδης είχε μείνει εκεί, θα ήταν ένας εξαιρετικά πετυχημένος επαγγελματίας, που ανταγωνιζόταν με επιτυχία τα λιγοστά τότε μεγάλα γραφεία διεθνούς εμβέλειας στον κόσμο. Όμως εκείνος διέγνωσε σωστά ότι στον μεταπολεμικό κόσμο η ευημερία των λαών θα εξαρτιόταν από την ποιότητα ζωής στις σύγχρονες πόλεις, οι οποίες κάποτε θα απλώνονταν σε όλο τον πλανήτη.

Φιλοδοξώντας να προσφέρει κάτι ουσιαστικό στην ανθρωπότητα, πρότεινε μια νέα επιστημονική θεωρία για τους ανθρώπινους οικισμούς, την Οικιστική, ικανή να εξηγήσει γιατί τα πράγματα είναι όπως είναι στις σημερινές πόλεις και να προτείνει λύσεις στα προβλήματά τους, προετοιμάζοντάς τις για τις προκλήσεις του μέλλοντος.

Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Δήλος, Συμπόσιο, 1963. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη


Με βαθιές ανθρωπιστικές καταβολές, που συνδέονταν άμεσα με την αρχαιότητα, κέντρο της φιλοσοφίας του Δοξιάδη ήταν ο άνθρωπος με στόχο την ευτυχία του. Η Οικιστική θεωρία του, που τον καθιέρωσε ως ένα από τους μεγάλους θεωρητικούς της σύγχρονης πολεοδομίας στον κόσμο, δεν είχε μόνο θεωρητικό και ερευνητικό περιεχόμενο. Ο ίδιος επέμεινε να ενσωματώσει τις μεθοδολογικές συνέπειες της θεωρίας του σε κάθε έργο και πρόγραμμα που αναλάμβανε.

Ακαταπόνητος, ζώντας με ξέφρενους ρυθμούς, συνεχώς με μια βαλίτσα στο χέρι, συντονίζοντας και εποπτεύοντας τα πάντα, ανακατεμένος σε συνέδρια, συμπόσια, ακόμα και με εξώφυλλο στο περίφημο περιοδικό Time, ο Δοξιάδης ευτύχησε να δει τους καρπούς του έργου του να αποδίδουν.

Όταν αιφνίδια, πάνω στην ακμή της δράσης του, διαγνώστηκε με ανίατη ασθένεια το 1971, για να πεθάνει μέσα σε ελάχιστα χρόνια, θα άφηνε πίσω του μια σπουδαία κληρονομιά. Μέρος της μόνο, είναι το πληρέστατο Αρχείο Δοξιάδη, που εκείνος φρόντισε μεθοδικά να οργανώσει, σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη, ανεξάντλητη πηγή πληροφόρησης για την τόσο συναρπαστική συμβολή του στον μεταπολεμικό κόσμο.

Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Στη Ζάμπια. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Πάνω από τη μακέτα του Ισλαμαμπάντ. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Άσπρα σπίτια. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
DA Review, Φεβρουάριος 1967. Πίνακας της Σοφίας Ζαραμπούκα. Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη

Δύο άγνωστες ιστορίες για τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη Facebook Twitter
Φωτο: Αρχείο Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη / © Ίδρυμα Κωνσταντίνου και Εμμάς Δοξιάδη
 

*Ο Δημήτρης Φιλιππίδης είναι αρχιτέκτονας και ομότιμος καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Γκάρι Ιντιάνα δεν μένει πια εδώ 

Απώλειες / Γκάρι Ιντιάνα (1950-2024): Ένας queer ήρωας του νεοϋορκέζικου underground

Συγγραφέας, ηθοποιός, πολυτάλαντος καλλιτέχνης, κριτικός τέχνης, ονομαστός και συχνά καυστικός ακόμα και με προσωπικούς του φίλους, o Γκάρι Ιντιάνα πέθανε τον περασμένο μήνα από καρκίνο σε ηλικία 74 ετών.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Τζούλια Τσιακίρη

Οι Αθηναίοι / Τζούλια Τσιακίρη: «Οι ταβερνιάρηδες είναι ευεργέτες του γένους»

Με διαλείμματα στο Παρίσι και τη Νέα Υόρκη, έχει περάσει όλη της τη ζωή στο κέντρο της Αθήνας - το ξέρει σαν την παλάμη της. Έχει συνομιλήσει και συνεργαστεί με την αθηναϊκη ιντελεγκέντσια, είναι άλλωστε κομμάτι της. Εδώ και 60 χρόνια, με τη χειροποίητη, λεπτολόγα δουλειά της στον χώρο του βιβλίου και με τις εκδόσεις «Το Ροδακιό» ήξερε ότι δεν πάει για τα πολλά. Αλλά δεν μετανιώνει για τίποτα απ’ όσα της επιφύλαξε η μοίρα «εις τον ρουν της τρικυμιώδους ζωής της».
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
«H woke ατζέντα του Μεσοπολέμου», μια έκδοση-ντοκουμέντο

Βιβλίο / Woke ατζέντα είχαμε ήδη από τον Μεσοπόλεμο

Μέσα από τις «12 queer ιστορίες που απασχόλησαν τις αθηναϊκές εφημερίδες πριν από έναν αιώνα», όπως αναφέρει ο υπότιτλος του εν λόγω βιβλίου που έχει τη μορφή ημερολογιακής ατζέντας, αποκαλύπτεται ένας ολόκληρος κόσμος βαμμένος στα χρώματα ενός πρώιμου ουράνιου τόξου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αθηναϊκές πολυκατοικίες: Η πιο ζωντανή ιστορία της πρωτεύουσας

Βιβλίο / Αθηναϊκές πολυκατοικίες: Η πιο ζωντανή ιστορία της πρωτεύουσας

Μια νέα ερευνητική έκδοση του Ιδρύματος Ωνάση, ευχάριστη και ζωντανή, αφηγείται την ιστορία της πολυκατοικίας αλλά και της πόλης μας με τις μεγάλες και τις μικρότερες αλλαγές της, μέσα από 37 ιστορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χυδαιότητα, ένα ελάττωμα της νεωτερικότητας

Βιβλίο / Χυδαιότητα, ένα ελάττωμα της εποχής μας

Το δοκίμιο «Νεωτερικότητα και χυδαιότητα» του Γάλλου συγγραφέα Μπερτράν Μπιφόν εξετάζει το φαινόμενο της εξάπλωσης της χυδαιότητας στην εποχή της νεωτερικότητας και διερευνά τη φύση, τα αίτια και το αντίδοτό της.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
«Μαθαίνεις να υπάρχεις μέσα στο γράψιμο και αυτό είναι επικίνδυνο»

Βιβλίο / «Μαθαίνεις να υπάρχεις μέσα στο γράψιμο και αυτό είναι επικίνδυνο»

Μια κουβέντα με τη Δανάη Σιώζιου, μία από τις πιο σημαντικές ποιήτριες της νέας γενιάς, που την έχουν καθορίσει ιστορίες δυσκολιών και φτώχειας και της οποίας το έργο έχει μεταφραστεί σε πάνω από 20 γλώσσες.
M. HULOT
«Τα περισσότερα περιστατικά αστυνομικής βίας εκδηλώνονται σε βάρος ειρηνικών διαδηλωτών»  

Βιβλίο / «Τα περισσότερα περιστατικά αστυνομικής βίας εκδηλώνονται σε βάρος ειρηνικών διαδηλωτών»  

Μια επίκαιρη συζήτηση με την εγκληματολόγο Αναστασία Τσουκαλά για ένα πρόβλημα που θεωρεί «πρωτίστως αξιακό», με αφορμή την κυκλοφορία του τελευταίου της βιβλίου της το οποίο αφιερώνει «στα θύματα, που μάταια αναζήτησαν δικαιοσύνη».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Η διαμάχη ανάμεσα στην Τζόαν Ντίντιον και την Ιβ Μπάμπιτζ συνεχίζεται και μετά θάνατον σε μια «διπλή» βιογραφία

Βιβλίο / Τζόαν Ντίντιον vs. Iβ Μπάμπιτζ: Μια διαμάχη που συνεχίζεται και μετά θάνατον

Η Ντίντιον και η Μπάμπιτζ πέθαναν με διαφορά έξι ημερών τον Δεκέμβριο του 2021: «Θέλω να πιστεύω ότι η Τζόαν Ντίντιον έζησε μια επιπλέον εβδομάδα από κακία», είχε γράψει τότε μια δημοσιογράφος σε ένα tweet που έγινε viral.
THE LIFO TEAM