Ο Ντμίτρι Γκλουχόφσκι, ένας από τους πιο πετυχημένους Ρώσους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας αυτήν τη στιγμή, βρέθηκε για λίγες μέρες στη χώρα μας.
Έγινε διάσημος από τη σειρά «Μετρό 33» (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη) που ξεκίνησε να γράφει στα 15 του. Αν και στην αρχή κανείς εκδότης δεν τον έπαιρνε στα σοβαρά, αποφάσισε να ανεβάσει το βιβλίο στο Διαδίκτυο, όπου και έγινε viral. Από τότε, εκτός από παγκόσμια εκδοτική επιτυχία, έγινε η βάση για τα υπερεπιτυχημένα ομώνυμα βιντεοπαιχνίδια.
Πέρα, όμως, από τη συγγραφή, ο Γκλουχόφσκι έκανε για χρόνια πολιτικό ρεπορτάζ σε τηλεοπτικά ρωσικά κανάλια. Μάλιστα, μία από τις επισκέψεις του στην Αθήνα ήταν με τη ρωσική δημοσιογραφική αποστολή που ακολούθησε τον Πούτιν όταν ήρθε εδώ το 2016.
Η Μόσχα, στην προσπάθειά της να χτίσει έναν τοίχο που θα μπορούσε να φτάσει στον ουρανό, είναι σίγουρα μια σύγχρονη Βαβυλώνα. Οπωσδήποτε με έχει επηρεάσει αυτή η μείξη αυτοκρατορικού στυλ που μιμείται το κλασικό, κονστρουκτιβισμού της δεκαετία του '20 και σταλινικού στυλ, που δανείστηκε το μεγαλύτερο μέρος του από τους Αμερικανούς αρχιτέκτονες.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας η ματιά του πήρε φωτιά όταν αναφέρθηκε το όνομα των σπουδαίων αδελφών Στρουτγκάφσκι που έδρασαν στη Σοβιετική Ένωση και τον έμαθαν, όπως και όλους τους Ρώσους συγγραφείς που ακολούθησαν, «να χρησιμοποιούμε την επιστημονική φαντασία για να μιλήσουμε για σοβαρά πολιτικά θέματα για τα οποία δεν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε ανοιχτά στα media ή τη mainstream λογοτεχνία.
Μέσα από την επιστημονική φαντασία και τις μεταφορές άγγιζαν πραγματικά σοβαρά κοινωνικά και φιλοσοφικά θέματα. Δεν επιτρεπόταν τότε να μιλήσουν για πολιτική. Μπορούσαν, όμως, να υπονοήσουν πολλά με τα βιβλία τους».
— Ζείτε στη Μόσχα αυτό το διάστημα; Πώς έχει επηρεάσει το έργο σας;
Ναι, αν και ταξιδεύω αρκετά συχνά. Η Μόσχα είναι μια τεράστια πόλη με συγκλονιστικά κτίρια και λεωφόρους με 5 λωρίδες για τα αυτοκίνητα. Είναι μια αυτοκρατορία που προκαλεί θαυμασμό, δέος και λατρεία σε όποιον την επισκέπτεται και περηφάνια στους κατοίκους της, κυρίως λόγω της αρχιτεκτονικής της.
Γι' αυτό οι δικτάτορες λατρεύουν τόσο πολύ την αρχιτεκτονική. Ο αγαπημένος αρχιτέκτονας του Χίτλερ π.χ. ήταν ο Albert Speer που αντλούσε έμπνευση από τον δωρικό ρυθμό της Ελλάδας.
Η Μόσχα, στην προσπάθειά της να χτίσει έναν τοίχο που θα μπορούσε να φτάσει στον ουρανό, είναι σίγουρα μια σύγχρονη Βαβυλώνα. Οπωσδήποτε με έχει επηρεάσει αυτή η μείξη αυτοκρατορικού στυλ που μιμείται το κλασικό, κονστρουκτιβισμού της δεκαετία του '20 και σταλινικού στυλ, που δανείστηκε το μεγαλύτερο μέρος του από τους Αμερικανούς αρχιτέκτονες.
Έχει κτίρια που μοιάζουν αρκετά με τα κτίρια της Chrysler στη Νέα Υόρκη, αλλά είναι μεγαλύτερα επειδή σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς δεν δίνεις δεκάρα για τους ανθρώπους, απλώς φτιάχνεις γιγαντιαίες οικοδομές για να εντυπωσιάσεις.
Από τη δεκαετία του '50 μέχρι τη δεκαετία του '70 ήθελαν απλώς να στεγάσουν κόσμο κι έτσι έχτιζαν ό,τι να 'ναι. Μετά τη δεκαετία του '90, οπότε και η ιδιωτική ιδιοκτησία νομιμοποιήθηκε ξανά, ο κόσμος μπόρεσε να χτίσει αυτό που ήθελε. Αυτό έγινε πολύ γρήγορα και είναι εμφανές.
Η Μόσχα είναι σαν ένας ζωντανός οργανισμός, ίσως ένας όγκος, αλλά μου αρέσει αυτή η μείξη του πιθανού και του απίθανου από εποχές, χώρους, κουλτούρες και αναφορές.
Από τη μία ο Λένιν είναι ακόμα σε ένα μαυσωλείο και από την άλλη, ό,τι και να συμβεί, έχεις εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους να κρατούν εικόνες του τελευταίου αυτοκράτορα που έσφαξαν οι κομμουνιστές, σαν να ήταν άγιος.
— Πόσο ζωντανά είναι τα φαντάσματα του σταλινικού παρελθόντος;
Το ξέρεις ότι ο Στάλιν ήταν κανίβαλος (γέλια). Οι Αρχές δεν τον δικαιολογούν ανοιχτά, αλλά το καταλαβαίνεις από τις τηλεοπτικές εκπομπές που ελέγχει η πολιτική διοίκηση της χώρας.
Τα talk shows είναι αυτήν τη στιγμή στη Ρωσία ο σημαντικότερος και πιο αποτελεσματικός τρόπος για να χειραγωγήσεις την κοινή γνώμη, περισσότερο και από τις ειδήσεις.
Αυτές οι εκπομπές κάνουν μια απομίμηση συζήτησης που πάντοτε καταλήγει υπέρ του Πούτιν και αυτό γίνεται σε όλα τα κανάλια. Κάθε κανάλι έχει ένα σωρό εκπομπές που καταπιάνονται με τα ίδια θέματα, π.χ. με την Ουκρανία, τη Δύση, τους κατασκόπους, τα σκάνδαλα, τη διαφθορά.
Κάθε φορά σου δίνουν την αίσθηση ότι στη συζήτηση υπερισχύουν τα πιο σημαντικά κοινωνικά θέματα, καθώς και η κυρίαρχη προπαγανδιστική άποψη. Τα άτομα που αντιπροσωπεύουν την αντίθετη γνώμη πάντοτε μοιάζουν αδύναμα και άχαρα. Έτσι, αυτές οι εκπομπές όχι απλώς δικαιολογούν τον Στάλιν, τον δοξάζουν κιόλας.
Υπάρχει το επιχείρημα ότι μετέτρεψε τη χώρα από ένα υπανάπτυκτο αγροτικό κράτος σε υπερδύναμη. Είναι ένα πολύ δημοφιλές επιχείρημα και φυσικά δεν συζητούν ποτέ την ενοχή του, ότι καταπίεσε εκατομμύρια ανθρώπους, ότι τους έκανε σκλάβους όποτε ήθελε, εργάτες.
Αυτό που επίσης με προβληματίζει είναι ότι βλέπεις εφήβους, 14χρονα παιδιά, που νομίζουν ότι ο Στάλιν είναι μια κουλ προσωπικότητα του παρελθόντος. Δεν καταλαβαίνουν τι κόστισε αυτή η κυριαρχία του στη χώρα τους και ίσως και στις οικογένειές τους. Απορρίπτουν την Ιστορία, αμφιβάλλουν, ή απλώς τη χλευάζουν.
— Πώς είναι να ζεις στη Ρωσία σήμερα;
Η διαβίωση γίνεται όλο και χειρότερη. Υπάρχει όλο και λιγότερη ελευθερία, περισσότερη προπαγάνδα και λιγότερα λεφτά. Ο Πούτιν δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση που ο ίδιος έφερε. Είναι στην εξουσία περίπου 20 χρόνια. Το καλύτερο που έκανε ήταν να μην επέμβει σε αυτήν και για 10 χρόνια η χώρα γνώρισε ανάπτυξη.
Βέβαια, ασχολούνταν με την εκμετάλλευση των κρατικών εταιρειών προς όφελος δικό του και των φίλων του. Η χώρα σταδιακά άρχισε να του ανήκει. Ο τομέας των συγκοινωνιών, της ενέργειας, τα media δεν ανήκουν μόνο στους ολιγαρχικούς που τον υποστηρίζουν αλλά και στους παιδικούς του φίλους. Οι ανίκανοι φίλοι του ελέγχουν τους πιο κρίσιμους τομείς αυτήν τη στιγμή κι έτσι τα πάντα έχουν πάει κατά διαόλου. Αν φύγει ο Πούτιν, πραγματικά δεν ξέρω τι μπορεί να συμβεί.
— Δεν υπάρχει τίποτα να τον απομακρύνει;
Η πολιτική του στηρίζεται στο ένστικτο αυτοσυντήρησης: χτίζει ένα σύστημα στο οποίο τα πάντα εξαρτώνται από αυτόν και τους φίλους του, οι οποίοι του χρωστούν το γεγονός ότι είναι τόσο ψηλά. Παρά τα όσα λέει, συνεχίζει να βάζει υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές. Υποστηρίζει ότι δεν θα αλλάξει το Σύνταγμα, αλλά το κάνουν τα τσιράκια του αντ' αυτού, παρατείνοντας την προεδρική του θητεία για δύο ακόμα χρόνια.
Σήμερα πιστεύω ότι απλώς χαίρεται που είναι ο Πρόεδρος και δεν φαντάζεται ότι θα μπορούσε να αφήσει κάποια στιγμή αυτήν τη θέση. Στο μέλλον, με βάση το Σύνταγμα ή με υπόγειους τρόπους, θα δώσει στον εαυτό του μια θέση που θα του επιτρέπει να συνεχίζει να ελέγχει την κατάσταση. Η εξουσία είναι το μεγαλύτερο και πιο εθιστικό ναρκωτικό. Οι άνθρωποι απομακρύνονται από αυτήν σπάνια ή με το ζόρι. Δεν βλέπω να ξεφορτωνόμαστε τον Πούτιν σύντομα.
Η εξουσία είναι το μεγαλύτερο και πιο εθιστικό ναρκωτικό. Οι άνθρωποι απομακρύνονται από αυτήν σπάνια ή με το ζόρι. Δεν βλέπω να ξεφορτωνόμαστε τον Πούτιν σύντομα.
— Πιστεύετε ότι οδεύουμε προς μια δυστοπική κατάσταση;
Όχι. Πιστεύω ότι οι κοινωνίες εξελίσσονται με τον τρόπο του εκκρεμούς. Μια δράση φέρνει την αντίδραση και πάει λέγοντας, όπως έγινε και στη Γαλλική Επανάσταση, που έφερε τον Ναπολέοντα. Μετά την περίοδο της τρομοκρατίας, η τάξη έπρεπε να αποκατασταθεί. Δεν επρόκειτο για αποκατάσταση της παλιάς βασιλικής Γαλλίας με την απόλυτη καταπίεση αλλά για τη νέα της ενσάρκωση. Μια σύνθεση των δύο τάσεων: της απελευθέρωσης των ανθρώπων και της σκληρής καταπίεσης.
— Πώς βλέπετε όμως να εξελίσσονται τα πράγματα στη Δύση αυτήν τη στιγμή;
Η ταχύτατη φιλελευθεροποίηση της Δύσης και της αμερικανικής πολιτικής και η σχεδόν υστερική εξομοίωση των μειονοτήτων έτσι ώστε να καταργηθούν οι ανισότητες έστρεψε την προσοχή στους ομοφυλόφιλους, στους μαύρους, στις λεσβίες κ.α., ώστε να υπάρξει μια αναλογική εκπροσώπησή τους και να διορθωθεί η αδικία του παρελθόντος.
Αυτό φέρνει αλλεργία στην κυρίαρχη πλειοψηφία, του τύπου «Είναι αναγκαίο να συμβεί, αλλά πρέπει μαύροι ηθοποιοί να παίζουν τον Ρομπέν των Δασών;» Οι διανοούμενοι κατανοούν την αναγκαιότητα για κάτι τέτοιο, οι rednecks της βιομηχανικής Αμερικής όμως όχι και αισθάνονται ότι μένουν απ' έξω.
Επομένως, εφόσον έχουν δημοκρατικό πολίτευμα, ψηφίζουν τον λαϊκιστή υποψήφιο επειδή τους υπόσχεται ότι θα το διορθώσει αυτό. Ο Τραμπ ήταν μια αντίδραση στον Ομπάμα. Έχεις έναν σούπερ φιλελεύθερο τύπο που είναι μαύρος και έναν πληθυσμό που δεν το καταλαβαίνει και τώρα έρχεται ένας ηλίθιος που θέλει να επαναφέρει τη χώρα στην εποχή του Νίξον.
Φυσικά, θα είναι τόσο απαίσιος που ο επόμενος Πρόεδρος θα είναι αναγκαστικά καλύτερος κι έτσι θα ισορροπήσει κάπως η κατάσταση. Στην άλλη πλευρά, τα ολοκληρωτικά καθεστώτα έχουν ενώσει διά της βίας ανθρώπους που είναι διαφορετικοί σε όλα. Η αλήθεια δεν είναι μία όταν αναφέρεσαι σε τόσους ανθρώπους.
Προσωπικά, δεν βλέπω τίποτα επικίνδυνο στον Τραμπ. Νομίζω ότι η εσωτερική πολιτική συζήτηση των Αμερικανών πρέπει να στραφεί στον κόσμο που αντιπροσωπεύει ο Τραμπ. Πρέπει να καταλάβουν για ποιον λόγο τον ψήφισαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι, επειδή σίγουρα δεν ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας.
σχόλια