Γιατί τα βιβλία των γυναικών συγγραφέων πωλούνται σε χαμηλότερες τιμές απ' ό,τι των αντρών;

Γιατί τα βιβλία των γυναικών συγγραφέων πωλούνται σε χαμηλότερες τιμές απ' ό,τι των αντρών; Facebook Twitter
Σύμφωνα με έγκυρη μελέτη τα πονήματα ανδρών και γυναικών συγγραφέων δεν αποτιμώνται το ίδιο, όχι μόνο από τους εκδότες αλλά ακόμα και στις εναλλακτικές εκδοτικές πλατφόρμες.
9

Μπορεί σε κάποιους τομείς, όπως ο αθλητισμός για παράδειγμα, τα σωματικά χαρακτηριστικά των ανδρών πράγματι να οδηγούν στην επίτευξη πιο εντυπωσιακών αποτελεσμάτων και αυτό να έχει ως αποτέλεσμα μια υψηλότερη αποτίμηση του έργου τους.

Στο πεδίο της πνευματικής εργασίας, όμως, σίγουρα κάτι τέτοιο δεν ισχύει και θα περίμενε κανείς αυτό να είναι εμφανές στις τιμές προϊόντων όπως για παράδειγμα τα βιβλία.

Φευ, τα πονήματα ανδρών και γυναικών συγγραφέων δεν αποτιμώνται το ίδιο, όχι μόνο από τους εκδότες αλλά ακόμα και από τις εναλλακτικές εκδοτικές πλατφόρμες.

Στο χώρο του βιβλίου, παραδοσιακά, οι εκδοτικοί οίκοι είναι εκείνοι που καθορίζουν το ποια βιβλία θα εκδοθούν, τη θεματική τους ταξινόμηση και την τιμή λιανικής πώλησης.

Την τελευταία δεκαετία, ωστόσο, η ανάπτυξη των ψηφιακών τεχνολογιών και η ανάδυση των πλατφορμών ηλεκτρονικών πωλήσεων επέτρεψαν για πρώτη φορά στους συγγραφείς να παρακάμψουν τους εκδότες και να εκδώσουν και να πουλήσουν τα βιβλία τους σε τόσο μεγάλη κλίμακα.

Η άνθιση της ανεξάρτητης εκδοτικής δραστηριότητας (indie publishing ή self-publishing στα αγγλικά) αντικατοπτρίζει την γενικότερη ανάπτυξη αυτού που αποκαλείται «gig» economy ή οικονομία περιστασιακής απασχόλησης, όπου οι εργαζόμενοι συνδέονται άμεσα με εξωτερικές αγορές.

Αυτό βέβαια στον κόσμο του βιβλίου δεν είναι κάτι καινοφανές. Στο παρελθόν οι περισσότερες γυναίκες συγγραφείς, αν ήθελαν τα βιβλία τους να έχουν την παραμικρή τύχη να εκδοθούν, επέλεγαν είτε nom de plume που παρέπεμπε σε άνδρα, χρησιμοποιούσαν τα αρχικά του ονόματος τους ή την πιο «αρρενωπή» εκδοχή του.

Ο τομέας του βιβλίου, λόγω της φύσης του αντικειμένου του και του γεγονότος ότι πλέον συνυπάρχουν η παραδοσιακή δομή και η οικονομία περιστασιακής απασχόλησης, αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για όσους θέλουν να παρατηρήσουν κατά πόσον η τελευταία μπορεί να εξαρθρώσει και να μεταμορφώσει τους μηχανισμούς διακρίσεων βάσει φύλου και τις ανισότητες που υπάρχουν στην παραδοσιακή οικονομία ή αν θα τους αναπαράξει.

Πρόσφατα δημοσιεύθηκαν τα ευρήματα μιας μελέτης που συνέκρινε τους μηχανισμούς διακρίσεων βάσει φύλου και τις ανισότητες μεταξύ των ανεξάρτητων ή αλλιώς indie εκδόσεων και των παραδοσιακών εκδοτικών οίκων στις ΗΠΑ, βασιζόμενη στα στοιχεία από το 2002 έως το 2012 από τον βιβλιογραφικό κατάλογο εκδόσεων Books in Print, τον οποίο χρησιμοποιούν κατά κόρον βιβλιοπωλεία και βιβλιοθήκες.

Αναλύοντας δεδομένα όπως το προφανές φύλο του συγγραφέα (με τον όρο «προφανές» οι ερευνητές αναφέρονταν στο αν το όνομα του συγγραφέα υποδήλωνε ξεκάθαρα ότι πρόκειται για γυναίκα, άντρα ή είναι αμφιλεγόμενο όπως π.χ. το J.K. Rowling), την ταξινόμηση του τίτλου (πχ. λογοτεχνία, ποίηση, «γυναικεία» λογοτεχνία, δοκίμιο), την τιμή και τις διαφορετικές εκδόσεις στις οποίες κυκλοφόρησε (σκληρόδετο, έκδοση τσέπης, audiobook κλπ), κατέληξαν σε εξαιρετικά, και κυρίως τεκμηριωμένα, συμπεράσματα.

Γιατί τα βιβλία των γυναικών συγγραφέων πωλούνται σε χαμηλότερες τιμές απ' ό,τι των αντρών; Facebook Twitter
Οι τίτλοι των βιβλίων γυναικών που εκδίδονται από παραδοσιακούς εκδοτικούς οίκους τιμολογούνται κατά μέσον όρο 45% χαμηλότερα απ' ότι των ανδρών συναδέλφων τους σύμφωνα με τα στοιχεία του Books in Print. Στη φωτογραφία η Αγκάθα Κρίστι.

Η ανεξάρτητη εκδοτική δραστηριότητα, παρότι επί της αρχής εμφανίζεται ως πιο ισότιμη, στην πραγματικότητα αναπαράγει τα μοτίβα διακρίσεων φύλου των παραδοσιακών εκδοτών, επιδεικνύοντας άνιση μεταχείριση στην κατανομή των ανδρών και γυναικών συγγραφέων ανά είδος (διάκριση κατανομής), υποτίμηση των λογοτεχνικών ειδών που συνήθως αποτελούν το πεδίο των γυναικών συγγραφέων (αξιακή διάκριση) ενώ φαίνεται πως τιμολογούν επίσης χαμηλότερα εντός του ίδιου λογοτεχνικού είδους τα βιβλία που έχουν γυναίκα συγγραφέα (διάκριση εντός της εργασίας).

Ωστόσο, αυτοί οι μηχανισμοί διακρίσεων συνδέονται με εμφανώς χαμηλότερη ανισότητα τιμών στην περίπτωση των ανεξάρτητων εκδόσεων, μόνο 7%, γεγονός που οφείλεται πρωτίστως στις χαμηλότερες απόλυτες τιμές και στο μικρότερο τιμολογιακό εύρος σε σύγκριση με την συμβατική εκδοτική δραστηριότητα.

Οι τίτλοι των βιβλίων γυναικείων συγγραφέων που εκδίδονται από παραδοσιακούς εκδοτικούς οίκους τιμολογούνται κατά μέσον όρο 45% χαμηλότερα απ' ότι των ανδρών συναδέλφων τους, σύμφωνα με τα στοιχεία του Books in Print.

Το φαινόμενο αυτό μπορεί να παραλληλιστεί με το καθεστώς που ισχύει και στα άλλα επαγγέλματα, όπου οι γυναίκες αμείβονται επίσης με χαμηλότερους μισθούς σε σύγκριση με τους άνδρες συναδέλφους τους, επιβεβαιώνοντας την συστηματική υποτίμηση της εργασίας των γυναικών.

Αυτό βέβαια στον κόσμο του βιβλίου δεν είναι κάτι καινοφανές. Στο παρελθόν οι περισσότερες γυναίκες συγγραφείς, αν ήθελαν τα βιβλία τους να έχουν την παραμικρή τύχη να εκδοθούν, επέλεγαν είτε nom de plume που παρέπεμπε σε άνδρα (χρησιμοποιούσαν δηλαδή τα αρχικά του ονόματος τους) είτε την πιο «αρρενωπή» εκδοχή του.

Τέτοια παραδείγματα αποτελούν η Augusta Groner που υπέγραφε ως Auguste Groner, μια αμφίσημη ως προς το φύλο εκδοχή του ονόματος της, η L. T. Meade και η Metta Victoria Fuller Victor που χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Seeley Regester, όλες πρωτοπόροι συγγραφείς αξιόλογων αστυνομικών μυθιστορημάτων και διηγημάτων που όμως σχεδόν κανείς δεν γνωρίζει πια και σίγουρα δεν χαίρουν της πρέπουσας εκτίμησης όπως οι άνδρες σύγχρονοι τους, Arthur Conan Doyle ή Wilkie Collins.

Η εργασία των Dana Weinberg και Adam Kapelner παρατηρεί τις διακρίσεις που υφίστανται καταρχάς στην διαφορετική κατηγοριοποίηση των συγγραφέων βάσει φύλου.

Αφενός οι παραδοσιακοί εκδοτικοί οίκοι περνάνε τους συγγραφείς από ψιλό κόσκινο προκειμένου να αποφασίσουν αν θα κυκλοφορήσουν το βιβλίο τους, εξετάζοντάς τους όχι μόνο για την ποιότητα των γραπτών τους (όπως και οφείλουν) αλλά και για να αντιστοιχίσουν τους συγγραφείς με συγκεκριμένες σειρές ή άλλα εμπορικά σήματα του ίδιου οίκου που συχνά διαφέρουν ως προς το κύρος και τους πόρους που αφιερώνονται για την προώθηση των βιβλίων.

Γιατί τα βιβλία των γυναικών συγγραφέων πωλούνται σε χαμηλότερες τιμές απ' ό,τι των αντρών; Facebook Twitter
Κατά μέσο όρο τα βιβλία από γυναίκες (ή με γυναικεία ονόματα) πωλούνται κατά .92 χαμηλότερα από εκείνα των ανδρών, δηλαδή η μέση τιμή τους αγγίζει τα 37,45 δολάρια σε σύγκριση με 55,37 των βιβλίων από άνδρες. Εικονίζεταιη Γαλλίδα συγγραφέας Φρανσουάζ Σαγκάν.

Για παράδειγμα φαίνεται πως οι εκδότες τείνουν να προτιμούν να προωθούν ως «σοβαρά» μυθιστορήματα βιβλία ανδρών συγγραφέων και αναλογικά εκδίδουν περισσότερα αισθηματικά μυθιστορήματα που υπογράφονται από γυναίκες.

Οι επιμελητές, μαζί με τους λογοτεχνικούς ατζέντηδες, συχνά απομακρύνουν τους συγγραφείς από τα είδη που θεωρούν ότι δεν ταιριάζουν με τα στερεότυπα φύλου, απορρίπτοντας τέτοια βιβλία και προτρέποντας τους να αναζητήσουν την έμπνευση σε επιλογές που θεωρούνται πιο κοντά στο «προφίλ» τους. Αυτό αντικατοπτρίζεται στην εξαιρετικά υψηλή συγκέντρωση ή υποεκπροσώπηση των δύο φύλων στα διαφορετικά λογοτεχνικά είδη.

Η υποτίμηση του πνευματικού έργου των γυναικών παρατηρείται επίσης στην χαμηλότερη επένδυση από πλευράς των εκδοτών στην εκτύπωση, την προώθηση, το κύρος που τους αποδίδεται και φυσικά στην τιμή τους.

Εντός του ίδιου λογοτεχνικού είδους, και μάλιστα σε ίδιου τύπου εκδόσεις σημειώνεται μεγάλη διαφορά μεταξύ της τελικής τιμής στα έργα ανδρών και γυναικών συγγραφέων.

Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να ισχυριστεί πως η χαμηλότερη τιμή προσελκύει περισσότερους αγοραστές και κατά συνέπεια αναγνώστες, αλλά η διαφοροποίηση στην τιμή υποδεικνύει πως οι εκδότες θεωρούν τα βιβλία γυναικών συγγραφέων ως χαμηλότερης αξίας στην αγορά έναντι των τίτλων από άνδρες, και γι' αυτό είναι αναγκαία μια χαμηλότερη τιμή προκειμένου το αμοιβαίο προσδοκώμενο κοινό τους να ενθαρρυνθεί να τα επιλέξει.

Σε αριθμούς τα ευρήματα έχουν ως εξής: τα βιβλία συγγραφέων με εμφανώς γυναικείο όνομα αποτελούν το 26% των τίτλων με έναν μόνο συγγραφέα σύμφωνα με τον κατάλογο Books in Print.

Τα βιβλία συγγραφέων με εμφανώς ανδρικό όνομα αποτελούν το 45% των τίτλων και το υπόλοιπο 29% τίτλων με έναν μόνο συγγραφέα διαθέτουν ονόματα απροσδιόριστου φύλου, συγκεκριμένα πρόκειται για ονόματα ανδρόγυνα, με χρήση αρχικών ή ονόματα που δεν είναι ευρέως χρησιμοποιούμενα.

Κατά μέσο όρο τα βιβλία από γυναίκες (ή με γυναικεία ονόματα) πωλούνται κατά $17.92 χαμηλότερα από εκείνα των ανδρών, δηλαδή η μέση τιμή τους αγγίζει τα 37,45 δολάρια σε σύγκριση με 55,37 των βιβλίων από άνδρες.

Συνολικά επίσης οι Dana Weinberg και Adam Kapelner βρήκαν πως οι εκδοτικοί οίκοι επενδύουν λιγότερα σε γυναίκες συγγραφείς, επιλέγοντας σπανιότερα να κυκλοφορήσουν τα έργα τους σε μορφές που είναι πιο ακριβές στην παραγωγή και την διανομή.

Βιβλίο
9

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Μαργκερίτ Ντιράς: Ζωή σαν μυθιστόρημα»

Το Πίσω Ράφι / To βιβλίο για τη Μαργκερίτ Ντιράς που προκάλεσε σάλο στη Γαλλία

Η προσωπικότητα που αναδύθηκε για τη συγγραφέα του «Εραστή» μέσα από το βιβλίο της δημοσιογράφου Λορ Αντλέρ είναι αμφιλεγόμενη, καθώς η πολιτική και προσωπική διαδρομή της εμφανίζουν αρκετά σκοτεινά σημεία.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ