«Ντίβα» του Β. Βασιλικού: Αναψηλαφώντας τον μύθο της Κάλλας Facebook Twitter

«Ντίβα» του Β. Βασιλικού: Αναψηλαφώντας τον μύθο της Κάλλας

0

«Εκείνη την εποχή που γύριζα άσκοπα στην Ευρώπη -το γιατί δεν είναι της ώρας- δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από τη φίλη μου τη Ζωή, που ζούσε χρόνια εγκατεστημένη στο Παρίσι. Μου ζητούσε να τη βοηθήσω στην επίλυση ενός πολύ λεπτού, όπως μου είπε, γι' αυτήν προβλήματος. Επρόκειτο -δεν άργησα να το καταλάβω μόλις την επισκέφτηκα στο διαμέρισμά της στο Πασί- για το βιβλίο που ήθελε να γράψει με τα απομνημονεύματά της για τη Μεγάλη Φίλη της, τη Μεγάλη Ντίβα, την Divina, όπως την αποκαλούσαν, που είχε πεθάνει σ' αυτό το ίδιο μελαγχολικό μα ολοζώντανο Παρίσι εννέα χρόνια πριν»...

Η νουβέλα «Ντίβα», με τις παραπάνω εναρκτήριες φράσεις, που κυκλοφόρησε πρόσφατα απ' την  Άγρα, γράφτηκε στη Ρώμη, προς το τέλος της δεκαετίας του '80, σε μια από τις γονιμότερες συγγραφικές περιόδους του Βασίλη Βασιλικού.

Αρχικά βρήκε τη θέση της στη συλλογή ιστοριών «Το σφράτο», μετά πέρασε στα «Δώρα της αγάπης» κι έπειτα εμφανίστηκε στις εκδόσεις Ηλέκτρα, σ' έναν μικρό τόμο επιμελημένο από τον ποιητή Γιώργο Μπλάνα, που κατέληξε δυσεύρετος. Έτσι προέκυψε η φετινή της επανέκδοση.

«Ντίβα» του Β. Βασιλικού: Αναψηλαφώντας τον μύθο της Κάλλας Facebook Twitter
Ο συγγραφέας φωτογραφημένος στο Φίλιον. Φωτ.: Σπύρος Στάβερης/LIFO

Πρόκειται για ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της λογοτεχνίας-ντοκουμέντου, είδος στο οποίο διέπρεψε ο Βασιλικός, προαναγγέλλοντας με τον τρόπο του τη σημερινή εκδοτική πλημμυρίδα με μυθιστορήματα που στηρίζονται κυρίως σε πραγματολογικό υλικό.

Η «Ντίβα» είναι από τα έργα που θ' άξιζε ν' ανακαλύψουν οι νεότεροι, κι όχι μόνο επειδή σ' αυτό καταγράφτηκε πρώτη φορά ότι η Κάλλας έφερε στον κόσμο ένα παιδί του Αριστοτέλη Ωνάση, χάνοντάς το δύο ώρες μετά τον τοκετό. Πρόκειται για ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της λογοτεχνίας-ντοκουμέντου, είδος στο οποίο διέπρεψε ο Βασιλικός, προαναγγέλλοντας με τον τρόπο του τη σημερινή εκδοτική πλημμυρίδα με μυθιστορήματα που στηρίζονται κυρίως σε πραγματολογικό υλικό.

ΝΤΙΒΑ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Βασίλης Βασιλικός, Ντίβα, Εκδόσεις Άγρα

Ένα ανάλογο με την «Ντίβα» βιβλίο του είναι «Το ημερολόγιο του Ζ» που έγραψε το 1965, αφηγούμενος την προσωρινή, όπως αποδείχτηκε, αδυναμία του να δώσει μορφή στο μυθιστόρημα που, μετά και την ταινία του Γαβρά, έμελλε να τον κάνει παγκοσμίως γνωστό.

Αν όμως σ' εκείνη την περίπτωση η «επιφοίτηση» ήρθε μόλις διάβασε το «Εν ψυχρώ» του Καπότε, σ' ετούτη εδώ, οι σκόπελοι ήταν άλλης τάξης και δεν μπορούσαν να ξεπεραστούν. Προβάλλονταν δε από τον ίδιο ακριβώς άνθρωπο που είχε ζητήσει τη βοήθειά του, τη «Ζωή», που δεν είναι άλλη από τη Βάσω Δεβετζή (1922-1987). Μια πιανίστα με διεθνή σταδιοδρομία, αποδέκτης της εμπιστοσύνης, της φιλίας και της αγάπης της Κάλλας στα τρία τελευταία χρόνια της ζωής της και σε διαρκή πάλη έπειτα με τους «βρικόλακες» που αμαύρωναν τη μνήμη της.

«Από την αρχή», θυμάται ο Βασιλικός, «είχα πολλές αμφιβολίες για το εγχείρημα. Η δική μου Βάσω, όμως, η Παπαντωνίου, με την οποία ζούσαμε ήδη δύο χρόνια μαζί, απαίτησε σχεδόν να το αποδεχτώ. Οφείλεις ν' αποκαταστήσεις την αλήθεια, μου είπε, αυτής της ανεπανάληπτης μουσικής προσωπικότητας.

Δεδομένου ότι το '78, έναν χρόνο μετά τον θάνατο της Κάλλας, η Δεβετζή μου είχε δώσει μια σχετική συνέντευξη –αυτήν που απλώνεται ατόφια στο βιβλίο, στο κεφάλαιο "Reward"– πίστευα ότι θα στήσω και πάλι μπροστά της το μαγνητόφωνο, θα μελετούσα και το αρχείο της ντίβας κι επεξεργαζόμενος το υλικό, σ' έξι μήνες θα της παρέδιδα το χειρόγραφο».

callas Meneghini Facebook Twitter
Η Μαρία Κάλλας με τον πρώτο της σύζυγο, Τζοβάνι Μπατίστα Μενεγκίνι, 1958. Φωτ.: AP Photo/Str

Μ' όλα τα έξοδα πληρωμένα –φιλοξενία, μεταφορικά κ.ο.κ.– το ζεύγος Βασιλικού έφτασε το '86 σ' ένα Παρίσι τρομοκρατημένο από βόμβες που έσκαγαν καθημερινά κι είχαν γι' απώτερο στόχο την απελευθέρωση Λιβανέζων κρατουμένων από τις γαλλικές φυλακές. Μέχρι να φύγουν, δυο βδομάδες αργότερα, η πόλη είχε ανακτήσει τους κανονικούς ρυθμούς της. Στο μεσοδιάστημα, όμως, το εκδοτικό σχέδιο της Δεβετζή είχε ναυαγήσει οριστικά.

«Εντελώς απροσδόκητα, η τελευταία, μου απαγόρευσε τη χρήση μαγνητοφώνου», λέει ο Βασιλικός, «κι ήταν αδύνατον να παρακολουθήσω δαχτυλογραφώντας τον χειμαρρώδη λόγο της. Κάτω από τα άγρυπνα μάτια μιας ανιψιάς της, διάβασα έναν απίστευτο όγκο επιστολών προς την Κάλλας από θαυμαστές, ιμπρεσάριους, σκηνοθέτες, εφοπλιστές και συγγενείς, αλλά δεν μου επιτράπηκε να φωτοτυπήσω ούτε μία.

Η απόπειρα να κάνω ένα σκαρίφημα του βιβλίου στα αγγλικά, για λογαριασμό ενός αμερικανικού εκδοτικού οίκου, ήταν κι αυτή μια παταγώδης αποτυχία. Τα μάζεψα λοιπόν και γύρισα άπρακτος στη Ρώμη, αλλά έχοντας τόσες πολλές πληροφορίες φρέσκιες στο μυαλό μου, αποφάσισα να ξεδιπλώσω το χρονικό της μαρτυρίας που δεν γράφτηκε...».

Η «Ντίβα», βέβαια, πέρα από το υπαρξιακό γάντζωμα της Δεβετζή στο φάντασμα της φίλης της και τη σπασμωδική συμπεριφορά της, ξεδιπλώνει κι άλλα: Τον πανικό της Μαρίας Κάλλας στα στερνά της, τότε που απειλούνταν για φορολογικούς λόγους μ' έξωση από το σπίτι της στο Παρίσι κι έβγαζε στα κλεφτά τα κοσμήματά της στην Ελβετία. Τη μοναξιά που την έζωνε μετά τον θάνατο του Βισκόντι, του Παζολίνι αλλά και του Ωνάση, «ο οποίος, ως Σμυρνιός μάγκας, μολονότι παντρεμένος με την Κένεντι, της έκανε κάθε τόσο σερενάτες», όπως λέει ο Βασιλικός. Τον αυτοεξευτελισμό της από τη συμμετοχή της σε ιψενικό τρίγωνο με τον τενόρο Ντι Στέφανο και τη γυναίκα του, τον τρόμο της μήπως και διασταυρωθεί ζωντανά με μέλη της οικογένειάς της που μια ζωή τής γύρευαν χρήματα, τη «βάναυση» μοιρασιά της περιουσίας της ανάμεσα στον πρώην άντρα της, τον Μενεγκίνι, και την αδελφή της, τη θλιβερή ατμόσφαιρα του πρώτου πλειστηριασμού με προσωπικά της αντικείμενα, το '78.

Κι όλα αυτά, σε μια νευρώδη, στακάτη αφήγηση που πηγαινοέρχεται διαρκώς στον χρόνο και μπλέκει τη μυθοπλασία με την πραγματικότητα αξιοποιώντας την τεχνική του μοντάζ. 

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

TRITH 19/10- ΕΧΕΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΕΙ- Γιατί το νέο άγαλμα της Μαρίας Κάλλας πυροδότησε θύελλα αντιδράσεων;

Ηχητικά Άρθρα / Γιατί το νέο άγαλμα της Μαρίας Κάλλας πυροδότησε θύελλα αντιδράσεων;

Κάτι δεν πήγε πάλι καλά με τη Μαρία Κάλλας, που στην ολόχρυση μοναξιά της δείχνει ότι από τον θάνατό της το 1977 μέχρι σήμερα όλα έχουν πάει λάθος. Γιατί (διαχρονικά) δεν έχει κατορθώσει η Ελλάδα να τιμήσει τη μεγάλη ντίβα όπως της αξίζει;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βιογραφίες: Aπό τον Γκαρσία Μάρκες στην Άγκελα Μέρκελ

Βιβλίο / Πώς οι βιογραφίες, ένα όχι και τόσο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος

Η απόλυτη επικράτηση των βιογραφιών στη φετινή εκδοτική σοδειά φαίνεται από την πληθώρα των τίτλων και το εύρος των αφηγήσεων που κινούνται μεταξύ του autofiction και των βιωματικών «ιστορημάτων».
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Βιβλίο / Κυκλοφόρησε η πιο διεξοδική μελέτη της δεκαετίας 1910-1920, μια τρίτομη επανεκτίμηση της «μεγαλοϊδεατικής» πολιτικής του Βενιζέλου

Ο Ιωάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του ΑΠΘ και επιμελητής του τρίτομου έργου του ιστορικού Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, εξηγεί γιατί πρόκειται για ένα κορυφαίο σύγγραμμα για την εποχή που καθόρισε την πορεία του έθνους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Βιβλίο / Μανώλης Ανδριωτάκης: «Δεν φοβάμαι τις μηχανές, τους ανθρώπους φοβάμαι»

Με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ο θάνατος του συγγραφέα» ο δημοσιογράφος μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη, την εικονική πραγματικότητα και την υπαρξιακή διάσταση της τεχνολογίας.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Άλαν Χόλινγκερστ: «Η γραμμή της ομορφιάς»

Το πίσω ράφι / Η γραμμή της ομορφιάς: Η κορυφαία «γκέι λογοτεχνία» του Άλαν Χόλινγκχερστ

Ο Χόλινγκχερστ τοποθέτησε το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημά του στα θατσερικά '80s και κατάφερε μια ολοζώντανη και μαεστρική ανασύσταση μιας αδίστακτης δεκαετίας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Βιβλίο / Η συγγραφέας που έδωσε στον Στάινμπεκ το υλικό για «Τα σταφύλια της οργής» καταδικάζοντας το δικό της βιβλίο στην αφάνεια

Η Σανόρα Μπαρμπ είχε περάσει πολύ καιρό στους καταυλισμούς των προσφύγων από την Οκλαχόμα που είχαν πληγεί από την Μεγάλη Ύφεση και την ξηρασία, προκειμένου να γράψει το μυθιστόρημά της. Έκανε όμως το λάθος να δείξει την έρευνά της στον διάσημο συγγραφέα, ο οποίος την πρόλαβε.
THE LIFO TEAM
Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι σπουδαιότερες μορφές του 19ου αιώνα

Βιβλίο / Μαρξ - Βάγκνερ - Νίτσε: Oι παρεξηγημένοι του 19ου αιώνα

Το βιβλίο του Γερμανού θεωρητικού και πανεπιστημιακού Χέρφριντ Μίνκλερ αναλαμβάνει να επαναπροσδιορίσει το έργο τους, που άλλαξε τα δεδομένα του αστικού κόσμου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Βιβλίο / Νίκος Ψιλάκης: Mια ζωή αφιερωμένη στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης και κουζίνας

Ο Νίκος Ψιλάκης ερευνά και μελετά την κρητική παράδοση εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τις λαϊκές τελετουργίες και τα μοναστήρια της Κρήτης που διασώζουν και προωθούν τον ελληνικό πολιτισμό.
M. HULOT
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Βιβλίο / Γιώργος Συμπάρδης: «Ήθελα οι ήρωές μου να εξαφανίζονται, όπως οι άνθρωποι στη ζωή μας»

Σε όλα τα έργα του πρωταγωνιστούν οι γυναίκες και μια υπόγεια Αθήνα, ενώ ο ίδιος δεν κρίνει τους ήρωές του παρά το αφήνει σε εμάς: Μια κουβέντα με τον χαμηλόφωνο συγγραφέα του «Άχρηστου Δημήτρη» και της «Πλατείας Κλαυθμώνος».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν να διαβάζει ένα βιβλίο στο μετρό»   

Βιβλίο / Ρίτα Κολαΐτη: «Με θυμώνει που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει βιβλίο στο μετρό»   

Η πολυβραβευμένη μεταφράστρια μιλά για την προσωπική της διαδρομή στον χώρο της λογοτεχνίας, για το στοίχημα της καλής μετάφρασης και εξηγεί τι σημαίνει να δουλεύεις πάνω σε κορυφαία έργα του Φλομπέρ, του Καμί, του Μαρκήσιου ντε Σαντ και της Ανί Ερνό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Βιβλίο / «Ρουφιανεύοντας τον εαυτό μου»: Τα απομνημονεύματα του Αλ Πατσίνο

Ο 84χρονος ηθοποιός κοιτάζει προς τα πίσω και βλέπει τα δύσκολα παιδικά χρόνια, την καταθλιπτική μητέρα του, τον Τσέχoφ, τις σχέσεις που δεν έφτασαν ποτέ στον γάμο, τις έντονες αναταράξεις μιας πολυκύμαντης διαδρομής.
THE LIFO TEAM
Πέτρος Τατσόπουλος: «Η οργή σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται γιατί είναι απελευθερωτική»

Πέτρος Τατσόπουλος / «Δεν τα έχω με τους πιστούς αλλά με τους απατεώνες ρασοφόρους»

Μια χειμαρρώδης συνέντευξη με τον γνωστό συγγραφέα, δημοσιογράφο, παρουσιαστή και πρώην βουλευτή Πέτρο Τατσόπουλο, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου - Μια αληθινή ιστορία», όπου εστιάζει στη μεγάλη δύναμη της Εκκλησίας στην Ελλάδα, στη διαπλοκή της με την πολιτεία και στις σκοταδιστικές απόψεις που κατά κανόνα πρεσβεύει καθώς και στην ιδιαίτερα επικερδή «μπίζνα» που έχει στηθεί γύρω από ιερά λείψανα, ιερά κειμήλια, «άγιους» γέροντες και «θαύματα» για κάθε χρήση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ