Γιατί η «Τέχνη του ηθοποιού» της Στέλλα Άντλερ είναι έργο αναφοράς για την υποκριτική τέχνη

Γιατί η «Τέχνη του ηθοποιού» της Στέλλα Άντλερ είναι έργο αναφοράς για την υποκριτική τέχνη Facebook Twitter
«Πρέπει να μελετάτε το θέατρο όπως ένας παπάς ή ένας ραβίνος τις γραφές. Για το ότι το θέατρο σήμερα έχει ευτελιστεί φταίει ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε ευτελείς» επιμένει η Άντλερ.
0



Ο ΜΑΡΛΟΝ ΜΠΡΑΝΤΟ, ο Τζέιμς Κόμπερν, ο Γουόρεν Μπίτι, ο Ρόμπερτ ντε Νίρο, ο Ρίτσαρντ Ντρέιφους, ο Μάρτιν Σιν, ο Χάρβεϊ Καϊτέλ... Μερικά από τα διασημότερα ονόματα του αμερικανικού κινηματογράφου είχαν την τύχη να μαθητεύσουν κοντά της, ν' αντλήσουν από την ποιότητα της σκέψης της και από τη ζωτικότητά της και να εμποτιστούν από το όραμα που εκείνη έτρεφε για τους ηθοποιούς ως εν δυνάμει φορείς της ποίησης και της αλήθειας.

Ο λόγος για τη Στέλλα Άντλερ (1901-1992), μια από τις ηγετικές μορφές της καλλιτεχνικής σκηνής των ΗΠΑ, η διδασκαλία της οποίας ξεδιπλώνεται στον τόμο «Η τέχνη του ηθοποιού». Ένα έργο αναφοράς που μεταφράστηκε από τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Σύλλα Τζουμέρκα, πρωτοκυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίνδικτος το 2007 και, πρόσφατα, ανατυπώθηκε.

Εξοικειωμένη με το σανίδι από νήπιο, καθώς ήταν κόρη ηθοποιών του θεάτρου γίντις, η Στέλλα Άντλερ γύρισε το 1931 την πλάτη σε μια επιτυχημένη ως τότε καριέρα και, ακολουθώντας τον οραματιστή Χάρολντ Κλέρμαν (τον δεύτερο από τους τρεις συζύγους της), συμμετείχε στην ίδρυση του περίφημου Group Theatre, του θιάσου δηλαδή που, στη ζοφερή περίοδο του κραχ, έγινε φάρος για όσους πίστευαν ότι το θέατρο μπορεί να προσφέρει πολύ παραπάνω από σκέτη διασκέδαση κι από τα σπλάχνα του οποίου αναδύθηκαν αργότερα κι άλλοι παιδαγωγοί, με γνωστότερο τον Λι Στράσμπεργκ.

Οι καυγάδες της Άντλερ με τον τελευταίο, ως προς την ερμηνεία της μεθόδου του Στανισλάφσκι, υπήρξαν ομηρικοί. Μόνο εκείνη, όμως, είχε δουλέψει επί μήνες κοντά στον Ρώσο δάσκαλο στο Παρίσι. Και όπως τόνιζε, στην καρδιά της δουλειάς του ηθοποιού δεν είναι η ανάκληση βιωμένων αισθημάτων αλλά, κυρίως, η καλλιέργεια της ευφυΐας και της φαντασίας του.

«Η έκρηξη του Μπράντο είναι μνημειώδης», λέει, «γιατί τα επτά όγδοά της είναι κρυμμένα. Χίλιες φορές καλύτερα να είστε θυμωμένοι με τον Θεό ή με την ανθρωπότητα, παρά να έχετε αυτό το είδος του θυμού που είναι νταηλίκι». Αντίστοιχα μνημειώδης ήταν και ο σεβασμός που έτρεφε ο σπουδαίος αυτός ηθοποιός για τη δασκάλα του.

Τα περισσότερα κεφάλαια του «Η τέχνη του ηθοποιού» στηρίζονται σε κασέτες με ηχογραφήσεις μαθημάτων της Άντλερ και σε σημειώσεις των μαθητών της, και καλύπτουν την περίοδο 1970-1986. Διαβάζοντάς τα είναι σαν να τη βλέπεις: αγέρωχη, καυστική, σχεδόν απειλητική, παθιασμένη. Ό,τι κι αν φαντάζονταν οι μαθητές της, δεν τους προετοίμαζε για να σταδιοδρομήσουν στην μικρή ή τη μεγάλη οθόνη αλλά για ν' αναμετρηθούν με κείμενα «ιερά».

Το θέατρο γι' αυτήν ήταν το σημείο σύγκλισης της ιστορίας, της φιλοσοφίας, της οικονομίας, της ψυχολογίας, του χρώματος και του φωτός. Εξού και η έλλειψη υπομονής εκ μέρους της απέναντι σ' όσους δεν μοιράζονταν τη δική της αριστοκρατική αντίληψη περί τέχνης.

«Ζούμε σε μια εποχή που τιμά τη μικρότητα» υπενθυμίζει στους μαθητές της. «Η σκηνή όμως πάνω στην οποία θα στέκεστε είναι μεγάλη. Ο συγγραφέας είναι μεγάλος. Μόνο εσείς είστε μικροί». Πώς αναπτύσσει, λοιπόν, κανείς μεγαλύτερο «μέγεθος»; Πώς αποκτά την απαραίτητη αυτοπεποίθηση για να υπηρετήσει μια παράδοση χιλιάδων ετών;

«Πρέπει να μελετάτε το θέατρο όπως ένας παπάς ή ένας ραβίνος τις γραφές. Για το ότι το θέατρο σήμερα έχει ευτελιστεί φταίει ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε ευτελείς» επιμένει η Άντλερ. «Το ότι είστε Αμερικανοί έχει υποσκάψει την ενέργειά σας. Σας στερεί αισθήματα, μνήμες, συγκινήσεις, ένστικτα, καταγωγή. Γιατί; Γιατί είμαστε "ανεξάρτητοι"! Νομίζουμε ότι μπορούμε να ξεκινάμε όποτε θέλουμε. Δεν είναι παράλογο; Βγήκατε από ένα καλούπι. Πρέπει ν' αρχίσετε να εισχωρείτε στις ζωές των άλλων ανθρώπων, ώστε να προχωρήσετε πιο πέρα από αυτό το βαρετό, προσωπικό, εγωκεντρικό πράγμα που το περνάτε για "πραγματική" ζωή».

Με συνεχείς αναφορές σε έργα του Σοφοκλή, του Σαίξπηρ, του Ίψεν, του Ο' Νιλ, του Τσέχοφ, του Τ. Ουίλιαμς, του Α. Μίλερ, του Ε. Άλμπι και άλλων κορυφαίων δραματουργών, η Άντλερ δίνει στους μαθητές της τα κλειδιά για να ξεσκεπάζουν τα μυστικά των λέξεων και ν' αποθησαυρίζουν τις οικουμενικές ιδέες που διαπερνούν τα έργα, να ανιχνεύουν τις κοινωνικές συνθήκες μέσα από τις οποίες προκύπτουν οι θεατρικοί χαρακτήρες, να νιώσουν στο πετσί τους το κοστούμι του ρόλου τους.

Απαιτεί να σέβονται τις ασκήσεις που τους βάζει, λες και θα τις κάνουν όχι στην τάξη αλλά στη Σκάλα του Μιλάνου. Κι όποτε απογοητεύεται από τις επιδόσεις τους, τους παραπέμπει στις επιδόσεις άλλων, όπως του Μπράντο/Κοβάλσκι στο «Λεωφορείο ο πόθος», που επιτίθεται στην Μπλανς Ντιμπουά από θυμό κι από απόγνωση, επειδή, όπως εξηγεί η Άντλερ, δεν διαθέτει την πνευματική της ρώμη.

«Η έκρηξη του Μπράντο είναι μνημειώδης», λέει, «γιατί τα επτά όγδοά της είναι κρυμμένα. Χίλιες φορές καλύτερα να είστε θυμωμένοι με τον Θεό ή με την ανθρωπότητα, παρά να έχετε αυτό το είδος του θυμού που είναι νταηλίκι».

Αντίστοιχα μνημειώδης ήταν και ο σεβασμός που έτρεφε ο σπουδαίος αυτός ηθοποιός για τη δασκάλα του. «Σε αντίθεση με πολλούς άλλους διάσημους δασκάλους των επονομαζόμενων "μεθόδων" υποκριτικής, η Άντλερ δεν επέτρεψε ποτέ τη χυδαία τους εκμετάλλευση. Το αποτέλεσμα ήταν η συνεισφορά της στη θεατρική παιδεία να παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη και παραγνωρισμένη» γράφει ο ίδιος στο σύντομο προλογικό του. «Της είμαι ευγνώμων».

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Βιβλίο / Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Υπεύθυνη για τα πιο πολύτιμα αποκτήματα της ιδιωτικής συλλογής του διάσημου τραπεζίτη, η απέριττα κομψή βιβλιοθηκάριος Μπελ ντα Κόστα Γκριν ήταν μαύρη αλλά εμφανιζόταν ως λευκή στον αφρό της υψηλής κοινωνίας μέχρι και τον θάνατό της το 1950.
THE LIFO TEAM
Leslie Absher: «Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι» 

Βιβλίο / Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι, συγγραφέας

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Leslie Absher μάς ξεναγεί στο «Σπίτι με τα μυστικά», εκθέτοντας ταυτόχρονα την προσωπική της πορεία προς την απελευθέρωση, την «ελληνική» της εμπειρία και τις εντυπώσεις της από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Πολυτεχνείο - Ένα παραμύθι που δεν λέει παραμύθια»

Βιβλίο / Το Πολυτεχνείο έγινε κόμικ: Μια νέα έκδοση για μια μονίμως επίκαιρη εξέγερση

Παραμονές της φετινής επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οι εκδόσεις Red ‘n’ Noir κυκλοφόρησαν ένα έξοχο κόμικ αφιερωμένο σε αυτή, που το υπογράφουν ο συγγραφέας Γιώργος Κτενάς και ο σκιτσογράφος John Antono.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τον Μάλκολμ Λόουρι και το «Κάτω από το ηφαίστειο»

Βιβλίο / Το μεγαλόπνοο «Κάτω από το ηφαίστειο» του Μάλκολμ Λόουρι, μια προφητεία για την αποσύνθεση του κόσμου

Οι αναλογίες μεταξύ του μυθιστορηματικού βίου του Βρετανού συγγραφέα και του κορυφαίου έργου του είναι παραπάνω από δραματικές, όπως και αυτές μεταξύ της υπαρξιακής πτώσης του και του σημερινού, αδιέξοδου κόσμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Βιβλίο / Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Στο νέο του βιβλίο, «Ψέματα που μας έμαθαν για αλήθειες», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ο Νικόλας Σμυρνάκης καταρρίπτει 23 μύθους που μας καταπιέζουν, βοηθώντας μας να ζήσουμε ουσιαστικότερα.
ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Βιβλίο / Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Μια διαφωτιστική συζήτηση με τον γνωστό δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω και συγγραφέα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του ΛΟΑΤΚΙ + Δικαιώματα & Ελευθερίες (εκδ. Σάκκουλα), ένα μνημειώδες όσο και πολύτιμο βοήθημα για κάθε ενδιαφερόμενο άτομο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βασιλική Πέτσα: «Αυτό που μας πάει μπροστά δεν είναι η πρόοδος αλλά η αγάπη»

Βιβλίο / Η Βασιλική Πέτσα έγραψε ένα μεστό μυθιστόρημα με αφορμή μια ποδοσφαιρική τραγωδία

Η ακαδημαϊκός άφησε για λίγο το βλέμμα του κριτή και υιοθέτησε αυτό του συγγραφέα, καταλήγοντας να γράψει μια ιστορία για το συλλογικό τραύμα που έρχεται να προστεθεί στις ατομικές τραγωδίες και για τη σημασία της φιλικής αγάπης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μιχάλης Γκανάς: Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

Απώλειες / Μιχάλης Γκανάς (1944-2024): Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

«Ό,τι με βασανίζει κατά βάθος είναι η οριστική απώλεια ανθρώπων, τόπων και τρόπων και το ανέφικτο της επιστροφής». Ο σημαντικός Έλληνας ποιητής έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 80 ετών.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Βιβλίο / «Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Μια αναδρομή στην έξοχη, προκλητική όσο και «προφητική» νουβέλα του Ουίλιαμ Μπάροουζ στην οποία βασίστηκε η πολυαναμενόμενη ταινία του Λούκα Γκουαντανίνο που βγαίνει σύντομα στις κινηματογραφικές αίθουσες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ