Υπήρχαν περίοδοι αναμονής που έκαναν τη ζωή βασανιστικά μονότονη για τους Κουβανούς αντάρτες στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα και ο Τσε Γκεβάρα τους ενθάρρυνε πάντα να διαβάζουν. Οτιδήποτε, αλλά κυρίως τους σύστηνε να κουβαλάνε μαζί τους έργα εκτός μυθοπλασίας παρά το ενοχλητικό τους βάρος – «καλές βιογραφίες ηρώων του παρελθόντος, ιστορικούς τόμους, οικονομικές και γεωγραφικές μελέτες» - για να τους αποσπάνε την προσοχή από πειρασμούς όπως ο τζόγος ή το ποτό.
Περιέργως ίσως, ένα από τα πιο δημοφιλή αναγνώσματα στο στρατόπεδο, σύμφωνα με το νέο βιβλίο "¡Cuba Libre!: Che, Fidel, and the Improbable Revolution That Changed World History" (Ο Τσε, ο Φιντέλ και η απίθανη επανάσταση που άλλαξε την ιστορία του κόσμου) του Tony Perrottet, ήταν η ισπανική έκδοση μιας ανθολογίας μεγάλων ανδρών στην ιστορία των ΗΠΑ από το Reader's Digest.
Αυτό τουλάχιστον είχε διαπιστώσει ο απεσταλμένος του τηλεοπτικού δικτύου CBS Ρόμπερτ Τάμπερ καθώς έβλεπε το βιβλίο να πηγαίνει από χέρι σε χέρι, ενδεχομένως και εξαιτίας της παρουσίας του Αμερικανού δημοσιογράφου στον καταυλισμό.
O Φιντέλ Κάστρο συμβουλευόταν συχνά το «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», αντλώντας από το μυθιστόρημα του Έρνεστ Χέμινγουεϊ που είχε ως φόντο τον Ισπανικό Εμφύλιο, πολύτιμες ιδέες και στρατηγικές ανταρτοπόλεμου.
Μεγάλο σουξέ είχε επίσης «Το δέρμα» του Κούρτσιο Μαλαπάρτε, νουβέλα στην οποία καταγράφονται οι συνθήκες της κατοχής της Νάπολης από τους Συμμάχους μετά την λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. (Πάντα πεπεισμένος για την τελική νίκη, ο Φιντέλ πίστευε ότι η ανάγνωση του βιβλίου θα βοηθούσε να διασφαλιστεί η καλή διαγωγή των ανδρών του μετά την κατάληψη της Αβάνας).
Ανάρπαστο επίσης είχε γίνει το «Ανθρώπινο κτήνος» του Εμίλ Ζολά, ενώ ο Τσε παραλίγο να χάσει τη ζωή του κατά τη διάρκεια μιας αεροπορικής επίθεσης που τον βρήκε απορροφημένο από το βιβλίο «Η παρακμή και η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας» του Βρετανού ιστορικού και πολιτικού του 18ου αιώνα, Έντουαρντ Γκίμπον.
Το πιο ενδιαφέρον όμως φιλολογικό απόκομμα του μεγάλου λευκώματος της Κουβανικής Επανάστασης είναι ίσως η δήλωση που είχε κάνει ο Φιντέλ Κάστρο στον Ισπανό δημοσιογράφο Ιγκνάσιο Ραμονέτ σύμφωνα με την οποία συμβουλευόταν συχνά το «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», αντλώντας από το μυθιστόρημα του Έρνεστ Χέμινγουεϊ που είχε ως φόντο τον Ισπανικό Εμφύλιο, πολύτιμες ιδέες και στρατηγικές ανταρτοπόλεμου.
«Αυτό το βιβλίο είχε γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου. Και πάντα επιστρέφαμε σ΄ αυτό, αναζητώντας έμπνευση και συμβουλές».
Ο «Ερνέστο», όπως αποκαλούσαν τον διάσημο Αμερικανό εμιγκρέ στην Κούβα εκείνο τον καιρό, είχε γράψει το βιβλίο με βάση τις εμπειρίες του ως πολεμικός ανταποκριτής στην Ισπανία το 1937 και οι σελίδες του είναι γεμάτες από άτακτες εχθροπραξίες ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα. Τον καιρό που δακτυλογραφούσε το βιβλίο σε μια γραφομηχανή Remington στο δωμάτιο 511 του αποικιακής αισθητικής ξενοδοχείου Ambos Mundos στην Παλιά Πόλη της Αβάνας, δεν φανταζόταν ότι μια ανάλογη σύρραξη θα συνέβαινε στην χώρα που είχε υιοθετήσει ως δεύτερη πατρίδα.
Δεν θα μπορούσε πάντως να ισχυριστεί όποιος έχει διαβάσει το βιβλίο ότι παρουσιάζει συγκεκριμένες τακτικές ανταρτοπόλεμου πέρα από κάποιες σκόρπιες ιδέες, όπως ας πούμε η τοποθέτηση σπάγκου στην περόνη χειροβομβίδας έτσι ώστε να μπορεί να πυροδοτηθεί από απόσταση. Πιο χρήσιμη μάλλον για τους αντάρτες του Φιντέλ ήταν η ιδιότητα του βιβλίου ως εγχειριδίου για τις ψυχολογικές επιπτώσεις του άτακτου αντάρτικου.
Παρότι είναι βέβαιο ότι ο Χέμινγουεϊ θα ένιωθε βαθιά κολακευμένος από την υψηλή δημοτικότητα του έργου του στις τάξεις των Κουβανών επαναστατών, παρέμεινε σιωπηλός γενικά σχετικά με την επανάσταση που συνέβαινε γύρω από το νέο του σπίτι. Εκ των υστέρων, ο φίλος και καπετάνιος του ψαροκάικου που χρησιμοποιούσε τακτικά ο συγγραφέας και είχε το όνομα "Pilar", θα καυχιόταν ότι αυτός και o «Ερνέστο» τροφοδοτούσαν λαθραία τους αντάρτες με όπλα που έκρυβαν στο καΐκι, αλλά αυτή μάλλον ήταν μια ωραία ιστορία για τους τουρίστες.
Κατ' ιδίαν, ο Χέμινγουεϊ μιλούσε με τις χειρότερες βρισιές για τον δυνάστη της Κούβας, Φουλγκένσιο Μπατίστα, τον οποίο σε μια επιστολή του είχε αποκαλέσει «πουτάνας γιο». Η μόνη όμως δημόσια διαμαρτυρία ενάντια στο καθεστώς που ανέτρεψε τελικά ο Φιντέλ Κάστρο, ήταν όταν δήλωσε ότι δωρίζει το Νόμπελ λογοτεχνίας που είχε κερδίσει, στον Κουβανικό λαό. Αντί να επιτρέψει σε κάποιο κυβερνητικό ίδρυμα να το κρατήσει ως έκθεμα όμως, το παρέδωσε για φύλαξη στον Καθεδρικό της Παναγίας στην Αβάνα. Ακόμα εκεί βρίσκεται, σε μια γυάλινη θήκη στον τοίχο.
Με στοιχεία από το The Paris Review
σχόλια